Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Définition :  Masquer la définition

1. Pred pe vare ma echu udb. Se a c'hoarvezas war an diwezh eus ar bloaz. Chomet eo er fest eus an deroù d'an diwezh. 2. Penn ma vez echu udb. Diwezh ar vuhez. Diwezh ul labour. Lakaet ez eus diwezh d'ar brezel. Me a gerzhe da ziwezh : ar re all a oa araozon. & Trl. Evit an diwezh : evit echuiñ. & Trl. [1622] A ziwezh da zeroù : eus ar penn-kentañ betek ar penn-diwezhañ. 3. Tr. adv. A-benn an diwezh, d'an diwezh, en diwezh : evit echuiñ (goude bezañ war var dh.). 4. Dre verr. Marv. Ret eo mervel met pell emañ c'hoazh an diwezh. HS. dibenn, dilost, disoc'h, fin, termen. ES. deroù.

Exemples historiques : 
36
Masquer la liste des exemples

ar materi a studian pe brederan a gavan garv, goude hon holl fed er bed-mañ, diwezh pep unan eo ar marv

1450
Référence : M. p14

diwezh

1499
Référence : LVBCA p62 ('fin')

En trede ez welher [welfer], hag ez klevher ivez / Ar poanioù Infernal, en sal a angalez / An fin pedaheni, ez ay en diwezh / Neb en pec'hed, chetu, a gonklu o buhez

1575
Référence : M. p. 36

Grit din, Mari, Dre an goulioù / A eure outraj an tachoù, / Na zeuy, a ziwezh da zezraoù, / Nepred droukspered d'hon metoù.

1622
Référence : Do. p63

en diwezh

1659
Référence : LDJM.1 pg (a la) parfin

diwezh

1732
Référence : GReg pg fin (le bout de certaines choses.)

en diwezh

1732
Référence : GReg pg (en) dernier (lieu, finalement)

en diwezh

1732
Référence : GReg pg enfin (à la fin), fin (A la fin, enfin.)

diouzh an diwezh eus ar sezon

1732
Référence : GReg pg (sur l')arriere(-saison)

en diwezh

1850
Référence : GON.II pg enn-divez

an aotrou Doue n'en deus na deroù na diwezh

1850
Référence : GON.II pg dérou

diwezh

1850
Référence : GON.II pg divez

Un diwezh mat en deus graet.

1850
Référence : GON.II pg divez (Il a fait une bonne fin).

en diwezh

1850
Référence : GON.II pg divez (Enfin, à la fin, finalement, en dernier lieu, après tout).

en diwezh, livirit petra a fell deoc'h

1850
Référence : GON.II pg enn-divez

diwezh

1850
Référence : GON.II.HV pg fin, divez (Fin. Terme. Conclusion).

en diwezh

1850
Référence : GON.II p.57, Table des Conjonctions composées, "enfin, à la fin".

Goude-se e voent troet e gregach gant Ezop, e latin, gant Faedr, e brezhoneg kozh gant sant Kadoù, e galleg kozh gant un itron a reer Mari a Vro-C'hall anezhi, e galleg nevez gant Yann ar Feunteun, ar barzh brudet, hag en diwezh, en hon amzer-ni, e brezhoneg adarre, gant Rikoù ha gant an aotrou Gwezbriant

1867
Référence : MGK Rakskrid VI

An Hini eo na anavezer nag e reizh, nag e ouenn, nag e neuz, an Hini n’en deus na tad na mamm, na kar na par, an Hini n’eo bet engehentet biskoazh ha n’anavezo ket an dremenvan, an Hini n’en deus na derou na diwezh hag a reer anezhañ, pa na ouvezer anv a-hend-all, Guton « a beder », Uxamon pe Uxellimon « an uhelañ-holl », Bitumon « an holl-bad-dreist ».

1923
Référence : SKET p.27

D’an diwezh, e kavas da vibien Vanos e vije talvoudus krouiñ war an aod-se un annezadenn, ha hi strollet ouzh re an arvor-Glas dre ur stropad kreñvlec’hioù, e doare da droc’hañ pep darempred etre Skaled an hanternoz ha re ar c’hreisteiz ha da herzel outo d’en em gevrediñ ouzh an enbroidi deut eus ar vro-Wenn.

1923
Référence : SKET p.97

D’an diwezh, Kadra ha Daga, diwar un damc’hoant-gwelout, ken-ha-ken ha dre m’o doa aon rak anoaziñ an tri roue deut a geit-all, a blegas, hag, o tigas o c’herniel-evañ, o hanter-leugnjont eus an died du m’en em skigne ar c’hwezh-vat anezhañ dre al logell.

1923
Référence : SKET p.103

Kement ha ker bihan ken a-barzh an diwez, ar paourkaezh ki a gouezhas, kastolorenn hag all, en toull dor ar presbital.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1030 (Gouere-Eost 1924)

Eñ a lakaa da ruilhañ, a-dreuz an oabl, an heol binniget, al loar hag ar stered ; eñ a zo en pep lec’h, en pep amzer, hep diwez na derou.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1024 (Gouere-Eost 1924)

Ar sakrist en devoa sonet an "Angelus" goude diwez ar vadeziant, graet en deus d’ar c’hleier kanañ ginivelezh ar bugel dinamm evel hini ar gristenien all.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.810 (Miz Genver 1924)

Diwezh deomp d'en em bentañ, e kimiadjont diouzh ar walc'hlec'h, e pignjont d'hor c'hambr, hag ur pennad goude, me a ziskennas a-gevret gant tri ganolier all da evañ tri pe bevar litradig gwin ruz.

1929
Référence : SVBV p13

Goulc'hen, ar Paganad, a oa ur marvailher. E deod a yae en-dro kel lijer hag ur vilin-baper. Ne baoueze ket da'm goulennata : "Hag an dra-mañ ?... Hag an dra-se ?... Hag an dra-hont ?... En diwezh, e c'houlennas : - Penaos 'ta, Yann, out deuet a-benn da c'houzout ar pezh ec'h eus lavaret din bremaik, peogwir n'out ket bet morse, kennebeut ha me, e bro ar Vokoed.

1929
Référence : SVBV p10

troc'h diwezh ur ger

1931
Référence : VALL pg apocope

Echuiñ a ra, en diwezh, ar steudad gant ar Swatch Way, anezhi un draonienn vasoc'h, met ken spis all.

1943
Référence : TNKN p30

Deskiñ mat ha buan a raen ; e diwezh ma eizhvet em boa an « excellence » hag er bloavezhioù goude e talc'his atav ar renk kentañ pe an eil.

1944
Référence : EURW.1 p39

Setu me oc'h ober ma fakadoù da zont da Vontroulez da ziwezh miz Gwengolo 1898.

1944
Référence : EURW.1 p78

Setu eno petra 'oa ul lein ar pardon, en un tiegezh a-zoare a Vreizh-Izel, da ziwezh an XIXvet kantved.

1944
Référence : EURW.1 p27

Hepdale, ar paotrig-se a ziskouezje dezho e nerzh, evit dougen ar sac’h ar pounnerañ, hep chom war-lerc’h, na skuizhañ nepred, e ampartiz war an embregerezh-korf, war ar rederezh, war gement c’hoari eskuit, en ur ger, ur gwir soudard, a voe anvet kaporal a-raok diwezh e vloavezh kentañ servij, ha serjant goude.

1944
Référence : EURW.1 p.194

Amañ emañ diwezh an eil devezh.

1960
Référence : PETO p54

Daoust ma ne oant ket gwall niverus, ez eus bet c'hoari ganto alies, ken na rankjomp, en diwezh, o disrannañ, kement a bennadoù a blantent an eil en egile.

1985
Référence : DGBD p135

"Emichañs emañ ar gwir ganeoc'h", a lavaras en diwezh ; hag e savas.

2012
Référence : DJHMH p34

An eil prantad sevel avat, roet lañs dezhañ e 1424, a vo tost peurgaset a-benn diwezh ar c'hantved.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 8

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux