Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
6
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. Ag. A. 1. (db. an traoù debradus) Zo blaz ar sukr gantañ. Ar rezin ar c'hwekañ. Petra zo c'hwekoc'h eget ar mel ? ES. c'hwerv. 2. (db. blaz pe c'hwezh an traoù) Plijus, n'eo ket kreñv. C'hwezh c'hwek ar melchon. Yod c'hwek. & Kavout c'hwek e voued : kaout plijadur o tebriñ. HS. dous, milis. ES. c'hwerv, put, trenk. B. Dre skeud. 1. (db. an dud) Hegarat, kuñv. Ur paotr c'hwek. 2. (db. ar santadoù, ar c'homzoù, h.a.) A denera kalon an den. Kanaouennoù eus ar c'hwekañ. Bezañ c'hwek da galon ub. [1878] [N]ne gredan ket evelato e ve biskoazh deuet eus va c’halon ur bedenn ker c’hwek hag an hini a ris en abardaevezh-se e koad Kervengi. & Trl. kv. C'hwek e-giz ar mel : c'hwek-tre. C'hwek eo ar garantez e-giz ar mel. & Trl. Bezañ c'hwek ober udb. : bezañ plijus, frealzus ober an dra-se. C'hwek eo gouelañ war e boanioù. & Etre c'hwek ha c'hwerv : tost-tre da vezañ drouk. Komzoù etre c'hwek ha c'hwerv. Ober etre c'hwek ha c'hwerv d'ub. : un tammig dre gaer hag un tammig dre heg war un dro. 3. Dre eilp. N'eo ket graet diwar hanter. Un taol c'hwek : renket mat, na c'hwit ket war e bal. Bet em eus ur palvad, unan c'hwek : ur pezh hini. II. Adv. 1. En un doare plijus d'an tañva, d'ar c'hwesha. Frondiñ c'hwek. 2. En un doare hegarat. Komz c'hwek ouzh ub. 3. A-zevri-kaer, da-vat. Studiañ c'hwek. Kousket c'hwek. [1878] [...] kousket c’hwek a rejomp holl betek antronoz vintin [...]. 4. Gant nerzh, gred. Pediñ c'hwek. Stardañ c'hwek. Debriñ c'hwek. [1878] Nag e voe debret c’hwek an tamm bara-se ! Nag e voe kavet mat ! 5. Penn-da-benn, tre. Ar plankenn-se zo aet c'hwek aze. HS. klenk.

Exemples historiques : 
53
Masquer la liste des exemples

prenn c'hwek

1499
Référence : LVBCA p47, 169 ('réglisse')

c'hwek ha dous

1499
Référence : LVBCA p47, 65, 94 ('doux et doux')

c'hwekoc'h

1732
Référence : GReg pg adouci

c'hwek

1732
Référence : GReg pg affable

c'hwekañ

1732
Référence : GReg pg affable

c'hwekoc'h

1732
Référence : GReg pg affable

mogedennig c'hwek

1732
Référence : GReg pg fumet (petite fumée qui sort du vin, ou d'une perdrix preparée, &c qui chatoüille l'odorat)

alamandez c'hwek

1732
Référence : GReg pg amande

a galon c'hwek ha sasun

1732
Référence : GReg pg (bon) coeur

c'hwek

1732
Référence : GReg pg clement (ente), coulant (qui n'est pas rude), doux (douce, qui n'a rien d'aigre), doux (d'humeur)

c'hwekoc'h

1732
Référence : GReg pg clement (ente)

c'hwekañ

1732
Référence : GReg pg clement (ente)

c'hwekañ

1732
Référence : GReg pg clement (ente)

gwin c'hwek

1732
Référence : GReg pg (vin) coulant (& agréable à boire)

alanoù c'hwek

1732
Référence : GReg pg haleine (Des haleines douces.)

C'hwek eo an dra-mañ.

1732
Référence : GReg pg goûter (Ceci est bien goûté.)

koad regalis a zo c'hwek

1732
Référence : GReg pg (la reglisse est) douce

va mestr kuñv ha c'hwek

1732
Référence : GReg pg (mon bon, &) doux (maître)

a galon c'hwek

1732
Référence : GReg pg [écrin] (pour boire de tout le coeur à la santé de quelqu'un, avec lequel on trinque, on dit)

peuzc'hwek eo an aval-se

1850
Référence : GON.II.HV pg peûz (-c'houék)

gwezenn-kraoñ c'hwek

1850
Référence : GON.II.HV pg gwézen (-kraouñ-c'houék )

c'hwek

1850
Référence : GON.II pg c'houék

an traoù c'hwek a gavan mat

1850
Référence : GON.II pg c'houék

un dremm c'hwek en deus

1850
Référence : GON.II pg c'houék

etre c'hwek ha c'hwerv

1850
Référence : GON.II pg c'houék

peuzc'hwek

1850
Référence : GON.II.HV pg peûz (-c'houék)

Na dudius eta e vize mojennoù an aotrou Gwezbriant, ma vize bet gantañ mui a breder ! O vezañ ker brav c'hoazh da glevet en doare ma'z int, na c'hwek e vizent da lenn ! Plijout d'an daoulagad ha d'an divskouarn e razent war un dro.

1867
Référence : MGK Rakskrid IX

Neb piv bennak o lenno a dommo e galon evit an aotrou Doue, evit ar wirionez, evit e vro, evit kement tra a zo mat, ha c'hwek, ha dereat, hag a rank da vezañ meulet.

1867
Référence : MGK Rakskrid XI

— Setu aze peadra da goll ar penn, evit gwir ! Nec’h eus nemet ober un toullig aze e-kreiz ar c’holo, me a raio un all en da gichen ; goude-se e chachimp ur guchenn-all a golo warnomp hag e kouskimp c’hwek ac’hann da warc’hoazh vintin.

1877
Référence : EKG.I. p.73

E-feson, eme ur chouant goustadik, eo kousket c’hwek.

1877
Référence : EKG.I. p.117

M’en divije ivez ’ta gouezet ar C’houilh e skoe war Loull ar Bouc’h, e vije bet ha stank, ha c’hwek, ha pounner e daolioù penn-bazh !

1877
Référence : EKG.I. p.133

Eno e voe kanet kanaouennoù eus ar re c’hwekañ savet gant an Aotrou [Kabeg], person Sant-Nikolaz-ar-Pelem ; an Aotrou Le Tourneur, person Runan ; an Aotrou Floc’h, avieler ; an Aotrou Mat, person ar Faoued ; an Aotrou Dubourg, beleg, ha kalz a re all.

1877
Référence : EKG.I. p.29

A-raok mont larkoc’h ec’h en em daolis war bennoù va daoulin hag e pedis Doue hag ar Werc’hez c’hwekañ ma c’helljon.

1878
Référence : EKG.II p.115

Nag e voe debret c’hwek an tamm bara-se ! Nag e voe kavet mat !

1878
Référence : EKG.II p.5

Meur a wech em eus pedet a-greiz-kalon, a gav din : nepred ne zilezan va fedennoù ; ne gredan ket evelato e ve biskoazh deuet eus va c’halon ur bedenn ker c’hwek hag an hini a ris en abardaevezh-se e koad Kervengi.

1878
Référence : EKG.II p.11

Skuizh e oamp, n'eo ket souezh : kousket c’hwek a rejomp holl betek antronoz vintin ; nemet unan ac’hanomp, pep hini d’e dro, a yoa chomet dihun evit ober ar ged.

1878
Référence : EKG.II p.11

Evit gwir, n’oant ket Priñsezed ha ne risklent ket o buhez evit ur Roue hag ur Rouanez ; mes ker c’hwek eo o buhez da ziv blac’h paour a Vreizh-Izel evel ma’z eo da ur Briñsez eus a Bariz, ha ken talvoudus e tle ar galon hag ar garantez a ziskouezer e-keñver ul labourer diwar ar maez, evel e-keñver ur Roue bras war e dron.

1878
Référence : EKG.II p.74

Dre voudañ o mouezh e save laz-kanañ ar gwenan hag an evned ur vouskanadeg kompez-flour ha c’hwek-dispar.

1923
Référence : SKET p.60

Ar c’hoarioù-ouesk, gourenerezh, rederezh, lammerezh, c’hoari-mell, c’hoari-kammell, a veze pleustret ganto eus ar c’hwekañ.

1924
Référence : SKET.II p.24

Bet c’hwerv an noz d’an daou bried yaouank, c’hwek e voe dezho an dervezh.

1924
Référence : SKET.II p.13

alamandez c'hwek

1931
Référence : VALL pg amande (douce)

louzoù frond c'hwek

1931
Référence : VALL pg aromate

c'hwek

1931
Référence : VALL pg (très) agréable (au goût), (prière) ardent(e), bon (agréable au goût, à l'odorat)

C'hwek eo ar garantez e-giz ar mel, ha taer e-giz an tan-flamm...

1949
Référence : SIZH p.57

Nemet, na petra 'ta ! Sik a ran dezhañ gwelloc'hikañ ma c'hellan. Ha n'eo ket divalav an dour yen... Neuze, gant al labour hag ur bedenn c'hwek bennak...

1949
Référence : SIZH p.54

Ker ruz eo da jenoflez/ Ha teodoù levrini,/ Jenoflez o delioù c'hwek,/ Jenoflez eus da liorzhoù,/ Frond ganto evel ma ouzez,/ Hag o c'houzout diouzh da frond.

1949
Référence : SIZH p.55

Grit, o ! Krist, ma vo sevenet / Dezhañ c'hwek, d'e eur ziwezhañ, / Ha d'an dudoù o finvezañ, / O c'hoant bras da beoc'h ar Gened.

1960
Référence : PETO p83

Ha din[,] ma ro digemer vat, / Ho meulin c'hwek ma buhez-pad, / Ha c'hwi, Intron, bemdez, bemnoz, / Ra skuilhoc'h warnañ ho pennozh !

1960
Référence : PETO p73

Pediñ 'rin c'hwek, a galon vat, / Hor Salver Jezuz hag E Dad / Ma plijo ganto, deomp hon-daou, / Goude pardoniñ droug ha gaou, Reiñ, en O Lez, Levenez veur / Pa vo, da dremen, deut an eur.

1960
Référence : PETO p22

Pegen c'hwek d'ar staon ar bananez kentañ a brenis eno ! Pegen melen ha saourus o c'hig ! Pebezh c'hwezh-vat ha pebezh blaz !

1985
Référence : DGBD p157

Eus an droiad-se e talc'han koulskoude un eñvoradenn eus ar c'hwekañ (bet danevellet ganin e Feiz ha Breiz miz meurzh 1940).

1985
Référence : DGBD p152

Gwir eo, en deus abaoe, an Tad Medard, hor Petromig, embannet ivez e Dri Aotrou, plijus, fentus, flemmus a-wechoù, en ur brezhoneg yac'h ha c'hwek.

1985
Référence : AMRZ p.7

Ar meuz a zo eus ar c'hwekañ hag a walc'hje ur galon digoroc'h eget ma hini.

2015
Référence : EHPEA p29

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux