Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

1. (gant ur v.) Termen a dalvez kement hag eñ hepken. E-unan emañ en ti-se. 2. (gant un ak., ur rag., un ar. displ.) Termen a dalvez da bouezañ war merk an trede gour unan gourel. Flatret en doa e vab e-unan. E hini e-unan eo. & Un den dezhañ e-unan : un orin a zen.

Exemples historiques : 
86
Masquer la liste des exemples

e-unan

1499
Référence : LVBCA p74 (seul)

e-unan

1499
Référence : LVBCA p71, 74 (soy-mesmes)

M. Petra eo 'n oferenn ? D. Ur memoar hag ur reprezantasion eus ar marv ha'n Pasion hor Salver binniget Jezuz Krist hag ouzhpenn kement-se, ur sakrifis pe en hini en em ofr e-unan evit salvasion d'ar re vev ha d'ar re varv ha rak-se e tleomp asistañ enni gant ur reverañs ha devosion bras.

1622
Référence : Do. p44

retorn ennañ e-unan

1659
Référence : LDJM.1 pg retourner (a soy)

tennañ-holl dioutañ e-unan

1659
Référence : LDJM.1 pg tirer (tont a soy)

e-unan

1659
Référence : LDJM.1 pg seul, soy (mesme)

izelaat anezhañ e-unan

1732
Référence : GReg pg s'affaisser

mignoniezh e-unan

1732
Référence : GReg pg amour

ret eo karet Doue a-greiz e galon hag e nesañ evel e-unan

1732
Référence : GReg pg aimer

renoñsiñ d'e-unan

1732
Référence : GReg pg abnegation

tennañ war e-unan erez ur re bennak

1732
Référence : GReg pg aliener

Ur c'hriminal a anzav e dorfed en em varn e-unan.

1732
Référence : GReg pg condamner pg condamner (Un criminel qui avoüe le crime se condamne lui-même)

Ar profed Gwinklan, ginidik eus a gontaj Goueloù, en devoa diouganet e-tro - evel ma lavar e-unan - ar bloaz daou-c'hant ha daou-ugent goude ginivelezh hon Salver, kement cheñchamant, ha kement tra a zo bet c'hoarvezet abaoe, e Breizh-Arvorig hag e Breizh-Veur.

1732
Référence : GReg pg Guinclan (Guinclan (dont j'ai vû les prédictions en rimes bretonnes à l'Abbaïe de Landevenecq entre les mains du R. P. Dom Loüis le Pelletier.) étoit natif de la Comte de Goëlo en Bretagne Armorique, & predît environ l'an de grace 240 (comme il dit lui même.) ce qui est arrivé dans les deux Bretagnes.)

pailhardiñ e-unan

1732
Référence : GReg pg se corrompre (parlant de l'homme)

bezañ rust en andred e-unan hag habask e-keñver ar re all

1732
Référence : GReg pg austere (Etre austere pour soi-même, & doux pour les autres.)

disprizañs vras anezhañ e-unan

1732
Référence : GReg pg anénantissement

e-unan

1732
Référence : GReg pg abnegation

karantez e-unan

1732
Référence : GReg pg amour

flus kof a zeu anezhañ e-unan

1732
Référence : GReg pg benefice (de ventre)

ned eus nemet Doue a gement a vez mat dre natur, pe, parfet drezañ e-unan ; eme Jezuz-Krist

1732
Référence : GReg pg (il n'y a que Dieu seul qui soit) bon

ar brezhoneg ned eo ket ul langaj peñseliet ha marellet, pe, graet eus a veur a hini all, e-c'hiz ar galleg, ar saozneg &. Hogen bez' ez eo ul langaj-vamm, pehini en deus anezhañ e-unan an darn-vuiañ eus e c'herioù, ha n'en deus kemeret nemet bihandra digant al langajoù all

1732
Référence : GReg pg breton (la langue Bretonne n'est pas une langue composée comme la Françoise, l'Angloise, &. mais une mere-langue, qui a la plûpart de les mots de son propre fond)

anezhañ e-unan e lavar kement-se

1732
Référence : GReg pg (il aït de son) chef

ned eus tra par, e-c'hiz kaout e di dezhañ e-unan

1732
Référence : GReg pg (il n'est rien tel, que d'avoir un) chez (soi)

Ur c'hriminal a anzav e dorfed en em gondaon e-unan.

1732
Référence : GReg pg condamner (Un criminel qui avoüe le crime se condamne lui-même)

ober dizonestiz, lousdoni, gant e-unan

1732
Référence : GReg pg se corrompre (parlant de l'homme)

Un artizan-pleg, o vonet d'e zevezh, a arruas gantañ, hag evel ma oa c'hoazh "etre ki ha blei", pe "gad ha konikl", e kredas o welout an den gwenn-se, gwelout un den marv : m'en em lakeas eta d'her c'hroazañ ha d'en em groazañ e-unan.

1847
Référence : FVR p.123

Ne oa ket e-unan pa on aet d'e di.

1850
Référence : GON.II pg e-unan, hé-unan (Il n'était pas seul quand je suis allé chez lui).

Pep hini evitañ e-unan.

1850
Référence : GON.II p.65, "Chacun pour soi".

Ne zoug ket a lien warnañ e-unan.

1850
Référence : GON.II p.65 (Il ne porte pas de linge sur soi).

an dastum eus an den ennañ e-unan

1850
Référence : GON.II.HV pg dastum (Recueillement, action de se recueillir).

En em zastumiñ ennañ e-unan sioul ha didrouz.

1850
Référence : GON.II pg dastumi (Se recueillir, rappeler ses esprits, ses idées, son attention. HV.)

Diavaeziad en em gav en e vro e-unan.

1850
Référence : GON.II pg diavésiad (Il se trouve étranger en son propre pays).

e-unan

1850
Référence : GON.II pg e-unan ou hé-unan (seul, qui est sans compagnie. Unique. Lui seul. Elle seule).

Ar bugel-se na c'hell ket en em ziwiskañ e-unan.

1850
Référence : GON.II pg diwiska (Cet enfant ne peut pas se déshabiller tout seul).

Al lec'h-se, en distro, a voa frank ha ledan ; / Tro-war-dro ne chome nemetañ e-unan.

1867
Référence : MGK p116

Hag ennañ e-unan mar kav den 'bet abeg, e c'hell lavaret din, hep bezañ tamm mezhek : da bep hini diouzh e c'houlenn, evit er pareañ, me roy ul louzaouenn.

1867
Référence : MGK p10

an aotrou Troude, ar c'horonal, hag eñ desket e-unan gant ar Gonideg, hor mestr deomp-holl, a heñchas anezhañ meur a vloavezh zo

1867
Référence : MGK Rakskrid IX

— « Mat an traoù ! emezañ, nemet va merer eo / A zo em c'houmanant e-unan daou vloaz zo ? »

1867
Référence : MGK p91

Ar manac’h e-unan a chomas souezhet, o welet an dud-se o sellet outañ gant un aer spontet.

1877
Référence : EKG.I. p.44

Gouzout a rae e vije barnet e-unan, er bed all, evel m’en divije barnet he nesañ war an douar.

1877
Référence : EKG.I. p.9

Un dervezh, war-dro teir eur goude kreisteiz, an Aotrou de Kermenguy a c’halvas d’e gaout, d’e gambr, el lec’h n’oa nemetañ e-unan, e vab n’en doa ket c’hoazh ugent vloaz achu.

1877
Référence : EKG.I. p.19

Mes ar manac’h a zivinas raktal edo koustiañs an den kozh-se o pikat anezhañ, hag e lavare outañ e-unan : Hemañ, an den-mañ, ma n’en deus ket merzheriet va c’henvreudeur, menec’h Sant-A[l]bin, a dle bezañ merzheriet menec’h-all, ha va c’homzoù a ya betek goueled e galon.

1877
Référence : EKG.I. p.57

An aer en deus da c’houlenn outañ e-unan : Daoust ha n'eo ket an holl draoù-mañ un huñvre ?

1877
Référence : EKG.I. p.131

Hag e lavare outañ e-unan : e-pad ma paein da evañ d’ar re-mañ, e ti ar Prat, an Aotrou Poullaoueg en devezo amzer da ziskenn war an aod, ha da vont, hep bezañ gwelet ganto, da guzhet war roc’h Melgorn.

1877
Référence : EKG.I. p.219

Lavaret o deus din n’oa den o sturiañ anezho, pep hini a rae e benn e-unan.

1877
Référence : EKG.I. p.312

Kement-mañ ne vir ket ouc’h an Aotrou Doue da vezañ digoret gant laouenidigezh dor e varadoz da Janed ha da Vanuel, eñ hag a lavar ar pezh a zo graet d’an dud ezhommek a zo evel graet dezhañ e-unan.

1878
Référence : EKG.II p.75

— Ya, eme Baol, outañ e-unan, gwelloc’h higenn eget na soñj deoc’h.

1878
Référence : EKG.II p.191

E bered Kleder eo bet beziet, hag an traoù-mañ a zo bet kontet din-me gant maer Kleder e-unan.

1878
Référence : EKG.II p.186

Selaou a raen ; ya, selaou a raen, mes evel un den er-maez anezhañ e-unan... Enkrezet ha laouen e oan bep-eil.

1878
Référence : EKG.II p.47

Evel m’oa stag e zaouarn a-dreñv e gein, n’oa ket evit sevel anezhañ e-unan, hag ar soudarded, hantervezv, er goapae hag er ruilhe a daolioù treid e-touez an teil.

1878
Référence : EKG.II p.77

Pa eo echu ar c’hatekiz, / Hag aet an holl deus an iliz, / Unan eus ar vugaligo[ù] / A deu e-unanik en-dro. Tostaat a ra ouzh an Aoter / Lec’h emañ kuzhet hon Salver

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

en e bart e-unan

1909
Référence : BROU p. 406 (à part, en son particulier)

Ha, gouez da Iberiiz, eus liv ar peder elvenn ma voe krouet ar gentañ kerent anezho e tenn ar Gelted ar pezh a laka o gouenn en he stumm dioutañ e-unan etre holl ouennoù ar bed.

1923
Référence : SKET p.33

O sevel a reas, evel m’hel lavar e-unan, diouzh skouer Danevelloù Herodotos, mab Luxès, hag ec’h anvas anezho er yezh keltiek Skelta Segobrani.

1923
Référence : SKET p.9

Ha ! ma vije bet e-unan !… Ya, met n’oa ket e-unan.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.865 (Miz Meurzh 1924)

— Petra a c’hoarvez ganti ? a adlavare ar mestr dezhañ e-unan… Biskoazh he fenn fall n’he devoa bet graet !… Petra ?…

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1032 (Gouere-Eost 1924)

Hag e finvezo ar bed. Ar Marv, drezañ e-unan, n’eus netra a euzhik ennañ.

1924
Référence : SKET.II p.41

Semplet ar paotr… Pa deuas ennañ e-unan, en-dro dezhañ e vreur hag e c’hoarezed o ouelañ, dirakañ ar barner hag ar person.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.896 (Miz Ebrel 1924)

kar-e-unan

1931
Référence : VALL pg aimer

tennañ dezhañ e-unan

1931
Référence : VALL pg (s')attribuer

refiziout ennañ e-unan

1931
Référence : VALL pg (s'en faire) accroire

kemer evitañ e-unan

1931
Référence : VALL pg (s')arroger

diouzh e benn e-unan

1931
Référence : VALL pg (acte) arbitraire (de qqn)

Ne c'hellomp nemet menegiñ amañ an tabut a zo savet diwar-benn ar c'hrignerezh gant ar skorn, en arbenn gouzout hag-eñ ez eo ret, evit diskleriañ neuz an traoniennoù bet dalc'het gant ar skorn, ober stad eus ar c'hrignadur kentskornel, pe en enep hag a-walc'h eo krignerezh ar skorn e-unan hag an oberennoù kenstag.

1943
Référence : TNKN p41

Mat, an ti-se a zo bet satanazet ha marteze zoken, ar re gozh o deus dalc’het soñj : hanter-kant vloaz ’zo e teuas Satanaz e-unan da chom e-barzh an ti. Gwelomp penaos.

1944
Référence : ATST p.10

— « Ar pakad du-se », emezañ, « petra eo ? Ma n’eo ket un den beuzet ? » Un den beuzet — « Un den beuzet e tle bezañ », eme Lukaz dezhañ e-unan, ha kerhent [sic, "kerkent"] e savas adarre e higenn hag e kerzhas war-eeun d’ar gêr.

1944
Référence : ATST p.12

Koulskoude, kozhañ 'reas, chom a reas dizimez ; ne oa na merc'hetaer na friant, ur paotr dezhañ e-unan, ne gare nemet lenn, labourat, studi, ur paotr pizh, o tastum gwenneg ha gwenneg peadra da brenañ ur garg noter, pa vije achu e c'hwec'h vloaz komis.

1944
Référence : EURW.1 p11

An aotrou Frañsez Vallée a oa deut e-unan da'm c'herc'hat e toull an nor.

1944
Référence : EURW.1 p55

Re wir, siwazh ! O ! amañ eo ken trist chom unan e-unan !

1944
Référence : ATST p.41

Bep [S]adorn, e roe deoc’h e baeamant, hep derc’hel ur gwenneg evitañ e-unan.

1944
Référence : ATST p.58-59

« Mont a rin da c’houlenn ar vag pe ne din ket ? » emezañ dezhañ e-unan.

1944
Référence : ATST p.96

Job, avat, a soñje en e benn e-unan : « Lom ne oar ket roeñvañ ; va lodenn-me a dlefe eta bezañ brasoc’h eget e hini. Un dra just eo. »

1944
Référence : ATST p.100

Kavet hor boa un ostaleri degemerus mat ‘drek an hent-houarn, dalc’het gant ur cheminod, e anv an Tonker, hag en doa ur verc’h koant-kenañ, a raemp lez dezhi pep hini evit e gont e-unan.

1944
Référence : EURW.1 p.197

Pa'z ae e-unan, ez ae war e droad, rak kerzher mat e oa.

1944
Référence : EURW.1 p28

Neuze, e taolis pled d’am c’hamarad gwele, ur c’hrennard blev melen, daoulagad glas, kroc’henet roz hep ur vlevenn, so[n]n ha gwevn, hag a seblante poltred Apollon e-unan.

1944
Référence : EURW.1 p.193

Tonket e oa e rankje en em ziluziañ e-unan en e enkadenn.

1949
Référence : SIZH p.63

- Biken, emezañ evel o komz dezhañ e-unan, n'em bezo aotre digant an Tad-Mestr da skoulmañ ar seurt kengarantez ganeoc'h.

1949
Référence : SIZH p.49

Goude e oa aet betek penn pellañ ar vali izelañ, evit bezañ outañ e-unan.

1949
Référence : SIZH p.47

C'hoant en doa bezañ e-unan, da lakaat urzh en e brederi.

1949
Référence : SIZH p.46

Deut e oa an Tad-Mestr e-unan da gelenn ar skoliad.

1949
Référence : SIZH p.40

Droug a oa ennañ outañ e-unan, rak en em gemeret en doa evel ur genaoueg; hag evit ur genaoueg e oa bet kemeret gant e genvreudeur.

1949
Référence : SIZH p.61

Hag ezhomm en doa ar breur Arturo da vezañ e-unan evit komz ervat gant e geneil.

1949
Référence : SIZH p.53

Setu ma chom du-hont ar c'hae war vihanaat, al lestr a gerzh goustad, sachet gant listri-stlej ken na c'hell ober hent e-unan.

1985
Référence : DGBD p10

Hag an teodoù fall da lavarout zoken e teu e-unan Ministr ar Post war al listri a ra un ehan e Monrovia evit gwerzhañ timbroù d'ar veajourien, evit klask leuniañ un tammig en doare-se yalc'h difoñs ar Gouarnamant.

1985
Référence : DGBD p17

Delc'her a ra e-unan e felle dezhañ kaout arc'hant evit gwalc'hañ e voemenn a zastumer met ne oa nemet an hanter eus ar wirionez.

2015
Référence : EHPEA p57

P'emaomp ganti ez eo an harz-debriñ pe, taeroc'h c'hoazh, an harz-evañ, an doareoù feulsañ a c'hall ur stourmer difeuls ober outañ e-unan.

2015
Référence : DISENT p65

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux