Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
3
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. Doar./Stn. A. 1. [1659, 1732, 1850, 1867, 1909, 1927, 1931, 1985] Aes da welet, da verzout. Anv ar stal a oa merket e lizherennoù anat. [1732] Ar govesion a zeu da varn ar goustiañs hag al lez a zeu da varn ar gwall gomportamañchoù anat. [1732] Meuliñ ur re gant merkoù anat. [1732] Ur c'hoant direizh hag anat da gaout un dra. [1850] Anat eo ar gaou-se. [1850] Dre ar feiz e kreder ur wirionez pehini ned eo ket anat. [1867] Kordenn ar wareg-mañ, graet eo bet, me c'hoar vat, / Gant ur vouzellenn oan, dioc'h ar c'hwezh eo anat. [1909] Paganad, diouzh e revr eo anat. [1985] Evit ma vije mat al labour e ranke an niverenn a veze merket war ar peulioù chom anat. Merkoù anat a onestiz. 2. [1659, 1732, 1867, 1927, 1931, 1960, 1980, 1985, 2012] Splann-kenañ, ken aes da veizañ war-eeun ken n'eo ket ret degas ur brouenn ouzhpenn evit lakaat ar wirionez, ar gwirvoud muioc'h a-wel. Anat eo an anken war e dal. Anat e oa en em anavezent. [1659] Anat eo. [1732] Argumant anat. [1732] Donet da vezañ anat. [1732] En ur feson anat. [1732] Testeni anat. [1732] Un dra a ziskouez anat un dra all. [1867] Mignon, em' egile, un dra eo zo anat; bezañ en ur garg uhel e pep amzer n'eo mat. [1931] Bezañ anat. [1960] Ya, gwir a lirit, aotrou maer, / An dra 'zo splann, anat ha sklaer. [1980] N'eo ket e yezh ar gwasker e vo saveteet ar re wasket : kement-mañ zo anat dimp. [1985] Anat eo e vez kollet amzer a-leizh evel-se o kargañ hag o tiskargañ. [2012] Ar re a geje ganto, e-pad o baleadennoù Sul, a gonte ne gomzent ket, o doa an neuz da enoeiñ start, ha disammet e vezent, anat, pa spurmantent ur c'heneil, a gevarc'hent gwrezek. & KOZH [1931] Gwirionez anat : aksiomenn & Trl. Bezañ anat da welet : splann-kenañ da welet. O levenez a oa anat da welet. & Trl. DISPRED [1732] Bezañ serten hag anat : bezañ anat-tre. [1732] Serten hag anat eo penaos &c. 3. Dre ast. [1499, 1732, 1850, 1909, 1927] Anavezet mat gant an dud (en ul lec'h, en ur vro bnk.). [1732] Anaout anat. [1732] Losker anat : den brudet evit bezañ c'hwezhet an tan a-fepetañs. [1732] Autor pehini en deus dastumet kalz a skridoù abil, evit o rentañ publik, anat ha talvoudek d'ar bed-holl. [1850] Anat eo ar gaou-se. [1850] Ar pezh a livirit zo anat. Un dra anat d'an holl. [1909] Paganad, diouzh e revr eo anat. 4. [1732, 1850, 1927] A deu a-wel pe a-ouez d'an holl. [1732] Un adversour anat. [1732] Ur gasoni anat. [1850] Anat eo ar gaou-se. 5. Dre ast. KOZH [1732] A gendrec'h an dud en un diviz, pa vezer o rendael. [1732] Argumant anat. [1732] Argumant anat ha faezhus. [1732] Prepozision pehini a zo, pe a dremen evit bezañ, anat ha patant. [1732] Prepozisionoù anat. [1732] Ur rezon anat, rezonioù anat. B. 1. (dirak ar rn. "e" heuliet gant ur v. displ.) [1931, 2015] Bezañ anat d'ub., dont da anat d'ub. : dont da vezañ splann-kenañ evitañ. [2015] Anat eo n'int ket evit kompren penaos int en em gavet e-kreiz ar janglenn p'o doa prientet mont d'ar C'hiklades. Anat e oa din e oa laouen an den. Deuet e oa da anat din e oa bet soudarded eno. & Anat eo d'an holl : anavezet-mat eo gant an holl. & Ent krenn Anat eo : splann-kenañ eo. 2. Dre verr. (e deroù, e dibenn ul lavared, distag diouzh e genarroud) ANAT DIN, DIT, H.A.: troienn a dalvez d'ar c'homzer da ziskouez splann e fell dezhañ reiñ da wir ar pezh a vez geriet gantañ. Anat deoc'h ne vin ket evit dont. Poan am boa bet o lenn ar skrid-se, anat deoc'h. C. (dirak ar rn. "e" heuliet gant ur v. displ.) [1878, 1931] Bezañ anat war ub. : splann, diouzh e welet. [1878] Pa deujont er-maez e oa anat a-walc’h o banneoù warnezho. [1931] Anat warnañ en deus evet. [1931] Anat warnañ ez eo mezv. Anat eo warnoc'h ez oc'h klañv. & Ent krenn Bezañ anat : splann, diouzh e welet. Mezv e oa met ne oa ket anat. II. Adv. 1. [1732, 1867, 1927, 1931] Diskouez anat, lakaat anat, [1732] rentañ udb. anat (d'ub). : e lakaat da vezañ splann (evitañ), e vrudañ. [1732] An Doktor Sant Tomaz a ziskouez anat penaos ez eo divennet gant al lezenn a natur memes ar bailhardiezh simpl.[1732] Diskouez anat ha patant. [1732] Rentañ anat. [1867] Brezel a zigoras ha, gwelloc'h evit den, / E tiskouezas anat eo an deskadurezh / Talvoudusoc'h evit danvez. [1878] Hag evit hen diskouez sklaer hag anat d’an holl, ez an da lakaat dirak ho taoulagad un tamm skrid, skritur-moull. Diskouezet en doa kement-se sklaer hag anat d'an holl. & [1931] En em ziskouez anat : diskouez peseurt elfennoù a ya d'ober un dra pe un anadenn war-lerc'h bezañ pere int. & Tr. [1732] Anat ha patant : sklaer-tre [1732] Diskouez anat ha patant. 2. (dirak ar rn. "e" heuliet gant ur v. displ.) Diskouez anat : lakaat (udb.) splann a-wel. Diskouezet en doa anat e oa gwir ar pezh a lavare. 3. Adv. pouez. En un doare peurvat. Kuzhet anat int, evit doare, ha ken mat zoken ma ne vint ket anavezet morse.

Exemples historiques : 
95
Masquer la liste des exemples

aznat

1499
Référence : LVBCA p23 (cogneu)

anat

1659
Référence : LDJM.1 pg apertement, clair, euident

anat eo

1659
Référence : LDJM.1 pg apert, (il) paroist (bien)

aznat

1659
Référence : LDJM.1 pg connoissable, aznat

serten hag aznat eo penaos &c

1732
Référence : GReg pg (il) conste (que, &c)

Dre ar feiz e kreder ur wirionez pehini ned eo ket aznat.

1732
Référence : GReg pg foi (La foi est un consentement à une verité qui n'est pas évidente.)

en ur feson aznat

1732
Référence : GReg pg evidemment

rentañ aznat

1732
Référence : GReg pg divulguer, (rendre) évident (mettre en évidence)

An Doktor sant Tomaz a ziskouez aznat penaos ez eo divennet gant al lezenn a natur memes ar bailhardiezh simpl.

1732
Référence : GReg pg fornication (Saint Thomas prouve que la simple fornication est defendue de droit naturel.)

diskouez aznat ha patant

1732
Référence : GReg pg demontrer (montrer clairement & evidemment), (rendre) évident (mettre en évidence)

argumant aznat

1732
Référence : GReg pg argument (démonstratif)

aznat

1732
Référence : GReg pg apparent, connoissable

argumant aznat ha faezhus

1732
Référence : GReg pg demonstration (sillogisme en forme qui prouve clairement & invinciblement)

un dra a ziskouez aznat un dra all

1732
Référence : GReg pg demonstration

testeni aznat

1732
Référence : GReg pg demonstration

donet da vezañ patant, aznat

1732
Référence : GReg pg (devenir) évident

ur gasoni aznat

1732
Référence : GReg pg (une guerre) declarée

un adversour aznat

1732
Référence : GReg pg (un ennemi) declaré

aznat

1732
Référence : GReg pg apparent, commun (public, connu du public)

meuliñ ur re gant merkoù aznat

1732
Référence : GReg pg applaudir

rezonioù aznat

1732
Référence : GReg pg convainquant (une raison convainquante, p.)

ur c'hoant direizh hag aznat da gaout un dra

1732
Référence : GReg pg affectation

Ar govesion a zeu da varn ar goustiañs hag al lez a zeu da varn ar gwall gomportamañchoù aznat.

1732
Référence : GReg pg for (Le for interieur est le Tribunal de la Confesion : le for exterieur, celui des Magistrats.)

Prepozision pehini a zo, pe a dremen evit bezañ, aznat ha patant.

1732
Référence : GReg pg axiome (principe qu'on a établi dans un art, ou science, qui est indubitable, ou tenu pour tel)

prepozisionoù aznat

1732
Référence : GReg pg axiome (principe qu'on a établi dans un art, ou science, qui est indubitable, ou tenu pour tel)

losker aznat

1732
Référence : GReg pg bruleur (incendiaire public)

loskerien aznat

1732
Référence : GReg pg bruleur (incendiaire public)

ur rezon aznat

1732
Référence : GReg pg (une raison) convainquante

aznat

1732
Référence : GReg pg convainquant(e), évident (manifeste, visible)

aznat

1732
Référence : GReg pg clair (évident)

aznatoc'h

1732
Référence : GReg pg clair (évident)

aznatañ

1732
Référence : GReg pg clair (évident)

aznat

1732
Référence : GReg pg clairement, connu (évidemment), évident (manifeste, visible)

aznatañ

1732
Référence : GReg pg clair (évident)

autor pehini en deus dastumet kalz a skridoù abil, evit o rentañ publik, aznat ha talvoudek d'ar bed-holl

1732
Référence : GReg pg compilateur (Auteur qui a fait des Recueils)

aznaout aznat

1732
Référence : GReg pg connoître (Connoître clairement.)

bezañ serten hag aznat

1732
Référence : GReg pg conster (être certain & évident)

anat

1850
Référence : GON.II pg anad (Voyez "anat").

Anat eo ar gaou-se.

1850
Référence : GON.II pg anat (Ce mensonge est manifeste, notoire.)

anat

1850
Référence : GON.II pg anad, anat (Connu. Connaissable. Évident. Notable. Notoire. Manifeste. Public), aznat, anadurez.

Ar pezh a lavarit aze a zo anat.

1850
Référence : GON.II pg anat (Ce que vous dites là est connu, est évident).

Dre ar feiz e kreder ur wirionez pehini ned eo ket anat.

1850
Référence : GON.II pg feiz (La foi est un consentement à une vérité qui n'est pas évidente.)

anat

1850
Référence : GON.II pg anat (J'ai vu écrit "aznat"), pg aznat

Brezel a zigoras ha, gwelloc'h evit den, / E tiskouezas anat eo an deskadurezh / Talvoudusoc'h evit danvez.

1867
Référence : MGK p124

— « Ganto war-benn tri deiz[,] me a c'hello stagañ ; / Da c'hortoz, debromp da gentañ / Kordenn ar wareg-mañ, graet eo bet, me c'hoar vat, / Gant ur vouzellenn oan, dioc'h ar c'hwezh eo anat. »

1867
Référence : MGK p99

Mignon, em' egile, un dra eo zo anat; bezañ en ur garg uhel e pep amzer n'eo mat.

1867
Référence : MGK p6

Anat e oa ez oant glac’haret, roudoù an daeloù a yoa war o divoc’h, mes n’oant ket evit lakaat en o fenn e rankje o bugale o dilezer.

1877
Référence : EKG.I. p.266

Anat e oa ez oa marv, hag an "arme noar" a yeas adarre gant he hent hep ober muioc’h a van eget pa ne divije lazhet nemet un touseg.

1877
Référence : EKG.I. p.192

Unan bennak hor gwelo o vont pe o tont, anat eo ; mat, ma vezit gwelet ganeomp, e vezo lavaret dioc’htu emaoc’h kuzhet amañ, hag a-barzh nebeut emañ soudarded ar Republik o lakaat an tan en ti, ma ne gavont ket ac’hanoc’h, ar pezh ne ray vad da zen.

1877
Référence : EKG.I. p.47

Ker buan e savas kri en o zouez, rak anat e oa dezho e oant kouezhet war daou enebour, pa’z eo gwir edo e soudanenn gant an Aotrou Breton, hag e fuzuilh war e skoaz gant Filip Kerangevenn.

1877
Référence : EKG.I. p.301

Anat e oa o doa c’hoant da jarneal ha da sakreal diwar-benn ar boned segovii, abalamour an darn vuiañ ac’hanomp a yoa ar boned-se ganto e Kergidu ; hag ar re a yoa chomet bev eus a soudarded Canclaux, n’o doa ket ankounac’haet penaos e oant bet kempennet ganeomp-ni, ha pegen tost e oa bet dezho kaout holl ar marv war an dachenn.

1877
Référence : EKG.I. p.308

Goude ur banne e voe ur banne all c’hoazh, ha, goude-se, meur a hini all. Pa deujont er-maez e oa anat a-walc’h o banneoù warnezho.

1878
Référence : EKG.II p.153

Hag evit hen diskouez sklaer hag anat d’an holl, ez an da lakaat dirak ho taoulagad un tamm skrid, skritur moull.

1878
Référence : EKG.II p.196

Henhont a ya d’ar gêr hag a lavaro emaomp e Gwitalmeze, pe dre amañ, ha koueriaded Landunvez, ha martoloded Porspoder, a gavo dezho e c’hellint en em zestum dinec’h e-berr en un tu bennak ; an dra-mañ a zo un dra anat.

1878
Référence : EKG.II p.190

Hag e teuas da soñj din e gwigour ar gleizenn hag e grigoñs ar vuduren. Anat e oa din e oan dizoloet hag edo ar c’hlask war va lerc’h ; n’oa ket brav an traoù ganen.

1878
Référence : EKG.II p.125

— Ma vez lazhet hennezh, ne vezo staget netra ouc’h [ouzh] beg tour Berven, anat eo, rak ar republikaned a zalc’ho ganto va banniel du ; mes ma vez lazhet hennezh, egile a vije lazhet ivez ker buan, sklaer eo, rak bezañ e vezint an eil gant egile, hag, e-lec’h unan, daou zen paour eo a vezo marv.

1878
Référence : EKG.II p.110

Pa welis e oa aet kuit ar grusifi vrav-se, e teuas da anat din e oa bet ar soudarded oc’h ober o zro dre eno.

1878
Référence : EKG.II p.42-43

anet

1909
Référence : BROU p202

Paganad, diouzh e revr eo anat.

1909
Référence : BROU p. 404 (les riverains de la Manche à partir de Plouguerneau sont appelés Pagan, au pluriel Paganiz... au singulier on dit souvent Paganad, d'où le proverbe Paganad - dioud e reœr eo anad)

Anat dezhi e oa se ur ragarouez eus brouez an doueed ha derou ar c’hastiz oc’h aozañ dont, e reas dezho lezel o roeñvoù hag e talc’has da roeñvat hec’h-unan-penn.

1923
Référence : SKET p.108

Diouzh an arouezioù-se e voe anat da bep unan ez oant bet skoet gant droukrañs an doueed en abeg d’an torfed o doa graet : gwallañ gwerc’hezed sakr, merc’hed a ouenn Vanos.

1923
Référence : SKET p.117

Anat

1923
Référence : SKET p.155, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Evident".

Lakaat anat

1923
Référence : SKET p.155, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Rendre évident ; démontrer, prouver".

Ha ne voe tra evit o herzel en o c’herzhadeg war-du ar C’huzh-heol, ha bezañ ar gerzhadeg-se, anat a-walc’h, ur stourmadeg dibaouez.

1923
Référence : SKET p.139

Ha, da stagañ ganti, setu petra a lavar kanenn beleien ar Senoned (1), deut dezho eus an amzerioù pellañ, diouzh m’hen disklêriont hag evel m’hen diskouez anat ar yezh end-eeun m’eo bet savet enni : « Gouenn ar Gelted, un doue eo he c’hrouas [...]».

1923
Référence : SKET p.33

Dreistelezh ar Gelted d’an holl vroadoù all eus ar bed a ranker bremañ he digemerout da splann hag anat.

1923
Référence : SKET p.38

Anat dezhañ diwar-se ez oa spesoù, nemet ez oant spesoù dinoaz, e nac’has klask adarre e nep doare digeriñ emziviz ganto ; e venoz a reas, avat, d’o skorañ kement ha ma c’hellje den krouet hen ober.

1923
Référence : SKET p.115

Gwellañ buoc’henned laezh a gement a oa e buorzh Vissurix ha Velia ez oant-i, ha souezh n’eo ket o vezañ anat e raent o-zeir holl dorad "Glazenn ar Gov".

1924
Référence : SKET.II p.15

Anat-spis eo kement-se diouzh ar peder gwerzenn-mañ diwar Gweledigezh Samala : [...].

1924
Référence : SKET.II p.8

Skiant an doueed a zo en he dalc’h kement amzer, kement bro, kement gouennad ha tiad a ve er bed. Anat dre-se ez eus anezho kelennerien dispar (1).

1924
Référence : SKET.II p.29

Ar pezh a zo anat ha sklaer, un ael a ziskennas deus an neñv evit e vleinañ, e heñchañ betek ar gêr…

1925
Référence : BILZ2 p.137

anat

1927
Référence : GERI.Ern pg anaout (notoire, facile à (re)connaître, clair, manifeste, évident, certain ; clairement, évidemment)

anat

1927
Référence : GERI.Ern pg anaout (T. notoire, facile à (re)connaître, clair, manifeste, évident, certain ; clairement, évidemment)

en em ziskouez anat

1931
Référence : VALL pg (s')avérer

gwirionez anat

1931
Référence : VALL pg axiome

diskouez anat

1931
Référence : VALL pg arborer

bezañ anat

1931
Référence : VALL pg apparaître

anat warnañ ez eo mezv

1931
Référence : VALL pg apparaître (il apparait d'après son allure qu'il est ivre)

anat warnañ en deus evet

1931
Référence : VALL pg (il a bien l')air (avoir bu)

anat e…

1931
Référence : VALL pg apparaître (il apparait d'après cela que...)

anat

1931
Référence : VALL pg apparent, avéré

Taoliou-esa resis o deus lakaet anat ne vez ket ker lemm spered ar vugale pa evont gwin-ardant, zoken pa ne evont ket kalz anezhañ.

1943
Référence : TOAA p3

Bez' ez eus, war a lavarer, dre ar bed bras, levrioù hag oberoù, a-vil-vern, hag ar [sic] zispleg ar gudenn fraez[h] hag anat, pa ne venegont nemet ar garantez... karantez ar c'hig... karantez an den ouzh ar vaouez, a lavare ur wech bennak ar breur Arturo.

1949
Référence : SIZH p.54-55

- Hag anat eo rekis bevañ dizemez d'an neb a zo galvet da seveniñ kefridi uhel. Ur skoilh d'ar striv eo ar vaouez.

1949
Référence : SIZH p.54

Da gentañ ur gristenez vat e oa « señorita » zu an iliz. Na kalonek e tibune he chapeled ! N'oa ket, anat, kement a zevosion evit kenvevañ gant gwidreoù kannadezed an Diaoul.

1949
Référence : SIZH pp.48-49

Daoust hag e oa anat war e dal ar c'hevrin a vleunie en e galon ? Pe ha gwelet e vije bet, diwar solier an ograoù, gant ur c'hloareg bennak ?...

1949
Référence : SIZH p.44

N’en doa toullet hemañ da zen, anat eo, diwar-benn e huñvre nec’hus.

1949
Référence : SIZH p.40

Evel azen ar gouent, yaouank e oa ar manac’h, etre c’hwezek ha seitek vloaz : anat an dra diouzh flour e zremm, hag ivez diouzh e c’haoliadoù bras hag an tizh, a lakae e soutanenn wenn stardet en-dro d’e zargreiz gant ur gouriz neud tev gwenn, plañsonet da stlakal en-dro d’e zivesker.

1949
Référence : SIZH p.37

N'oa ket souezhet ar paotr yaouank : anat an dra da gement kloareg, ar merc'hed a zo skañv o fennoù.

1949
Référence : SIZH p.56

Ya, gwir a lirit, aotrou maer, / An dra 'zo splann, anat ha sklaer. / Penaos d'un den, en e empenn, / An traoù-se holl mirout kempenn ?

1960
Référence : PETO p12

N'eo ket e yezh ar gwasker e vo saveteet ar re wasket : kement-mañ zo anat dimp.

1980
Référence : BREM Niv. 1, p. 2

Evit ma vije mat al labour e ranke an niverenn a veze merket war ar peulioù chom anat.

1985
Référence : DGBD p72

Anat eo e vez kollet amzer a-leizh evel-se o kargañ hag o tiskargañ.

1985
Référence : DGBD p20

Ar re a geje ganto, e-pad o baleadennoù Sul, a gonte ne gomzent ket, o doa an neuz da enoeiñ start, ha disammet e vezent, anat, pa spurmantent ur c'heneil, a gevarc'hent gwrezek.

2012
Référence : DJHMH p10

Anat eo n'int ket evit kompren penaos int en em gavet e-kreiz ar janglenn p'o doa prientet mont d'ar C'hiklades.

2015
Référence : EHPEA p33

Note d'étude

"Anat" distaget gant un "h" a gaver er rannyezhoù kreiz e-lec'h ma vezer troet da zistagañ un [h] e kement ger a grog gant ur vogalenn.

Ordre alphabétique

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux