Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
6
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. B. 1. Stroll tud pe draoù digemmet diouzh un hollad. Un darn ag e boanioù. Un darn dud n'int mat nemet da c'houzout anv ar re all. 2. Seurt. Un darn merc'hedoù zo. 3. Tamm, pennad. Un darn goulaouenn. En darn vuiañ a'n noz. & Ent strizh Pezh a chom eus an dorzh pa vez boulc'het. II. 1. Rag. am. Hiniennoù a-douez un hollad. Darn en em laka da sikour ar re glañv, darn da sikour ar re baour. Darn a vez a-du, darn a vez a-enep. Darn ne labouront morse da Lun. Darn n'o deus ket aon. Darn anezho. [1877] Darn anezho ’zo bet tizhet [...]. 2. Tr. rag. am. An darn vuiañ, vrasañ. An darn vuiañ a dec'has dre an hent bras. HS. gros, lod. III. Doar. Trl. Chom darn, e darn : bezañ diechu. Ma labour a chomfe darn. Ma holl faperioù, chomet e darn, zo da glozañ.

Exemples historiques : 
75
Masquer la liste des exemples

darn

1499
Référence : LVBCA p51 (partie)

35. Darn a ra douet pe hi a voe merzheriet gant Maksentian pe gant Maksimian rak [an] tri a uzurpe neuze an impalaerded, eleze : Kustantin peheni dre suksesion paternel en devoe kontinuet an impalaerded ha Maksentius mab da Vaksimian peheni a voe graetanvet gant ar Romaned « augustus », ha Maksimian a voe anvet « sezar » gant ar re diouzh [an] Oriant[.]

1576
Référence : Cath p26-27

Evel ma'z ententas ez komeras darn he zud [eus] he falez hag ez em warnisas gant sin ar groaz, hag ez eas en kêr, hag ez kavas un nombr bras a gristenien, pere a yae da sakrifiañ d'an idoloù rak aon na vient lazhet ma'z voe meurbet nec'het ha keuzet.

1576
Référence : Cath p5-6

darn

1659
Référence : LDJM.1 pg fragment, part, partie, portion, quelques (vns)

un darn

1659
Référence : LDJM.1 pg tronson

darnioù pesked

1732
Référence : GReg pg dalle (tranche, ou morceau de poisson)

an darn kentañ

1732
Référence : GReg pg entamure

un darn istor

1732
Référence : GReg pg fragment (Un fragment d'Histoire.)

darnioù

1732
Référence : GReg pg fragment (Van., p.)

darnioù

1732
Référence : GReg pg fragment (p.)

ar brezhoneg ned eo ket ul langaj peñseliet ha marellet, pe, graet eus a veur a hini all, e-c'hiz ar galleg, ar saozneg &. Hogen bez' ez eo ul langaj-vamm, pehini en deus anezhañ e-unan an darn-vuiañ eus e c'herioù, ha n'en deus kemeret nemet bihandra digant al langajoù all

1732
Référence : GReg pg breton (la langue Bretonne n'est pas une langue composée comme la Françoise, l'Angloise, &. mais une mere-langue, qui a la plûpart de les mots de son propre fond)

darn

1732
Référence : GReg pg fragment

darn

1732
Référence : GReg pg fragment

darnioù

1732
Référence : GReg pg fragment (p.)

an darnioù kentañ

1732
Référence : GReg pg entamure

An umorioù tev, stagus ha gludennek eus a gorf an den, a zo kiriek d'an darn vuiañ eus e gleñvejoù

1732
Référence : GReg pg (les humeurs) crasses (du corps de l'homme causent la plûpart des maladies)

darn pesk

1732
Référence : GReg pg dalle (tranche, ou morceau de poisson)

darnioù pesk

1732
Référence : GReg pg dalle (tranche, ou morceau de poisson)

Ar Vreizhadezed [sic] a zo taer ha laouen, evit an darn vuiañ.

1850
Référence : GON.II pg Breizadez (Les Bretonnes sont, en général, vives et gaies).

darn

1850
Référence : GON.II pg darn (Partie. Portion. Morceau. Piè[ce]. Fragment. - Quotité, somme fixe à laquelle monte chaque quote-part. HV.)

darnioù

1850
Référence : GON.II pg darn (Partie. Portion. Morceau. Piè[ce]. Fragment. - Quotité, somme fixe à laquelle monte chaque quote-part. Pl.)

un darn vras anezho

1850
Référence : GON.II pg darn (Une grande partie d'eux, plusieurs d'entr'eux).

Darnioù anezhañ em [sic] eus gwelet.

1850
Référence : GON.II pg darn (J'en ai vu des fragments).

An darn vuiañ eus an dud.

1850
Référence : GON.II pg darn (La plupart des hommes, la plus grande partie des hommes).

darn vuiañ

1850
Référence : GON.II pg darnvuia (Voyez "darn").

darn

1850
Référence : GON.II pg darnvuia, péz, rann

Un darn eus an ed a zo breinet.

1850
Référence : GON.II p.60, livre second, "Une partie du blé est pourri".

Darn a zo deuet dre amañ, ar re all a zo aet dre ahont.

1850
Référence : GON.II p.77

Gwelet em eus hiniennoù / lod / darn eus ho tud.

1850
Référence : GON.II p.76, "J'ai vu quelques-uns de vos gens".

'Vel aered, en nevez-amzer, / Ma taolfe darn kroc'hen o lêr, / E ve anavezet abred / E pe benn emañ o spered.

1867
Référence : MGK p62

eil darn

1867
Référence : MGK Rakskrid XVI

darn kentañ

1867
Référence : MGK Rakskrid XV

« Bez' ez euz da ziwall : / Rak da welet[,] heñvel, / Darn anezho yac'hus, darn all a zo marvel. »

1867
Référence : MGK p72

« Gwelet ho peus ho mignoned, / Darn marv, darn toc'hor, darn all gant ar c'hleñved. »

1867
Référence : MGK p102

Goulenn a reas outo ha n'o doa ket gwelet / Doare 'bet eus e c'hreg ? Un darn a lavaras : / — « N'hor beus gwelet netra ; klaskit-hi izeloc'h. »

1867
Référence : MGK p143

E-kreiz o c'hentañ brud, 'pad ma c'hwezh an avel, / Un darn merc'hedoù zo a zalc'h uhel o banniel. O c'hribell a ziskar, pa gouezh warno an oad, / Ha neuze ar baotred anezho a ra goap.

1867
Référence : MGK p56

Mat, bremañ ez an da lavaret deoc’h ar pezh a zo arruet en hor bro, gant darn eus ho tud-kozh, hag e welf[e]t goude-se ha gaouiad eo Yann Bennorz.

1877
Référence : EKG.I. p.155

Ouc’hpenn m’hoc’h eus kalz diskuliet, / Darn anezho ’zo bet tizhet/ Dre ar bac’h, ha dre an armoù/ Pa ne gredent d’ho kentelioù.

1877
Référence : EKG.I. p.103

An darn vuiañ eus ar re binvidik a ya da lonkañ o leve da Bariz, pe da ur gêr all bennak, da reiñ labour me ['] gred, da dud ha n’o deus ken c’hoant nemet da droc’hañ o gouzoug dezho, kentañ ma kavint o zro.

1877
Référence : EKG.I. p.34

Mes, [A]otrone[z] int, a lâr darn !!! [A]otrone[z], a lâran-me ive[z] ! Hag an daou all a zo 'n em laket enep de[zhe] war ar renk, n’int ket [A]otrone[z] ive[z] ? Sellet ‘ta deus o levitenno[ù] !

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

Ma ! eme Yann, un dra a zo, / A ra da'm skiant mont en-dro : / Ar memez Doue ‘n eus hon groet ; / gant ar memes pri omp meret. / Darn, koulskoude, ‘zo pinvik-mor, / Darn ‘met dienez toull o dor ; / Hemañ skedus e blanedenn, / Ha hennezh luiet e gudenn. /

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

War a lavar darn, d’ar c’hanaouennoù galloudus kanet gant Matugenos war ar c’havell anezho e voe dleour Manos ha Bena eus o c’huñvelezh-spered, eus o divuanegezh.

1923
Référence : SKET p.45

Sammañ a raent war girri o doa stummet e-pad ar goañv an holl draoù o doa [o deveze] ezhomm, anezho evit un darn binvioù diwar o dorn o-unan, evit un darn all traezoù-eñvor profet dezho gant kerent ha keneiled.

1923
Référence : SKET p.87 (+ p.198, "Da reiz[h]a[ñ]" : "P. 87, lin. 6 kent an dibenn, e lec’h « o doa » lenn « o deveze »".

Gwall reverzhi a veuz en he zreuz al ledenez kimbrek (Jutland) eus mor an Hanternoz d’ar mor Baltik hag a voe marteze pennabeg d'un darn Kelted da zivroañ [...].

1923
Référence : SKET p.148 "Taolenn-amzeroniez evid istor ar Gelted".

[N]epred ne ra ar skridoù-se an anv a « Cruithne » eus enez-Vreizh a-bezh, hogen hepken eus an darn anezhi a oa e dalc’h ar Bikted, en amzervezh an Istor.

1923
Référence : SKET p.146 "Taolenn-amzeroniez evid istor ar Gelted".

Un diskuizhadenn verr ne raent ken rak, pa strinke en dremmwel an darn uhelañ eus kantenn an heol, e savent hag, en ur ouelañ, en ur waskañ-diwaskañ o daouarn gant an dispi, e tiskennent d’ar mor.

1923
Référence : SKET p.115

Ragaroueziet war o hent gant nij an evned, bleniet gant kerzhadeg al loened pevarzroadek, e tenne darn war-du ar Sav-heol, darn war-du ar C’huzh-heol ; darn all a steuzie diwar wel ar bagad anezho e donderioù koadek an Hanternoz ; re-all c’hoazh a droe o c’hammedoù war-du ec’honderioù heoliet-frank ar C’hreisteiz.

1923
Référence : SKET p.87-88

Goude Vidukos ne voe ken a roue-meur d’ar vro-Wenn war e lerc’h, direizhet m’oa ar vro gant an dizunvan hag an diren, pa zigemere darn an holl c’hizioù estren, darn lod hepken anezho, ha m’edo darn all ouzh o argarzhiñ en holl d’an holl.

1923
Référence : SKET p.86

Evit ar gouennoù all a boblas an douar, ez int diwanet, er goudevezh, darn anezho eus ramzed an Noz, ar re all eus doueed ar Goulou, ha da vammoù o devoe c’hoarezed ha merc’hed an arc’houereed a vev e dourioù ar stêrioù, e gwez ar c’hoadoù, e rec’hier ar menezioù.

1923
Référence : SKET p.31

Pa gantree Kassignatos, gant e genvrezelidi, du-hont e bro ar C’hreisteiz ha war zouar-meur ar Sav-heol, pe manet e vijent a-sav e-kreiz al liorzhoù o c’hourizañ kêrioù poblet-ec’hon an darn-se eus ar bed, pe e vijent war ar maezioù ma kresk ar gwez fiez hag al lore, war hentoù poultrennek an Azi pe war wrimenn gouelec’hioù dizour ha dic’hlasvez bro Sour (1), ma voulc’he hini pe hini ac’hanomp, paotr pe blac’h, un danevelladenn pe ma kroge gant ur ganadenn diwar-benn amzerioù kentañ Manos ha Bena, e lavarjec’h, va den mat, ez oa kerkent evel p’he dije c’houezhet un aezhenn distanus, o tont aleman, war hor c’halonoù, hag int ker kras hag hon dilhadoù, hor c’hlavioù brezel, ha sternadoù hor c’hezeg.

1923
Référence : SKET p.40-41

Rak, keit ha m’eo bet heuliet strizh al lezennoù-se gant an darn vuiañ, he devoe hor gouenn en he rann un eurvad dispar !

1923
Référence : SKET p.53

Ur wech all, brav an amzer anezhi, plaen ar mor evel ul lenn, an darn vuiañ eus paotred ar bourk a oa o c’hoari er bagoù bihan, o paolleviat, o roeñvat.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 45, p.1066 (Gwengolo 1924)

Ha pegen muioc’h hon holl zechoù all !... Klevit anezho, mat pe fall, en-dro d’ho kalon, o kanañ, o richanañ, o klemm, o c’hourdrouz, o c’hourc’hemenn pe o pediñ. Enebiñ a rit-hu oute ? Trec’het hoc’h eus-hu war darn anezho ?…

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.843 (Miz C'hwevrer 1924)

Un toullad mat a ganfarded a oa eno unanet, paotred ha merc’hed ; darn a oa o c’hoari patati, darn all o c’houren ; ar merc’hed, darn anezho en o [fuch], a c’hoarie eizh meinigoù [sic], hag ar re all gant tri pe bevar baotr a oa o c’hoari mouchig-dall.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.864 (Miz Meurzh 1924)

Daou, ar re hardishañ, Jojo hag ar Paotr-ruz, a grapas er wezenn, darn abafoc’h, finoc’h marteze, a guntuilhe hag a zebre spezard, kastrilhez da c’hortoz ar per ; darn all gant ar merc’hed a azezas war ar voger.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.865 (Miz Meurzh 1924)

Gwenn ar c’hroc’hen anezho, barvek o elgezh ha tri liv war ar blev en o fenn : ruz blev un darn, melen blev un eil darn, du rodellek blev ar re-all (5).

1924
Référence : SKET.II p.65

Ar bagoù all a oa aet, homañ da C’houliart, eben da Roc’h Ledan, darn d’an Arar Bihan, darn all d’an Arar Bras.

1925
Référence : BILZ2 p.140

Ar brud a oa en em skignet penaos an aotrou marc’heg, fritet gantañ e drantell e Roazhon pe e Pariz, en devoa ranket dont da c’houlenn repu digant e vamm ; darn all a lavare penaos ar marc’heg, erru un tamm en oad, tremenet gantañ e hanter-kant vloaz, a oa deuet da Gervarker da ziskuizhañ, evit disternañ, evit erbediñ an nebeud peadra a oa manet gantañ war-lerc’h ar c’hartoù hag ar merc’hed.

1925
Référence : BILZ2 p.152

E kant doare disheñvel o gwelen-i, lod o lammat hag o c'hourlammat, darn all o c'hoari penn-tourtig, o c'hoari brañsigellig ispilhet a-zibouez o lost ouzh skoultroù ar gwez, darn all c'hoazh o korolliñ pe en o fuch, a-zevri o klask laou an eil d'egile, dre ma tispourbellent o daoulagad brizh ha ma krizent o gourrennoù damruz ha blevek.

1929
Référence : SVBV p.18

Marteze, darn a zo hag a lavaro ez on-me heñvel ouzh an tourc'h - an dra-se ne vern ket, tamm ebet, evidon ! - hag evel an digenvez reunek-mañ ec'h en em blijan nemet [sic] el lec'hiou didud hepken.

1929
Référence : SVBV p.14

Darn eus ar brezelidi [sic] edo [sic] puchet, lod azezet, re all daougrommet, a-zioc'h o labour.

1929
Référence : SVBV p5

Ar pep brasañ eus ar ouizieion a soñj bremañ ez eo bet izelaet live ar mor e-pad skornerezh ar Pevarhoalad : dour ar meurvorioù a zo bet kemeret darn anezhañ gant ar skornegoù.

1943
Référence : TNKN p18

Nebeut a Frañsizien a-ouenn a oa en urzh : Alamanted, Alzasiz, Belgiz, Iwerzhoniz, Euskariz, Amerikaned e oa an darn vuiañ.

1944
Référence : EURW.1 p49

Dre-se, darn a gavo da zeren din bezañ en em [ur ger a vank amañ, -gontet ?-] e 24 bloaz bevet ent gwir kement ha tud arruet da 50 vloaz, e respontin c'hoazh n'eo ket tre ma istor ma-unan eo e fell ganin dezrevelliñ, mes istor an traoù souezhus a zo bet digouezhet e Breizh em amzer yaouank, hag on bet evel ur benveg graet gant an tonkadur evit o seveniñ.

1944
Référence : EURW.1 p5

Spurmantañ a reas dindan traoñ ar vantilhenn, a c'holoe dremm e amezegez, un darn eus he c'herc'henn gwenn.

1949
Référence : SIZH p.46

Eno, her mar, e welimp darn, / Goude ma vo douget ar varn, / O vont d'ar Jahin, dre o gwall, / Ha d'an Eürusted un darn all.

1960
Référence : PETO p22

Neuze, ma den, e lez ar varn, / ' Tiskuilhi buan holl pe zarn.

1960
Référence : PETO p38

Ouzh Pêr ne vagen droug ebet / Evit da zarn kaout outañ kaz.

1960
Référence : PETO p75

Gwallañ mezhus hor merc'hejoù, / Buhez darn ac'hanomp lemel, / Tanañ, skignañ gwall dorfejoù, / Setu labour ha droukemell / Al livastred, ar baganed / D'an Nasion sitoianed.

1960
Référence : PETO p58

Kampoù tremen ha kampoù labour goude, hag evit un darn ac'hanomp an distro a-raok fin ar bloaz.

1985
Référence : DGBD p6

Diwar hevelep toueziadur e oa bet krouet un damstil dioutañ e-unan hag a c'haller lavarout e talvezo da batrom, evit un darn, da sevel ilizoù bras, gotek o stil, e kornôg Breizh.

2013
Référence : LLMM niv. 399, p. 5

An iliz, chomet war he darn e-pad pell, a voe peurechuet er XVvet kantved, en un doare meurdezus a-drugarez da largentez an dug.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 14

Dreist-holl e oa bet adkavet dilerc'hiadoù a-walc'h eus mogerlivadurioù ar Grennamzer da adkrouiñ anezho evit un darn.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 21

Rak, evit cheñch penn d'ar vazh, e vo ret dimp kendrec'hiñ darn deus hon enebourien da vont d'hor heul.

2015
Référence : DISENT p43

Darempredoù a zo bet a-viskoazh etre an Henc'hresianed ha pobloù an Hanternoz pe ar Gwalarn - Kelted pe C'hermaned - gras da genwerzh ar staen hag ar goularz da gentañ, ha, pell-pell goude, gras d'an darempredoù stank a veze etre Impalaeriezh Bizañs hag ar Skandinaved, anvet Rus pe Varegiz, darn anezhe o servijañ evel gopr-soudarded e Konstantinopoulis.

2016
Référence : ILIAS P 8

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux