Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
2
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
122
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. V.k.e. A. l. Bezañ udb. gantañ en e zorn, etre e zivrec'h, war e gein, h.a. Dougen ur bec'h war e benn. Dougen ur banniel. Ur vazh a zouge en e zorn. Dougen ur bugel war e gein. Gouest out da zougen ar sac'had-se ? Dougen ur gurunenn : bezañ ar gurunenn-se war e benn. Dougen ur arm : bezañ un arm gantañ. & Trl. skeud. Dougen banniel sant Laorañs : bezañ sot. & (db. an dud zo laouen-bras) Ne zoug ket an douar anezhañ : nijal a ra gant al levenez. 2. (db. ar merc'hed ha parezed ar bronneged) Bezañ ur bugel (bugale), ur c'holen (kelin) enni. D'ar poent ma oan o tougen Soaz. Emañ-hi o tougen krouadur. & Ent krenn An dañvadezed a zoug e-pad pemp miz. & O tougen : brazez. E wreg yaouank a oa neuze o tougen. 3. Bezañ (ar pezh dilhad-mañ-pezh dilhad) gwisket gantañ. An dud ne zougont ket mui gwiskamant ar vro. An den a zouge dilhad ruz. & Dre ast. Dougen a rae ur pav koad. & Trl. Dougen kañv : dougen dilhad kañv, bezañ gwisket e du. & Trl. skeud. Dougen ar boned* (glas), dougen ar gouriz* plouz. 4. (db. an douar) Teuler ar gounid-mañ-gounid. Eostoù puilh a zoug ar park-mañ. 5. (db. ar plant) Dougen frouezh : bezañ frouezh warnañ, teuler frouezh. Ar frouezhenn, pa vez darev, a zistag diouzh ar wezenn he deus he douget. & Trl. skeud. (db. oberoù an dud) Dougen frouezh : bezañ emsav, gounidus. Evit ma tougfe frouezh o frezegennoù, e pedent kalonek. & (db. ar merc'hed) Dougen frouezh : bezañ brazez. & (db. an traoù) Bezañ (ul liv bnk.) dezhañ. Hennezh n'eo ket gwin-ardant. - Feiz !, evit al liv a zoug ! 7. Dre skeud., ent krenn (db. ar vezverien) Na vezañ anat ar mezverezh warnañ. Hennezh a zoug plaen. B. 1. Kas (udb.) da lec'h all. Dougit an dra-mañ betek an nor. Ar c'hefioù gwez-se zo bet douget eno gant ar mor. « Àr ho troad oc'h aet da Lannuon ? » - « N'omp ket 'vat, douget omp bet ». Dougomp eñ en e wele. Al loened-se evit dougen ar sammoù n'eus ket par dezho. & Trl. estl. An diaoul da'm dougo ! : ra vin daonet ! 2. Ent strizh Kas (ub. marv) d'ar vered. Me a oa seitek vloaz pa oan bet o tougen hennezh. & Ent krenn Piv zo goulennet da zoug en ? II. v.k.e. Dre skeud. A. 1. Trl. Dougen ur bec'h, ur groaz, poanioù, ur yev, h.a. : gouzañv diaezamantoù ar vuhez. Dougen a reont o c'hroaz gant levenez. Dougomp bec'h ar vuhez hep klemm. 2. Harpañ. Ar soñj ac'hanoc'h hon dougo e-pad an hent. B. Dougen dorn da ub. : reiñ skoazell dezhañ. Douget em eus dorn dezhañ da zougen e sac'h. C. 1. Dougen pouez : kaout pouez. Niverus a-walc'h e oa an dud evit gallout dougen pouez. 2. Dougen priz : kaout priz. Ar pezh o deveze da werzhañ ne zouge nemet priz dister. D. Trl. 1. Dougen bri da ub. : diskouez e zoujañs evitañ. Graet o doa kement-se evit dougen bri dezhi. Dezhañ e tougomp bri. 2. DOUGEN KAÑV DA UB. : keuziañ dezhañ. Dougen kañv d'ur pried. N'eo ket hepken evit dougen kañv e heulient ar c'hiz-se. & Dougen kañvoù* da ub. 3. KOZH Dougen meuleudi da ub. : kanañ, reiñ meuleudi d'an den-se. & [1732] Dougen, reiñ minic'hi* da ub : : reiñ bod d'ar re reuzeudik, frealziñ an dud glac'haret. 4. Dougen avi ouzh ub. : kemer gwarizi outañ. Koulskoude e tougomp un tamm avi ouzh ar re zo deuet war hol lerc'h. E. Trl. 1. Dougen testeni : reiñ testeni. Ne zougi ket a fals testeni enep da nesañ. 2. Dougen ur varnedigezh : he embann. 3. Dougen ul lezenn : he embann e doare d'he lakaat da dalvezout. F. 1. Dougen ub. : e garet bras. Hennezh zo jentil, hennezh a zoug e wreg hag e vugale. 2. Dougen da ub. : bezañ heñvel outañ a-fet dremm pe neuz korf. Ar vugale-se a zoug d'o zad. HS. tennañ. G. 1. DOUGEN UB. DA OBER UDB. : lakaat an den-se da ober an dra-se. An den a glaskas adarre he dougen da nac'h. HS. atizañ, broudañ. 2. Dougen ub. da udb. : e lakaat da vont da an dra-se. Kement-mañ holl a zlefe hon dougen d'ur garantez vrasoc'h. HS. tennañ, teuler. III. v.g. 1. Merdead. (db. an avel) Kas (ur vag-dre-lien) war-du al lec'h a fell d'ar moraer tizhout. Pa vez an avel da zougen. 2. (db. an traoù) Bezañ a bouez. An dra-se en deus douget. & Kemenerien omp tout ! Met an tailh a zoug : diouzh e labour e vo barnet pep hini. 3. (db. an dud) Kaout droukrañs padus. Dougen a ra. IV. v. em. EN EM ZOUGEN. 1. Lakaat e anv evit bezañ dilennet. Klevet em eus en em zougje. 2. Diskouez bezañ lorc'hus. Un den terrupl, en em zougen a rae. HS. (en em) gavout.

Exemples historiques : 
158
Masquer la liste des exemples

[...] ha neuze an aelez a kemeras he korf hag en dougas betek menez Sinai (goude ugent devezh kerzhed ac'hane) hag eno en sebeilhjont enorablamant, [...]

1576
Référence : Cath p24

M. Ha ret eo pediñ an Sent ? D. Ya, abalamour ma'z int mignoned da Zoue ez c'hellont kalz hon sikour dre o fedennoù hag o intersesionoù. M. Entre an re all, pere a bedit-hu ? D. An Werc'hez Varia, ma Ael gardian hag an Sant pe a hini ez tougan an anv.

1622
Référence : Do. p20

M. Pet zo a'n euvroù a drugarez ? D. Seizh spirituel ha seizh korporel. M. Livirit ar re spirituel. D. 1. Kelenn ar re ignorant. 2. Korrijañ ar re a fazi. 3. Reiñ kuzul mat d'ar re o devez ezhomm. 4. Koñsoliñ ar re dezolet. 5. Dougen pasiantamant an injuroù. 6. Pardoniñ an ofañsoù. 7. Pediñ evit ar re vev hag ar re varv hag evit ar re a zeu d'hor persekutiñ. M. Livirit ar re gorporel. D. 1. Reiñ da zebriñ d'ar beorien o devez naon. 2. Reiñ da evañ d'ar re o devez sec'hed. 3. Gwiskañ ar re noazh. 4. Delivrañ ar brizonerien. 5. Vizitañ ar re glañv. 6. Lojañ ar belerined hag an estrañjerien. 7. Enteriñ ar re varv.

1622
Référence : Do. p32 & 34

Grit din [Mari] plaen dougen testeni / A'n poanioù, allas, ha'n c'hastiz / En devoe Doue, hon gwir Roue-ni, / Hag a'n glac'har e Kalvari.

1622
Référence : Do. p63

Vertuzioù an Agnus Dei. / Ez chas brun an c'hurunoù [ec'h argas strak ar gurun], / Ez efas naet ar pec'hedoù, / Ez vir ouzh an tan pep manier, / Skaf ha lestr a cheñch [a sach] a zañjer, / Ez vir [e] pep tu ouzh marv subit, / Droukspered kre a chas kuit, / Ez spont sklaer an adverserien, / Ez rent soulas d'an wreg vrazez, / O tont da c'henel en gwel spes, / Ez ro grasoù, ez vir ouzh [drouk]chañs, / Pa en zouger gant reverañs. / A vent, nepred, na doutet pas, / ken din eo an bihan hag an braz.

1622
Référence : Do. p58

dougen

1659
Référence : LDJM.1 pg porter

dougen kañv

1659
Référence : LDJM.1 pg (porter le) dueil

dougen gantañ

1659
Référence : LDJM.1 pg emporter

dougen minic'hi

1659
Référence : LDJM.1 pg (douguen) minic'hi

dougen testeni

1659
Référence : LDJM.1 pg tesmoigner

douget

1659
Référence : LDJM.1 pg porter

dougen ar boned glas

1659
Référence : LDJM.1 pg faire banqueroute

M. Leveret ar re [an euvroù a drugarez] spirituel? [D.] Kelenn ar re ignorant, / Korrijañ ar re a fazi, / Reiñ kuzul mat d'ar re o deus ezhomm, / Koñsoliñ ar re dezolet, / Dougen patiamant an injurioù, / Pardoniñ an ofañsoù, / Pidiñ evit ar re vev hag ar re varv, hag evit ar re a zeu d'hor persekutiñ.

1677
Référence : GReg p33

16. Grit din dougen gant devosion / Ar gwir groaz e pep feson, / Kaout ivez memoar atav / Eus e holl boanioù ha marv.

1677
Référence : Do. p69

M. Pere etre ar re all [ar Sent] a bidit-hu ? D. Ar Werc'hez Vari, ma Ael Gardian, hag ar Sant pe eus a hini e tougan an anv.

1677
Référence : Do. p21

mar dougit an disterañ mignoni din

1732
Référence : GReg pg affection

en em zougen evit ur re

1732
Référence : GReg pg adhérer

en em zouget evit ur re

1732
Référence : GReg pg adhérer

an ti-se a zoug peurvuiañ gwallchañs dezhañ

1732
Référence : GReg pg achoppement

ar garantez a dleomp da zougen da Zoue

1732
Référence : GReg pg amour

ar garantez a zougan eil da egile anezho

1732
Référence : GReg pg affection

ar wezenn a zouge ar frouezh a vuhez er baradoz terest

1732
Référence : GReg pg arbre

diougen

1732
Référence : GReg pg apporter, emporter (porter quelque chose d'un lieu à un autre)

diougen fardelloù

1732
Référence : GReg pg apporter

diouget

1732
Référence : GReg pg apporter, emporter (porter quelque chose d'un lieu à un autre)

dougen a ra ar spes a zen onest

1732
Référence : GReg pg apparence

dougen ar gomz da ur re

1732
Référence : GReg pg apostropher

dougen minic'hi

1732
Référence : GReg pg affliger, assister (les persécutéz)

dougen ur respet bras

1732
Référence : GReg pg adorer

douget

1732
Référence : GReg pg adorer, affliger, emporter (porter quelque chose d'un lieu à un autre), entrainer

eürus mil ha mil gwech ar c'hof en deus bet douget mab Doue hag ar poull-galon pehini en deus e vaget

1732
Référence : GReg pg alaiter

douget

1732
Référence : GReg pg colporter, compassion, contenir (renfermer en soi)

an avaristed a zoug an den da gehelañ ar pinvidigezhioù

1732
Référence : GReg pg avarice (l'avarice fait rechercher avec soin, et aimer ardemmlent les richesses)

dougen ar gouriz plouz

1732
Référence : GReg pg (faire) banqueroute

douget ar gouriz plouz

1732
Référence : GReg pg (faire) banqueroute

dougen ar boned glas

1732
Référence : GReg pg (faire) banqueroute

douget ar boned glas

1732
Référence : GReg pg (faire) banqueroute

dougen ar valetenn, hag ar penngod

1732
Référence : GReg pg (porter la) besace (être reduit à la mendicité)

karantez a zoug din

1732
Référence : GReg (il a de la) bienveillance (pour moi)

bez ec'h eus graet ar faot, ar boan anezhañ a zougi

1732
Référence : GReg pg boire (tu as fait la folie, tu la boiras)

dougen ar galotenn

1732
Référence : GReg pg (porter la) calote

mantellig glas a zoug un eskob dreist e roched

1732
Référence : GReg pg camail

dougen war e gein, pe, war bouez e c'houzoug, ur banerad merserezh

1732
Référence : GReg pg colporter

dougen ar re all da druez

1732
Référence : GReg pg (faire) compassion (aux autres)

dougen kañv gant ar re a zoug

1732
Référence : GReg pg (se) condouloir

a zoug

1732
Référence : GReg pg contenant (ante)

dougen

1732
Référence : GReg pg contenir (renfermer en soi), emporter (porter quelque chose d'un lieu à un autre), emporter (entraîner), encourir (subir)

kement a zoug an inventor

1732
Référence : GReg pg (le) contenu (de l'inventaire)

dougen en efed ur re bennak da ober un dra

1732
Référence : GReg pg determiner (quelqu'un à faire une chose)

dougen kañv

1732
Référence : GReg pg (prendre le) deüil (porter le deüil)

dougen da

1732
Référence : GReg pg émouvoir (exciter, toucher), exhorter

e vamm o vezañ ouzh e zougen

1732
Référence : GReg pg (sa mere étant) enceinte (de lui)

dougen ar setañs a eskumunugenn

1732
Référence : GReg pg encourir (l'excommunication)

dougen ur re da ober un dra

1732
Référence : GReg pg engager (par raison, à entreprendre quelque chose), exciter (inciter)

dougen

1732
Référence : GReg pg entrainer

dougen ur setañs dreist penn-biz

1732
Référence : GReg pg (juger sur l') étiquette (du sac)

hon douget en deus, hon aliet en deus, da gunduiñ ur vuhez vat, evit gallout kaout digant Doue ur marv mat

1732
Référence : GReg pg (il nous a) exhorté (à bien vivre, pour bien mourir)

dougen ar boan satisfius dleet da ur c'hrim

1732
Référence : GReg pg expier (satisfaire pour son crime)

a zoug kalz, a zoug bep bloaz

1732
Référence : GReg pg fecond (parlant des animaux, qui produisent beaucoup)

Ur gwir gristen a zoug doujañs ha karantez da Zoue, evel ur mab mat d'e dad ; ur falskristen en douch hep e garet, evel a ra ur servijer fall en andred e vestr.

1732
Référence : GReg pg filial (Une crainte filiale pour Dieu convient au veritable Chrétien, & une servile se trouve dans les méchans.)

Ar Werc'hez sakr he deus bet dre un eurvad douget hon Salver e-pad nav miz entre he daougostez benniget.

1732
Référence : GReg pg flanc (La Sainte Vierge a porté Nôtre Sauveur neuf mois dans ses flancs Sacrez.)

dougen gouelvan bras

1732
Référence : GReg pg fondre (Fondre en larmes.)

douget gouelvan bras

1732
Référence : GReg pg fondre (Fondre en larmes, pp.)

dougen frouezh

1732
Référence : GReg pg fructifier (porter du fruit, profiter)

douguen frouëz

1732
Référence : GReg pg fruit (Porter du fruit.)

douget frouezh

1732
Référence : GReg pg fruit (Porter du fruit, pp.)

en em zougen gwarant evit

1732
Référence : GReg pg garant (Se porter garant pour)

en em zougen gwarant eus a

1732
Référence : GReg pg garant (Se porter garant de)

Armorioù Gall a zoug war e zivskoaz.

1732
Référence : GReg pg Gaule (Il a les armes du Roi des Gaules sur les épaules.)

dougen had

1732
Référence : GReg pg graine (Monter en graine, grainer.)

douget had

1732
Référence : GReg pg graine (Monter en graine, grainer, pp.)

dougen ur gasoni vras da ur re

1732
Référence : GReg pg haïr (Haïr mortellement quelqu'un.)

douget ur gasoni vras da ur re

1732
Référence : GReg pg haïr (Haïr mortellement quelqu'un, pp.)

dougen un droug bras-meurbet da ur re

1732
Référence : GReg pg haïr (Haïr mortellement quelqu'un.)

dougen ar sae reun

1732
Référence : GReg pg haire (Porter la haire.)

douget ar sae reun

1732
Référence : GReg pg haire (Porter la haire, pp.)

dougen ar roched reun

1732
Référence : GReg pg haire (Porter la haire.)

douget ar roched reun

1732
Référence : GReg pg haire (Porter la haire, pp.)

dougen ar porpant reun

1732
Référence : GReg pg haire (Porter la haire.)

douget ar porpant reun

1732
Référence : GReg pg haire (Porter la haire, pp.)

dougen an harnez

1732
Référence : GReg pg harnois (Endosser le harnois, embrasser la profession des armes.)

em zougen heritour da ur re bennak

1732
Référence : GReg pg heritier (Se porter pour heritier de quelqu'un.)

douget da

1850
Référence : GON.II pg dougen (porté ou enclin à).

dougen dorn da

1850
Référence : GON.II.HV pg dougen (protéger, appuyer, secourir. Assister).

Ha Noemi o veza kemeret ar bugel hel lakaas war he barlenn ; ha ne oa nemeti oc'h e vagañ, hag oc'h e zougen.

1850
Référence : GON.II.HV p.107, Buez Ruth.

an drouiz en deus douget, pa oa yaouank

1850
Référence : GON.II pg drouin

Warc'hoazh e touger an anaoue.

1850
Référence : GON.II pg anaoué (C'est demain que l'on fulmine l'excommunication, qu'on lance l'anathème.)

Ur gwall varn en deus douget.

1850
Référence : GON.II pg barn (Il a rendu un jugement injuste).

Ur bouteg a zouge war e gein.

1850
Référence : GON.II pg boutek (Il portait une hotte sur le dos).

Klañv-bras eo bet e vamm keit ha m'he deus e zouget en he c'hof.

1850
Référence : GON.II pg kôf, kôv (Sa mère a été fort malade, tout le temps qu'elle l'a porté dans son sein).

dougañ

1850
Référence : GON.II pg dougen (pour "douga" non usité).

douget

1850
Référence : GON.II pg dougen (Porter, soutenir quelque choc [sic] de lourd. Produire, en parlant de la terre, des arbres. Souffrir. Endurer. Subir. Part.)

N'hellan ket dougen war va fenn.

1850
Référence : GON.II pg dougen (Je ne puis pas porter sur la tête).

Dougit an dra-mañ betek an nor.

1850
Référence : GON.II pg dougen (Portez ceci jusqu'à la porte).

Douget eo d'ar vezventi.

1850
Référence : GON.II pg dougen (Il est enclin à l'ivrognerie).

Ra zougin

1850
Référence : GON.II p.8, introduction ; "que je porte".

Piv a zougo ar groaz disul ?

1850
Référence : GON.II.HV pg kroaz (Qui est-ce qui portera la croix dimanche ?)

dougen

1850
Référence : GON.II pg kas, dougen (Porter, soutenir quelque choc [sic] de lourd. Produire, en parlant de la terre, des arbres. Souffrir. Endurer. Subir).

Douget eo atav d'an amsentidigezh.

1850
Référence : GON.II pg amzeñtidigez (Il est toujours porté à la désobéissance).

ur fals-testeni en deus douget

1850
Référence : GON.II pg testéni

Ne zoug ket a lien warnañ e-unan.

1850
Référence : GON.II p.65 (Il ne porte pas de linge sur soi).

Ha c'hoazh e tougan-me mibien em c'hof evit ma hellfec'h gedal priedoù diganin ?

1850
Référence : GON.II p.99

fall douget e-keñver

1850
Référence : GON.II.HV pg fall-douget-é-keñver

pelec'h e tougimp-ni an etivi ?

1850
Référence : GON.II pg étéô, étef, étev

ur vazh egras a zoug

1850
Référence : GON.II pg égras

Mar klemm, n'eo ket heb abeg, / Rankout mat eo dezhi dougen a-dreuz dre 'r vein / He zi, toen hag all war he c'hein.

1867
Référence : MGK p47-48

Daou varc'h a yae en hent : unan a gerc'h sammet. An eil, o tougen sonn arc'hant holen ar Roue; Bete bouedenn e lost ennañ lorc'h ha fouge, ne roje ket e vec'h evit netra er bed.

1867
Référence : MGK p5

Dougen ur banerad bleuñv zo aesoc'h, a-dra-sur, hag an aotrou Milin a zoug skañv ha brav ar re en deus kutuilhet tu-mañ, tu-hont e liorzhoù ar Varvailherien gozh, e liorzh Yann ar Feunteun, dreist ar re all.

1867
Référence : MGK Rakskrid X

Gwir e oa kement-se, mes n’oant evit ober netra gant o c’hanol, rak ar c’harr en douge a yoa torret e ahel (2).

1877
Référence : EKG.I. p.311

Neuze ’ta e teuit a-bell, hag evelato e tougit gwiskamant menec’h Sant-A[l]bin.

1877
Référence : EKG.I. p.45

Hennezh a yelo ganeoc’h evit dougen lod eus ar samm, c’hwi a zougo lod all.

1877
Référence : EKG.I. p.22

Ma ne rafen ket ne dlefen ket dougen hoc’h hanv. Gourc’hemennit, va zad ; mall eo ganen klevet ar pezh a dlean da ober fenoz.

1877
Référence : EKG.I. p.20-21

Mat, neuze, ma vezomp ar [v]istri, e vezo war beg tour Berven, a zo war an uhel, a weler a-bell hag a bep tu, ur banniel pe un drapo gwenn-kann o nijal laouen gant an avel ; ha mar kollomp, e-lec’h ur banniel gwenn, ur riblennad lian du ne vezo ken, evit dougen kañv d’ar re a vezo marv.

1878
Référence : EKG.II p.107

Ar gwel eus ar vedalenn a dorras va drouk. Ur vedalenn a ro atav ur vad d’an neb he dougen.

1878
Référence : EKG.II p.94

Aet e oant, o-zri, Paolig hag an daou soudard, tri pe bevar baz war ar skornenn ; edont e-kichen an toull... Mes ar skornenn, kalet a-walc’h evit dougen ur soudard hepken, ne c’hellas ket dougen tri. Sklakal, faoutiñ, terriñ a reas...

1878
Référence : EKG.II p.163

En devezh e klevis ma ferson o lâret : ur we[z]enn, eme[z]añ, a ve[z] anveet diwar ar frouezh a doug ; evel-se ive[z] un den hag a deu da glask hon mouezhio, anveet eo, pe diwar e obero, pe diwar obero ar re zo pleustret gantañ. Ar Gouarnamant, gallout a reomp ive[z] barn ane[z]añ diwar e lezenno.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

Evit-se e tougfont war o skoaz dehoù ur skoulm graet gant teir lietenn, gwenn, glas ha gwer.

1909
Référence : REZI p. 6

Ar Barzh a zougfe e sae varzhek e-pad lidoù dizanavezet gant ar Gorsedd e vefe difennet outañ dont d'ar Gorsedd gant e sae e-pad daou vloaz.

1909
Référence : REZI p. 6

dougen

1909
Référence : BROU p. 229 (se dit quelques fois absolument pour : Etre enceinte)

pa edon o tougen ac'hanot-te

1909
Référence : BROU p. 229

An izili all a zoug un togig liv ar sae, gant un daledenn voulouz du, brodet warni an arouez krouer (seiz liv aour), ha div vleu[ñv]enn tro-heol (seiz liv arc'hant)

1909
Référence : REZI p. 6

Kemeret ganto penn o hent da c’houlou-deiz, hep paouez e varc’hekaont, hep laoskaat e tougont pouez an devezh, an tommder hag an emgannoù.

1923
Référence : SKET p.80

An holl arouezioù sakr (a losk hag a bulluc’h neb a zo dizellezek d’o dougen), ar rod, ar groaz, an hevoud, an teiresker, an horzh, ar greskenn, a lugerne, broudet war o zonegoù, engravet war arem o armoù ha war brenn o goafioù (1).

1923
Référence : SKET p.139

Da evañ, o doa dour yen ha sklaer ar froudoù, rak ar mez (medu) hag ar bier (kurmi) n’oa ket anezho c’hoazh. Medus, douaren Manos, eo a veskas, ar c’hentañ war an douar diouzh skouer an doueed, an dour hag ar mel, d’ober ganto an evadur a zoug e anv.

1923
Référence : SKET p.49

Hogen, an disterañ ma pella an den diouti, ne gav mui nemet traezh ha mein-ruilh, ne wel ken nemet naered, o tougen an dent anezho hag o reiñ ar marv, oc’h emweañ, oc’h emgemmeskañ, oc’h emgejañ a-gantoù war an douar, ha korc’hwezhadoù-traezh, bannet gant an avel, oc’h emweañ a-gantoù en aer hag en amzer.

1923
Référence : SKET p.17

azaoueziñ [...] (ivez "kaout doujañs ouzh", "dougen bri da")

1923
Référence : SKET p.157, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Respecter, honorer, vénérer".

Digaset e voe an nav fenn, gant hini ar roue-meur, da Nemetos a reas o gwintañ e beg goafioù, d’o dougen d’al lec’h m’edo ar veskadeg en he gwashañ ha ma talc’he c’hoazh ar Skaled, oc’h en em zifenn taer-meurbet.

1923
Référence : SKET p.127

E-harz ar grec’hienn e tarzhe un eienenn, en-dro dezhi bodoù kelvez ruz-moug a zouge, war un dro, bleuñv, frouezh ha deil.

1923
Référence : SKET p.124

N’edo ket ar boaz d’ar gwerc’hezed gouestlet d’an Heol dougen ar gouriz arem hag ar gourgleze. Nemet troet ar boaz diwar an nozvezh-mañ ! Ma vije bet ganen un arm bennak, biskoazh ne ve c’hoarvezet ar pezh a zo en em gavet henozh.

1923
Référence : SKET p.106

Evel-se, e tistroent etrezek o zad hag o mamm en ur zougen war o fenn ur voullad vras a zour treuzwelus ha skedus !

1923
Référence : SKET p.76

Adlavaret ha meuraet gant an heklev, e voe douget ar youc’hadeg anezho betek bolz an neñv.

1924
Référence : SKET.II p.55

Ha kevatal diouzh ment e zremm ar peb-all eus an den ! E glopenn, tarvoal, a oa gwenn ha lufr evel olifant, hag ouzh e elgez e touge ur barvig louet.

1924
Référence : SKET.II p.40-41

N’eus nemet ar sklaved hag an diavaezidi deut eus ar Reter hag a zoug barv e pep amzer.

1924
Référence : SKET.II p.27

Sellit oute. Ha gwelet a rit-hu Jojo, ar Paotr-Ruz, Lellig an Touz, Fañch ar Peul, Bilzig hag e vreur, ha kalz a re all hag a anavezit, o palat, o pigellat, o vañsonat ; hag ar merc’hed, ken trefuet all, a sikour o breudeur : klask, kavout, kerc’hat, dougen a reont ar vein evit sternañ ha kreñvaat al listri hag an tourelloù.

1924
Référence : BILZ1 1123

Ur mevel buan da glask ar medesin, ha daou da zougen va bugelig betek ar gêr.

1925
Référence : BILZ2 p.119

Madelen a zouge ar sac’h, Bilzig ar c’holc’hed, Yannig ar siraj hag ar suroa.

1925
Référence : BILZ2 p.168

dougen bri da

1927
Référence : Geri.Ern pg bri1

dougen dorn

1931
Référence : VALL pg aider (& favoriser V.)

Bevennet eo an islonkoù gant uhelennoù a red keñver-ha-keñver ganto war un tu hepken, hag o tougen un nebeut enezennoù peurliesañ.

1943
Référence : TNKN p84

Amañ 'z eus kêriadennoù sioul kuzhet a-drek ar c'hleuzioù uhel, na zigouezher enno nemet dre c'haridennoù enk ha teñval, dre wenodennoù moan ha kamm-jilgamm ; er c'hêriadennoù, ez eus tier kozh, gant o dorioù bolzet, merket ur bloaz warno alies, evel 1590, pe 1675, pe 1730 : peadra da soñjal atav er re aet kuit ; amañ 'z eus menezioù moal ha kragek ; saonennoù klenk lec'h ma hiboud ur wazhig-dour ; hag er c'hornad-se e vev ur ouenn gouerien pennoù-fall, distag a bep tu, disfizius ouzh an aotrounez, hanterourien hag emsikourerien dre dreuzlavar, stag d'o zra o-unan dre voazadur, mignoned d'ar frankiz soñjal, d'ar frankiz donemonea, diaes dezho dougen yev beleien ha noblañs, ha nag evit-se tud a relijion, a urzh vat, a zoujañ evit ar galloud leal, sentus ouzh ar Red, dispont ouzh ar re vev met leun a aon rak an teuzoù, ar seblantoù, ar bed all : tud hag a zo pimpatrom c'hoazh, e deroù an XXvet kantved, ar re a veve araozo mil bloaz 'zo.

1944
Référence : EURW.1 p15-16

— « Ya, diskouezomp e tougomp kañv d’hon eontr. »

1944
Référence : ATST p.18

An diaoul kentañ. — « Ha c’hwi a zoug brozh voulouzet. » An eil diaoul. — « Ha dantelez war ho prozh a zindan ["a-zindan"]. »

1944
Référence : ATST p.59

Kaout a rae din gwelout chouanted, evel m'emaint war ar skeudennoù hag e soñjen ennon ma-unan : — « O ma vije tu da ober d'ar re yaouank dougen c'hoazh dilhad broadel Breizh-Izel... O na me 'garje kaout ur wiskamant evel-se... »

1944
Référence : EURW.1 p75

Dougen mat, avat, a rae e anv, ha dibaot a gomzioù a zeue diouzh e c’henou. Me, ar pezh a gaven ar c’huriusañ gant Kaou an Ourz, a oa e zilhad Glazik giz Kemper, leun ma oant a vroderezhioù glas-melen-ruz hag a voutonoù kouevr.

1944
Référence : EURW.1 p.95

Un den terrupl, lorc’hus un tamm, « en em zougen a rae » ‘vel ma vez lavaret e Kerne.

1944
Référence : EURW.1 p.127

Ret e oa naetaat « marchosi Augias », ha tapout krog e stur Kevredigezh Vreizh, ober ganti ul lestr bras da zougen Argonoted nevez Arvor o vont da glask ar c'hrev alaouret.

1944
Référence : EURW.1 p.188

Hepdale, ar paotrig-se a ziskouezje dezho e nerzh, evit dougen ar sac’h ar pounnerañ, hep chom war-lerc’h, na skuizhañ nepred, e ampartiz war an embregerezh-korf, war ar rederezh, war gement c’hoari eskuit, en ur ger, ur gwir soudard, a voe anvet kaporal a-raok diwezh e vloavezh kentañ servij, ha serjant goude.

1944
Référence : EURW.1 p.194

Dougen a rae gwiskamant p[e]izanted ar c’hornad, nann ur wech, met atav.

1944
Référence : EURW.1 p.206

Ur paotr yaouank flour ha seven a oa neuze Loeiz ; plaen hag ingal e gomz ; blev du hir a zouge.

1944
Référence : EURW.1 p.206

Treut e oa e zremm ha roufennet, me en kave heñvel ouzh unan eus ar sent koad a welen en-dro d'an aoter en iliz Karnoed, nemet e-lec'h dougen ur sae ruz, pe unan c'hlas, e oa unan du gantañ.

1944
Référence : EURW.1 p30-31

Izeloc'h en diaz, a-us d'ur menestin foenneg, e disheol ur bochad gwez elv, e klouare ul lenn-kouronkañ, ma c'helled ebatiñ, goude bezañ pigellet pe douget boutegadoù atredoù, e-pad eurioù an deiz ; rak, - ar Reolenn a oa, - ne veze ket lezet nemeur ar baotred yaouank hep ober tra pe dra.

1949
Référence : SIZH p.53

Div daol a zo war al leurenn, un den ouzh pep hini : ar Maer o lenn hag ar Skrivagner ti-kêr o skrivañ. O daou e tougont gwiskamant ar vro : tog ledan, chupenn, bragoù bras ha bodreoù.

1960
Référence : PETO p11

Ha gwashoc'h eo c'hoazh dre ma fell d'an hini tev bezañ dougennet kalz muioc'h eget ar re all.

1985
Référence : DGBD p36

Tu am eus bet d'hen gwelout : unan eus an dipoyerien a oa bet roet din en deiz-se a zeuas diwezhatoc'h da vezañ "boy" din ; ha fae e vije bet ennañ, diwar neuze, kregiñ en ur samm bennak (lod ar boy a oa dougen al letern !), pa zeue din avat mont e tipoy e welen anezhañ oc'h ober frapadoù dougen e-lec'h unan all, netra nemet evit ar blijadur.

1985
Référence : DGBD p35

Ar vro nevez a zoug an anv "Guinea Ecuatorial", gant an div rann evel a-gent.

1985
Référence : DGBD p94

Mont a ran tre e burev ma eilerion hag o gwelout o vac'hellat, o tougen teuliadoù, troñset o milginoù.

2015
Référence : EHPEA p19

Ma fell dit dougen grad-vat din, gra ar pezh a lavaran dit.

2015
Référence : EHPEA p22

Ha c'hoazh ne lakaomp ket ar gaoz diwar-benn [war] an diktatourien a deu d'hor gwelet amañ, diwar-benn [war] ar c'hreantourien-saotrerien, ar gouarnamantoù hag a aoz brezelioù, ar vinistred a zoug raktresoù lezenn drastus evit an dud, ha kement zo...

2015
Référence : DISENT p146-147

Note d'étude

Lenn a reer e GON.II ne vez ket graet gant ar stumm "douga" met gant "dougen" hepken.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux