Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
58
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

V.k.e. I. 1. Lakaat (an tan) da gregiñ. Enaouin un tantad leizh an oaled. HS. c'hwezhañ 2. (db. ar benvegoù goulaouiñ) Lakaat (udb.) da deuler sklêrijenn (dre implij an tan, an tredan, h.a.). Enaouit ar gouloù, ur gantol. HS. elumiñ ES. lazhañ, mougañ. Il. Dre skeud. 1. Lakaat un ene en ur c'horf. Peur e vez enaouet korf an den ? Hervezo ez a ene ar re fall, goude o marv, da enaouiñ anevaled. 2. Lakaat trivliadoù da sevel. Enaouin karantez, kasoni, nec'hamant en ub. HS. atizañ, broudañ, c'hwezhañ. 3. Reiñ buhez (d'ub., udb.). Ar glav a zeu da enaouin ar blantennig.

Exemples historiques : 
36
Masquer la liste des exemples

enaouiñ ur c'houlaouenn

1659
Référence : LDJM.1 pg allumer

enaouet

1732
Référence : GReg pg animer

enaouiñ ur gantol

1732
Référence : GReg pg (allumer une) chandelle

enaouet ur gantol

1732
Référence : GReg pg (allumer une) chandelle

enaouiñ ur gantoul

1732
Référence : GReg pg allumer

enoouit ar c'horf-se eta ?

1732
Référence : GReg pg evertuez (-vous donc ?)

enaouiñ ur c'horf peurfurmet

1732
Référence : GReg pg animer

enaouiñ ar gouloù

1732
Référence : GReg pg animer

enaouiñ

1850
Référence : GON.II pg dazorc'hi, énaoui

Doue hepken a c'hell enaouiñ ur c'horf.

1850
Référence : GON.II pg enaoui (il n'y a que Dieu qui puisse animer un corps).

Enaouit ar gouloù.

1850
Référence : GON.II pg enaoui (Allumez la chandelle).

ineouiñ

1850
Référence : GON.II pg énaoui (animer, mettre l'âme, le principe de la vie, dans un corps organisé. Vivifier, donner la vie et la conserver. De plus, allumer, mettre le feu à quelque chose de combustible. En Vannes, inéouein).

ineouiñ

1850
Référence : GON.II pg énaoui (animer, mettre l'âme, le principe de la vie, dans un corps organisé. Vivifier, donner la vie et la conserver. De plus, allumer, mettre le feu à quelque chose de combustible. En Tréguier, inéouiñ).

enaouit ur c'houlaouenn-soav

1850
Référence : GON.II pg goulaouen

enaouiñ

1850
Référence : GON.II.HV pg énaoui (animer, mettre l'âme, le principe de la vie, dans un corps organisé. Vivifier, donner la vie et la conserver. De plus, allumer, mettre le feu à quelque chose de combustible).

Eñ eo ivez, gant e vab Medios, a enaouas kentañ tantad sakr a gement a voe bet c’hwezhet gant mabden biskoazh war ur grec’hienn, da guzh-heol, e nozvezh kentañ Samos.

1923
Référence : SKET p.56

Kaeraet eo ar murioù anezhañ en diavaez gant skeudennoù brezelourien, leñverezed, sonerien, kirri, loened-stern, kizellet er maen ha damzistag dioutañ, ma leverer e teu ar skeudennoù-se, da vareoù zo eus ar bloaz, pa gouezh sklêrijenn al loargann en he brasañ war an ti-kañv, da enaouiñ ha d'en em beurzistagañ diouzh ar maen.

1923
Référence : SKET p.14

Ervat o anavezomp : tantadoù a enaouent gant avaloù-pin ; gwrizioù ha louzaouennoù yec’hedus a glaskent ; bleunioù a gutuilhent d’o flezhenniñ e kurunennoù ha garlantezennoù ; ar bravañ amprevaned askellek a bakent ; krugelloù-merien a zispennent da gerc’hat vioù merien d’ar c’hilhog-gouez bras ha d’an evned all.

1923
Référence : SKET p.40

Dispennet e veze ar savadelloù-berioù (2) hag enaouet an tanioù ; pastelloù kig a boazhed er ber ouzh an tan-flamm pe a verved e kaoterioù arem, e listri kouevr.

1923
Référence : SKET p.61-62

Skubañ ha peurskarzhañ an oaled a rae ar gwerc’hezed, hag ec’h enaoue an Evezhier un tan nevez dre rimiañ daou brenn an eil ouzh egile (1).

1923
Référence : SKET p.65

D’un alarc’h gwenn ez ae neuze (1). Hemañ, oc’h enaouiñ diwar vrennid an hini marv, a flape e ziwaskell hag a gemere e nij war-du ar C’huzh-heol.

1923
Référence : SKET p.70

Enaouiñ tan dre rimiañ daou brenn an eil ouzh egile

1923
Référence : SKET p.190, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Produire du feu par le frottement de deux morceaux de bois".

enaouiñ

1923
Référence : SKET p.174, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Animer".

Stignañ rouedoù a reont eus an eil menez d’egile, koulma geotennoù, toullañ trapedoù, enaouiñ tantadoù a geuneud glas ha gwall louzeier da sevel ur moged du, tev, mougus ha flaerius.

1924
Référence : SKET.II p.51

Goude-se, ec’h enaouas an den du un etev, ha lakaat an tan er vag, ha boutañ houmañ gant e skoaz davet an donvor.

1924
Référence : SKET.II p.39

enaouiñ

1924
Référence : SKET.II p.126 « Geriadurig », "Allumer".

Neuze e tenereas kalon an doueez hag ar garantez dezhañ a enaouas enni.

1924
Référence : SKET.II p.9

Gallet en deus enaouiñ ar c’houlaouenn.

1925
Référence : BILZ2 p.173

enaouiñ

1931
Référence : VALL pg allumer, animer (donner une âme, la vie)

Ha, diouzh he zu, Adaqi, ar ramzez fur, o mamm, he doa diwallet da enaouiñ dre gomzoù dievezh an emc’hloar en o c’halon.

1931
Référence : VALL p.39-40

Goude ar brezegenn-se, ar mestr bras (a grene an holl pa grize e dal), a deurvezas enaouiñ e c’houlaouenn.

1944
Référence : EURW.1 p.200

Enaouiñ a rejont ur goulou.

1944
Référence : ATST p.129

Me 'ya a-raok da enaouiñ ar gouloù.

1944
Référence : EURW.1 p.152

Deuet eo gamached Hoch er vro / Da zrastañ enni kement ' zo / Hag, a bep tu, ' sav tanioù-gwall / Enaouet gant hailhoned fall.

1960
Référence : PETO p71

Gleb-teil e oant holl, krenañ a raent gant ar riv, ha kentañ tra a glaskjont ober a oa enaouiñ un tantad tan evit tommañ ha sec'hañ o dilhad.

1985
Référence : DGBD p135

Gouzout a ez, gwelloc'h e kavan bezañ e kavandenn Aretí eget enaouiñ ar skinwel. An dra nemetañ a glevan bemnoz eo emaomp o vont d'ar baz. N'on ket evit gouzañv ken e vije gwashaet an traoù atav.

2015
Référence : EHPEA p28

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux