Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Mots parents :
0

Définition :  Masquer la définition

I. A. 1. [1659, 1732, 1904, 1909] Pezh a sell ouzh ub., pezh a zalc'h ub., a ac'hub e spered. N'eo ket ma afer ! : ne sell ket ouzhin. 2. [1659, 1732, 1985, 2012] Nep tra a laka ub. diaes, a nec'h ub. [1659] Digouezhet ez eus din-me un afer hep rat. [1732] Un afer amjestr. [1732] Un afer mibilius. [1732] Em dennañ er-maez eus a un afer. [1732] Un afer dilikat. [1985] Mont gant an hent-bras, miz Here anezhi, a c'hell bezañ ur gwall afer, hag her gwelout a ris ur wech diwar va c'houst. [2012] Krediñ a ris lakaat va zammig aotrou da verzhout e oa c'hwezh falsentez gant an afer-se. Ur gwall afer. HS. diaester, enkadenn, kudenn, luziadell. & Dre ast. [1944] Hollad ar munudoù a ranker plediñ gante a-benn da benn ur gefridi a sell prl. ouzh ar melestradur. [1944] E studi ma zad e oa Sul-gouel-pemdez un dibun a dud -a bratikoù- o tont da glask kuzul war o aferioù luziet, pe da ober ur « merk » bennak. [1944] Un afer vras eo d'ur vamm prientiñ traoù he bugel, pa zisparti diganti ar wech kentañ da vont d'ar golaj. 3. [2015] Fed direizh a zegas reuz evit ur rummad tud, en ur gevredigezh, pe en ur vro. [2015] Plas ha hirder ar pennadoù roet d'an afer er c'heleier. Afer an Amoco Cadiz. Afer ar matchoù falset. B. 1. GWIR [1659, 1732, 1944, 2015] Dael a bled ar justis pe un den a lezenn gantañ. [1659] Mat ez a an afer. [1659] Emañ an afer e stad vat. [1659] Brav eo an afer. [1732] Kaout aferioù dreist penn. [1732] Karget eo a zle ha leun a aferioù. [1732] Sellet ervat un afer. [1732] Kemer an afer dre un tu all. [1732] Reiñ ar brall da un afer. [1732] Setu eno hoc'h afer. [1732] Gwir en un afer, gwir war un afer. [1732] Kuzuliañ ervat un afer. [1732] Kunduiñ ervat un afer. [1732] Lakaat ur re en un afer. [1732] Sellet pizh ouzh un afer; sellet atantif un afer. [1944] An afer Dreyfus he doa rannet ar C’hallaoued etre diou gostezenn[...]. [2015] Gouzout a rez emaon o labourat abaoe ur pennadig e kuzulva alvokaded Seimenis hag e ran war-dro aferioù an enbroidi. Kaset e vo hoc'h afer dirak al lez-varn. Gwelet un noter evit reizhañ un afer. 2. [2015] Hollad ar munudoù bet dastumet gant ur servij polis evit un enklask da-heul un torfed bennak hag a-raok a stagfe ar Justis d'ober war e dro da geñver ur prosez. [2015] Abaoe ur miz, an afer nemeti hon eus bet eo hini emlazh ar peder retredadez. 3. Trl. Ober e afer da ub. : ober e stal dezhañ. & [1732] Kaout kig pe groc'hen eus un afer : ober e vad eus un afer, ur blegenn bennak. [1732] Me am bezo kig pe groc'hen eus an afer-se. 3. Trl. [1732] Kaout afer ouzh ub. : kaout un darempred rev gant ub. [1732] Afer en deus bet outi. (db. ar merc'hed ; dre sevended) & [1877] Kaout afer ouzh ub. : bezañ e darempred gant ub. prl. gant enebiezh. [1877] Mes allas ! ne ouie ket ouc’h piv en doa afer ; den ne rae van evit her c’hlevet. Trl. Ober an afer : lakaat dougerez. Ha piv en deus graet an afer hag en deus ho tapet ? Ho mevel an hini eo en deus graet an afer, aotrou. C. (er c'henwerzh) 1. [1732] Marc'had zo graet etre ur prener hag ur gwerzher. [1732] Neb en deus urzh ha galloud da ober aferioù evit ur re bennak. [1732] Neb a ra afer gant ur re a-bell. [1732] Ober afer gant ur re bennak a-bell, ezvezant. Ober un afer vat. 2. [1732] Obererezh kenwerzh. [1732] Kaout un isu mat en e aferioù. [1732] Ober ervat e aferioù. [1732] Gober ervat e aferioù. [1732] Drougober e aferioù. [1732] Gwallober e aferioù. Mont a ra e afer war-raok. 3. (en e furm lies) [1985] Koñvers [1985] Ezhomm a oa, gwir eo, ur goudor evit al listri karget da virout ouzh ar re a rae koñvers sklaved da gendelc'her gant o aferoù, met en tu-hont da se ne vije ket fall kaout eno un diazez evit koñvers all a bep seurt. Ober aferioù mat, fall : gounit, koll arc'hant. 4. ROUEZ [1980] Stal. [1980] Er c'hontrol diouzh ar pezh 'zo bet tu da lenn war gelaouennoù zo, ne vezo ket pedet an aozadurioù pe an aferioù bras, ur pal kenwerzhel ganto. II. (alies-tre en e furm lies) [1732, 1960] Pezh a sell ouzh ar renerezh hag ar mererezh-bro. [1732] Kunduiñ un afer. [1732] Ne aparchant ket ouzh pep unan en em emellout eus a aferioù ar Roue. [1732] Ne dere ket ouzh pep hini dougen setañs war aferioù ar Rouantelezh. [1732] Un den a afer. [1732] Un den a intent an aferioù. [1960] Dre zepartamant, un eskopti hepken : / A-gevret, evel-se, ' vo aesoc'h da ren / Aferioù ar Stad hag ar Relijion, / Ar pezh a skañvay preder an Nasion. Aferioù diabarzh ur vro. Ministr an Aferioù diabarzh. Aferioù ar gouarnamant. & Dre ast. [2012] Trouz ar bed [2012] Hogen stag-tre e oant ouzh ar pourmenadennoù-se, a oa evito barr o sizhun ; hag evit gallout o friziañ diouzh c'hoant ha tennañ anezho o gwalc'h a zudi, n'eo ket hepken dilezel emgavioù plijadurus a raent, hogen ober skouarn vouzar ivez da c'halv an aferioù. III. A. (impl. hep gm.) 1. Trl. Digeriñ afer, mont en afer, sevel afer etre : kas ur breud bnk. dirak ar justis. Pa save afer etre ur re bennak, e teuent da'm c'haout da'm lakaat da varner. 2. Trl. [1732] Kaout afer ouzh ub. : bezañ en ur blegenn ma c'hell an darempred gant an den-se bezañ stign pe stignoc'h. [1732] Afer am eus outañ hag outi. & [1904] Klask afer ouzh ub. : klask trouz outañ. [1944] Bremañ, marteze, e teuio Yann ar Giouidig da glask afer ouzhin. HS. jeu. B. (el ls.) Doukrañs deuet diwar abegoù dister prl. C. (impl. hep gm.) Trl. [1659, 1732, 1904, 1909] Kaout afer : kaout ezhomm. [1659] Afer am eus eus ur levr. [1732] Afer am eus eus a ul levr. [1877] An hini kozh n’en devoe afer a netra [...]. [1909] N'em eus ket afer. [1909] N'em eus ket afer a netra. N'eus ket afer loaioù. IV. DISPRED. 1. [1659] Mennad a falvez d'ub. kas da benn. 2. [1732] Kaout afer : bezañ gant udb. pe war-dro udb. hep gallet ampellañ an ober-se. [1732] Afer am eus, ne c'hallan ket. [1732] ober un afer. [1732] Bezañ en deus afer. [1732] Bez en deus afer. [1732] Afer en deus. V. Tr. adv. Evit afer-se : daoust da se, koulskoude. Skuizh eo, ne baouezo ket da labourat evit afer-se.

Exemples historiques : 
101
Masquer la liste des exemples

Durant an amzer[-se] ez eas ar roue er c'harter-se, palamour da aferioù en c'hrontragne, ha neuze ar rouanez dre ar garantez he devoe komeret ouzh ar werc'hez santez Katell a yeas en noz ha ganti priñs ar varc'heien, anvet Porfirius, d'he vizitañ, d'ar prizon[.]

1576
Référence : Cath p17

afer am eus eus ur levr

1659
Référence : LDJM.1 pg affaire

aferioù

1659
Référence : LDJM.1 pg affaire

brav eo an afer

1659
Référence : LDJM.1 pg (la chose) va (bien)

digouezhet eo [sic, ez eus] din-me un afer hep rat

1659
Référence : LDJM.1 pg (vne affaire m'est) suruenuë

mat ez a an afer

1659
Référence : LDJM.1 pg (la chose) va (bien)

afer

1659
Référence : LDJM.1 pg affaire, entreprise

emañ an afer e stad vat

1659
Référence : LDJM.1 pg (la chose) va (bien)

kaout un isu mat en e aferioù

1732
Référence : GReg pg affaire (Faire bien ses affaires)

karget a aferioù

1732
Référence : GReg pg affaire

karget eo a zle ha leun a aferioù

1732
Référence : GReg pg accabler (Il est accablé de dettes, & d'affaires.)

kunduiñ un afer

1732
Référence : GReg pg administrer

drougober e aferioù

1732
Référence : GReg pg affaire (Faire mal ses affaires)

gwallober e aferioù

1732
Référence : GReg pg affaire (Faire mal ses affaires)

gober ervat e aferioù

1732
Référence : GReg pg affaire (Faire bien ses affaires)

ne aparchant ket ouzh pep unan en em emellout eus a aferioù ar Roue

1732
Référence : GReg pg appartenir (Il n'appartient pas à tout le monde de juger des affaires d'Etat)

neb en deus urzh ha galloud da ober aferioù evit ur re bennak

1732
Référence : GReg pg agent (commis pour faire les affaires de quelques uns)

ober ervat e aferioù

1732
Référence : GReg pg affaire (Faire bien ses affaires)

ober un afer

1732
Référence : GReg pg affaire (Faire une affaire; en venir à bout.)

aferioù

1732
Référence : GReg pg affaire

un den a afer

1732
Référence : GReg pg affaire (Un homme d'affaire, qui sçait les affaires)

tud a intent an aferioù

1732
Référence : GReg pg affaire (Un homme d'affaire, qui sçait les affaires, p.)

un afer amjestr

1732
Référence : GReg pg affaire, affaire (délicate), (une affaire) épineuse

un afer mibilius

1732
Référence : GReg pg affaire, affaire (délicate) (épineuse)

tud a afer

1732
Référence : GReg pg affaire (Un homme d'affaire, qui sçait les affaires, p.)

sellet ervat un afer

1732
Référence : GReg pg approfondir (approfondir, examiner à fond.)

afer

1732
Référence : GReg pg affaire, besoin (affaire)

afer am eus outañ hag outi

1732
Référence : GReg pg affaire (J'ay affaire à lui & à elle.)

afer am eus, ne c'hallan ket

1732
Référence : GReg pg affaire (J'ay affaire, je ne puis pas.)

afer

1732
Référence : GReg pg affaire

afer am eus eus a ul levr

1732
Référence : GReg pg affaire (J'ai affaire d'un livre)

kaout afer

1732
Référence : GReg pg affaire (Avoir affaire, être occupé)

kaout aferioù dreist penn

1732
Référence : GReg pg affaire (Etre accablé d'affaires.)

afer en deus

1732
Référence : GReg pg avoir (il a affaire)

afer

1732
Référence : GReg pg cas (ce qui convient à quelqu'un)

komerañ an afer dre un tu all

1732
Référence : GReg pg (prendre l'affaire d'un autre) biais

reiñ ar brall da un afer

1732
Référence : GReg pg (donner le) branle (à une affaire)

aferioù

1732
Référence : GReg pg broüillerie(s, affaires, dettes)

aferioù

1732
Référence : GReg pg broüillerie(s, affaires, dettes)

setu eno hoc'h afer

1732
Référence : GReg pg (c'est-là vôtre) cas (ce qui vous convient)

gwir en un afer, war un afer

1732
Référence : GReg pg compétence (pouvoir de connoître d'une affaire)

kuzuliañ ervat un afer

1732
Référence : GReg pg concerter (bien un affaire)

kunduiñ ervat un afer

1732
Référence : GReg pg concerter (concerter bien un [sic] affaire.)

afer ouzh

1732
Référence : GReg pg connoissance (habitation charnelle)

afer en deus bet outi

1732
Référence : GReg pg (il a eu) connoissance (d'elle)

neb a ra afer gant ur re a-bell

1732
Référence : GReg pg correspondant (associé absent)

ober afer gant ur re bennak a-bell, ezvezant

1732
Référence : GReg pg correspondre (avoir relation avec quelqu'un qui est absent, ou éloigné)

Me am bezo kig, pe groc'hen eus an afer-se.

1732
Référence : GReg pg (j'aurais) cuisse (ou aîle de cette affaire)

em dennañ er-maez eus a un afer

1732
Référence : GReg pg se debarrasser (d'une affaire)

un afer dilikat

1732
Référence : GReg pg (une affaire) délicate

lakaat ur re en un afer

1732
Référence : GReg pg engager (quelqu'un dans une affaire)

em fourrañ en un afer

1732
Référence : GReg pg (s') engager (dans une affaire)

sellet pizh oud [ouzh] un afer; sellet atantif un afer, un dra

1732
Référence : GReg pg envisager (une affaire de tous côtez)

un afer dreinek

1732
Référence : GReg pg (une affaire) épineuse

un afer all eo honnezh

1732
Référence : GReg pg (c'est un) fait (à part)

ne dere ket ouzh pep hini dougen setañs war aferioù ar Rouantelezh

1732
Référence : GReg pg appartenir (Il n'appartient pas à tout le monde de juger des affaires d'Etat)

un den a intent an aferioù

1732
Référence : GReg pg affaire (Un homme d'affaire, qui sçait les affaires, p.)

fourrañ ur re en un afer bennak

1732
Référence : GReg pg fourrer (Fourrer, faire entrer, engager quelqu'un dans une affaire &c.)

fourret ur re en un afer bennak

1732
Référence : GReg pg fourrer (Fourrer, faire entrer, engager quelqu'un dans une affaire &c, pp.)

plantañ ur re e-barzh un afer bennak

1732
Référence : GReg pg fourrer (Fourrer, faire entrer, engager quelqu'un dans une affaire &c.)

plantet ur re e-barzh un afer bennak

1732
Référence : GReg pg fourrer (Fourrer, faire entrer, engager quelqu'un dans une affaire &c, pp.)

lakaat [ur re] e-barzh un afer bennak

1732
Référence : GReg pg fourrer (Fourrer, faire entrer, engager quelqu'un dans une affaire &c.)

lekeet [ur re] e-barzh un afer bennak

1732
Référence : GReg pg fourrer (Fourrer, faire entrer, engager quelqu'un dans une affaire &c, pp.)

boutiñ [ur re] e-barzh un afer bennak

1732
Référence : GReg pg fourrer (Fourrer, faire entrer, engager quelqu'un dans une affaire &c, Van.)

boutet [ur re] e-barzh un afer bennak

1732
Référence : GReg pg fourrer (Fourrer, faire entrer, engager quelqu'un dans une affaire &c, Van., pp.)

tapiñ [ur re] e-barzh un afer bennak

1732
Référence : GReg pg fourrer (Fourrer, faire entrer, engager quelqu'un dans une affaire &c, Van.)

bezañ en deus afer

1732
Référence : GReg pg avoir (il a affaire)

bez en deus afer

1732
Référence : GReg pg avoir (il a affaire)

Dont a ra war e barlochoù, pe war e grabanoù, mar kavit gwell, da gaout an nor da sellet ha da selaou ; ar moc’h atav war e lerc’h ouc’h hen h[eu]rtañ, ouc’h her buntañ a daolioù fri, evel pa o divije c’hoant da lavaret dezhañ n’o doa ket a afer anezhañ en o zouez.

1877
Référence : EKG.I. p.127

An hini kozh n’en devoe afer a netra ; an hini yaouank a lakeas ur c’horn bara en e c’hodell en ur drugarekaat ar manac’h eus e vadelezh ; an hini kozh avat ne droas ket zoken e benn da sellet outañ.

1877
Référence : EKG.I. p.60-61

Corbet a ziredas da Blabenneg gant ur guchenn soudarded ; kaout a rae dezhañ en divije lakeat koueriaded Plabenneg da soublañ dioc’htu ha da sentiñ ouc’h urzhoù ar republik. Mes allas ! ne ouie ket ouc’h piv en doa afer ; den ne rae van evit her c’hlevet.

1877
Référence : EKG.I. p.262-263

afer

1904
Référence : DBFV pg afér (affaire, querelle, besoin)

aferioù

1904
Référence : DBFV pg afér (affaire, querelle, besoin)

n'em eus ket afer

1909
Référence : BROU p. 201

ne'm eus afer a netra

1909
Référence : BROU p. 201

— Bilzig, Glaoda, a rafe hoc’h afer.

1925
Référence : BILZ2 p.166

« A ! bah ! ["ba !"] lavarit din ar wirionez ; aon hoc’h eus da vont da Garreg-al-Louarn abalamour m’eo deuet di, en noz diwezhañ, ar marichal daonet da welout ac’hanomp. Mes kredit ac’hanon, ne deuio ket div wech da glask lakaat e fri en hon aferioù-ni. Alo ! deomp ! »

1944
Référence : ATST p.129

Ne greden ket em bije bet afer gantañ biken, ha koulskoude, an traoù a zigouezh drol.

1944
Référence : EURW.1 p.202

Chom hep debriñ, mat ! Mes chom hep evañ a oa un afer all.

1944
Référence : ATST p.27

Pelec’h emañ genoù ar puñs, ha pet troatad douar a zo warnañ ? An dra-se a zo un afer all.

1944
Référence : ATST p.44

Pe kavout a raio pe ne raio ket, an dra-mañ a zo un eil afer all, rak me a gont ar pezh a zo bet kontet din, ha netra ken.

1944
Référence : ATST p.45

Sklaer eo koulskoude n’he do ket amzer Mari da regiñ he zestamant, na kennebeut ar gerent da lakaat o fri en hon aferioù-ni.

1944
Référence : ATST p.94

E-lec’h mont da Giouidig, kemerout a reas hent Penn-ar-Pont, da vont da gavout Job ; hag e lavare, dre ma kerzhe a-hed ar stêr : — « Un afer fall ! un afer fall ! fall ! fall ! »

1944
Référence : ATST p.97

C’HWEZEKVET PENNAD Un afer falloc’h c’hoazh — « Un afer fall… fall !… » a lavare Lom, dre ma kerzhe a-hed ar stêr, eus Kiouidig da Benn-ar-Pont.

1944
Référence : ATST p.99

Bremañ, marteze, e teuio Yann ar Giouidig da glask afer ouzhin.

1944
Référence : ATST p.121

E studi ma zad e oa Sul-gouel-pemdez un dibun a dud -a bratikoù- o tont da glask kuzul war o aferioù luziet, pe da ober ur « merk » bennak.

1944
Référence : EURW.1 p18

Un afer vras eo d'ur vamm prientiñ traoù he bugel, pa zisparti diganti ar wech kentañ da vont d'ar golaj.

1944
Référence : EURW.1 p29

Raktal, e klaskas afer ouzh ar bañsionerien, en ul lakaat ar gont war sujed Breizh.

1944
Référence : EURW.1 p.98

Prest e veze atav « da glask afer » ha da ziskouez nerzh e zivrec’h.

1944
Référence : EURW.1 p.142

An afer Dreyfus he doa rannet ar C’hallaoued etre div gostezenn : yaouankizoù ar skolioù-uhel a gave brav goapaat ar « brageier lêr kozh », ha diskouez evel-se pegen digabestret e oa o empennoù…

1944
Référence : EURW.1 p.197

- N'eo ket hon afer. Afer tud ar Bed eo en em zibab er seurt luziadelloù, hervez komz Doue : It, ha ganit bugale !

1949
Référence : SIZH p.56

- Breur Arturo, c'hwi a grogo warc'hoazh, - ar sul a vo, - gant ho naved pedennoù. N'am eus ket afer gant ho tigarezioù.

1949
Référence : SIZH p.63

Dre zepartamant, un eskopti hepken : / A-gevret, evel-se, ' vo aesoc'h da ren / Aferioù ar Stad hag ar Relijion, / Ar pezh a skañvay preder an Nasion.

1960
Référence : PETO p16

Er c'hontrol diouzh ar pezh 'zo bet tu da lenn war gelaouennoù zo, ne vezo ket pedet -diwar diviz aozerien Gouel ar brezhoneg : SAE, Kroazhent- an aozadurioù pe an aferioù bras, ur pal kenwerzhel ganto.

1980
Référence : BREM Niv. 0, p.5

Ouzhpenn ar pal madelezhus-se a oa, anat eo, e spered ar re a oa d'ar mare-se ar stur ganto e Bro-C'hall : ezhomm a oa, gwir eo, ur goudor evit al listri karget da virout ouzh ar re a rae koñvers sklaved da gendelc'her gant o aferoù, met en tu-hont da se ne vije ket fall kaout eno un diazez evit koñvers all a bep seurt.

1985
Référence : DGBD p48

Mont gant an hent-bras, miz here anezhi, a c'hell bezañ ur gwall afer, hag her gwelout a ris ur wech diwar va c'houst.

1985
Référence : DGBD p81

Hogen stag-tre e oant ouzh ar pourmenadennoù-se, a oa evito barr o sizhun ; hag evit gallout o friziañ diouzh c'hoant ha tennañ anezho o gwalc'h a zudi, n'eo ket hepken dilezel emgavioù plijadurus a raent, hogen ober skouarn vouzar ivez da c'halv an aferioù.

2012
Référence : DJHMH p10

Krediñ a ris lakaat va zammig aotrou da verzhout e oa c'hwezh falsentez gant an afer-se

2012
Référence : DJHMH p14

Gouzout a rez emaon o labourat abaoe ur pennadig e kuzulva alvokaded Seimenis hag e ran war-dro aferioù an enbroidi.

2015
Référence : EHPEA p63

Abaoe ur miz, an afer nemeti hon eus bet eo hini emlazh ar peder retredadez.

2015
Référence : EHPEA p18

Deoc'h-c'hwi da raksoñjal en traoù nevez ha dic'hortoz a vo da lakaat e pleustr evit ma teufent war o c'hiz hag evit ma vefont kendrec'het da reiñ muioc'h a bouez c'hoazh d'an darvoud savet ganeoc'h -plas ha hirder ar pennadoù roet d'an afer er c'heleier-

2015
Référence : DISENT p79

Note d'étude

Hervez Dom Malgorn, en e c'heriadur eus brezhoneg Eusa [BROU] e veze implijet ar ger-mañ e frazennoù nac'hañ pe e goulennoù hepken war an enez pa dalveze kement hag "ezhomm" : Ne'm eus ket afer. Padal e tro-war-droioù Kemperle e vez implijet er stumm kadarnaat gant ar ster-se ivez.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux