Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

I. (en egor) 1. [1499, 1659, 1732, 1850, 1931, 1943, 1985] El lec'h zo bet meneget a-raok ha na weler ket, prl. Eno e vez ur bern hañvourien. Dont a rejomp d'ar gêr vras, ur gouel a oa eno. Emaint e-kichen eno. [1850] En em gavet eo eno. Boazioù fall en deus kemeret abaoe emañ eno. [1985] War-dro miz Ebrel e tremenas dre eno un den hag am boa bet digarez da welout. DHS. di. 2. E ti, e tiegezh ub. zo bet anv anezhañ a-raok. Eno ez eus ur skinweler e pep kambr. Ne labouront ket gwall start eno. 3. Tr. adv. Dre eno : dre al lec'h zo bet meneget a-raok. Tremenet e oamp dre eno dec'h. Dre eno ez eus naeron. & Betek eno : betek al lec'h zo bet meneget a-raok . Bet on hiziv betek eno. 4. Impl. da rag. Al lec'h zo bet meneget a-raok ha na weler ket, prl. Penaos tizhout eno ? II. 1. Rouez (en amzer) Betek eno : betek neuze. Betek eno n'o doa ket gwelet gwez ken bras. 2. Difetis Ger a dalvez da bouezañ war ur c'hraf, un elfenn eus un displegadenn zo bet meneget a-raok. N'er c'hredan ket, pell diouzh eno. & Trl. Eno emañ an dalc'h : setu pelec'h emañ ar gudenn. & [2015] Ha setu eno, ha fin dre eno, echu dre eno : ha mat, hag echu evel-se. Sanket en doa un tenn ennañ ha setu eno. Ra labouro pep hini, ha fin dre eno ! E damm labour a rae, met echu dre eno. [2015] Ma renket he deus e-touez ar boliserien vat ha fin dre eno. EVEZH. Ne implijer eno gant ur verb a denn d'an dilec'hiañ nemet pa vez betek dirazañ.

Exemples historiques : 
91
Masquer la liste des exemples

entre vaze pe entre eno

1499
Référence : LVBCA p71, 72, 159 (entre)

eno

1499
Référence : LVBCA p71 ('là')

[...] ha neuze an aelez a kemeras he korf hag en dougas betek menez Sinai (goude ugent devezh kerzhed ac'hane) hag eno en sebeilhjont enorablamant, [...]

1576
Référence : Cath p24

M. Petra a dle ur gwir gristen da ober bemdez pan sav [ag] e wele ? D. 1. Dleout a ra [en] em lakaat d'an daoulin devotamant, ouzh harz e wele, hag eno rentañ grasoù da Zoue eus a gement mad en deves resevet digantañ.

1622
Référence : Do. p50

evel pa vizen bet eno

1659
Référence : LDJM.1 pg comme si i'y eusse esté

eno

1659
Référence : LDJM.1 pg la

[M.] Petra a dle ur gwir gristen da ober diouzh ar mintin pa sav ? D. Dleout a ra en em lakaat d'an daoulin devotamant e-kichen e wele dirak un imaj bennak, hag eno da gentañ rentañ grasoù da Zoue eus a gement tra en deus resevet digantañ.

1677
Référence : Do. p51

A, va zad, hag eno ez oac'h-hu ?

1732
Référence : GReg pg ha ! (Ha mon pere, étiez-vous là ?)

ur boutad mat, ur pennad mat, a zo ac'hanemañ d'eno

1732
Référence : GReg pg (il y a une fort grande) distance (d'ici là)

Re vev eo an aer eno.

1732
Référence : GReg pg (L') air (y est trop subtil)

a eno

1732
Référence : GReg pg de-là (de ce païs-là, de ce lieu-là loin)

gwall aer a zo eno

1732
Référence : GReg pg air

n'hoc'h eus netra da welet eno

1732
Référence : GReg pg (cela n'est pas de votre) compétence

ned eo ket eno emañ ar c'haz

1732
Référence : GReg pg (ce n'est pas là le) cas

setu eno hoc'h afer

1732
Référence : GReg pg (c'est-là vôtre) cas (ce qui vous convient)

n'edo ket eno

1732
Référence : GReg pg absent

ned eo ket mat an aer eno

1732
Référence : GReg pg air

pa n'edon ket eno

1732
Référence : GReg pg absence

dre eno eo e teraouin

1850
Référence : GON.II pg déraoui

eno

1850
Référence : GON.II pg azé, dî, énô

Boazioù fall en deus kemeret abaoe emañ eno.

1850
Référence : GON.II pg boaz (Il a pris de mauvaises habitudes depuis qu'il est là).

Meur a veurevezh en deus tremenet eno evit netra.

1850
Référence : GON.II pg beûrévez (Il a passé là plusieurs matinées pour rien).

chetu eno an deroù deus a bep tra

1850
Référence : GON.II pg dérou

dienaouet e oa pa on en em gavet eno

1850
Référence : GON.II pg diéné, diénaouet

chetu eno e zigarezioù

1850
Référence : GON.II pg digarez

divezhañ a ray buan, pa vezo eno

1850
Référence : GON.II pg divéza

e-c'hiz pa vijen bet eno

1850
Référence : GON.II pg é-gîz, e-c'hîz, égîz

e-leizh a dud a oa eno

1850
Référence : GON.II pg é-leiz, éleiz

gouzout a ran penaos n'emañ ket eno

1850
Référence : GON.II pg énô

dre eno omp tremenet

1850
Référence : GON.II pg énô

entre eno hag amañ ez eus pell

1850
Référence : GON.II pg eñtré, étré, é-tré

ne fallin ket d'en em gavout eno

1850
Référence : GON.II pg fallout, fellout

ne fellin ket d'en em gavout eno

1850
Référence : GON.II pg fallout, fellout

eno

1850
Référence : GON.II pg hanô

Deuet eo eno dre an hent a-dreuz.

1850
Référence : GON.II pg a-dreuz (Il est arrivé là par une voie indirecte).

Setu eno petra en deus lavaret din.

1850
Référence : GON.II p.92, livre second, « Voilà ce qu’il m’a dit ».

Eno e voe gwasted ur rumm bras eus ar vrezelidi.

1850
Référence : GON.II p.62, "Là fut détruite une grande partie des guerriers".

Aet e bro ar Voabited e chomjont eno.

1850
Référence : GON.II p.98

Chom a rejont eno dek vloaz.

1850
Référence : GON.II p.98 (Ils y vécurent dix ans [avec leurs femmes]).

Ha pa en doe Booz debret hag evet, ha pa en em gavas laouenoc'h, ez eas da gouskañ e-harz ur bern malanoù : ha Ruth a zeuas didrouz, ha goude bezañ dizoloet ar pallenn war-zu an treid, en em daolas eno.

1850
Référence : GON.II Buez Ruth p104

« Eno, ouc'hpenn pinvidigezh, / Ez pezo traoù, traoù mat bemdez ; / Deus 'ta ganen hag e weli / Pe gemm zo etre hon daou di. »

1867
Référence : MGK p127

En em gavet da vont da di / Ur furlukin a Leskudenn, / E voe mantret-holl o welet / Kement all a draoù oc'h bizhier : / Dilhajoù glas, ruz, marellet, / Barvouskennoù, manegeier, / Rokedennoù, frezilhonoù, / Darn arc'hantet, darn alaouret, / Saeoù goullo, soroc'helloù / E pep giz zo hag a zo bet / Dastumet eno eus pep bro.

1867
Référence : MGK p138-139

Petra zo da ober ? Nemeur a dra : pa deuio tud, ganto bizhier, ha re baour o vale, grognal, harzhal, kregiñ; chom en noz war vale; ober ho fistoulig d'ho mestr, da dud ho ti, setu eno ho kefridi.

1867
Référence : MGK p8

Un neizh eostig 'oa e vaner ; bemnoz, bemdez e kaned eno ; pa dave an tad e save mouezh ar vugale, ha klevet a ran c'hoazh unan eus e verc'hed o kanañ ker flour : "Peger kaer eo Kerzaoulaz, Pa zeu an noz da guzhat, Er gwez pa vez an delioù glas, Pa vez skedus ar stered ! "

1867
Référence : MGK Rakskrid VIII

Kaer en doe an den-se krial a-bouez e benn, an dud hep ober van, aet o skiant da donenn, 'selle a-gleiz, a-zehoù : nouspet hini 'welas o chom sonn o fennoù, 'vel peulioù ur c'harr bras en-dro da vugale 'oa eno o c'hoari.

1867
Référence : MGK p3

'n aotrou Keraglaz a lâre, d'ar Charlezenn eno neuze : lamit diganti he c'houtelasenn zo indan he c'hotilhonenn

1874
Référence : GBI.II p78

Eno e oa un nor, hag, e-tal an nor-se, e oa ur skalier evit diskenn d’ar jardin....

1877
Référence : EKG.I. p.14

Dre eno [e] oa ivez kalz tud vat, tud hag a veze war evezh evit miret ouc’h droug d’en em gaout ganto ha gant ar re a veze en o zi.

1877
Référence : EKG.I. p.62

Eno eo marvet, pell dioc’h e dud, pell dioc’h e vro, pell dioc’h e eskopti !

1877
Référence : EKG.I. p.25

N'eo ket o zudoù kozh o deus diskouezet d’ar re zo bremañ an hent fall. Oh ! nann, pell dioc’h eno.

1877
Référence : EKG.I. p.97

— Na perak ne rit-hu ket a lizher pa’z eo gwir hoc’h eus c’hoant ho-taou da ober ? — Eno, just, eo emañ ar c’hoari. Penaos ober lizher, pa’z eo gwir ne ouzomp na skrivañ na lenn hini ac’hanomp hon-daou ? — Neuze eo ret klask ur skrivagner.

1877
Référence : EKG.I. p.92

Edon a-c’haoliad war ar voger o vont da ober ul lamm en diabarzh, pa soñjis e oan ginaouek o lezer va skeul er-maez, rak, ouc’hpenn ma rankjen he c’haout evit dont adarre kuit, e tiskouezje c’hoazh d’an neb a deuje da sellet, e oa aet unan bennak dre eno.

1878
Référence : EKG.II p.118-119

Arabat eo deoc’h kemeret souezh o welet ac’hanon o sellet ker pizh-se ouc’h an traoù : c’hoant am boa da c’houzout piv a yoa bet dre eno.

1878
Référence : EKG.II p.42

Mevelien Paol Inizan a hastas afo dastum an tammoù eus ar groaz bruzunet evit o digas ganto da Lanzeon, hag eno emaint c’hoazh en deiz a hiriv.

1878
Référence : EKG.II p.79

Koulskoude e ranken pignat en tour, n’eus ket da lavaret eno.

1878
Référence : EKG.II p.119

Koulskoude, gwechall, ne oa ane[zh]añ nemet ur c'hozh tamm min, ur veskailhez lous ha dizoare : bec'h e vije bet krediñ d'an neb en dije en gwelet evel-se, e vije bet eno danve[z] un tamm houarn

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

tostaat a ra ouzh an Aoter, / Lec’h emañ kuzhet hon Salver ; / Betek an tabernakl santel . E sav neuze gwellañ ma c’hell. / Pa eo savet betek eno, / Goustad war an norig e sko, / En ur lâret gant kalz a fe[iz] : / "Jezuz, ha n’emaoc’h ket aze ?"

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

Mar bez mat an digemer, ar geder a zeuio d'ar c'hentañ Gorsedd kuz, hag eno e vezo "goulennet" war hanez, gouiziegezh, hag ijinoù kaer hon Gouenn, hag all, dirak bodadeg ar Poellgor a-gevret.

1909
Référence : REZI p. 13

En devezh goude kimiad Derkeia hag he div c’hoar, e tastumas Kintus an holl vrezelourien eus bagad an Alc’houeder a oa eno en e zorn, hag ez eas ganto d’ar mor.

1923
Référence : SKET p.117

Dont a rejont da di Eparios, roue ar vro-Wenn ; unnek nozvezh e vanjont eno, ha, da c’hopraat dezhañ e herberc’hadenn, e trojont da fall e zaouzek mab hag e ugent merc’h.

1923
Référence : SKET p.77

Eno, souchet start an eil ouzh eben, e tomment o izili hag e tiskuizhent ken an hanternoz.

1923
Référence : SKET p.114

Eno eo e paouezas an alc’houeder, eno e steuzias da vat ouzh o selloù hag eno ivez e vanjont a-sav.

1923
Référence : SKET p.94

En em wisket goude, e tebrjont an teir c’houistoc’henn a oa d’ezo a-zilerc’h an daouzek o doa digaset ganto. Peurbrejet dezho, en em c’houlenne Derkeia petra a c’halljent ober o-unan war an arvor-se dianav ha pe blanedenn a heuilhjent eno pa voe tennet eus he frederadenn gant he c’hoarezed oc’h estlammiñ.

1923
Référence : SKET p.110

Eno e veve, war a leverer, ar roue e ziskouarn-marc'h [...].

1923
Référence : SKET p.15

Eno ez oa dezhañ adkavout an holl vinvioù, an holl glavioù brezel, an holl arrebeuri a biaoue er bed-mañ hag a oa bet diskennet a-unan gantañ er poull-bez.

1923
Référence : SKET p.74

— Ya, ya, kasit anezhañ d’an ospital : bravoc’h e vo dezhañ eno, ha c’hwi ho po unan a nebeutoc’h da vagañ… Anez da se ?… Dour ho po da evañ, dour a zo er puñs. Bara ? a belec’h ? Salver Jezuz, a belec’h ?…

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.813 (Miz Genver 1924)

Eno emañ, en traoñ gra Pennenez : bevennet eo gant porzh ar bagoù hag ar palud, an aod Gwenn-Veur ha Porzh Biliek.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.807 (Miz Genver 1924)

Skrij ar bleiz hag eurc’h an arzh a vez eilet eno gant yud al leon melen-gell hag an tigr brizhroudennek.

1924
Référence : SKET.II p.48

Eno en em unane an darn vuiañ eus merc’hed ha gwragez ar bourk, ar re, da vihanañ, o devoa un ober bennak war ar stern.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 41, p.943 (Mae 1924)

Eno, an tren a zaleas ur pennadig, ha setu me da sellout dre ar prenestr ha peuzkerkent, e welis adarre un den gwisket pimpatrom ouzh an hini a youc'has en Arles : "Les voyageurs pour Marseille!...

1929
Référence : SVBV p11

Eno, gwechall d'an nevez-hañv, a-gevret gant un toullad krennbaotred, e teuen da neuñv, da redek, da c'hoari pi, da neizhiata ha d'en em gannañ gant ar Gerneizon bihan [sic].

1929
Référence : SVBV p.15

Eno hoc'h anavezan a-bezh.

1931
Référence : VALL pg bien (Je vous reconnais bien là.)

etreget eno ez eus arc'hant

1931
Référence : VALL pg (il y a de l'argent) ailleurs (que là)

kaout diaez bezañ eno

1931
Référence : VALL pg (se trouver mal àl')aise (là)

en em gavout eno

1931
Référence : VALL pg arriver

Hag eno zoken emeur pell diouzh diribin ar c'haniennoù-mor: er gevrenn eus ar Salwen ergerzhet nevez 'zo ne dizher nemet 3%.

1943
Référence : TNKN p58

N'o doa netra d'ober eno [e marc'had Kallag], nemet un digarez da glevout ar c'heleier.

1944
Référence : EURW.1 p27-28

Ni a grogo eno gant hol labour, ha ni a ziskenno bep un tammig, bep un tammig, en ur furchal ar stêr.

1944
Référence : ATST p.106-107

Diskenn a rejomp en « Hôtel Moderne », eno ‘oa rentadeg ar gannedelezh varzhek a dlee bezañ digemeret gant pennrener ar Stad.

1944
Référence : EURW.1 p.200-201

A-wechoù all, d'an hañv, ez aen gant Jozeb ma breur-mager, gant Fransoù Boudehen, gant Batist Chaovel, mab ar sakrist, gant Fransoù 'n Ansien ha gant Jañ Koulouarn, da c'haloupat betek Kenekamm ; plijadur hor boa oc'h antreal en ur c'haran a oa kleuzet eno dindan an dosenn hag a veze kontet traoù burzhudus diwar he fenn.

1944
Référence : EURW.1 p17

Didennet e oa ma mignon-barzh eno gant dremm un Dregeriadez a Bleuzal.

1944
Référence : EURW.1 p.197

Betek eno ne raen ket a wad fall : ur veaj evel un all e oa houmañ din, an hent a oa hir, al laboused a gane er c'hleuzioù, tud a laboure er parkoù, kêr Wengamp a oa brav da welout gant he renkennadoù tier a dri estaj...

1944
Référence : EURW.1 p30

- Ha ma ne vije ket deut ?... [...] Hogen eno e oa.

1949
Référence : SIZH p.45

Goude e oa aet betek penn pellañ ar vali izelañ, evit bezañ outañ e-unan. Ur meni-gwelva [meni gwelva] a oa eno, ma tizhed gwelout, dre dreuz skramm rouez ha dreinek kasiaenned yaouank, unan eus talbennoù louet ar gouent, ar jardin kloz, kêr Viranda a-bezh gant he zoennoù ruz, ar stêr Ebro, hag ar gompezenn ec'hon-meurbet, glas evit un nebeu[d] amzer c'hoazh, harzet du-hont, pell, gant menezioù Alava, er vro [e]uskarat.

1949
Référence : SIZH p.47

Ar Bed !... Eno, emañ ar Bed !... Lijour, frankiz, aer d'e skevent yaouank !... Ar Baradoz difennet !... Diwall !... Kentoc'h pondalez an ifern !...

1949
Référence : SIZH p.48

Touch nemetken gant va dorn, touch ouzh ar vronn, netra ken ! Skrijañ a reas : - Eno emañ merk-digemmañ ar Vaouez.

1949
Référence : SIZH p.64

Ma oa eno dre e youl gaer e oa, dre m'oa e c'halvedigezh bezañ beleg e servij Doue, p'en dije kaset da vat e holl studioù.

1949
Référence : SIZH p.46-47

Eno, her mar, e welimp darn, / Goude ma vo douget ar varn, / O vont d'ar Jahin, dre o gwall, / Ha d'an Eürusted un darn all.

1960
Référence : PETO p22

Ne chomis nemet pemp miz el lec'h-se koulskoude, rak war-dro miz Ebrel e tremenas dre eno un den hag am boa bet digarez da welout eno ur wech bennak c'hoazh, rak un dastumad fosilenned dezhañ a oa du-hont.

1985
Référence : DGBD p5

Kavout al lec'h gwellañ evit sellet ouzh an darvoud, deoc'h da bediñ eno ar boltredourien hag ar gazetennerien-kelaouadennerien.

2015
Référence : DISENT p75

Ma renket he deus e-touez ar boliserion vat ha fin dre eno.

2015
Référence : EHPEA p25

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux