Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
2
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
120
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. V.k.e. A. Fetis. 1. [1499, 1699, 1985] Lakaat korf (ub., ul loen bnk) a dammoù. Dispenn ur pemoc'h, ul leue lart. Bezañ dispennet gant ul loen gouez. Dispenn a-bezhioù. [1985] Brasañ diaester a gaver war an hent eo ar gwez kouezhet ; pa vez unan a-stlej ne gemer ket tud ar vro ar boan d'he dispenn. 2. [1499, 1659, 1931, 1943] Dizober, terriñ (ar pezh a oa graet) Dispenn hivizoù d'ober brozhioù. Dispenn ur skoulm, simant al leur-zi. & Trl. skeud. Dispenn an droug graet : digoll. & Dispenn e gaoz : en em zislavaret. 3. (db. an dour) Krignat. N'eus karregenn ebet a vefe dispennet en un doare sebezusoc'h gant an doureier. 4. Dre ast. Lakaat udb. a dammoù, freuzañ. Dispenn ur c'hleuz, ur feunteun, un aval. & Ent strizh. Diglorañ. Dispenn tanvouez, piz-bihan. & Trl. skeud. Dispenn ur bilhed : ober arc'hant bihan diwarnañ. 5. Dre skeud. Na zegouezhout mat gant udb. Ar prenistri a zispenn an nor. Ar berc'hentiezh ne zispenn ket e vadelezh. 6. Trl. DISPENN ROUDOÙ UB. : e heuliañ, dont raktal war e lerc'h. Hag an archerien da zispenn e roudoù. & Dre skeud. Ober diouzh ub., heñvel ouzh ub. Dispenn roudoù Hor Salver, bevañ paour eveltañ. & Trl. Dispenn hent ub. : e heuliañ. Dispenn a reas an hent o doa kemeret e vreudeur. B. Difetis. 1. [1931] Didammañ un hollad da lakaat war wel an elfennoù a ya d'ober anezhañ, evit e dermeniñ, e renkañ, e rummata, e studiañ hag all. HS. dielfennañ. 2. Dre skeud. Noazout da vrud ub. Ur brud graet evit dispenn ub., evit dispenn ub. da ub. all : evit droukkomz diwar e benn. Mari he deus bet dispennet honnezh din. II. V.g. 1. Kouezhañ en e boull. Ur chapel deuet da zispenn gant ar gozhni. 2. Mont a dammoù bihan. Gloan na zispennont ket.

Exemples historiques : 
43
Masquer la liste des exemples

dispenn

1499
Référence : LVBCA p60 (dissiper, destruire, ou remener la chose a nyant)

Ar roue neuze pan welas ar rouanez na brize ket sakrifie ez c'hourc'hemenas ez vefe kentañ tennet ha troc'het he divronn diouti ha goude-se ez vefe dispennet.

1576
Référence : Cath p21

25. Dispozet hag ordrenet oa ar rodoù-mañ hevelep feson : div anezhe a droe kontrel d'an div arall parfors ha neuze kement a vefe entreze a vefe dispennet ha munudet.

1576
Référence : Cath p20

Neuze un prezidant koleret a bersuadas d'an roue ez lakaze ober peder rod a houarn e-barzh tri dez pere a ve añvironet a dachoù ha kizelloù lemm pe gant re ez vihe dispennet dre dourmant, ha maz roze ivez spont d'an gristenien arall, oz welet an horriplded hag ar gruelded a'n tourmanchoù.

1576
Référence : Cath p20

dispenn etre pevar marc'h

1659
Référence : LDJM.1 pg tirer (quelqu'vn a quatre cheuaux)

dispenn ur re bennak

1659
Référence : LDJM.1 pg denigrer

dispenn

1659
Référence : LDJM.1 pg abatre, demolir, defaire, demollir, renuerser, ruiner

dispenn

1659
Référence : LDJM.1 pg depecer

dispenn a-bezhioù

1699
Référence : Har. pg a-bezhioù, dispenn (depecer)

dispenniñ

1732
Référence : GReg pg dissoudre (reduire un corps en plusieurs menuës parties)

dispenniñ a bezhioù, a dammoùigoù

1732
Référence : GReg pg dechiqueter (couper en menus morceaux)

dispennet

1732
Référence : GReg pg defaire (détruire une chose faite), demolir, devorer (mettre en pièces)

dispenn un akord a vouezhioù

1732
Référence : GReg pg deconcerter (gâter un concert)

dispenn

1732
Référence : GReg pg defaire (détruire une chose faite), demolir, devorer (mettre en pièces), dissoudre (reduire un corps en plusieurs menuës parties)

dispenniñ

1732
Référence : GReg pg defaire (détruire une chose faite), demolir, devorer (mettre en pièces)

dispenn un dimiziñ

1732
Référence : GReg pg defaire (un mariage), demarier (casser, annuler un mariage)

dispenniñ un dimeziñ

1732
Référence : GReg pg defaire (un mariage)

dispenniñ un dimiziñ

1732
Référence : GReg pg demarier (casser, annuler un mariage)

dispenn a bezhioù

1732
Référence : GReg pg depecer (mettre en pieces)

dispenniñ a garterioù

1732
Référence : GReg pg écarteler (tirer à quatre chevaux)

dispenn a neudenn-e-neudenn

1732
Référence : GReg pg effiler (s'effiler)

Dispennit ar yar-se ha roit eus an askell d’ho mamm.

1850
Référence : GON.II p.91, livre second, « Découpez cette poule-là, et donnez de l’aile à votre mère ».

dispennañ

1850
Référence : GON.II pg dispennérez

ret eo bet dispenna ar voger

1850
Référence : GON.II pg dispenna

n'eo ket c'hoazh dispennet ar penn-moc'h

1850
Référence : GON.II pg dispenna

dispenn

1850
Référence : GON.II pg dispenna, freûza, tamma

dispennañ

1850
Référence : GON.II pg dispenna, diskolpa, dispenner

dispenn

1850
Référence : GON.II pg dispenna

Kelenn al louarn voe kavet mat : / Ar bleiz war e livenn lakaet, / A voe raktal diskroc'henet, / Goude freuzet ha dispennet.

1867
Référence : MGK p105

Neuze ar razh mibin a red ken a findall, / A labour keit ha dek / Gant e dreid[,] gant e veg, / A zrailh hag a zispenn / Sac'h ar vaot penn-dre-benn, / Ker brav m'he devoe hed he gar / Ha ma c'hellas dont d'ar gêr.

1867
Référence : MGK p48-49

« Ha pa gavin apoue, n'em bo skorpul ebet / Evit dispenn, d'am zro, an oan, e vamm hag all ; / Ne rin gwashoc'h dezho 'vit ar re o diwall. »

1867
Référence : MGK p84

Dispenn ra e vignon a zo chomet er gêr / Da gousket, emezañ, goude dibriñ ur yar.

1867
Référence : MGK p104

Ur bleiz, deuet e eskern er-maez eus e groc'hen, o vezañ ma veze ar c'has ouzh en diarbenn, a gavas, war e hent, un hordenn gi nerzhus, lart-toaz ha flour e lêr, ki distailh galloudus. Lammet gant e gilpenn, en tagañ, en dispenn, hen diskolp' a-bezhioù, a oa micher Gwilhoù

1867
Référence : MGK p7

Ac'hanta ! Job, n'eo ket ar skiant eo a vank dit : "ur gelaouenn a arri du-se, bep Sadorn ; ha bep Sadorn ive[z], e teu da zispenn da vamm an iliz... Gwech e vastaro sae ur beleg bennak, gwech e tispenno brozh ul leanez.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

Ac'hanta ! ma mignon, petra rafes, lâr din, d'un den fall a zeufe da'z ti da zispenn, dirazout, en e gomzoù, ur vamm e teus karet hag a garez kement ?

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

Ervat o anavezomp : tantadoù a enaouent gant avaloù-pin ; gwrizioù ha louzaouennoù yec’hedus a glaskent ; bleunioù a gutuilhent d’o flezhenniñ e kurunennoù ha garlantezennoù ; ar bravañ amprevaned askellek a bakent ; krugelloù-merien a zispennent da gerc’hat vioù merien d’ar c’hilhog-gouez bras ha d’an evned all.

1923
Référence : SKET p.40

dispenn

1931
Référence : VALL pg analyser, annuler

N'eo morlenn Vrest nemet ur strollad traoniennoù (re an Elorn, an Aon, stêrioù ar Faou, Daoulaz h.a.) diazezet e rec'hier aes da zispenn gant krignerezh ar stêrioù, ha bet beuzet gant ar bignidigezh flandrek.

1943
Référence : TNKN p21, notenn (17)

Al loen-se eo ho kure fall ! / Ho tispenn 'ra kement a c'hall / Oc'h isañ ouzhoc'h hon hentez / Bemdez warnoc'h 'sach paourentez.

1960
Référence : PETO p60

M'emañ war-dec'h, bremañ souden, / Ez aimp da zispenn e roudenn.

1960
Référence : PETO p67

Hag izili pep kostezenn / ' Veizo splann ned int 'met ezen / Atav dare d'en em zrailhañ, / D'en em zispenn ha da sailhañ ; / E-lec'h koulmed, gwir erered.

1960
Référence : PETO p82

Brasañ diaester a gaver war an hent eo ar gwez kouezhet ; pa vez unan a-stlej ne gemer ket tud ar vro ar boan d'he dispenn.

1985
Référence : DGBD p34

E-tro nav eur beure e oa, ha latar a oa, evit ar wech kentañ er c'houlz-amzer. Ur c'holoenn vras liv ar chokolad a vouche an neñv, hogen taget ma oa dizehan gant an avel, e tispenne, ken e c'hallas an Ao.Utterson arvestiñ ouzh un niver marzhus a livioù hag arlivioù a zo re ar serr-noz, dre m'en em sile ar c'harr eus ur straed d'eben.

2012
Référence : DJHMH p39

Étymologie

Termen savet gant ar rakger dis-, stumm epentetek eus di- hag an termen penn.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux