Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Mots parents :
0

Définition :  Masquer la définition

I. 1. Gorreenn, rann izelañ udb. kleuz pe zon. Foñs ar gaoter, ar gastelodenn, an toull, ar puñs, ar vengleuz. Foñs ar vag. [1878] Lezer a ris anezhi da riklañ goustadik er puñs : mes pa gouezhas er foñs e oa ret dezhi da nebeutañ tri zroatad evit tizhout an nec’h. Ha me diaes va fenn o welet n’oa ket hir a-walc’h va skeul. HS. deun, strad. 2. Penn izelañ, goueled. Foñs ar mor. Pa vez troet an douar ez a ar mouded d'ar foñs. & Ent strizh Strad ar mor. Aet eo al lestr d'ar foñs. DHS. sont. 3. (er relijion gristen) [1499] Lestr ma skuilher dour benniget. II. 1. Pemdez (db. an dud hag al loened) [1732] Penn a-dreñv. Sevel e foñs diwar e gador. Kouezhañ war e foñs. & Trl. skeud. Kaout lorc'h en e foñs : bezañ lorc'hus-tre. & Bezañ moan e foñs : bezañ aonik, kaout aon. & [1732] Toull ar foñs : ar fraezh. 2. Dre ast. (db. ar brageier) Lodenn a c'holo ar penn a-dreñv. Uzañ foñs e vragoù. Dre forzh riklañ war aspled an diri e kasi foñs da vragoù da bilhoù. & Trl. skeud., pemdez Sachan foñs e vragoù gantañ : en em dennañ dibistig eus un enkadenn, un dañjer.

Exemples historiques : 
19
Masquer la liste des exemples

foñs

1499
Référence : LVBCA p78 (fonce pour baptiser)

foñsoù

1732
Référence : GReg pg fondement (Fondement d'un homme, Van.)

toull ar foñs

1732
Référence : GReg pg anus

foñs

1732
Référence : GReg pg cul (ou cu, l'anus, le siege, le fondement), fond (Ce qui fait le fond d'un tonneau.), fondement (Fondement d'un homme.)

foñsoù

1732
Référence : GReg pg cul (ou cu, l'anus, le siege, le fondement), fondement (Fondement d'un homme, p.)

Lezer a ris anezhi da riklañ goustadik er puñs : mes pa gouezhas er foñs e oa ret dezhi da nebeutañ tri zroatad evit tizhout an nec’h. Ha me diaes va fenn o welet n’oa ket hir a-walc’h va skeul.

1878
Référence : EKG.II p.50

A ! mar gallfent !… Ya, met re diwezhat eo, ne c’hallfont ket tennañ, eus fin foñs o bouzelloù, ar per o devoa debret. Siwazh ! pell, re bell a oa erru ar per-se. Ha pegement a blijadur o devoa gouzañvet o tastum, o kuntuilh, o tibriñ ar per, ar c’hastrilhez.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.868 (Miz Meurzh 1924)

Evel-se ivez ar Vretoned yaouank, o c’halon hag o ene moulet war re o zadoù-kozh, a reno o buhez, sklêrijennet gant ar skouerioù a [z]eu dezhe eus fin foñs goueled ar bloavezhioù, pa oa o gouenn skignet war douaroù ar Sav-heol, a-raok ma teuas o zud-kozh en enez Breizh.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 42, p.974 (Even 1924)

Lestr Jojo hag hini ar Paotr-Ruz ac’h a d’ar foñs, leun a zour ; tour Lellig an Touz a gouezh en e boull.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 47, p.1123 (Miz Du 1924).

— N’hoc’h eus-hu ket, Saig, klevet komz eus ar vag-se a Lokemo, c’hwi ’oar n’en deus ket keit-se, pehini a zo bet aet d’ar foñs, gant ur garg morgazhed.

1925
Référence : BILZ2 p.111

— Dour er-maez ! dour er-maez !… pe ec’h afomp d’ar foñs !

1925
Référence : BILZ2 p.146

— Tourmant ruz ! a c’hrozmolas ar c’habiten. Ma vije un tammig gwel… Du-pod, ken du hag en fin foñs puñs an ifern.

1925
Référence : BILZ2 p.171

Fidandoustik ! Job ha Lom ne oant ket pell o sevel; ul lamm-spont a rejont diouzh ar foz, evel ma vije bet an diaoul krog e foñs o bragoù.

1944
Référence : ATST p.22

Dirak an ti bourc'hiz, ez eus ur bleuñvegenn, gant ur gael houarn dirazi ; a-drek an ti, ur porzh kloz, kelc'hiet gant karrdioù da lakaat ar c'hoad hag ar yer, ar c'hav, ar poull-kannañ a vez karget gant dour-glav o tiverañ diouzh ar stivelloù ; dre un nor gromm toullet e moger ar c'harrdi ec'h erruer en ur jardin vihan — an holl draoù a zo bihan amañ — gant e-leizh a vleunioù, diduamant ma mamm, un neubeut karreadoù legumaj ordinal, un hanter dousenn gwez per, hag er foñs, ur bratellig toet gant iliav, 'lec'h [ez] eus daou vank evit lenn hag hunvreal.

1944
Référence : EURW.1 p6

Ur c'hraou, leun a venvegoù labour-douar, a baneroù, a batatez, gant un daol-gamm, ur bank, hag er foñs, ur gwele plouz gwintet war bevar beul plantet en douar.

1944
Référence : EURW.1 p.152

Evit kavout d’am goulenn ur respont dereat e vefe ret bezañ gouiziek e kement gouiziegezh, hag a-boan ma ’m eus-me uzet foñs ur bragoù war skiñvier ar skolioù.

1944
Référence : ATST p.8

« Tri c’hant ar vag hag hoc’h eus bet ar front da c’houlenn hanter-kant diganeomp evit un devezh labour pe zaou ? Sell! me ’garfe ez afe dreist skluz ar Prad-Hir, ha goude, da foñs ar stêr. Laer brein ! »

1944
Référence : ATST p.109

Seblant glav edo. Lakaet ho poa ur c'helorn dindan an doenn. Dihuniñ a rit en noz, hag e klevit an tik tik tek disingal. N'eo ket c'hoazh goloet foñs ar c'helorn, a soñjit. Dizale e paouezo ar muzik hegasus-mañ. - Ne baouez ket an tik tik tek tek... Betek ar beure... Ho kelorn oa toull !

1973
Référence : HYZH Niv. 88 p. 43, Anjela Duval

Ne oa ket pell a-benn kavout toull ar straed strizh war-zinaou a gase, tamm-ha-tamm gant he derezioù digompez, betek ti Daniel, e foñs ur roñchig.

2016
Référence : BARAB p194

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux