Portail numérique de la langue bretonne
Office public de la langue bretonne
français
brezhoneg
français
brezhoneg
Ressources numériques
Dictionnaires
Meurgorf
Dictionnaire historique du breton
Bases de données
KerOfis
Base de données toponymique TermOfis
Base de données terminologique
Corpus
Corpus textuel Corpus audio
Apprendre le breton
Desketa
Outils numériques
Traduction
Traducteur de l'OPAB
Traducteur automatique publié par l'Office Public de la Langue Bretonne Google Traduction
Traducteur automatique publié par Google
Parole
Sintezenn
Synthèse de la parole
Autres outils
Phonétiseur Normaliseur Syllabifieur Braille
Outils externes
Common Voice
Base de données audio LanguageTool
Correcteur orthographique
Bibliothèques
KDSK
Centre de ressources culturelles celtiques
Les technologies de la langue
Stratégie numérique Partenaires
Rechercher En savoir plus Sources Abréviations

Meurgorf
Dictionnaire historique du breton

Plus d'options

e
préposition

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Mots parents :
0

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
16
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. A. (db. ar rannoù eus an egor zo bevennet drezo o-unan pe dre ar meizañ) 1. Termen a dalvez da c'heriañ bezañs ub., udb. E ti ma breur edomp. Dour zo er c'helorn-se. Ur yalc'h zo gant an en e zorn. E park an amezeg emañ ar marc'h. Kalz a avaloù zo er wezenn. • E traoñ al liorzh ez eus bleunioù. Frouezh zo e penn all an daol. E kornôg ar vro emaint o chom. En tu dehoù, en tu kleiz d'udb. Er c'hreisteiz, er gwalarn d'ul lec'h bnk. • E lec'h all, e pep lec'h, e nep lec'h. En un tu bennak. En un tu pe du. • Ar pod liv-mañ n'eus ket kalz a dra ennañ. • Ur pennadig e chomimp e mirdi kêr. Gortozet o doa en trepas. Kerzhet a rae e sal vras ar c'hastell. Savet eo er skeul. Bet int o redek er parkeier. Edon ar c'hoad. [1878] E pelec’h edo an alc’houez ? [1878] [K]lask a reas un ti da guzhet ennañ. [1954] [...] e ti va zad-kozh ha va mamm-gozh, da lavarout eo en ti emaon bremañ o chom ennañ. & E-barzh e : e. 2. (db. korf an dud) Termen a dalvez da lec'hiañ ur santadur. Ur pistig en deus en e gostez. 3. (goude ur v. a denn d'an dilec'hiañ) Termen a dalvez da verkañ ar pal a dizher. Mont en ur c'harrdi. Dont en ul liorzh. Pignat er c'hrignol. Diskenn er c'hav. & Mont en hent. 4. (goude ur v. a denn d'ar stekiñ) Termen a dalvez da verkañ al lec'h kejañ (etre un den hag udb., etre daou dra, h.a.). Harpañ ar skubellenn en nor : ouzh an nor. Diwall na stokfe an delenn e mann ebet : ouzh mann ebet. Skoet en deus e benn er voger. Kroget en doa em chupenn. & Mont a-benn en udb. : mont da stekiñ outañ. Aet e oa a-benn er c'hleuz gant e garr. 5. MONT E KÊR : dilec'hiañ etrezek ar gêr-mañ-kêr. 6. (dirak un ak. unan pelies degaset gant ur g. perc'h.) Termen a dalvez da verkañ emzalc'h korf un den, ul loen. Sevel en e sav. Mont en e goazez, en e c'hourvez. Bezañ en e blegoù : stouet, pleget e gorf. Eno e oa un naer en he rodelloù : rodellet he c'horf. 7. (dirak ur g. perc'h. heuliet gant un ag.) Termen a dalvez da verkañ an doare ma vez lakaet, dalc'het an traoù. Lakaat ur maen en e blaen. Sevel ur post en e blom. 8. (goude un nebeud anvioù-gwan) Termen a dalvez da verkañ un darempred a denn d'an egor. Bezañ krog en ub., en udb. Bezañ stok en ub., en udb. : bezañ stok outañ. 9. (goude un nebeud araogennoù kevrennek a denn da duadur, da bal un dilec'hiañ) Araogenn skoazell a dalvez da zegas ar merkoù gour. Redet o doa etrezek ennon. War-du enno emañ o vont. Deuet e oa betek ennout. B. Dre ast. 1. Ger a dalvez d'ober anv eus tud, traoù zo bodet en hevelep karr, en hevelep lestr, h.a. Bez' edont en ur c'harrad, en ul lestrad. Lakaet eo bet ar boteier en ur hern. 2. (db. an dud) Termen a dalvez d'ober meneg eus un emvod, un aozadur, eus ar gevredigezh. Kalz a dud a oa er vodadeg-se. Lakaet o doa o anv er bodad difenn. Bet e oa en emsav a-raok ar brezel. Petra eo stad an dud dilabour er bed hiziv ? & Dont er bed : bezañ ganet. 3. Ger a dalvez d'ober anv eus stumm pe eus danvez ar skridoù. N'eus nemet frazennoù hir en destenn-se. Desket he deus ar yezh-se el levrioù. Degaset ez eus kalz a gemmoù er raktres lezenn-se. C. Difetis Termen a dalvez da c'heriañ santadoù, trivliadoù an dud. Ne ouiemp ket peseurt anken a oa en he c'halon. Lenn e goueled ar c'halonoù. Lakaat levenez e kalon ub. Sevel a reas droug en e gorf. En e greizon, en e greiz, en e ene. Edon e askre, edon e galon. En tu diouzhin : evit ma c'heloù. II. (en amzer) A. Ger a dalvez da verkañ ur mare. E deroù ar miz int bet amañ. Er gêr e vezez e dibenn ar bloaz. E penn kentañ ar sizhun e vimp e lec'h all. Ganet e voe e naontek kant trizek ha pevar-ugent. E bloavezhioù kentañ ar seitekvet kantved. • En deiz-mañ, en deiz all. En deizioù-mañ, en devezhioù-mañ. En noz-mañ, en noz-se, en noz all. Er sizhun-mañ, er miz-mañ, er goañv-mañ, er bloaz-mañ. • Er mare-mañ, er c'houlz-mañ, er pred-mañ, er prantad-mañ, en termen-mañ, en amzer-mañ. En amzerioù-se. • E pred, e koulz, e mare, e kentel, e termen, e poent, e poent hag en amzer, e poent hag e koulz, e koulz hag e kentel. • E berr amzer, en ur par berr. En ur pennad, en ur pred: a-benn ur pennad amzer ac'hanen. • E mare pe vare, e poent pe boen&E pep mare, e pep amzer, e nep amzer. En amzer, e mare an den-mañ-den. Warc'hoazh e penn sizhun, e penn eizhtez : a-benn ur sizhunvezh hag un devezh ac'hanen. B. 1. Ger a dalvez da verkañ an oad. Bezañ en e ugent vloaz, bezañ krog en e dregont vloaz, o paouez kregiñ en e hanter-kant vloaz. Bezañ en oad da ub., gant ub. : a oad gantañ. Bezañ en oad a skiant: kozh a-walc'h evit anavezout ar mad diouzh an droug. 2. Ger a dalvez da verkañ ar badelezh. Kalz a gemm zo bet e buhez an dud-se. En e vugaleaj e oa stank ar glaskerien-vara. III. (db. neuz, stad, doareoù pe berzhioù fizikel an dud, an traoù ; db. talvoudegezh ar marc'hadourezhioù) A. (db. gwiskamantoù pe bennwiskoù an dud ; db. neuz, kinkladur an traoù) 1. (dirak ur g. perc'h. heuliet gant un ak.) Termen a dalvez da verkañ an doare ma vezer gwisket pe get. Bezañ en e zilhad Sul. Bezañ en e chupenn, e korf e roched. Bezañ en e benn noazh. Ur vaouez en he blev: diskabell. 2. (dirak ur g. perc'h. heuliet gant un ag. en e zerez plaen pe uhelañ) Termen a dalvez d'ober anv eus kaerder an dilhad, ar c'hinkladurioù. Gwisket e oant en o c'haer, en o c'haerañ : gant o c'haerañ dilhad. En he brav, en e faro edo. An iliz a oa gwisket en he c'haerañ, en he c'haerañ edo. 3. Ger a dalvez da verkañ liv an dilhad, an traoù. Bezañ gwisket e gwenn, e du, e ruz. Livet eo bet he blev e melen. 4. (dirak un ak.) Bezañ gwisket e plac'h : gant dilhad plac'h. 5. (dirak un ak.) Ger a dalvez da verkañ an doare ma vezer gwisket, d'ober anv eus neuz ar c'horf. Bezañ e tog. Ur vaouez e koef, e bragoù. Bezañ e leon, en ul leon : bezañ heñvel e neuz ouzh hini ul leon. B. (db. perzhioù fizikel an traoù, an dud) 1. Ger a dalvez da verkañ an danvez eo graet an traoù gantañ. E derv e oa an arrebeuri. Un delwenn graet e maen. Ur savadur bras e mein. 2. (mesket gant ar gm. s., dirak un ak. heuliet gant an ar. da pe gant ur rn. disk.) Termen a dalvez da verkañ ur perzh fizikel a denn d'an traoù, d'an dud. N'emañ ket ar sae-se el liv d'an hini a oa bet prenet ganit, n'emañ ket el liv-se. Edo ar c'hregin-se el ledander da'm dorn, el ledander-se edont. En tevder-se, en uhelder-se, er mentoù-se emañ. N'edo ket ar c'hig er blaz-mañ dec'h. Emaoc'h en oad d'hor bugale, en oad-se emaoc'h. Edont en oadoù-se. & (db. barregezh an dud) Bezañ en dalvoudegezh da ub. : talvezout kement hag eñ er c'heñver-mañ-keñver. 3. (db. hed, led, dalc'had, pouez an traoù ; dirak un ak. pe en unan eus e furmoù displeget) Ger a dalvez d'ober dave da ventadoù an traoù. Ur metr hed zo er maen-mañ. Ar varrikenn-se n'eus mann ebet enni : dister eo he dalc'had. Ar sac'h-mañ zo hanter-kant kilogramm (a houez) ennañ. 4. Ger a dalvez da ober anv eus priz ar marc'hadourezhioù. E pemzek kant lur emañ al lur amanenn bremañ. Deuet eo an timbroù e daou lur ha pevar-ugent. chomet e oa ar moc'h e priz izel e-pad meur a vloavezh. 5. (dirak un ak. degaset gant ur g. perc'h.) Ger a dalvez da ober anv eus stad reizh, boas an traoù. Bremañ emañ an amanenn en e vlaz adarre. Ne chom ket ar bragoù-mañ en e liv : dislivañ a ra pa vez kannet. Klañv eo da v re ur c'hoazh ; n'emañ ket en e liv hiziv. C. (db. emdroadur an traoù, an dud) 1. MONT E, TREIÑ E : dont da vezañ. Aet eo o dilhad e pilhoù. Troet e voe an aour e ludu. Gant ar yenijenn e voe troet an dour e skorn hag ar glizh e rev. Aet e oa ar roñfl e leon, en ul leon. & LAKAAT E : lakaat da vezañ. Lakaat savadurioù e fiez annez. An tan a laka pep tra e ludu. 2. (dirak un ag. en e zerez-uhelañ degaset gant ur g. perc'h.) Ger a dalvez da verkañ emañ stad un dra, un den en he barr. Pa vez ar mor en e vrasañ, en e vihanañ. En he gwashañ edo ar boan. Dec'h edo ma zud en o laouenañ. IV. A. ( dirak an anvioù-kadarn doare, stumm ha giz heuliet gant ar gm. a. hag un ak. pe lakaet goude ur g. perc'h.) Ger a dalvez da ober anv eus neuz an traoù, al loened, an dud. Ur c'havell e doare ur vag. Ur mirlec'h e stumm ul lenn hir. En em ziskouez a rae an erevent gwezh e stumm un naer, gwezh e stumm ur plac'h yaouank. Advoullet eo bet ar marvailhoù-se e stumm ul levr. War an daolenn e oa livet ar Spered-Glan e giz ur goulm. Adsavet eo bet an danevell-mañ ha bez'eo kalz plijusoc'h en he stumm nevez. B. Ger a dalvez d'ober anv eus stad an dud, ar gevredigezh, an traoù, eus lakadur an traoù pe eus ar plegennoù ma c'hoarvez an darvoudoù. Bezañ e doare vat, e stad vat, e stuz va&Bezañ e gwall zoare. Gwelit e pe zoare truezus, e pe stuz on bet lakaet ganto. Selle petore stumm emañ an armel aze : sell penaos eo bet lakaet aze. • Bezañ en argoll. Gwelet he doa meur a gemm e doareoù ar bed. Bez' edo ar c'hleñved en e nerzh. • En degouezh-se. E pep degouezh, e pep darvoud. C. 1. Ger a dalvez da verkañ stad korf an dud, al loened. Bezañ, distreiñ e yec'hed. Un den en e vrud, en e vleuñv, en e amzer gaerañ, e barre nerzh: deuet d'an oad ma vez ar c'hreñvañ. 2. Termen a dalvez d'ober anv eus stad danvezel, kevredel an dud. Kemm zo hiziv en e zoare : disheñvel eo e stad bremañ. Bezañ, bevañ en dienez. bevañ er baourentez. Bezañ e kañv(où). Bezañ en ezhomm eus udb. : kaout ezhomm anezhañ. • Bezañ en un dro vat, un dro fall : bezañ mat, fall, e stad e-pad ur pennad amzer. Bezañ en ur stad skeudik : diaes en em dennañ anezhi. Bezañ e gwall zoare, bezañ paket er wask, en ur pleg berr : bezañ en un enkadenn. Bezañ en ur par fall : bezañ klañv-fall. Bezañ e-par ar marv : darev da vervel. Mervel e karantez Doue : kuit a bep pec'hed. • Bezañ en e voued, en e vleud, en e vutun, en e grog: en e aez, en e blijadur oc'h ober an dra-mañ-tra. Bezañ, chom en e stad (kentañ) : evel ma oa a-raok, hep kemm, hep gwellaenn. Mervel en e bec'hed: hep bezañ kofeset e bec'hedoù. • Skoazellan ub. en e zoanioù. Frealzin ub. en e anken. Emaomp er bed e doare ul lestr war ar mor. • Bezañ lakaet en aotrounez, en itronezed : bezañ gwisket evel aotrounez, itronezed. Sevel bugale en aotrounez : o sevel evel pa vefent aotrounez. • Ober a rae war-dro ar bleunvegoù, en e vicher a liorzher. 3. Ger a dalvez da verkañ stad, emzalc'h bred pe anien an dud. Bezañ en e aez. Bezañ en estrenvan. Bezañ en e vrasañ anken, en e holl ankenioù : bezañ ankeniet-holl. Bezañ e chal gant ub. gant udb. : bezañ chalet abalamour dezhañ. Bezañ e droug ouzh ub. : kounnariñ outañ. Bezañ en aon e c'hoarvezfe udb. : kaout aon e c'hoarvezfe an dra-se. Mont e kounnar, e fulor, e belbi, e gouez. Bezañ lorc'h, fouge, stad, droug en ub. Bez' ez eus ul lorc'h, ur valis en den-se. N'eus drougiezh ebet er vaouez-se. 4. Ger a dalvez da verkañ tuadur bred an dud. Bezañ e tu, e tro d'ober udb. : bezañ tuet d'e ober. Bezañ e chal d'ober udb. (diaes, displijus): na vezañ tuet d'e ober. D. (db. obererezh, buhez an dud) 1. Ger a dalvez da zisplegañ penaos en em zalc'her, e reer an traoù. Goulenn udb. en un doare seven. Trein un destenn en un doare ampart-kenañ. • Skoazellañ a ra e amezeien e giz un den mat : evel ma ra an dud vat. Komz e stumm tud Brest, e stumm Goueloù : evel ma ra an dud eus Brest, eus Goueloù. • E pe zoare, e pe stumm ? En doare-mañ, er c'hiz-mañ, er stad-mañ, en doare-se, er c'hiz-se, er stad-se. E meur a zoare. En hevelep doare, en hevelep giz. E doare pe zoare, e stumm pe stumm, e giz pe c'hiz, e mod pe vod, en un tu bennak. En un doare pe zoare. E pep doare, e pep stumm, e pep hent, e pep giz, e pep stad, e pep feur. E nep doare, e nep stumm, e nep giz, e nep stad. • Ober udb. en e stumm, en e yezh : hervez e zoare. Pep hini en e c'hiz : hervez e zoare. bevañ en e roll : hervez e c'hoantegezh. • Ober udb. e doare : evel m'eo dleet. emañ e zilhad e doare : evel m'eo dleet. Lakaat e loeroù e gin : war an tu gin. 2. (db. barregezh ar wezhourien, db. nested o oberoù da zont) Bezañ e doare, e tro, e tu, el lec'h, en degouezh d'ober udb. : bezañ darev, gouest d'ober an dra-se. Lakaat ub., en em lakaat e doare, e tro, e tu, e-par, e stad d'ober udb. : e lakaat, en em lakaat darev, gouest d'ober an dra-se. V. Ger a dalvez da verkañ un darempred etre meur a zen, etre an dud hag an traoù, etre meur a dra. Soñjal en ub., en udb. Lakaat e fiziañs en ub. Dont ennañ e-unan : disemplañ. • Fiziout udb. en ub. Lakaat udb. e gourc'hemenn ub. : reiñ tu dezhañ ober gant an dra-se. • Tamall ub. e gaou. Bezañ paket, bezañ kavet e gwall : bezañ tapet o trougober. • Sevel ur pennad skrid e yezh ar vro. • Pakan ub. en e c'her : ober e vad eus e gomzoù evit e lakaat d'ober tra pe dra diouzh ar pezh zo bet lavaret gantañ. Kemer udb. en e vizoù : dispign an arc'hant zo ret evit paeañ an dle a denn dezhañ. • Kaout udb. en e gerz: kaout gwir, tu d'ober gantañ (e-pad ur pennad da vihanañ). • Bezañ e beli, e dalc'h ub., bezañ e dalc'h gant ub. : bezañ lakaet da sujañ gantañ. Bezañ en e c'haou: bezañ ar gaou gantañ. Bezañ kastizet en abeg d'e walloù. Ober udb. en desped dezhañ : daoust dezhañ. Bezañ en un tu gant ub. : a-du gantañ. • Be zan e feurm : bezañ feurmet. • E gwirionez : komzoù a zistager evit pouezañ war ar pezh a lavarer. En un taol : war un dro. • E gwir pe e gaou. [1878] Va c’hoar-gaer n'eo ket deuet c’hoazh a-walc’h enni he-unan, n’em eus ket a c’hoant da neveziñ goulioù he c’halon en ur lavaret dezhi e ran an dra-mañ. VI. Termen a dalvez da sevel araogennoù hag adverboù kevrennek. E-kreiz an ti. Lakaat udb. e-pign. VII. 1. (en trede gour unan benel, goude ur v.) Ger a dalvez da sevel troiennoù dibersonel. Krogomp enni ! : stagomp da labourat. 2. Araogenn erlec'hiañ a dalvez da sevel furmoù displeget araogennoù kevrennek savet diwar an araogenn a. En e enep emaint : a-enep dezhañ emaint. Em raok edoc'h : araozon edoc'h. EVEZH. skrivañ a reer en dirak ar gerioù a grog gant ur vogalenn ha dirak ar gerioù a grog gant n, d, t, h.

Exemples historiques : 
394
 Masquer la liste des exemples

Afficher les formes d'origine
Télécharger tous les exemples

me gred bepred en Doe an tad

1456
Référence : ISYK.I p108

dilijant en ur propoz

1499
Référence : LVBCA p58, 70, 171, 201 (idem)

gonidigezh an douar

1499
Référence : LVBCA p64, 70, 86 (cultiueure faicte en terre)

a zor en dor

1499
Référence : LVBCA p15, 63, 70 (de huys en huys)

pridiriñ en kaouded

1499
Référence : LVBCA p70, 108, 170 (pourpenser, apperceuoir)

en pep lec'h

1499
Référence : LVBCA p70, 131, 161 (en chascun lieu)

penn en penn

1499
Référence : LVBCA p70, 160 (de chief en chief)

en holl-holl

1499
Référence : LVBCA p70, 99 (de tout en tout)

er manier arall

1499
Référence : LVBCA p26, 70, 138 (aultrement)

pe en lec'h [en pelec'h]

1499
Référence : LVBCA p70, 160 (en quel lieu)

enni

1499
Référence : LVBCA p69

kemret en gras

1499
Référence : LVBCA p70, 87, 112 (prendre en gre)

bosenn er c'hein

1499
Référence : LVBCA p39, 70, 111 (boce au dos)

kompagnun en drougiezh

1499
Référence : LVBCA p66, 70, 118 (compains en mal [,]complice)

'vide in' daou, hag en kontañ

1499
Référence : LVBCA p50, 70, 94, 121 ('vide in' deux et sous compter [voir sous l'article deux et sous compter])

kuzhlec'h en douar

1499
Référence : LVBCA p64, 70, 128 (lieu soubz terre)

lakaat un dra en priz

1499
Référence : LVBCA p70, 129, 170, 195, 201 (priser)

it en peoc'h

1499
Référence : LVBCA p70, 147, 161 (alez en paix)

gwisket en burell

1499
Référence : LVBCA p45, 70, 93 (vestu en bureau)

a vloez en bloez

1499
Référence : LVBCA p15, 38, 70 (d-an en an)

fur er gwir

1499
Référence : LVBCA p70, 80, 93 (saigez de droit)

a zeiz en deiz

1499
Référence : LVBCA p15, 52, 70 (de iour en iour)

gwele ar bugel e kof e vamm

1499
Référence : LVBCA pp21, 44, 67, 70, 90, 117, 138 ('délivre de l'enfant dans le ventre de sa mère')

a zeiz en deiz

1499
Référence : LVBCA p15, 52, 70 (de iour en iour)

en

1499
Référence : LVBCA p69

en erziwezh

1499
Référence : LVBCA p70 (en la parfin ou derrainement)

er manier-mañ

1499
Référence : LVBCA p70, 138 (en telle maniere)

a zor en dor

1499
Référence : LVBCA p70

er feson arall

1499
Référence : LVBCA p26, 70, 77 (aultrement)

koeñv er bouzelloù

1499
Référence : LVBCA p41, 70, 117 (enfleure es entrailles)

chañs er c'hoari polod

1499
Référence : LVBCA p46, 47, 70, 167 (fuyte, ou chace a l-esteuf)

bevañ er baourentez

1499
Référence : LVBCA p36, 70, 156 (viure en pourete ou mourir de fain)

en ul lec'h bennak

1499
Référence : LVBCA p35, 70, 131, 200 (en aulcun lien)

bos er prenn

1499
Référence : LVBCA p39, 70, 169 (neu en boys)

en eil Sul a Vae

1549
Référence : ISYK.I p112, "Enskrivadur Plougastell" (chapel sant Adrian), 1549.

en enor da Doue ha Itron-Varia a Goñfort ha Sant-Adrian

1549
Référence : ISYK.I p112

en bloaz mil pemp kant hanter-kant nemet unan

1549
Référence : ISYK.I p112

en amzer maestr Herri a Gastell rektor Plouegastell

1549
Référence : ISYK.I p112

En hanv a'n Tad, ha'n Mab abred, / Roue ha krouer, ha'n Glan Spered [;] / Un Doe anavet drez kredan [dre a gredan]/ Pere en personoù kaougant, / Zo tri fier ha diferant / Ha se prezant a asantan

1575
Référence : M. p34

[«]Chede Porfirius peheni oa kustod a ene ha ma holl goñfort ha kuzul en holl adversiteoù, zo [kristen] ivez[ !»]

1576
Référence : Cath p22-23

Katell zo lavaret ha deuet digant 'Coste' [gresianeg κατά moarvat] pehini a dalv kement da lavaret evel holl ha digant 'ruine' [latin 'ruina' moarvat], peheny a dalv kement da lavaret evel trebuchañ pe gouezhañ, ha rak-se Katell a dalv kement da lavaret un trebuchañ universel; rak edifis en aerouant zo dreizi hag enni an holl trebuchet[.]

1576
Référence : Cath p3

19. Neuze an tirant karget a furor a c'hourc'hemenas ez vefe diwisket ha gant skourjezoù fouetet, ha goude he lakaat en ur prizon teñval hep reiñ dezhi da zebriñ na da evañ [a-]hed ar spas a zaouzek dez[.]

1576
Référence : Cath p16-17

[«]Hag ivez [d'en em varvailhañ a rez] war an ornamantoù anezhañ pere ned int nemet evel poultr a ya gant an avel, hag evit-se ez tleez mui da ebaisañ ouzh kontempliñ an neñv hag an douar hag ar mor ha kement zo enne[.»]

1576
Référence : Cath p7

Hag an peder degrez-mañ a vertuz a voe ekselant en itron santez Katell evel maz eo patant en he legent.

1576
Référence : Cath p4

ar gentañ [eus peder bazenn skeul an neñv] eo inosanted hec'h holl euvroù[,] an eil eo naeteri a galon[,] [an] drede eo disprizañs a vanite[,] ar bedervet eo gwirionez a gomzoù; pere degrezioù a laka an profet diouzh renk ouzh lavaret : Piv a bigno e menez an Aotrou, etc. ?

1576
Référence : Cath p3-4

Amañ ez tezraou buhez an itron sanktez Katell[,] gwerc'hez ha merzherez[,] en Brezhoneg nevez-Imprimet, e Kuburien, evit Bernard de Leau, peheni a chom e Montrolez, war [ar] pont Bouret : en bloaz M.D.LXXVI. [1576]

1576
Référence : Cath p1

M. Petra eo sin an c'hristen ? D. Sin an groaz, abalamour ma'z omp bet prenet enni gant hon Salver binniget Jezuz. M. Penaos en grit-hu eñ ? D. E ober a ran oz kas an dorn d'an penn ha d'an estomag, ha goude d'an skoaz kleiz, ha'n hini dehou, en un lavaret : en hanv an Tad, ha'n Mab ha'n Spered santel. Amen.

1622
Référence : Do. p6

M. Pe en tra ez koñsist an eürusted peheni a esperomp da gavout en vuhez all ? D. Da welet Doue fas-ha-fas, ha da jouisañ anezhañ eternalamant.

1622
Référence : Do. p10

M. Nag ar pec'hed veniel, peseurt droug a zegas-eñ deomp-ni ? D. Ne ra ket deomp koll ar c'hras, na veritañ an ifern, hogen hon yenaat a ra en karantez hag en servij Doue ha meritoù eus ar poanioù temporel hag hor c'hondu da bec'hed marvel.

1622
Référence : Do. p36

4. Goulenn gant humilite pardon digant Doue eus an holl bec'hedoù pere hor bezo kavet ennomp, ha propoziñ kofes kentañ mar galler.

1622
Référence : Do. p54

D. Me a gred, goude ma'z eo pronoñset gant ar beleg ar c'homzoù koñsekratif, emañ enno korf hor Salver binniget, ken en ostiv, ken er c'halizr.

1622
Référence : Do. p44

Orezon d'an ael mat pan saver a'r gwele ha pan eer ennañ.

1622
Référence : Do. p57

M. Pan it en hoz kwele diouzh an noz, petra [i]vez a rit-hu ?

1622
Référence : Do. p52

M. Peseurt efed a zeu ennomp-ni dre ar sakramant a vadiziant ? D. Difasañ a ra ar pec'hed orijinal pe gant hini e vezomp ganet hag en hor gra kristenien ha bugale da Zoue dre moaien ar gras pehini a goñfer ouzhomp.

1622
Référence : Do. p40

8. Ar werc'hez santel a welas / He c'her mab e poan el lanngroaz. / Kredit serten, pan dremenas, / Gant poan daeroù e kañvaouas.

1622
Référence : Do. p61

M. Pehini eo ar c'hentañ hag ar prinsipalañ eus an holl Orezonoù ? D. Ar Pater noster. M. Pe evit tra ? D. Abalamour ma'z eo hor salver memes en deveus-hi graet ha ma'z eo komprenet enni parfetamant kement a zleomp da c'houlenn ouzh Doue.

1622
Référence : Do. p18

e ti

1659
Référence : LDJM.1 pg chez

e pep keñver

1659
Référence : LDJM.1 pg (e pep) quêver

ha dre edi e Kêr

1659
Référence : LDJM.1 pg a (dre idi e Ker)

etrezek ennañ

1659
Référence : LDJM.1 pg verr (luy)

betek ennañ

1659
Référence : LDJM.1 pg verr (luy)

lakaat e poultr

1659
Référence : LDJM.1 pg pulueriser

pegañ en

1659
Référence : LDJM.1 pg aprehender au corps, saisir

e dremm an holl dud

1659
Référence : LDJM.1 pg publiquement

e

1659
Référence : LDJM.1 pg en

retorn ennañ e-unan

1659
Référence : LDJM.1 pg retourner (a soy)

e kement hag a livirit

1659
Référence : LDJM.1 pg quant (a ce que vous dites)

12. Imprimit e-barzh ennon-me, / Dreist pep tra tout, e garantez, / O tigas da goun e basion / E pep momed gant devosion.

1677
Référence : Do. p68

[M.] Petra a ra ennomp-ni ar sakramant a vadiziant? D. Efasiñ a ra ar pec'hed orijinel, pe gant hini ez omp ganet, hag eñ hor gra Kristenien ha bugale da Zoue, dre voaien ar c'hras pehini a gonfer deomp.

1677
Référence : Do. p41

11. Imprimit don e bemp Gouli / E goueled hor speredoù-ni; / Ha skrivit en hon eneoù / E groaz, e wad hag e dachoù.

1677
Référence : Do. p68

En ul lev gordenn ec'h eus ur chadenn a c'hwec'h-ugent troatad diazezet c'hwec'h-ugent gwech.

1699
Référence : Har. pg a, chadenn, c'hwec'h, diazezet, en, eus, ez, gwech, kordenn, lev, troatad, ugent (une lieüe contient une corde de six vingt piez assise par six vingt fois)

kouezhañ en e boull

1699
Référence : Har. pg e, en, kouezhañ, poull (tomber en ruine)

isfontet e goueled puñs an ifern

1732
Référence : GReg pg abyme

en em lakaat en disheol

1732
Référence : GReg pg abri

en iliz

1732
Référence : GReg pg a

en tu all

1732
Référence : GReg pg ailleurs

er foar

1732
Référence : GReg pg a

er marc'had

1732
Référence : GReg pg à (au marché)

er marc'hallac'h

1732
Référence : GReg pg à (la place du marché)

e kêr

1732
Référence : GReg pg a

e lec'h all

1732
Référence : GReg pg ailleurs, autre-part (ailleurs, en eutre lieu)

em ezvezañs

1732
Référence : GReg pg absence

e ma zi

1732
Référence : GReg pg à (ma maison)

e Pariz

1732
Référence : GReg pg à (Paris)

e poent

1732
Référence : GReg pg a propos

e kentel

1732
Référence : GReg pg a propos, heure (A la bonne heure, tout à propos.)

e Roum

1732
Référence : GReg pg à (Rome)

en

1732
Référence : GReg Rakskrid

e Pariz

1732
Référence : GReg pg a

Alanig al louarn a lekeas an tan er wezenn hag e kouezhas d'an douar an eredigoù hag-i rostet-suilh

1732
Référence : GReg pg aigle

ar gedon a zo o buhez e penn o zreid

1732
Référence : GReg pg agilité

bez' edo e lec'h all

1732
Référence : GReg pg absent

kroget eo an orged enni

1732
Référence : GReg pg amourette

eñ

1732
Référence : GReg Rakskrid, chez (préposition), en (préposition qui marque le temps, ou le lieu. devant une consonne)

emañ en e sach diwezhañ

1732
Référence : GReg pg abbois

fonnañ e pep tra

1732
Référence : GReg pg abonder

gouliet er penn

1732
Référence : GReg pg (blessé) à (la tête)

lakaat urzh en e silvidigezh

1732
Référence : GReg pg (pourvoir) à (son salut)

monet e kêr

1732
Référence : GReg pg (aller) à (la ville)

nijal en aer

1732
Référence : GReg pg air

reiñ e donezon

1732
Référence : GReg pg aliener

Drouknatur a zo ennañ.

1732
Référence : GReg pg genie (Il a un mauvais genie , mauvais esprit, il a de mauvaises inclinations.)

e

1732
Référence : GReg pg chez (préposition), dans (préposition de lieu), dedans (adverbe, ou préposition), du (préposition qui marque le temps)

en

1732
Référence : GReg pg chez (préposition)

e

1732
Référence : GReg pg dans (préposition de lieu), en (préposition qui marque le temps, ou le lieu. devant une consonne.)

e kêr

1732
Référence : GReg pg dans (la ville)

pe e stad ?

1732
Référence : GReg pg dans (quel état ?)

en amzer, e amzer, ar Roue Aleksandra

1732
Référence : GReg pg du (temps d'Alexandre le Grand)

neb a chom e-kichen an iliz, hep monet alies enni

1732
Référence : GReg pg (près de l') Eglise (& loin de Dieu)

enni

1732
Référence : GReg pg (en) elle

enni

1732
Référence : GReg pg (en) elle

enni

1732
Référence : GReg pg (en) elle

en

1732
Référence : GReg en (préposition qui marque le temps, ou le lieu. devant une voyelle)

bezañ emañ en kêr

1732
Référence : GReg pg (il est) en (ville)

bez' emañ e kêr

1732
Référence : GReg pg (il est) en (ville)

emañ en kêr

1732
Référence : GReg pg (il est) en (ville)

emañ e kêr

1732
Référence : GReg pg (il est) en (ville)

emañ e Gall, e Spagn

1732
Référence : GReg pg (il est) en (France, en Espagne)

emañ en Frañs, en Spagn

1732
Référence : GReg pg (il est) en (France, en Espagne)

em jardin, em zi: e ma jardin, e ma zi

1732
Référence : GReg pg en (mon jardin, en ma maison)

en Itali, en Afrik

1732
Référence : GReg pg en (Italie, en Afrique)

en amzer-se

1732
Référence : GReg pg en (ce temps-là)

e, en memes amzer

1732
Référence : GReg pg en (même temps)

enno, enne

1732
Référence : GReg pg (en) eux

kaout treid leue en e votoù

1732
Référence : GReg pg fou (Etre fou, burlesquement.)

furchal en ur c'houfr

1732
Référence : GReg pg fouiller (Foüiller dans un coffre.)

poazhet e-barzh er forn

1732
Référence : GReg pg four (Cuit au four.)

poazhet er forn

1732
Référence : GReg pg four (Cuit au four.)

Ker stank eo ar fazioù e-barzh el levr-mañ e-c'hiz ar merien en ur grugell.

1732
Référence : GReg pg fourmiller (Ce livre fourmille d'erreurs.)

em fourrañ en un tu bennak

1732
Référence : GReg pg fourrer (Se fourrer quelque part.)

em blantañ en ul lec'h bennak

1732
Référence : GReg pg fourrer (Se fourrer quelque part.)

em lakaat e koust hag e mizoù

1732
Référence : GReg pg frais (Se mettre en frais.)

e langaj fraezh

1732
Référence : GReg pg françoise (En bon François, franchement.)

lakaat moder en e gomzioù

1732
Référence : GReg pg frein (Mettre un frein à sa langue.)

lekeet moder en e gomzioù

1732
Référence : GReg pg frein (Mettre un frein à sa langue, pp.)

Tremenet en deus e rez an aod.

1732
Référence : GReg pg friser (Il a frisé la côte.)

Aet eo e rez an aod.

1732
Référence : GReg pg friser (Il a frisé la côte.)

Aet eo e resed an aod.

1732
Référence : GReg pg friser (Il a frisé la côte.)

Pe e lec'h emañ ?

1732
Référence : GReg pg endroit (En quel endroit est-il ?)

Pe e lec'h emañ ?

1732
Référence : GReg pg endroit (En quel endroit est-il ?)

Pe en andred emañ ?

1732
Référence : GReg pg endroit (En quel endroit est-il ?)

en e andred

1732
Référence : GReg pg envers (Envers lui.)

en da andred-te

1732
Référence : GReg pg envers (Envers toi.)

en e andred-eñ

1732
Référence : GReg pg envers (Envers lui.)

en he andred

1732
Référence : GReg pg envers (Envers elle.)

en andred an holl gwitibunan

1732
Référence : GReg pg envers (Envers tous, & un chacun.)

en andred pep hini

1732
Référence : GReg pg envers (Envers chacun.)

e kalon ar riv

1732
Référence : GReg pg froid (Pendant la rigueur du froid.)

Friantiz a zo enni.

1732
Référence : GReg pg gaillard (C'est une gaillarde, une enjoüée, un peu amoureuse.)

Friantaj a zo enni.

1732
Référence : GReg pg gaillard (C'est une gaillarde, une enjoüée, un peu amoureuse.)

Graet eo bet kement-se em disoñj.

1732
Référence : GReg pg garde (Cela s'est fait sans que j'y ai pris garde.)

Fournis eo e yalc'h.

1732
Référence : GReg pg garnir (Il a la bourse bien garnie.)

Natur vat a zo ennañ.

1732
Référence : GReg pg genie (Il a un genie heureux.)

Droug en deus en e c'hlin.

1732
Référence : GReg pg genou (Il a mal au genou.)

Poan en deus en e c'hlin.

1732
Référence : GReg pg genou (Il a mal au genou.)

rentañ kont eus e gomportamant en ur wardoniezh.

1732
Référence : GReg pg gestion (Rendre compte de la gestion d'une tutelle.)

klañv en e wele

1732
Référence : GReg pg gisant (detenuë malade au lit)

klañv en he gwele

1732
Référence : GReg pg gisant-e (detenuë malade au lit, fem.)

em riklañ en un ti pe er-maez eus a un ti

1732
Référence : GReg pg glisser (Se glisser en une maison, ou hors d'une maison.)

em riklet en un ti pe er-maez eus a un ti

1732
Référence : GReg pg glisser (Se glisser en une maison, ou hors d'une maison, pp.)

e lontreg

1732
Référence : GReg pg goulument

En hanv Doue, me hoz ped.

1732
Référence : GReg pg grace (De grace, je vous prie.)

monet e had

1732
Référence : GReg pg graine (Monter en graine, grainer.)

aet e had

1732
Référence : GReg pg graine (Monter en graine, grainer, pp.)

monet en had

1732
Référence : GReg pg graine (Monter en graine, grainer, Van.)

aet en had

1732
Référence : GReg pg graine (Monter en graine, grainer, Van., pp.)

dornañ ed e-barzh el log

1732
Référence : GReg pg grange (Battre du blé dans la grange.)

dornet ed e-barzh el log

1732
Référence : GReg pg grange (Battre du blé dans la grange, p.)

dornañ ed e-barzh er c'hrañj

1732
Référence : GReg pg grange (Battre du blé dans la grange.)

dornet ed e-barzh er c'hrañj

1732
Référence : GReg pg grange (Battre du blé dans la grange, pp.)

en antre eus an iliz

1732
Référence : GReg pg entrée (A l'entrée de l'Eglise.)

e groz

1732
Référence : GReg pg gros (En gros.)

gwerzhañ e groz

1732
Référence : GReg pg gros (Vendre en gros.)

gwerzhet e groz

1732
Référence : GReg pg gros (Vendre en gros, pp.)

marc'hadour ne werzh ket e detailh

1732
Référence : GReg pg gros (Marchand en gros, ou grossier.)

Samson a gavas mel e-barzh en geol ul leon.

1732
Référence : GReg pg gueule (Samson trouva du miel dans la gueule d'un lion.)

en e giz

1732
Référence : GReg pg (à sa) guise

Ned eus ket a-walc'h a dud en Breizh, hervez an douar a zo enni.

1732
Référence : GReg pg habitant (Il n'y a pas assés d'Habitans en Bretagne, eu égard à la grandeur & à l'étendue de la Province.)

Ned eus ket a-walc'h a abitanted en Breizh, hervez an douar a so enni.

1732
Référence : GReg pg habitant (Il n'y a pas assés d'Habitans en Bretagne, eu égard à la grandeur & à l'étendue de la Province.)

chemel er c'hoajoù

1732
Référence : GReg pg habiter (Habiter les bois.)

En meur a zañjer ez eo en em gavet.

1732
Référence : GReg pg hazard (Il a couru bien des hazards.)

lakaat al louzoù er pod

1732
Référence : GReg pg herbe (Mettre les herbes au pot.)

a eur e eur

1732
Référence : GReg pg heure (D'heure en heure, d'heure à autre.)

Leinañ a ran e (en) kêr.

1850
Référence : GON.II p.90, livre second, « Je dîne à la ville ».

Ar c'heuneud a zo aet e ludu.

1850
Référence : GON.II p.96, livre second, "Le bois est réduit en cendres".

e, en, er, el

1850
Référence : GON.II p.56, Table des Prépositions simples, "dans, en".

Araskl eo ho lin, lakait-eñ c'hoazh en dour.

1850
Référence : GON.II pg araskl (Votre lin n'est pas roui, remettez-le dans l'eau).

Chom a reont en kêr.

1850
Référence : GON.II p.91, livre second, « Ils demeurent en ville ».

Un den dimezet eo a zo bet abostoler en oferenn.

1850
Référence : GON.II pg abostoler (C'est un homme marié qui a chanté l'épître à la messe).

Fiziañs am eus ennañ.

1850
Référence : GON.II pg fisiañs (j'ai confiance en lui).

Ar gêr a Gemper a zo e aber stêrioù Oded ha Teir.

1850
Référence : GON.II pg aber (La ville de Quimper est au confluent des rivières d'Odet et de Teir).

Mont a rin en kêr.

1850
Référence : GON.II p.91, livre second, « J'irai en ville ».

Va buhez a fizien ennañ.

1850
Référence : GON.II pg fisiout (je lui confierais ma vie).

Glav a zo enni.

1850
Référence : GON.II pg 20 (il y a apparence de pluie).

N'hellan ket fiziout e kement-se.

1850
Référence : GON.II pg fisiout (je ne puis pas me fier à cela).

Me a gred e Doue.

1850
Référence : GON.II p.95, livre second, « Je crois en Dieu ».

n'eus ket pell emañ en hon amezegezh

1850
Référence : GON.II pg amézégez

Ar c’hleñved a zo kroget ennañ.

1850
Référence : GON.II p.95, livre second, « La maladie l’a atteint ».

Ma ve en kêr e teufe d'hor gwelout.

1850
Référence : GON.II p.95, livre second, « S’il était en ville, il viendrait nous voir ».

Mont a reot-hu adarre en kêr warc'hoazh ?

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, (Irez-vous encore en ville demain ? )

en deiz-mañ pennblizenn

1850
Référence : GON.II pg blizen

an dastum eus an den ennañ e-unan

1850
Référence : GON.II.HV pg dastum (Recueillement, action de se recueillir).

En em zastumiñ ennañ e-unan sioul ha didrouz.

1850
Référence : GON.II pg dastumi (Se recueillir, rappeler ses esprits, ses idées, son attention. HV.)

Dre greiz e [g]orf e krogas ennañ.

1850
Référence : GON.II pg dré-greiz (Il le saisit par le milieu du corps).

Kouezhañ a ra e droug-sant.

1850
Référence : GON.II pg drouk-sañt (Il tombe d'épilepsie).

Me a ya da leinañ e kêr.

1850
Référence : GON.II p.80

Sevel a reas c’hoant enni da guitaat bro ar Voabited, evit distreiñ d’he hini, gant he div verc’h-kaer ; rak klevet he devoa penaos en doa an Aotrou sellet a-druez ouc’h e dud ha roet boued dezho.

1850
Référence : GON.II p.98

e

1850
Référence : GON.II pg é ou enn (Dans. En. A. De.), pg én (Voyez "é", deuxième article).

Va moereb a chom e Brest.

1850
Référence : GON.II pg é, enn (Ma tante demeure à Brest).

en un taol

1850
Référence : GON.II pg é ou enn (en un coup).

En dour eo kouezhet.

1850
Référence : GON.II pg é, enn (Il est tombé dans l'eau).

en noz hag en deiz

1850
Référence : GON.II pg e, enn (de jour et de nuit).

En ti all e chom.

1850
Référence : GON.II pg e, enn (Il demeure dans l'autre maison).

en

1850
Référence : GON.II pg enn (Voyez "é", premier article : "dans", "en", "à", "de" [...] "enn" devant les voyelles et devant les consonnes d, n, t).

Doue a zo en eñv holl ha dre-holl.

1850
Référence : GON.II pg enn (Dieu est au ciel et partout).

e kuzh

1850
Référence : GON.II pg é-kûz (En secret. Secrètement. En cachette. A la dérobée. Furtivement. Clandestinement)., enn-amc'houlou, enn-diswel

abostoliñ a ray en oferenn bred

1850
Référence : GON.II abostoli

Mar tisplijas e vojennoù d'an dud studiet-mat, Yann gouer a gavas ivez da damall enno. Re verr, re grenn, re grak e oant war e veno.

1867
Référence : MGK Rakskrid VII

Ar prezeger neuze, droug ennañ a-zevri, a lavaras dezho : pa'z oc'h holl deuet ker bailh, me ya diwar ma c'hraf da gontañ ur marvailh.

1867
Référence : MGK p3

Hag ennañ e-unan mar kav den 'bet abeg, e c'hell lavaret din, hep bezañ tamm mezhek : da bep hini diouzh e c'houlenn, evit er pareañ, me roy ul louzaouenn.

1867
Référence : MGK p10

ne oa ket ho kouign diouzh an dibab; bara drouk-ha-mat ne oa ken; evit ho pleud, evitañ da vezañ flour a-walc'h, kouezhet ez oa e-barzh en toaz meur a c'hrouanennig a lakeas va dent da skrijañ

1867
Référence : MGK Rakskrid VII

Eno, en-dro d'ar marc'h, setu c'hoari ha freuz o tigeriñ 'vit an arc'hant. Hor gwazed vat ha dizamant, evit sachañ moneiz d'o beg, a grog e moue al loen lorc'hek

1867
Référence : MGK p6

hag am bo daouzek krouadur, hag holl diwar an avantur; me 'm bo dezhe abid satin gwenn, o c'haso d'ar skol en ur vandenn

1874
Référence : GBI.II p226

— Lavar din e pelec’h emañ, rak krediñ a ran e vank dezhañ meur a dra en e guzh ; hag e-pad m’en devezo ar c’habiten Jaouen un tamm bara, ar veleien vat o devezo ivez.

1877
Référence : EKG.I. p.214

D’ar mare-se, n’oa ket brav doare an dud war an douar. Doue, droug ennañ o welet pec’hedoù ar vro, a lezas e vugale da ober o fenn o-unan. Dall evel ma’z eo an dud hep skoazell an Aotrou Doue, ne zalejont ket da vont dre an hent fall, fall e pep giz : fall evit traoù ar bed-mañ kerkoulz hag evit traoù ar bed-all.

1877
Référence : EKG.I. p.1

Abaoe al laeroñsioù-se eo e teu ar maer, e kalz a barrezioù zo, da ober e vestr war ar beredoù ha war ar gwez a vez enno.

1877
Référence : EKG.I. p.3

Hogen, e iliz katedral Landreger oa ur volz eus ar re gaerañ, a yoa enni relegoù sant Yvon.

1877
Référence : EKG.I. p.30

Ra skuilho Doue e c’hrasoù war an tiad tud vat-mañ ha war gement a raint ! Doue r’ho pinnigo, Job Karo, c’hwi, ho kwreg Klaodina an Hir, ho pugale hag an daou zen onest a zo en ho servij !

1877
Référence : EKG.I. p.52

Mat, pa ne glevomp trouz ebet, bezomp fiziañs e Doue.

1877
Référence : EKG.I. p.76

E parrez Pluzuned em eus ur vereuri eus ar re vravañ, hag enni ur merour eus ar re gentañ, atav arc’hant en e c’hodell da baeañ e C’houel-Mikael pa deu ar poent.

1877
Référence : EKG.I. p.92

Soñjit, Loull ar Bouc’h, mar gellit, En droug a rit e Plouared : Saotriñ an holl Sakramañchoù, Ha glac’hariñ an eneoù.

1877
Référence : EKG.I. p.103

Nann, nann. Lakaat a rin digas din da Blouared soudarded eus a Wengamp hag eus a Lannuon, a Sant-Brieg zoken, ma vez ret ; ha neuze ganto, un nozvezh, pa ouezimp e pelec’h e vezo ar chouanted, ni a yelo di, a gelc’ho an ti, hag e bev pe e marv e kouezhint holl etre hon daouarn.

1877
Référence : EKG.I. p.144

Ne vezo kanet nemet kanaouennoù a vrezel, a lakay kalon an holl da dridal, ha, da ziwezhañ, ec’h azezimp holl ouc’h an daol evit dibriñ, evel breudeur, ur fest ha ne vanko ennañ na cher vat leizh-kof, na gwin kozh da evañ gant ar skudell.

1877
Référence : EKG.I. p.176

Ar pezh a zo bet kaoz ma’z eus bet kement a drubuilh e kalz a barrezioù, eo ma kaved enno tud hag a yae a-du gant an dispac’herien, tud hag a felle dezho en em binvidikaat diwar-goust an nesañ ha diwar-goust an ilizoù, pe en em saotriñ e pep viltansoù [sic].

1877
Référence : EKG.I. p.237-238

Ouc’hpenn kemend-all a dud, e kasas gantañ c’hoazh meur a bezh kanol, rak n’en em fizie ket a-walc’h en e soudarded.

1877
Référence : EKG.I. p.265

Ya, mont a rafen ! Meur a wech dija on bet o werzhañ pesked e Kastell, ha n’em beus ket bet a aon.

1878
Référence : EKG.II p.218

Va c’hoar-gaer n'eo ket deuet c’hoazh a-walc’h enni he-unan, n’em eus ket a c’hoant da neveziñ goulioù he c’halon en ur lavaret dezhi e ran an dra-mañ.

1878
Référence : EKG.II p.266

Hag en ur sellet ouc’h bourk Plouenan : — Kenavezo va iliz-parrez ! Ennoc’h on bet badezet, ennoc’h em eus graet va fask kentañ !

1878
Référence : EKG.II p.287-288

O ! ma oufec’h pegement a gounnar a yoa ennon-me !

1878
Référence : EKG.II p.130

Ha pegement a c’houlennez, kere, evit lavaret deomp pelec’h emañ ar veleien-se, hag evit hor c’has betek an ti m’emaint ennañ ?

1878
Référence : EKG.II p.152

En em gavet kant paz dioc’h ar mor, Paol a chomas krenn a sav da sellet ; ha, goude bezañ sellet, e taolas e votoù war an douar, ha goude-se, ken dinec’h ha tra, e lakaas e dreid enno.

1878
Référence : EKG.II p.189

— Ya, fiziout a ran va buhez ennoc’h.

1878
Référence : EKG.II p.195

En hanv ar bobl a Frañs

1878
Référence : EKG.II p.198

An aotrou Branelleg ne falvezas ket gantañ tec’het kuit ; klask a reas un ti da guzhet ennañ.

1878
Référence : EKG.II p.215

Setu amañ an alc’houez en digor, ennoc’h-c’hwi e fizian anezhañ.

1878
Référence : EKG.II p.266

Hag ouc’hpenn-se, karet a raen ivez e vab Ivonig, paotrig a bevar bloaz eus ar re goantañ, a ouie va anaout hag a furche va godelloù, pa’z aen di, da c’houzout pe graoñ pe avaloù a vije enno.

1878
Référence : EKG.II p.36

— Ya, emeve ouzhin va unan, abaoe m’oc’h-c’hwi deuet enni eo houmañ bro an diaoul, gwir eo ; a-raok n’oa ket, avat.

1878
Référence : EKG.II p.55

Lanzeon a yoa unan eus ar gwellañ tiegezhioù a yoa er vro ; meur a vevel ha meur a blac’h a yoa ennañ.

1878
Référence : EKG.II p.69

Paol a ranke ivez ’ta mont kuit hep gellout lavaret kenavezo er bed all d’e bried, rak gouzout a rae ez ae evit ar wech diwezhañ er-maez eus a Lanzeon, er-maez eus an ti m’oa bet ganet ennañ, er-maez eus an ti m’oa bet ken eürus ennañ...

1878
Référence : EKG.II p.76

Ar gwel a gement-se a lakeas kement a zroug e Lokristiz, ma kemerjont pep a bennad-bazh da skeiñ war ar soudarded en ur grial : — Soudarded disakret, hon tud-kozh-ni a soube o biziad er piñsin-se evit kemeret dour binniget, ha c’hwi a laka ho kezeg da evañ ennañ ?

1878
Référence : EKG.II p.81

E pelec’h edo an alc’houez ?

1878
Référence : EKG.II p.117

N’em boa ket gellet terriñ dor an iliz, kaer am boa bet en em [h]ortañ outi ; diaesoc’h e oa din c’hoazh terriñ dor an tour, rak houmañ a zo un nor vihan, derv tev oc’h ober anezhi, ha ne blege ket ar pleñch enni.

1878
Référence : EKG.II p.119

An dud a ra a-wechoù traoù ha ne ouzont ket perak e reont anezho. Me a deuas, evel en ur huñvreal, adarre da gaout dor an tour.

1878
Référence : EKG.II p.121

Chomet ec'h on batet war ar pezh a welan 'n ez park.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

Me a garfe ka[out]t ur re votoù neve[z]. Evel-se a lâre enni hec’h-unan, Maria Gwazioù deus Lannuon. E-lec’h mont da brenañ, e ti ur bot[a]ouer, e kavas [a]ezetoc’h ha gwelloc’h marc’had, emichañs, trokañ he re gozh ouzh re neve[z] an intañvez Damany, hep gouzout da houmañ.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

Ouzhpenm mac'h eo ar Groaz ur gelaouenn vat ha kristen, be[z]añ zo enni pennado-skrid en brezhoneg ha se a blij brav din.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

E tu-hont d'ar c'hambroù ha d'ar salioù bras [e]c'h aer enne 'vit dibriñ, pe 'vit skrivañ, pe 'vit ober un diskuizh, e zo amañ ur chapel vras hag ur chapel vihan : homañ 'zo savet enni ur vreuriezh a nevez zo 'vit diboaniañ an anaon : enni dreist-holl e plijo dimp mont da gaozeal gant an Ao. Doue.

1903
Référence : MBJJ p112

dont a ra meiz ennañ adarre

1909
Référence : BROU p. 397 (il recouvre ses sens)

te vezo devet e bev

1909
Référence : BROU p. 237

Ur saead binim [sic] a zo dedarzhet ennañ

1909
Référence : BROU p. 206 (se dit aussi d'un bouton purulent. De quelqu'un qui aurait la rougeole, une urticaire etc., on dirait :)

"Nemetos", iwerzhoneg "nemet", brezhoneg "nevet", a zo unanet ennañ talvoudegezhioù ar gerioù gallek « saint, sacré, tabou ».

1923
Référence : SKET p.120

Dis Atir r’e zevo, r’e vougo, r’e veuzo, r’e gaso da get, r’e skubo a ziwar c’horre an douar, r’e denno a-dre ar re vev, ra stlapo e gorf e kondonioù an douar, ra wano anezhañ, ennañ e-unan kerkoulz hag en e vibien, en e verc’hed, en e vevelien, en e chatal, en e vinvioù, en e barkoù, en e bradoù, en e goadoù hag en e zourioù !

1923
Référence : SKET p.27

Evelato, kement ha diwall na vefe tamallet din lezel er-maez un dra bennak, ez an da ziskuilhañ e berr gomzoù ar pezh am eus klevet diwar-benn se er C’hres hag en Iberi.

1923
Référence : SKET p.32

houarn-goaf trebarzhet ennañ skeudenn ar greskenn

1923
Référence : SKET p.193, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Fer de lance où l’image du croissant a été decoupée à jour ; (ha treuz-didreuz)".

lakaat en [arvar]

1923
Référence : SKET p.156, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » ; « Menacer, mettre en danger (sellit ouz[h] "argoll") ».

Ul lec’h sakr a reer eus an dachennad-se, hag e vez graet enni lidroadoù.

1923
Référence : SKET p.47

Al lec’h-se eus ar stêr, glan ha dizon an dour ennañ ha traezhennet-moan ar strad anezhañ, o doa klevet dre o spierien ez oa bet dibabet da gouronklec’h gant merc’hed Manos.

1923
Référence : SKET p.133-134

War-dav e sav ar maouezed ha, skoulmet ganto o blev melen, e krogont en o armoù.

1923
Référence : SKET p.140

Unan eus ar skridennoù a zo bet kavet e Bogbaz-Keui a zo meneg enni eus lec’hiennoù-zo ma tenne diouto roueed an Heteaned ar metaloù er XIVvet kantved kent H. S. : [...].

1923
Référence : SKET p.146 "Taolenn-amzeroniez evid istor ar Gelted".

Kelted o tont en Itali eus glannoù ar Roen, "Gaisati", "Germani", dindan renadur ur penngadour belgiat, Virdomaros e anv, douaren Rênos [...].

1923
Référence : SKET p.150 "Taolenn-amzeroniez evid istor ar Gelted".

Kregiñ a reas neuze e Siluros en e c’houzoug, ken ma vennas hemañ tagañ, hag e tiframmas anezhañ diouzh Derkeia.

1923
Référence : SKET p.104

Enno e fonn ar pesked, kerkoulz hag an dourgon, ar reuniged, an elerc’h.

1923
Référence : SKET p.94

A-dreñv dezho ar merc’hed en o sav, kroaziet o arzornioù en o askre hag o daouarn ouzh o bronn-vrusk, a souble d’an douar o fennoù melen-mell.

1923
Référence : SKET p.60

P’en devez mab-den anaoudegezh en daou hent : reizh ha direizh, dezhañ eo kerzhout anezhañ e-unan, dizaon ha kadarn, en hent reizh, ha n’eo ket d’an doueed e voutañ dre e gein.

1923
Référence : SKET p.112

Deut a-damdost ar voull-dan, e welas anezhi o treiñ neuz : daouhanteriñ a reas evel ur graoñenn hag e teuas er-maez anezhi un den yaouank mentek, blev lugernus dezhañ, kaer nemet taer e gened, a lakeas e droad er ribl-mor.

1923
Référence : SKET p.111

Emañ buanegezh an doueed war dont. Estregedomp-ni ne [z]le-hi tizhout na diraez ar re a zo dinamm, ar bagad-tud hon eus bleniet da zont amañ hag o deus en em fiziet ennomp.

1923
Référence : SKET p.108

Kintus a grogas doujus e dorn ar werc’hez hag e zougas d’e dal ; Kamula, o kregiñ en he dorn all, a bokas dezhañ.

1923
Référence : SKET p.104

Rak ma kavint ennañ ar pep retañ-holl da bep pobl evit he bleniañ war-du hec’h Amzer-da-zont, - evel ar Steredenn a vlenias gwechall ar rouanez-Vajed war-du ar Silvidigezh- : taolenn o Ganedigezh, ma kemerint diouti Emskiant o Broadelezh keltiek.

1923
Référence : SKET p.6

En devezh goude kimiad Derkeia hag he div c’hoar, e tastumas Kintus an holl vrezelourien eus bagad an Alc’houeder a oa eno en e zorn, hag ez eas ganto d’ar mor.

1923
Référence : SKET p.117

Rak, mar galler fiziout e kounerezh mab-den, evelato e tigouezh a-wechoù, da heul kozhni pe gleñved, ez afe war zisleberiñ pe zisteraat, hag e teufe an eñvoradurioù da vezañ arvarus.

1923
Référence : SKET p.20

Goude m’oa bet eñ ar c’haerañ hag ar gwellañ ebeul eus ar bed, e teuas d’ar c’hreñvañ ha d’ar buanañ marc’h a gement en dije skoet e garn en douar.

1924
Référence : SKET.II p.22

Bep beure, goude dont eus da wele, e soubi en dour betek da ziskoaz.

1924
Référence : SKET.II p.26

En em voaz da drec’hiñ ennout pep semplaenn, pep brouezenn, pep sebezenn, pep krogad diegi, pep skuizhder, pep hiraezh, pep gourvenn, pep erez, pep kammdrivliad da galon, pep fallaenn da ene, pep treuzkammed da spered.

1924
Référence : SKET.II p.31

Evel-se ’ta, e ti Bilzig oc’h.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.808 (Miz Genver 1924), ("Bilzig" reizhet e Niv. 38, "ERRATA" p.846).

En e dreid ez eus skilfoù heñvel ouzh re ar gup.

1924
Référence : SKET.II p.45

Ar beure-se, koulskoude, e-lec’h dont d’an aod digabell ha diarc’hen, en doa lakaet en e benn e dog-arem daougornek hag en e dreid e solioù-houarn.

1924
Référence : SKET.II p.58

Kregiñ a ray ennout, ha da stlejañ gantañ dindan zouar en un toull leizh, yen ha teñval.

1924
Référence : SKET.II p.45

Paotr strizh [1], brizhardennoù e-leizh e dal, war e zivjod, war e fri togn ; ur pennad blev melen dioutañ, ha lemm e lagad gwer-c’hlas digor ha frank. Koant ar paotr ? Ket ; seder ha dever ennañ.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.811 (Miz Genver 1924)

Peñse en devoa graet, en un tu bennak, war aodoù mor ar Su. Gwir ? gaou ? Den ne ouie.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.812 (Miz Genver 1924)

Aet ar vamm en he hent…

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.841 (Miz C'hwevrer 1924)

Na gwelet a rit-hu ar paotr, un tok re uhel gantañ war e benn, en e dreid ur boutoù re hir, e zaouarn hanterguzhet gant divrec’h e borpant, hag e vragoù berliñj glaz troñset war e voutoù !

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1025 (Gouere-Eost 1924)

Semplet ar paotr… Pa deuas ennañ e-unan, en-dro dezhañ e vreur hag e c’hoarezed o ouelañ, dirakañ ar barner hag ar person.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.896 (Miz Ebrel 1924)

An tri [b]ugelig a oa el liorzh o c’hortoz o breur. An archer a dapas krog enne hag o bountas er sal.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 40, p.895 (Ebrel 1924)

Leonard a oa, hag o paouez erruout er vro : ne anavee ket c’hoazh holl [d]ud e barroz.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.808 (Miz Genver 1924)

— Ya. Antreit en ti, eme ar garabasenn, ul Leonardez talfasek, un dorgosenn a blac’h, tev ha ledan. Antreit, antreit.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.808 (Miz Genver 1924)

Bilzig, ankouaet ’ta gantañ e le, un devezh, brav an amzer anezhi, aet Izabel en hent, Katellig war e skoaz, Yannig krog en e zorn, ha Madelen war e lerc’h, ac’h eas d’an traezh.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.864 (Miz Meurzh 1924)

Holl, yaouank ha kozh, bras ha bihan, war ar bre pe er gompezenn, en douar-bras pe en inizi, ez arc’hont skoazell an Aotrou e gant a anvioù, ar Mestr e gant a arzoù, ar Roue e liesroadoù.

1924
Référence : SKET.II p.5

Gant laezh an teir buoc’h, mesket ennañ mel ha bleud heiz, e rae Velia, teir gwech an deiz, evit Vindosêtlos, ur skudellad vras a yod.

1924
Référence : SKET.II p.16

— Netra ken koant hag ar boutoùigoù marellet a zo en he zreid ! eme unan all.

1925
Référence : BILZ2 p.157

Arabat eo dit, paourkaezh, lakaat da fi[zi]añs en dud lent ha dishegar, gra da vicher, gone da c’hopr, doug da vec’h hep klemm na trugarez.

1925
Référence : BILZ2 p.105

Ret e vo d’an daou vugel sevel abred evit erruout e Lannuon da c’houlz ar marc’had.

1925
Référence : BILZ2 p.123

Evit en em [z]izinouiñ e oa en em lakaet da walc’hiñ e vag (e vamm ne zaleo ket kalz : tre a ra) pa glevas : — Hem ! hem ! paotr, Psitt !… Klev ’ta, paotr !… Na te a dremenfe ac’hanomp-ni en tu all ?

1925
Référence : BILZ2 p.129

Diwar an aod e teue ivez betek enne kriadennoù ar re a oa eno mesket gant re an daou baourkaezh maleürus.

1925
Référence : BILZ2 p.144

Evurus Izabel da ober plijadur dezhe ha d’o bugale vihan, soñj mat dezhi en deizioù glac’harus he devoa gwechall gouzañvet.

1925
Référence : BILZ2 p.177

en amzer

1927
Référence : GERI.Ern pg amzer (-voler- en l'air)

ennañ

1927
Référence : Geri.Ern pg -añ

ennon

1927
Référence : Geri.Ern pg -añ

en amzer vras

1927
Référence : GERI.Ern pg amzer (-vivre- au grand air)

betek ennon

1927
Référence : Geri.Ern pg bete

ennoñ

1927
Référence : Geri.Ern pg -añ

ennañ

1927
Référence : GERI.Ern pg -añ

en ambroug da vont

1927
Référence : GERI.Ern pg ambroug

en e amzer(ioù) diwezhañ

1927
Référence : GERI.Ern pg amzer

ennon

1927
Référence : Geri.Ern pg -añ

en argoll

1927
Référence : Geri.Ern pg ar2

Ya, muioc'h a fouge a yoa ennon en dervezh-se eget m'o defe graet din ar c'homzoù-mañ : "Un eontr koz eus an Amerika ez gwra pinvidik a vil skoed leve".

1929
Référence : SVBV p.13

Setu un iliz ec'hon o tont war-lerc'h ar c'hroazhentoù. Anavezout a ran anezhi rak enni on bet badezet.

1929
Référence : SVBV p.17

e stumm ar C'hallaoued

1931
Référence : VALL pg à2 (à la française)

dont en aod

1931
Référence : VALL pg aborder (en terme de marine)

netra en holl

1931
Référence : VALL pg absolument (absolument rien)

degouezhout e

1931
Référence : VALL pg accéder (avoir accès sur)

er gwarez

1931
Référence : VALL pg (à l')abri

er goudor

1931
Référence : VALL pg (à l')abri

deuet gwellaenn ennañ

1931
Référence : VALL pg amélioration (dont l'état s'est amélioré)

ennout

1931
Référence : VALL Rakskrid p XVIII

bezañ en e zaouzek vloaz

1931
Référence : VALL pg (avoir douze) an(s)

refiziout ennañ e-unan

1931
Référence : VALL pg (s'en faire) accroire

reiñ e feurm

1931
Référence : VALL pg affermer (donner à ferme)

tamall e gaou

1931
Référence : VALL pg accuser (à faux)

va zrugarekaat en a-raok

1931
Référence : VALL pg (mes remerciements) anticipé(s)

en holl

1931
Référence : VALL pg absolument

en e buch

1931
Référence : VALL pg accroupi

en disglav

1931
Référence : VALL pg (à l')abri

ennañ

1931
Référence : VALL Rakskrid p XX

anaout war ub. ez eus droug ennañ

1931
Référence : VALL pg (s')apercevoir (à la mine de qqn qu'il est fâché)

e spi

1931
Référence : VALL pg attente

e pleg

1931
Référence : VALL pg (à l')angle (de)

e lec'h all

1931
Référence : VALL pg ailleurs

kouezhañ e

1931
Référence : VALL pg aboutir à

e korn

1931
Référence : VALL pg (à l')angle (de)

e Kemper

1931
Référence : VALL pg à2 (situation : en, war, a ; à Quimper)

lakaat en a-raok

1931
Référence : VALL pg alléguer

e kêr

1931
Référence : VALL pg à2 (situation : en, war, a ; à la ville)

er span

1931
Référence : VALL pg abri

er gwasked

1931
Référence : VALL pg (à l')abri

e giz ar C'hallaoued

1931
Référence : VALL pg à2 (à la française)

bet eo e Roazhon

1931
Référence : VALL pg aller (il a été à Rennes)

e tu pe du

1931
Référence : VALL autre

Kalz tud a gav dezho e ro nerzh an alkool. N'eo ket gwir. Ar c'hontrol eo a ra. Ha setu penaos. Lakaat a ra ar santerezh ennomp da gousket.

1943
Référence : TOAA p1

— « Ar chase a zo digor, Job, abaoe disul ; gouzout a rit ? » Job ha Lom a savas eus o foz dañjerus. En hent, daou chaseour a dremenas.

1944
Référence : ATST p.78

E-giz armoù, hor boa bet fuzul, baionetezenn, ur sac’h-kein lien, sterniet gant koad ; tri bisac’h-tennoù hag o lêrennoù, hag ouzhpenn… un nebeud seier bihan-bihan a oa enno ar boued-mir, hag [a] oa difennet groñs o zañva dindan boan a gastiz spontus.

1944
Référence : EURW.1 p.194

Er gegin e felle dezhi chom ; an Amerikanez a oa lorc’h enni gant he c’havadenn.

1944
Référence : EURW.1 p.189-190

Mes ne vern ket ; gant ma faltazi me a wele enni ur werc'hez dispar, karget a c'hened trellus, me a oa ar priñs en doa kavet ar c'hentañ, e-kreiz an natur, ur berlezenn a blac'h vihan na oa ket ret ober arouezioù da ganardiñ ganti.

1944
Référence : EURW.1 p46

Job, avat, a soñje en e benn e-unan : « Lom ne oar ket roeñvañ ; va lodenn-me a dlefe eta bezañ brasoc’h eget e hini. Un dra just eo. »

1944
Référence : ATST p.100

— « Lakait din ur bara a bemp lur. » Ha dav ["dao"] ! ar varaerez a bouezas ur bara a zek lur, a droc’has un drailhenn vara evit ober al lañs hag a roas anezhañ d’ar vaouez. — « Dal ! setu aze pemp lur. Ha c’hwi ? Ur bara a begement ? » — « Unan a zek. » — « Dal ! setu amañ unan hag a zo ennañ pouez mat gantañ. » — « Hennezh a zo ur bara a bemp lur ! Unan a zek a c’houlennan. »

1944
Référence : ATST p.87

Fouge a ao ennomp, an deiz war-lerc’h, o lenn war ar c’hazetennoù pemdeziek e oa bet digemeret kannaded Breizh nevez, gant ar pennrener, war an hevelep renk gant tud-e-karg ar c’houarnamant, ar verdeadurezh, an arme.

1944
Référence : EURW.1 p.201

An eil diaoul. — « Krenit en ho tizesper ! »

1944
Référence : ATST p.56

Nann, ne deuimp ket a-benn eus hon taol, rak n’eus alc’houez ebet war an armel, ha droug a oa aet ennon.

1944
Référence : ATST p.33

Ur gêr vihan e gwirionez ha ne deus enni nemet un ti hag ur c’hraou.

1944
Référence : ATST p.10

Lotei a zo ur vro ker kaer ! ker sioul ! ker peoc’hus ! Ar stêr en un tu, ar menez en tu all. Lotei a zo ur vro c’hlas, ur vro dudius, hag e vefe brav bevañ enni.

1944
Référence : ATST p.10

Korfoù blouc’h o c’hroc’hen liv an erc’h, dezho pennadoù blev du hir betek o dargreiz gwevn, ha lorc’h enno gant o brennid dizolo.

1949
Référence : SIZH p.38

Anv e oa e lenne en eneoù al leaned e-giz en ul levr digor.

1949
Référence : SIZH p.40

Ha gant e vouezh unton, diaskorn un disterañ, e tisvante saezhennoù lemm, evel,[sic] kement a rebec'h [sic, "rebech"] hag a c'hourdrouz, a yae da sankañ e kig e galon.

1949
Référence : SIZH p.40

Amezeg hemañ, ar breur Francisco, a zistagas etre e zent : - Heug ha doñjer am eus outo !... Hag e skrijas, - Gwad ha kourailhoù tout, emezañ c'hoazh e chuchumuchu.

1949
Référence : SIZH p.41

C'hoant en doa bezañ e-unan, da lakaat urzh en e brederi.

1949
Référence : SIZH p.46

Nec'het e oa o verzhout e wele an traoù gant daoulagad nevez. Ne vourre mui zoken e kompagnunezh e genvreudeur.

1949
Référence : SIZH p.46

Kregiñ a reas egile en e vilgin, hag e sile dezhañ en e skouarn. - N'ho pefe morse soñjoù lous ?

1949
Référence : SIZH p.47

Ha neuze, pa oan bet e Burgos, o lakaat tennañ va foltred, e ti Harina, em boa gwelet, ouzh ar speurennoù, ur bern poltredoù merc'hed war o divskoaz noazh.

1949
Référence : SIZH p.47

Dilevenez e oa e zremm ; e ziabarzh, avat, a verve ennañ buhez ar spered, an hini nemeti a dalve, hag al levenez digemmesk.

1949
Référence : SIZH p.48

- Te 'zo va aveler, emezi, neuze, yaouankiz en he lagad. Reiñ a reas dezhañ un taolig en-dro gant he benvegig splann ha bresk e-giz eskell ur valafenn.

1949
Référence : SIZH p.50

- Sinadurezh da ene... Te a zo glein da ene e-giz dour-sav ar menez... Del ! kemer ar vleunienn-mañ e koun !

1949
Référence : SIZH p.50

Harp ouzh spled-houarn ur chapel-gostez, - tronañ a rae enni Itron[-]Varia ar Rozera, fichet kran en he sae hir voulouz mouk-, edo daoulinet ur vaouez du-wisket, o pediñ, stouet e fenn ganti.

1949
Référence : SIZH p.37

Ar breur Arturo ne zistanas [ket] e wad, ne zeuas ar c’housked dezhañ nemet d’ar mintin abred, pa voe poent sevel. Er chapel, en e gador-geur koadengravet, e-pad eur ar prederiañ, e kouezhe e chink en e grubuilh.

1949
Référence : SIZH p.39

E-keñver gouelec'hiad an tachennoù rouz dizour ha dic'heot, pe ar pantennoù meinek, dalc'hmat o kinnig disac'hañ, a oa da dreuzañ da vont di, San-Miguel, hag eñ freuzh-difreuzh [sic, freuz-difreuz], a oa anezhañ ur wir c'hlasenezenn, bourrus bevañ enni.

1949
Référence : SIZH p.52

Un azen yaouank e oa, ha ken hir, ken fonnus, ken start e trompilhas e joa-bevañ : madelezh ar peuriñ, ha levenez heol an abardaez e natur Doue, ma voe stad en iliz kozh moredet en he zeñvalijenn.

1949
Référence : SIZH p.37

- O, eo ! O, eo ! emezañ. Gweladennoù am beve[z] gant loenig roz an Aotrou Sant Anton liesoc'h eget e karfen ; ha ne vez ket lorc'h ennon, m'el lavar dit.

1949
Référence : SIZH p.54

E-lec'h mont, avat, setu hi hag azezañ war ar skabell-bediñ, ha gant he dorn du-maneget diskouez ur plas d'ar breur Arturo en he c'hichen. - Azezit em c'hichen ! emezi.

1949
Référence : SIZH p.42

Kent diskenn d'e gefridi en iliz, e oa aet ar breur Arturo d'ar stivell d'en em walc'hiñ. Brav e oa houmañ, e disheol ur bodad gwez lore, o stankañ ar vali e tu ar c'hreizteiz [sic, ar c'hreisteiz].

1949
Référence : SIZH p.43

Sellout a reas kurius, ouzh paotr e sae wenn, a chome en e sav dirazi, ha lavarout a reas, a-benn ur reuziad : - Penaos oc'h deut a-geid-all da ren ho puhez en ur gouent kastilhat ? Ne vourrec'h ket en ho pro ?

1949
Référence : SIZH p.45

Ar c'homzoù-se a zo enno ur ster kuzh...

1949
Référence : SIZH p.55

N'eo ket evit mont hiroc'h. E c'hourlañchenn ez eus ur voullienn [sic, voulienn] enni.

1949
Référence : SIZH p.60

Droug a oa ennañ outañ e-unan, rak en em gemeret en doa evel ur genaoueg; hag evit ur genaoueg e oa bet kemeret gant e genvreudeur.

1949
Référence : SIZH p.61

Hogen kerse 'oa gant e berc'henn o vezañ n'en devoa ket kavet tu da lakaat ur re votoù koad en e dreid.

1954
Référence : VAZA p.22

Mat e oa ar stal ganto, Doue d'o fardono o-daouig [sic, o-daouik], met daoust da se n' on ket bet savet er vourc'h, met er c'hrav gozh war un tamm tosenn, Krec'h Eliez, hervez ma vez graet diouti, e ti va zad-kozh ha va mamm-gozh, da lavarout eo en ti emaon bremañ o chom ennañ.

1954
Référence : VAZA p.7-8

Deut on er bed, tudoù, an dri warn-ugent a viz Ebrel (1) er bloavezh 1885, en ti melen bourc'h Priel, damdost da Landreger.

1954
Référence : VAZA p.7

Ha pa fell din, goude dijuni, mont da ober un azez war ar pont, n'eus douetañs ebet mui : krog eo an droug-mor ennon.

1985
Référence : DGBD p10

En taol-mañ edo o klask un douarour bennak da vont d'ar Gabon da sevel ur gartenn a roje tu da ober enklaskoù war ar petrol, rak, hervez, e oa bet gwelet e oa lec'hiet mat ar vro-se evit ma c'hellfed kaout enni an dourenn vurzhudus.

1985
Référence : DGBD p5

Azezet int keñver-ha-keñver e div gador-vrec'h izel o c'hein gant brenkoù koad.

2015
Référence : EHPEA p11

Arguzennoù, fedoù, chomlec'hioù ha niverennoù pellgomz, eurioù digeriñ ha serriñ, deiziataerioù a-wechoù, skrivet enne pelec'h ha pegoulz e vo gwelet penn-bras-mañ-penn-bras peotramant pegoulz en em vodo kuzul embregerezh-mañ-embregerezh pe kuzul meur an aksionerien...

2015
Référence : DISENT p73

Abalamour d'an traoù-se, hag a zo bet dielfennet mat-kenañ gant ar skiantoù sokial, ez eo ret dimp gwelet hon obererezh en ur mod hollek, an abegoù hag an heuliadennoù a zo dezhi, evit dibab diouzh hor gwellañ ha kas da benn oberezhioù omp prest da sammañ tra ken.

2015
Référence : DISENT p62

Deviñ a-wel d'an holl paperioù melestradurezh peotramant bannieloù, tagañ skeudennoù ar galloud -evel an delwennoù- en ur mod arouezius -troc'hañ, livañ...-; drailhañ paperioù goulennaouegoù foran toull...

2015
Référence : DISENT p57

Ken pouezus all eo prederiañ en ur mod hiniennel ivez, evit gouzout e pelec'h e lakaer ar vevenn subjektivel a zisparti ar stourm feuls diouzh ar stourm difeuls.

2015
Référence : DISENT p61

Evit ar re oueskañ e servij an treid da gregiñ enne.

2015
Référence : DISENT p96

Deizioù hag eurioù digoradur al lec'h, deoc'h da c'houzout da bet eur e vez digoret ha serret an dorioù, pegoulz e vez diaesoc'h d'ar vijiled evezhiañ al lec'h abalamour d'an niver bras a dud a zo ennañ, pegoulz e c’hall an dud bezañ degemeret e-barzh al lec'h a fell deoc'h tizhout, hag all, hag all...

2015
Référence : DISENT p75

Ordre alphabétique

e
abréviation
e
lettre

Mots précédents

Mots suivants

e
lettre
e
abréviation

L'Office public de la langue bretonne

Site internet
Contact

Réseaux sociaux

X
Facebook
Copyright © 2022 - 2025 - Office public de la langue bretonne
Confidentialité · Mentions légales