Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
5
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. (db. an dud) 1. Den en deus galloud hag aotrouniezh war ub. all evit e lakaat da sentiñ. Ar mestr hag ar sklav. Ur mestr hag e vevelien. Bezañ mestr war ub. 2. Perc'henn. Mestr ar winieg a glaske tud d'e sikour. Ar c'hi a glaske e vestr. Mestrez an ti. (db. ur c'hi) [1924] Paourkaezh Pipi !… Prederiet mat eo bet gant e vestr, ha, dreist-holl, gant e vestrez. 3. Den a c'hall rediañ ar re all da blegañ d'e youl. Mestr ur vro, ur bobl. Bezañ mestr er gêr, en ti. 4. Trl. Bezañ mestr d'e imor, d'e gorf, h.a. : bezañ gouest da vestroniañ e imor, e gorf, h.a. Ne vez ket mestr d'he imor pa vez droug enni. 5. Pemdez Rener. Lakaet eo bet da vestr er bank. Hennezh zo mestr warnomp. 6. Skolaer. Ur mestr strizh en doa bet er skol. HS. mestr-skol. 7. (dirak un ak. spizer) Zo e penn, pe zo rener, ur strollad tud dezho an hevelep micher, zo eus an hevelep korfuniad, h.a. Ur mestr-keginer. Ur mestr-laer. Ur mestr-kemener. 5. Dre skeud. Den barrek, ampart-tre war un dachenn bnk. Hennezh zo ur mestr baleer. Bezañ ur mestr kaozeer. Gouzout a ouie ober, ur mestr e oa da ober ! N'eo ket bet ur vestrez d'ober stamm biskoazh. HS. mailh, tad. II. (db. an traoù) A. 1. (er c'hoari gartoù) Kartenn zo trec'h war unan all. Ar born eo ar mestr. 2. Boulig a dalvez da bal er c'hoari vouloù. Ro ur vazhad d'ar mestr : kas eñ pell diouzh al lec'h m'emañ. DHS. plog. B. Dre skeud. Ar gwellañ. An heiz eo ar mestr d'al loened : an heiz eo ar boued gwellañ a zere dezho. An dour eo ar mestr pa'z pez sec'hed. C. Trl. skeud. (db. al loar) Ober he mestr : sevel. Pa oa deuet al loar d'ober he mestr e oa sioulaet an amzer. EVEZH. : kemm. ebet e mestr el ls. pa reer gant ar stumm mestroù.

Exemples historiques : 
108
Masquer la liste des exemples

an vestrez

1499
Référence : GAVH p17, 42

maestr

1499
Référence : LVBCA p143 (maistre)

mestr kalvez

1499
Référence : LVBCA p107, 143 (mastre charpentie)

mestr skrivagner

1499
Référence : LVBCA p144, 185 (maistre escripuaing)

mestr

1499
Référence : LVBCA p143 (maistre)

mestr-keginer

1499
Référence : LVBCA p111, 144 (maistre queux)

en amzer maestr Herri a Gastell rektor Plouegastell

1549
Référence : ISYK.I p112

an levr-mañ a voe kompozet en bloaz 1519 gant maestr Yehann an Archer kozh a barroz Plouegonven hag a voe imprimet e S. Frañsez Kuburien, en bloaz 1575.

1575
Référence : M. p4

Ha neuze unan anezhe peheni a yoa mestr war an re arall a lavaras : « Gouvez envat, Sezar, penaos nigun ne c'hallas biskoazh rezistañ ouzhomp, [hep] na vihe inkontinant faezhet ! »

1576
Référence : Cath p14

Goude ma he devoe an itron Sanktez Katell disputet ouzh an vistri ha[g e voe] konfondet ganti[,] dre rezonoù evidant[,] o holl idoloù ha doueoù ez vihont-holl abaiset, hevelep na ouizient petra o devoe da lavaret ha ma tavezont evel tud vut[.]

1576
Référence : Cath p13-14

mestr

1622
Référence : Do. p4

Maest

1659
Référence : LDJM.1 pg Maistre

mestr

1659
Référence : LDJM.1 pg Maistre

Maestr al lestr

1659
Référence : LDJM.1 pg Patron (du nauire)

maestri

1659
Référence : LDJM.1 pg Maistre

maestr an ospital

1659
Référence : LDJM.1 pg Hospitalier

mistri ar c'havailh

1732
Référence : GReg pg cabaliste (qui sçait la science de la cabale hébraïque)

mestr an euvr

1732
Référence : GReg pg architecte

mestr ar vañsonerien

1732
Référence : GReg pg architecte

mestr ar vañsoniaj

1732
Référence : GReg pg architecte

mestr mañsoner

1732
Référence : GReg pg appareilleur

mestr war glad

1732
Référence : GReg pg administrateur

friponat diwar-goust e vestr

1732
Référence : GReg pg griveler (faire des profits secrets & illicites dans une commission.)

friponet diwar-goust e vestr

1732
Référence : GReg pg griveler (faire des profits secrets & illicites dans une commission, pp.)

mistri mañsonerien

1732
Référence : GReg pg appareilleur

mistri war glad

1732
Référence : GReg pg administrateur

roit da Bêr, d'ar mestr

1732
Référence : GReg pg a

ar mestr muzuler

1732
Référence : GReg pg auneur (Officier commis pour marquer et visiter les aunes des Marchands)

ar mestr gwalenner

1732
Référence : GReg pg auneur (Officier commis pour marquer et visiter les aunes des Marchands)

mestr al levrioù

1732
Référence : GReg pg bibliotequaire

Ar bourev a c'helver mestr an oberioù uhel, dre'n abeg ma ra e daolioù-micher peurvuiañ e lec'h uhel : ha skarzher ar privezioù a enver mestr an oberioù izel, abalamour ma ra e garg e lec'h izel

1732
Référence : GReg pg (On appelle le) Bourreau (Maître des hautes Oeuvres ; parce qu'il travaille ordinairement, & principalement en hauts lieux : & le vuidangeur d'une ville, maître des basses oeuvres ; parce qu'il fait son office en bas lieux)

da bep taol e vez war ar mestr

1732
Référence : GReg pg (il met à tous coups sur le) but

atav e c'hoari war ar mestr

1732
Référence : GReg pg (il met à tous coups sur le) but

mestr ar c'havailh

1732
Référence : GReg pg cabaliste (qui sçait la science de la cabale hébraïque)

mestr war gant soudard

1732
Référence : GReg pg centenier

mistri war gant soudard

1732
Référence : GReg pg centenier

mistri war gant soudard

1732
Référence : GReg pg centurier

mestr ar c'honchoù

1732
Référence : GReg pg (maitre des) comptes

mestr war ul labour

1732
Référence : GReg pg conducteur (qui conduit un ouvrage)

mistri war ul labour

1732
Référence : GReg pg conducteur (qui conduit un ouvrage)

bezañ mestr war ul labour

1732
Référence : GReg pg conduire (gouverner un ouvrage)

mestr eus anezhañ e-unan

1732
Référence : GReg pg continent (ente)

mestr a zañs

1732
Référence : GReg pg (maître de) danse

mistri a zañs

1732
Référence : GReg pg (maître de) danse

bezañ mestr war spered ur re

1732
Référence : GReg pg (s') emparer (de l'esprit de quelqu'un)

ar mestr impoder

1732
Référence : GReg pg directeur (general des devoirs)

mestr absolut

1732
Référence : GReg pg dominateur

mistri absolut

1732
Référence : GReg pg dominateur

bezañ mestr absolut

1732
Référence : GReg pg dominer (être le maître, commander)

ar mestr eus an ti

1732
Référence : GReg pg économe (celui qui a soin de la conduite d'une famille)

ar mestr eus an tiegezh

1732
Référence : GReg pg économe (celui qui a soin de la conduite d'une famille)

mestr an oberioù izel

1732
Référence : GReg pg écureur (Ecureur de lieux, vuidangeur, & maître des basses oeuvres)

mestr

1732
Référence : GReg pg dominant (ante, qui est superieur, élevé &c.)

ober ar mestr

1732
Référence : GReg pg (s') ériger (en Docteur)

Ur gwir gristen a zoug doujañs ha karantez da Zoue, evel ur mab mat d'e dad ; ur falskristen en douch hep e garet, evel a ra ur servijer fall en andred e vestr.

1732
Référence : GReg pg filial (Une crainte filiale pour Dieu convient au veritable Chrétien, & une servile se trouve dans les méchans.)

Er poent-se ez eo ur mestr.

1732
Référence : GReg pg fort-e (C'est-là son fort.)

Paotred ar brezelidi a zo gwir servijerien, rak sevel a raer koad outo ; paotred ar veleien a zo o c'hamaraded ; ha paotred ar venec'h a zo mistri dezho.

1732
Référence : GReg pg garçon (Les gens de guerre font les bons garçons; les Prêtres font des égaux; & les Religieux font des maîtres : c'est un proverbe très veritable compris en ces deux vers Latins. Servos serviles facit omni tempore miles ; Prasbiter aquales, Monachus facit imperiales.)

ar mestr eus ar c'href

1732
Référence : GReg pg greffier (Greffier en chef.)

touzañ e vestr

1732
Référence : GReg pg ferrer (la mule, phrase proverbiale), griveler (faire des profits secrets & illicites dans une commission.)

touzet e vestr

1732
Référence : GReg pg griveler (faire des profits secrets & illicites dans une commission, pp.)

mestr-kêr

1850
Référence : GON.II.HV pg mestr (-kéar)

mistri

1850
Référence : GON.II.HV pg mestr

mestr

1850
Référence : GON.II.HV pg mestr

mistri-kêr

1850
Référence : GON.II.HV pg mestr (-kéar)

Anavezet bremañ, pep hini gant he forc'h : / Ar mestr, ar meveloù a sko a-nerzh o c'horf / War al loen reuzeudik / A rankas mervel mik, / Kaer voe dezhañ ouelañ.

1867
Référence : MGK p44

Dougen ur banerad bleuñv zo aesoc'h, a-dra-sur, hag an aotrou Milin a zoug skañv ha brav ar re en deus kutuilhet tu-mañ, tu-hont e liorzhoù ar Varvailherien gozh, e liorzh Yann ar Feunteun, dreist ar re all. Hemañ e vestr, evel ma oa hini Gwezbriant, evel ma vezo patrom kement den a garo kemer skouer digant ur mailh n'en deus bete e bar ha ne gavo e neblec'h

1867
Référence : MGK Rakskrid XI

an aotrou Troude, ar c'horonal, hag eñ desket e-unan gant ar Gonideg, hor mestr deomp-holl, a heñchas anezhañ meur a vloavezh zo

1867
Référence : MGK Rakskrid IX

Petra zo da ober ? Nemeur a dra : pa deuio tud, ganto bizhier, ha re baour o vale, grognal, harzhal, kregiñ; chom en noz war vale; ober ho fistoulig d'ho mestr, da dud ho ti, setu eno ho kefridi.

1867
Référence : MGK p8

M’en doa c’hoant da gaout arc’hant, e rae gant an Noblañs marc’had c’hwec’h miz, bloaz, daou vloaz hag ouc’hpenn, ha, pa veze achu e amzer, e teue d’ar gêr, evel ma teu bremañ ar mevel eus a di e vestr pa vez achu e vloaz.

1877
Référence : EKG.I. p.260-261

Da vihanañ teñval e oa, n’oa den war an hent ; ne gleved netra nemet chas Plouared, chas ar C’hozhvarc’had hag ar chas all a-dro-war-dro oc’h harzhal, an eil ouc’h egile. Lakaet e oant bet war-sav gant an tennoù a oa bet e Plouared, ha bremañ o doa an aer da lavaret, dre o harzhadennoù, edo pep hini dihun ha war droad, o tiwall madoù e vestr.

1877
Référence : EKG.I. p.129-130

Mont a ri betek ennañ, kousto pe gousto, ha klevet a ri gantañ, ha gant ar vistri all, ar pezh a ranko da ober hor mestr-ni, an Aotrou Kerbalanek.

1877
Référence : EKG.I. p.78-79

Abaoe al laeroñsioù-se eo e teu ar maer, e kalz a barrezioù zo, da ober e vestr war ar beredoù ha war ar gwez a vez enno.

1877
Référence : EKG.I. p.3

Ma ne lavar ket Canclaux penn-da-benn ar wirionez d’e vistri a yoa e Pariz, ma tro e stal bravik a-walc’h, n’eo ket evit nac’h da vihanañ e oamp-ni en em gannet a-galon.

1877
Référence : EKG.I. p.313

An Tunk neuze, mestr da ober ar pezh a garie, [] en em lakeas da glask beleien all e lec’h re Gleder ha Ploueskad, o doa tec’het, evel a ouzoc’h, rak c’hoant kaout un hanter dousenn d’an nebeutañ en doa.

1877
Référence : EKG.I. p.257

Eñ eo a ranke o lavaret, abalamour m’oa eñ ar mestr warnomp, rak n’oa chomet beleg ebet ganeomp.

1878
Référence : EKG.II p.12

N’oa neuze nemet bezañ rustoc’h, ha mestr an ti en divije digaset deoc’h e arc’hant war an daol ha n’o pije da ober nemet o c’hargañ en o sac’h.

1878
Référence : EKG.II p.127

Mestr ar soudarded, hag a yoa ur c’habiten, a savas d’ar solier, el lec’h m’oa chomet Paol hag Anna Roue, hag a c’houlennas gant un aer griz : — E pelec’h emañ Paol Inizan, perc’henn Lanzeon ? — Me va-unan eo, eme Baol. — A ! c’hwi eo ? Soudarded, diwallit mat an dorioù ; kavet eo va louarn ganen ; emañ-eñ amañ.

1878
Référence : EKG.II p.60-61

Mat, neuze, ma vezomp ar [v]istri, e vezo war beg tour Berven, a zo war an uhel, a weler a-bell hag a bep tu, ur banniel pe un drapo gwenn-kann o nijal laouen gant an avel ; ha mar kollomp, e-lec’h ur banniel gwenn, ur riblennad lian du ne vezo ken, evit dougen kañv d’ar re a vezo marv.

1878
Référence : EKG.II p.107

Hag eñ kuit ac’hano da Gerc’hoenner, da zistagañ Polidor, ki-chase bras an Aotrou Borgne de la Tour, perc’henn maner Keraouell, a yoa e Kerc’hoenner abaoe m’oa aet e vestr d’ar prizon, ha ne rae nemet harzhal ouc’h e stag.

1878
Référence : EKG.II p.26-27

An Ao. Estrad a reas ul luchadenn d'ar mestr.

1905
Référence : IVLD 86

Evit ar merc’hed, ar re n’o doa ket bet nerzh-kalon pe amzer a-walc’h d’en em reiñ d’ar marv da dec’hout diouzh mezh ar sklavelezh, a vevas, an dilerc’h eus o deizioù, e dalc’h mistri estren.

1923
Référence : SKET p.90

Neb a lenno al linennoù da heul hag a lakaio evezh mat gant ar bugenoù-mañ, ra vo sellet outañ a-du gant Mestr ar santual, ra warezo Dis Atir (1) anezhañ hag e dud, o reiñ nerzh, kadarnded ha meiz d’e vibien, kened, furnez ha yec’hed d’e verc’hed ; o tiwall e chatal hag e barkoù, e di hag e oaled, e goadoù hag e bradoù, e stêr hag e stank !

1923
Référence : SKET p.25

En em zamesaat a raint-i, o tont da vistri d’o c’horf, d’o c’halon, d’o spered, en hevelep doare ma vezint mistri d’o c’hezeg.

1923
Référence : SKET p.138

— Faziañ a rez, eme Artaios ; kelennet fall ez out bet, sklêrijennet a-dreuz, touellet gant da vistri.

1924
Référence : SKET.II p.44

Paourkaezh Pipi !… Prederiet mat eo bet gant e vestr, ha, dreist-holl, gant e vestrez.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1030 (Gouere-Eost 1924)

Gir da zen, bugale ! gir da zen !… Mestr al laeron hoc’h eus gwelet e Sant-Eflamm. Gir da zen, pe omp kollet. Mestr al laeron !… Muntrer bras al Lev-Draezh !… Salver Jezuz ’ta va Doue !…

1925
Référence : BILZ2 p.129

Bilzig, a-benn un nebeudig, a oa deut da vezañ ken disket hag e vestr.

1925
Référence : BILZ2 p.169

Ar paourkaezh ki-mañ - treut-gagn en deizioù kentañ m'edomp-ni degouezhet e Berrtomm - a lammas ouzhimp en ur fistoulat e lost hag en ur chilpat da lipat hon daouarn deomp, bet peurlouzet ganeomp a-ratozh-kaer evit diskouez d'hor mestr e labouremp, en desped ne yoa den ebet o lakaat evezh warnomp.

1929
Référence : SVBV p6

ar mestr a sentan outañ

1931
Référence : VALL pg auquel

ar mestr ma sentan outañ

1931
Référence : VALL pg auquel

Ur mestr e oa war vrezhoneg Treger.

1944
Référence : EURW.1 p..161

Houmañ [ar gwerz] a oa bet, evel-just, eeunet gant ma mestr an aotrou Vallée.

1944
Référence : EURW.1 p57

Ne chomas ket pell en-dro d'e vamm ha d'e vignoned ; adkregiñ a reas da skrivañ e studi mestr de la Monnerie.

1944
Référence : EURW.1 p12

« Amañ 'n em bliji sur, gant mestroù ken mat ».

1944
Référence : EURW.1 p30

Diouzh o zu, ma mistri a esaeas a bep seurt evit doñvaat ar paotr gouez e oan, an Aotrou Iwan ar Bezvoed dreist-holl, a stagas ouzhin hag a reas e wellañ da'm lakaat d'en em blijout.

1944
Référence : EURW.1 p39

Bep eil tro ez ae ar sikourerien da ober un droiad e kêr, hag i renet gant ur mestr, evit bizitañ ar reuzeudiien hag ar glañvourien en o c'hambroù hag en o zier paour.

1944
Référence : EURW.1 p52

Ar Braz en doa un dremm plijus-kenañ, un daoulagad lirzhin, un aer hegarat ; ar Govig a oa heñvel ouzh ur mestr martolod, gant e benn tev hag e golier barv, e gorn-butun na guitae ket e veg : mont a rae e deod en-dro hep ehan, evel rod ur vilin.

1944
Référence : EURW.1 p67

— « Eo ! me a zo par deoc’h. » — « C’hwi ?… c’hwi, Job ? » — « Ya ! me, » a respontas Job, taer. — « C’hwi ?… C’hwi… a zo par din-me ? » — « Ya ! me a zo mestr deoc’h, n’eus forzh e pelec’h. » — « Ha, ya, Job ? » — « Ya ! ya ! ha mil gwech ya ! ha gwelomp ! »

1944
Référence : ATST p.20

A-raok dimp distreiñ d’hor rejimantoù da echuiñ hon amzer, e teuas ar jeneral Donop, mestr an 10vet korf-arme, da dremen an azgwel warnomp.

1944
Référence : EURW.1 p.198

Ma Doue ! Piv eo an amjestr / A zo 'n em gavet d'ober mestr / E-barzh ma zi, 'enep pep gwir, / Dre nerzh didrec'h e lavnenn zir ?

1960
Référence : PETO p43

Gant morc'hed d'ho puhez nammet, / 'Vit bezañ a wall disammet, / A galon wir, pedit gant gred / Da gaout trugarez Mestr ar Bed.

1960
Référence : PETO p53

Ha dont a reas da soñj deomp hon-daou kemer un tamm fent diwar-goust ur c'hartennour hag a oa deut d'ar Gabon er memes amzer gantañ ; hennezh en devoa ur c'hozh tamm ki divalav, ha sot e oa e vestr gantañ, hag un ano meurdezus-meurbet en devoa roet d'e gi : Tigr.

1985
Référence : DGBD p195

En ul levrig dudius, Afrikanische Geschichten, Leipzig 1938, e kont an Dr Albert Schweitzer (p.97 ha da heul ; ur mouladur gallek eus al levr-se a zo bet embannet ivez e Paris e 1941 : en hemañ emañ ar pezh a venegan er pajennoù 172-173) istorioù morianed hag a oa aet da Europa da heul o mestr.

1985
Référence : DGBD p64

Gallout a ra c'hoazh rediañ an enebourien da aloubiñ an dachenn gant poliserien, ar pezh vo direnkus hag a roio da soñjal n'eo ket reizh an dra-se -evel p'o dez c'hoant mistri ar bed d'en em vodañ pell diouzh ar werin da skouer, ha ret e vez dezhe bezañ gwarezet gant miliadoù a boliserien abalamour d'ur mor a dud disentus o sevel o mouezh a-enep dezhe ; peotramant pa vez ezhomm eus degadoù a boliserien evit eveshaat... ur parkad maiz-.

2015
Référence : DISENT p145-146

Tostaat a ra an dud a ra sichenn ar sistem gwaskañ (poliserien, soudarded, ha kement zo) ouzh o mistri evel-se.

2015
Référence : DISENT p43

Kement tra a vo talvoudus dezhe evit bezañ mestr warnoc'h : ar mod o deus d'en em zerc'hel, o doareoù cheuc'h da gomz, o jestroù, met ivez o oad, o diplomoù, o dilhad...

2015
Référence : DISENT p139-140

Gouzout a ra ar re all e klasko goro ac'hanon pa vimp penn-ouzh-penn met ne gredont lavarout ger rak ar mestr eo en o zouez hag ar mestr en deus dreistgwirioù.

2015
Référence : EHPEA p72

Ne vezer ket mestr war ar gasoni a c'hall hon enebourien magañ ouzhimp;

2015
Référence : DISENT p51

Note d'étude

S.o. ar fichenn "mestr-a-di".

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux