Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Mots parents :
0

Définition :  Masquer la définition

I. 1. (dirak un ak.) Anv-gwan perc'hennañ an trede gour unan benel. Gwelet em eus he zog. 2. Tr. rag. perc'h. HE HINI, HE RE : an hini, ar re zo dezhi. Ur sac'h zo aze : bez' ez eus ur skoliadez n'he deus ket kemeret he hini. II. 1. (goude an araogennoù a, diwar, e) Ger a dalvez da sevel ar furm trede gour unan benel eus araogennoù kevrennek zo. A-greiz ar vodenn, eus he c'hreiz. Komz diwar-benn ar vaouez-se, diwar he fenn. E-kichen ar gazeg, en he c'hichen. 2. (goude an ar. e) Ger a dalvez da sevel anvioù-kadarn diwar anvioù-gwan doareañ, en o derez plaen pe uhelañ. En he faro, en he c'haer(añ) edo. 3. (goude un ar., un ag. pe gant ur v.) Termen a dalvez da c'heriañ an trede gour unan benel e troiennoù zo. N'emañ ket war he yec'hed. Honnezh zo sonn he fenn. Bevañ a ra en he roll. EVEZH.: (a) kemm. c'hwezh. goude he ; (b) bez' e c'haller ober gant ar stumm "hec'h" dirak ar gerioù a zeraou gant ur vogalenn.

Exemples historiques : 
70
Masquer la liste des exemples

Mar a'm gwarant va c'harantez, / Da vout en noz oc'h he c'hostez, / Wamm garet nepred.

1350
Référence : ABER niv. 69, 310

Buhez an itron Sanktez Katell gwerc'hez ha merzherez : gant he orezon.

1576
Référence : Cath p3

Neuze Sanktez Katell pehini a yoa en oad a seitek vloaz pan oa en he falez, karget a bep pinvidigezh hag a servijerien[,] merc'h unik d'he zad ha d'he mamm : pan glevas an brud hag an c'hri a edoa gant bep seurt anevaled pere a brezanted evit o sakrifiañ, hag an joa a rae an re a gane inkontinant ez kasas ur mesajer evit enklask, petra oa an dra-se.

1576
Référence : Cath p5

Hag an peder degrez-mañ a vertuz a voe ekselant en itron santez Katell evel maz eo patant en he legent.

1576
Référence : Cath p4

ar gentañ [eus peder bazenn skeul an neñv] eo inosanted hec'h holl euvroù[,] an eil eo naeteri a galon[,] [an] drede eo disprizañs a vanite[,] ar bedervet eo gwirionez a gomzoù; pere degrezioù a laka an profet diouzh renk ouzh lavaret : Piv a bigno e menez an Aotrou, etc. ?

1576
Référence : Cath p3-4

2. Pa welas-hi ar basion / Hag ar martir he mab gwirion, / Ez eas leal en he c'halon, / Bete hec'h ene, kleze don.

1622
Référence : Do. p59

8. Ar werc'hez santel a welas / He c'her mab e poan el lanngroaz. / Kredit serten, pan dremenas, / Gant poan daeroù e kañvaouas.

1622
Référence : Do. p61

ar wezenn a skign he skourroù

1659
Référence : LDJM.1 pg (l'arbre) etend (ses branches)

ar voger-hont a vir he sonnder, ned eo ket bolzennet

1732
Référence : GReg pg a plomb

he dad-kozh

1732
Référence : GReg pg (son) ayeul

peurechu eo he daouzek vloaz

1732
Référence : GReg pg accompli

bez' he deus bet he bugale

1732
Référence : GReg pg accoucher

mantret eo he c'halon gant glac'har

1732
Référence : GReg pg accabler

he mamm-gozh

1732
Référence : GReg pg (son) ayeule

Ar c'hras a c'halle kaout he efed.

1732
Référence : GReg pg grace (La grace suffisante.)

Ar c'hras he deus he efed.

1732
Référence : GReg pg grace (La grace efficace.)

gwilioudiñ ur wreg kent hec'h amzer

1732
Référence : GReg pg accoucher

gwilioudiñ ur wreg diagent hec'h amzer

1732
Référence : GReg pg accoucher

klañv en he gwele

1732
Référence : GReg pg gisant-e (detenuë malade au lit, fem.)

en he andred

1732
Référence : GReg pg envers (Envers elle.)

he daouarn

1850
Référence : GON.II pg hé

Ar stêr a zo aet er-maez eus he naoz.

1850
Référence : GON.II pg aoz (La rivière est sortie de son lit).

E guzhet en deus en e askre.

1850
Référence : GON.II.HV pg askré (Il l'a caché dans son sein).

Laezh azenez a gémer bemdez, evit he c'hleñved.

1850
Référence : GON.II pg azénez

Stagit ur c'hloc'hig oud [ouzh] he c'houzoug.

1850
Référence : GON.II pg klôc'hik (Attachez-lui une sonnette au cou).

koantoc'h eo eget he c'hoar

1850
Référence : GON.II.HV pg koañt

he zi a zo e kreiz ur c'hoad

1850
Référence : GON.II pg koat, koad

despailh eo ganti dimiziñ

1850
Référence : GON.II pg despal

n'eo ket c'hoazh divabouz he bugel

1850
Référence : GON.II pg divabouz

ur bugel divailhur a oa war he barlenn

1850
Référence : GON.II pg divalur

dizonet he deus he mab

1850
Référence : GON.II pg dizouna

ar voereb he deus kemeret an emzivadez en he zi

1850
Référence : GON.II pg pg emzivadez, emziñvadez

n'eo ket evezhiek a-walc'h evit e oad

1850
Référence : GON.II pg évésiek, évézek

va filhorez eo he merc'h

1850
Référence : GON.II pg filorez, filolez

flamm eo he dremm

1850
Référence : GON.II pg flamm

he

1850
Référence : GON.II pg hé

he zad

1850
Référence : GON.II pg hé

he merc'h

1850
Référence : GON.II pg hé

he zeod

1850
Référence : GON.II p.9, introduction, "sa langue" (parlant d'une femme).

he fenn

1850
Référence : GON.II p.9, introduction, "sa tête" (parlant d'une femme).

He c'hein

1850
Référence : GON.II p.9, introduction, "son dos" (parlant d'une femme).

He hini

1850
Référence : GON.II p.27, livre premier, "le sien, la sienne".

He

1850
Référence : GON.II p.27, livre premier, "son, sa, ses".

Gwerzhet he deus-hi he zi ?

1850
Référence : GON.II p.86, livre second, « A-t-elle vendu sa maison ? »

Karet eo gant he zad.

1850
Référence : GON.II p.89, livre second, "Elle est aimé de son père".

Setu amañ danevelloù kozh hag o tont a-bell : pevar mil bloaz bennak zo e oant o redek, seizh mil lev eus a Vreizh-Izel ! Hont tadou kentañ o doa joa outo en amzer ma'z aent gant o loened eus a ur menez d'egile e-kreizik-kreiz bro an Azia; ar vamm o lavare d'he merc'h, e korn an oaled, e-pad ar goan; hag an tad d'e vab, en disheol, en hañv; hag ar verc'h hag ar paotr, o vezañ deuet en oad d'o zro, a gemere o bugale plijadur en ur glevet ar pezh en doa divuzet tad ha mamm gwechall)

1867
Référence : MGK Rakskrid V

Gwell eo ganti, p'he deus danvez, / P'he deus yec'hed, gwell ebatal, / Reiñ he bugale d'ar re all, / Reiñ he mab, he merc'h da vagañ.

1867
Référence : MGK p137

Ur wennili en he zroioù, a oa deuet da vezañ desket. Neb a vale dre ar broioù, ne dle ankounac'haat an traoù en deus gwelet.

1867
Référence : MGK p13

leal, aet eo d'al leur nevez, an hini a gar eus he gostez, indani 'n abid satin gwenn; Doue, bravañ da femelenn; indanañ 'n abid satin gris; bravañ den yaouank a welis

1874
Référence : GBI.II p480

hag eñ hag o lâret neuze : me 'garfe kaout an abid-se ; an abid-se hag he ferc'henn a zo e-kreiz ma gourc'hemenn

1874
Référence : GBI.II p528

Rak hon fe[iz] a zo da zifenn ha da ziskar hec'h enebour

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

Derkeia en em daolas ganto ez feuls ; o briata a reas hag o stardañ war he c’halon gant teneredigezh ; pokañ a reas d’o zal, d’o divoc’h, d’o genou, d’o blev ; o c’hlemmoù a vougas gant hec’h allazigoù.

1923
Référence : SKET p.107

Dirak an annez-mañ e red didav, noz-deiz, en ur leñvañ hag en ur hiboudiñ war un ton hiraezhus ha klemmvanus, dour eonennet richer Pourpri (pe Poulpri, mar bez gwell ganeoc'h), goude bezañ en em silet dre angelloù prenn rod vras ar vilin gozh he mogerioù iliavek.

1929
Référence : SVBV p.18

va re-me) a yeas en dro ken na zifindaone ! Eur pennad da c'houde, e stagis ar voutailh leun a win ruz ouz va fenn ha bec'h ivez d'ezi, da gas ar c'hig sall hag ar bara kras da stanka he genou d'am bouzellenn vras!

1929
Référence : SVBV p9

koll he frouezh

1931
Référence : VALL pg avorter

en he fellañ diouzh an heol

1931
Référence : VALL pg aphélie

lipat he mourroù

1931
Référence : VALL pg babine, babouine

lakaat war he zal

1931
Référence : VALL pg barrique

Evit da Lotei bezañ ur baradorig [sic "baradozig"] war an douar, ur baradozig didrouz e-lec’h ne glever nemet al laboused a [sic "o"] kanañ er girzhier, rodoù ar c’hirri o strakal war an hent, pe skluz ar stêr vras o voudal en draonienn, Lotei he deus ivez hec’h istor hag istorioù a sac’hadoù.

1944
Référence : ATST p.10

Pa'z aen da graoña en-dro d'ar Buenoù, he c'haven en ur prad o vaesa he saout, hag azezet en he c'hichen e-pad eurvezhioù a gaven berr, e konten dezhi netraigoù, e raen dezhi cherisoù ; evel daou labous digabestr dindan heol an neñvoù, ne wele hini ac'hanomp, a-dra-sur, droug ebet er blijadur a gemeremp oc'h en em gavout e kuzh ouzh an holl.

1944
Référence : EURW.1 p45

Daou vugel a oa bet, hi, itron Ar Braz, deuet Bretonez dre he dimeziñ, hag ur breur, Bertrand, a oa distroet da Gristiana -Oslo-, da genderc'hel kenwerzh koad e dud-kozh.

1944
Référence : EURW.1 p44

Goude, e tistroas davet he zud.

1944
Référence : EURW.1 p13

Gazetennoù Pariz a oa bet mouget gant houmañ, a oa hec’h anv Sav Breizh Izel.

1944
Référence : EURW.1 p.212

Digoret he doa Palmira trumm hec'h aveler e framm-olifant, ha, kent en em aveliñ, he doa spinet flour chink ar manac'hig gant bevenn ar seiz limestra.

1949
Référence : SIZH p.50

Ha dont a rae d'hec'h arroud, soublet hebleg he fenn hag he divskoaz war-raok, he sell paret war vein an hent, ouzh piltrot he botoùigoù gwenn uhel-seuliet, gant ar c'hammedoù-se, mibin ha munut, a verc'hed kêr, a vez souezhet ganto, evit ar wech, ar wazed yaouank, betek krediñ en o ardoù blizik.

1949
Référence : SIZH p.66

C'hoari a reas primik gant hec'h aveler, ul lost paun mouk gant brouderezhioù skant perlez.

1949
Référence : SIZH p.42

Un tu bennak, du-se, eeun dirazañ e virvilh dour difonn ar stêr Ebro en he naoz meinek.

1949
Référence : SIZH p.39

Sevel a reas ar bederez he fenn.

1949
Référence : SIZH p.37

Un azen yaouank e oa, ha ken hir, ken fonnus, ken start e trompilhas e joa-bevañ : madelezh ar peuriñ, ha levenez heol an abardaez e natur Doue, ma voe stad en iliz kozh moredet en he zeñvalijenn.

1949
Référence : SIZH p.37

Diouzh gwelout he mousc'hoarzh e tle bezañ lakaet c'hoazh an emlazhoù en dielloù.

2015
Référence : EHPEA p19

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux