Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Mots parents :
0

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
2
Afficher les variantes

Définition :  Masquer la définition

(goude ur ger pe ur stroll gerioù zo ereet outañ) I. Adv. (goude ur v. prl.) Ger a dalvez da verkañ un heuliad, ur c'hendastum. C'hoant en doa da gomz ganin ; dont a reas eta da'm c'havout. Fellout a ra deoc'h kompren ; setu amañ eta un destenn a roy tu deoc'h da c'houzout ar pezh zo c'hoarvezet. II. (en e stumm krennet " 'ta !") A. G. pouez. 1. (en ul lav. estl. pe goul.) Ger a dalvez da greñvaat talvoudegezh an termen(où) a lakaer dirazañ. Deus 'ta ! Pouezit 'ta ! Ya 'ta ! Nann 'ta ! Sell 'ta piv zo o tont ! Bez' out koshoc'h eget da c'hoar ; n'out ket 'ta ? 2. (en ul lav. diogeliñ) Ger a verk an diskred. Sell 'ta... kavout a rae din ne'z poa lavaret netra dezho. 3. Tr. estl. (e dibenn ul lavared pe gennet en ur frazenn) NA PETRA 'TA ! : troienn a ra ar c'homzer ganti evit reiñ da c'houzout ez eus un abeg splann d'ar pezh emañ o paouez ezteuler. N'en deus ket kredet dont, na petra 'ta ! : n'eo ket diaes gouzout perak. Pa zeuas an noz ez eas da gousket, na petra 'ta ! : anat deoc'h ! Ur seurt labour, na petra 'ta, a zegas sec'hed d'an den : evel-just ! B. Ger gourleuniañ. Deuet e oa 'ta betek ma zi. Feiz 'ta avat !

Exemples historiques : 
87
Masquer la liste des exemples

eta

1659
Référence : LDJM.1 pg donc

grit allazig d'ho mamm eta, va mabig-me

1732
Référence : GReg pg caresser (caressez donc vôtre mere, mon petit fils)

donet a eure eta da'm c'havout

1732
Référence : GReg pg (il vient) donc (à moi)

rentit eta d'an hentez ar pezh a aparchant outañ, ha da Zoue ar pezh a zo dleet dezhañ

1732
Référence : GReg pg (rendez donc à) Cesar (ce qui appartient à Cesar, & à Dieu, ce qui est dû à Dieu)

eta

1732
Référence : GReg pg donc (n'étant pas la conclusion d'un raisonnement)

eta

1732
Référence : GReg pg donc (n'étant pas la conclusion d'un raisonnement. l'e ne se prononce presque pas, & est souvent retranché)

lakait un ene er c'horf-se eta

1732
Référence : GReg pg animer

lakait kouraj er c'horf-se eta

1732
Référence : GReg pg animer

pe fell din-me 'ta da lavaret ?

1732
Référence : GReg pg (que veux-je) donc (dire ?)

hag ur re bennak a zo ' ta a gement a gredfe ?

1732
Référence : GReg pg (y a-t'il) donc (quelqu'un qui ose ?)

C'hoari eta !

1732
Référence : GReg pg frapper (Frappe donc.)

aiou 'ta

1732
Référence : GReg pg ahi

Sko eta !

1732
Référence : GReg pg frapper (Frappe donc.)

ret a vez eta lavaret penaos

1732
Référence : GReg pg (il s') ensuivroit (donc, que)

donet a reas enta d'am c'havout

1732
Référence : GReg pg (il vient) donc (à moi)

aiou-Doue eta, poan a rit din

1732
Référence : GReg pg aye (vous me faites mal !)

dont a reas eta d'am c'havout

1850
Référence : GON.II pg éta

eta

1850
Référence : GON.II pg éta, eñta

eta

1850
Référence : GON.II pg eñta, éta, ta

Lavarte en deus 'ta deoc'h dont amañ ?

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, (Il vous a donc dit de venir ici ? )

it 'ta buanoc'h

1850
Référence : GON.II pg éta

'ta

1850
Référence : GON.II pg ta

Petra a rin-me 'ta goude-se ?

1850
Référence : GON.II p.93, livre second, « Que ferai-je donc après cela ? »

Deuit eta da'm gwelout.

1850
Référence : GON.II p.93, livre second, « Venez donc me voir ».

Gwerzhit 'ta ho puoc'h din.

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, « Vendez-moi donc votre vache ».

eta

1850
Référence : GON.II p.57, Table des Conjonctions simples, "donc".

Demat deoc'h Laou, petra zo 'ta a nevez ?

1857
Référence : CBF p23

Petra 'n dra-se, emezañ ? - Netra ! Ur gignadenn, diouzh ar c'holier am stag en deiz ouzh va chadenn. - Ho stag eme ar bleiz, neuze 'ta, ned it ket amañ, ahont, el lec'h ma peus ch'oant da vonet ?

1867
Référence : MGK p9

Ganto vo graet stignoù, d'ho pakañ 'zruilhajoù, lasoù-rikl d'ho mougañ, e berr : kant ha kant tra, a vo, war an diskar, ho toan hag ho klac'har, a vezo, marteze, kiriek eus ho marv. Tec'hit eta a-fo, diouzh ar gaoued, ar ber ! Gwelloc'h oufec'h d'ober, mar fell deoc'h va c'hrediñ, eme ar wennili, eo dibriñ 'n had kanab.

1867
Référence : MGK p14

Ar marc'had a voe graet dre skrid, na petra 'ta !

1867
Référence : MGK p88

An den diwar ar maez, / An tieg, na petra 'ta ![,] a grede e voa gwell / Kas diwar ar spered ar poanioù-se a-bell, / Ha dont hep damantiñ dioc'htu da labourat.

1867
Référence : MGK p79

Neuze ’ta ar maer en divije gourc’hemennet d’ar person petra da ober, ha zoken penaos ober ar pezh en divije gourc’hemennet.

1877
Référence : EKG.I. p.5-6

Edont war-eeun deomp pa roas din Per Kemener un taol ilin en u[l] lavaret : — Sellit du-hont ’ta, Yann !

1877
Référence : EKG.I. p.278

— Petra ? Ne ouzo[u]t ket hag un den eo a zo aze e-kichen an nor ? — Heñvel eo ouc’h un den, evit gwir ; mes ne gredan ket e ve un den e ve evelato. — Na perak ’ta ?

1877
Référence : EKG.I. p.148

Krediñ tud hag o deus nac’het o Doue ha dilezet relijion o zudoù-kozh ? Alo ’ta ! N’on ket ken diskiant.

1877
Référence : EKG.I. p.141

Petra ’ta, va den mat, eme egile, un dra bennak a ziaes a c’hoari ganeoc’h, diouzh ar pezh a welan ? — Ya-da, ha nec’het-bras on zoken.

1877
Référence : EKG.I. p.91-92

Neuze ’ta e teuit a-bell, hag evelato e tougit gwiskamant menec’h Sant-A[l]bin.

1877
Référence : EKG.I. p.45

Dont a rejomp ivez ’ta en-dro dre an hent bras, oc’h en em ziwall evelato hag o sellet pizh en-dro deomp.

1878
Référence : EKG.II p.1

N’oamp ket evit chom e bourk Trelaouenan, rak re dost edomp da Gastell ha da Gergidu, ha n’oamp ket bremañ a-walc’h a dud evit herzel ouc’h Canclaux hag he soudarded. Da belec’h ez aimp 'ta ?

1878
Référence : EKG.II p.5

— Soudarded kalonek ! Liammañ he daouarn da ur vaouez ! Aon hoc’h eus ? Rak petra ? Rak ur vaouez ? Alo ’ta, mezhus e ve evit soudarded !...

1878
Référence : EKG.II p.79

— Peoc’h 'ta, eme an tammig ofiser. Chom a rejont sioul en o sav da selaou ; mes ne glevjont netra, rak dija em boa karget adarre.

1878
Référence : EKG.II p.89

Perak eta na rafes ket en-keñver da gelaouenn ar pezh a rajes en-keñver nep a vije fall a-walc'h evit mont da'z ti da wallgomz diouzh da vamm ?

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

Digor ar gleud ha da zaoulagad... Na petra 'ta ! Na rannez gir ?

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

aiaou 'ta !

1904
Référence : DBFV pg ai (interj. de douleur ; aïe)

marv eo Yann 'ta, neuze

1909
Référence : BROU p. 236

Neuze 'ta, Yann a zo marv

1909
Référence : BROU p. 236

Kambroù a weled, eta, leizh an ti-se, ken e tremene, en e amzer, evit un tredemarzh, ma ’z oa brud dioutañ ha ma teued a-bell-vro d’e weladenniñ.

1923
Référence : SKET p.130 (+p.199, "Da reiz[h]a[ñ]" : "P. 130, lin. diwez[h]a[ñ], e lec’h « d’e weladenni[ñ] » lenn « evi[t] e welout » kentoc’h").

A-walc’h din, eta, lavarout e timezjont, o devoe lies mab ha merc’h, e vevjont un niver a vloavezhioù, e teujont d’un hir-hoal hag e varvjont en hevelep deiz, en hevelep eur, en hevelep predig, dorn-ouzh-dorn, evel m’o doa bevet dalc’hmat.

1923
Référence : SKET p.44

— Klev ’ta, daoust hag emañ an Aotrou Doue ivez en grignol da vamm-gozh ?…

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1024 (Gouere-Eost 1924)

Warni ’ta, ha war [he] c’hreiz ; Iliz ar barroz. Disheñvel ouzh an ilizoù all ?…

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.807 (Miz Genver 1924) ("ha war he c’hreiz" reizhet e Niv. 38, "ERRATA" p.845)

— Ac’hanta ’ta, paotr, eme an aotrou person, ha divergont te eo al laer ? — N’eo ket me, aotrou person. — Piv ’ta ? — N’eo ket me.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.867 (Miz Meurzh 1924)

Biskoazh, eta, ne voe lakaet gant Vindosêtlos kabestr en e benn na dibr war e gein. Biskoazh ne wiskas an ebeul an disterañ harnez.

1924
Référence : SKET.II p.22

— Bez sentus, va mabig, anaoudek, va mabig bihan, en keñver da vamm Izabel ha da eontr ; karantezus, va mabig… Izabel a vo da vamm… atav, atav… n’eo ket ’ta, Izabel ?… — O ! ya, mamm Marc’harid.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.812 (Miz Genver 1924)

— Al laer en deus torret an nor ? — Nann, aotrou person. — Piv ’ta !… piv ?

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.866 (Miz Meurzh 1924)

Gir da zen, bugale ! gir da zen !… Mestr al laeron hoc’h eus gwelet e Sant-Eflamm. Gir da zen, pe omp kollet. Mestr al laeron !… Muntrer bras al Lev-Draezh !… Salver Jezuz ’ta va Doue !…

1925
Référence : BILZ2 p.129

Ho ! Jezuz ’ta va Doue ! Buan, buan ul louzaouer !…

1925
Référence : BILZ2 p.119

Evit en em [z]izinouiñ e oa en em lakaet da walc’hiñ e vag (e vamm ne zaleo ket kalz : tre a ra) pa glevas : — Hem ! hem ! paotr, Psitt !… Klev ’ta, paotr !… Na te a dremenfe ac’hanomp-ni en tu all ?

1925
Référence : BILZ2 p.129

— Ar sent ne varvont ket ? Ma ! perak ’ta neuze chapel sant Melar a zo kouezhet en he foull ?…

1925
Référence : BILZ2 p.134

Rak-se 'ta, paotr e ziweuz klemmus ne fazie morse da zont, pa gave an tu, d'hor gweladenniñ d'hon amdor.

1929
Référence : SVBV p7

tavit 'ta !

1931
Référence : VALL pg aller

– « Sell 'ta, emezi, c'hwi an hini eo ? »

1944
Référence : EURW.1 p38

Bez' e oa 'ta tud e Breizh ha na ouezent ket brezhoneg ? Mann nemet galleg ?

1944
Référence : EURW.1 p34

Skañv e oa eta e vriad gouiziegezh.

1944
Référence : EURW.1 p10

Setu me 'ta fin da'm studioù e Roazhon.

1944
Référence : EURW.1 p5

« Ha bremañ, labouromp, Lom ! Sachit ’ta war ar gordenn. »

1944
Référence : ATST p.106

— « N’on ket barrek ? Kement-se, n’eo ket ur fri lous eveldoc’h a zesko din ur vicher bennak ! » — « Dalc’h ’ta, neuze !… Dalc’h ’ta, neuze !… » Ha Lom a roeñve, ar pezh ma c’halle.

1944
Référence : ATST p.95-96

— « Ha ! ha ! ha !… » — « Peoc’h ’ta, Lom ! »

1944
Référence : ATST p.93

Ma c’houlennan eta diganeoc’h piv eo an desketañ en ti, ne vezin respontet na gant ki na gant kazh, evel en amzer gozh.

1944
Référence : ATST p.9

— « Soñjit ’ta ! » emezañ, « bremaik edon o pesketa aze, e-tal ar foenneg hir, pa em eus gwelet, o ! gwelet sklaer ha fraez[h] gant va daou lagad, ur pakad traoù heñvel ouzh korf un den o vont dreist ar skluz.

1944
Référence : ATST p.13-14

— « Peoc’h ! Lom, ne welit ket an dud o tont en-dro eus ar pardon ? Ne vefe ket dereat c’hoarzhin ne [sic, "na"] kanañ dirazo. Peoc’h ’ta, ha kemerit un aer trist ! »

1944
Référence : ATST p.18

Job eta a bellaas diouzh ar gwele hag a redas d’ar penn all d’an ti.

1944
Référence : ATST p.32

— « En ur stad truezus emaoc’h ho-taou, » a lavaras dezho an ostiz ; « petra a zo degouezhet ’ta ? »

1944
Référence : ATST p.22

Kalz [a dud] a gasas ac'hanon da « vale », na petra 'ta.

1944
Référence : EURW.1 p58

Ouzhpenn, feuket e oa en ur soñjal en e vamm, du-hont, keit-all, e Breizh-izel, ur vaouez vat ha karantezus mar doa, hag en e c'hoarezed bihan, mibin ha drev e-giz un torad filiped. Skoazellerezed an Drouk-spered ? Neuze 'ta !... Krouadurien Doue, dres evelto, gant un ene da saveteiñ, ne lavaran ket.

1949
Référence : SIZH p.41

Anat e oa an dra e sell ouzh ar breur Celestin[o] : hennezh a oa trikamardet e dammig boullienn gant broudoù ar c'hig. Nemet, na petra 'ta ! N'oa ket bet meret er bleud an tanavañ. Primoc'h e oa ar pemoc'h da zihuniñ en e greiz eget an ael.

1949
Référence : SIZH p.48

- Evelato ! Sell 'ta Mari plac'h farv [sic « faro »] ! eme, a-greiz-holl, ur vouezh skiltr a-dreñv e gein. Ar breur Celestino an hini oa, ur c'hwitouz anezhañ, rubenn ha dialanet gant e redadenn.

1949
Référence : SIZH p.44

- Perak e teuit bemdeiz [sic], e-giz-se, d'hon iliz-ni ? - Da lavarout va fedennoù 'ta…

1949
Référence : SIZH p.49

Penaos 'ta na'c'h eus pell zo en diskuliet ?

1960
Référence : PETO p37

Din-me o komz eus ul loen gouez. / Petra 'ta, plac'h, ' c'hoari ganeoc'h ? / Al lern, dre amañ, n'int ket rouez ; / Rak-se, didrouzit ha grit peoc'h.

1960
Référence : PETO p30

Nec'h hag enkrez leizh da grubuilh / Ha gwall-chalet gant an drubuilh / Pa zibabez ar wenodenn / Az sach ganti dizereat / Diwar vali veur an dlead, / Tav, eta, gant da sorodenn !

1960
Référence : PETO p21

Anzav 'ta e-lec'h glaouriñ !

1960
Référence : PETO p75

Ar re-mañ eta, a oa deut, nec'het un tamm anezho oc'h en em c'houlenn penaos e trofe an abadenn ar wech-mañ.

1980
Référence : BREM Niv. 1, p. 4

Ar rener a oa eta ar pezh a lavared ur "marc'hadour soubenn" ha netra muioc'h.

1985
Référence : DGBD p5

"Tabutet o deus hepken war ur c'hraf a ouezoniezh", a soñjas ; hag o vezañ ma ne oa ket den da vagañ angerzh ouzh ar ouezoniezh - estreget evit ar pezh a selle ouzh ar c'hevratoù -, ez ouzhpennas zoken : "n'eo ket grevusoc'h eget se enta !"

2012
Référence : DJHMH p22

an arz gotek klasel enta, e berr gomzoù hini Chartres, Reims, Amiens

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 19

Pa vez dibabet an traoù a-unvouezh e vez kiriek tout an dud... nebeutoc'h a chañs a zo da welet lod o vont kuit eta.

2015
Référence : DISENT p29

Pouezus-bras eo o surentez, o aezamant hag ar skeudenn roet dioute o-unan eta.

2015
Référence : DISENT p101

Ordre alphabétique

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux