Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

I. (db. an dud) 1. Pep hini eus ar peder rann vellek zo stag ouzh ar c'horf. Pa'z po torret un ezel bennak e ri peoc'h emichañs. Bezañ diaozet e izili, seizet e izili. An daou ezel krec'h : an divrec'h. An daou ezel traoñ : an divhar. & Trl. PEMDEZ Poan izili : remm. & Trl. Na vezañ evit e izili : na vezañ mestr war e gorf, na chom reizh. & (db. ar vabiged) Dont war an douar, bezañ ganet enep e izili : ar revr da gentañ. DHS. brec'h, gar. 2. Dre heveleb., pemdez Kalc'h. 3. Dre ast. (en e furm lies) Termen a dalvez da aroueziñ ar c'horf en e bezh. Sevel a ra c'hoant, gwrez en e izili : ennañ. Santout a reas ar spont o tremen dre e izili. 4. (db. an mellkeineged) Pep hini eus ar peder rann vellek zo stag ouzh ar c'horf. Torret o dije ar c'hezeg o izili er skoaselloù don-se. & Dre heveleb. Lost. DHS. askell, pav. II. Dre skeud. 1. (db. an dud) Den zo lod eus ur c'hevredad tud. Un ezel eus ma ziegezh. Bezañ ezel eus ur gevredigezh. & Trl. Dont da ezel. 2. (db. ar strolladoù, ar c'hevredadoù tud) Pep hini eus ar strolladoù tud, eus ar broioù a ya d'ober holladoù ec'honoc'h. Ur vro ezel eus Unaniezh Europa.

Exemples historiques : 
55
Masquer la liste des exemples

dilec'hiañ an izili

1659
Référence : LDJM.1 pg deboister (les os & les membres)

izili

1659
Référence : LDJM.1 pg isili

izili

1659
Référence : LDJM.1 pg membre

dijoentrañ an izili

1732
Référence : GReg pg demettre (faire sortir un os de sa place, le disloquer)

dilec'het eo bet e holl eskern, ha dijoentret e holl izili

1732
Référence : GReg pg (on lui a) deboëté (tous les os, disloqué tous les membres)

torret eo va izili

1850
Référence : GON.II pg ézel, izel

Hoc'h izili

1850
Référence : GON.II p.13, introduction, "vos membres".

gwevn eo e izili

1850
Référence : GON.II pg gwén

ezel

1850
Référence : GON.II pg azel (Voyez "ézel")

ezel

1850
Référence : GON.II pg azel, ell, ézel, izel, izili, iziliek

diompret eo e holl izili

1850
Référence : GON.II pg dihompra

ezel

1850
Référence : GON.II pg ézel, izel

izili

1850
Référence : GON.II pg ézel, izel, izili

Eno weloc'h tud kalonek, / Falc'het evel geot ar foenneg ; / O daoulagad leun a zaeloù, / Oc'h hirvoudiñ o c'halonoù, / O yudal, torret o ezel : — « Gwell eo bevañ evit mervel !

1867
Référence : MGK p68

Daou-c’hant tenn fuzuilh a grozas a-hed an Hent-Don, ha kalz eus a dud hor bro, gwazed ha merc’hed, a gouezhas d’an douar flastret o fenn, torret o izili, toullet o c’horf... An dud paour ! n’edont ket war evezh, ne ouient petra da ober.

1877
Référence : EKG.I. p.166-167

Krenañ a rae war e izili...

1877
Référence : EKG.I. p.57

Eno, en ur park, e oa ur paour-kaezh kozh o keuneuta a-hed ar c’hleuz. Dastumet en doa dija ur gazeliad bodoù lann, hag e lavare outañ e-unan : — Bremaik, en ur virviñ va banne soubenn ar brignen me a c’hello tommañ va izili morzet gant ar yenien hag ar gozhni.

1877
Référence : EKG.I. p.191

Hag ar person "intru" d’en em sachañ er-maez eus e garrbont. Mes, siwazh ! sonnet eo e zivesker, brevet e gorf, sklaset e izili, pounner ha boudinellet e benn !

1877
Référence : EKG.I. p.130

Ar Gorsedd a zigemer izili a enor, dre anaoudegezh vat evit ar madelezhoù graet d'ar Varzhed, pe da Vreizh, pe d'ar Broioù Keltiek.

1909
Référence : REZI p. 14

An izili all a zoug un togig liv ar sae, gant un daledenn voulouz du, brodet warni an arouez krouer (seiz liv aour), ha div vleu[ñv]enn tro-heol (seiz liv arc'hant)

1909
Référence : REZI p. 6

Evit bezañ ezel eus ar Poellgor ez eo ret komz ar yezh brezhoneg reizh-mat.

1909
Référence : REZI p. 9

Den n'hall bezañ digemeret ezel eus ar Gorsedd mar n'eo bet tremenet dre urzh an Awenizien.

1909
Référence : REZI p. 11

An oberourien a dle kas o labour d'an Drouiz-Veur a zibabo an Ezili gouest da varn al labourioù.

1909
Référence : REZI p.20

En tu-hont d’ar Vinolandon, war ar [c'h]lann-hont eus ar mor Adria, em eus gweladennet an Hellas, e-lec’h e kresk ar gwez fiez ha lore ha ma vez enoret ar furnez ha pleustret ar ouiziegezh gant ar vroiz anezhi, tud kenedek o dremm, kreñv o izili, kadarn en emgann ha helavar er guzuliadeg.

1923
Référence : SKET p.13

Eno, souchet start an eil ouzh eben, e tomment o izili hag e tiskuizhent ken an hanternoz.

1923
Référence : SKET p.114

Aner e vije bet dit klask e gouenn Vanos, er mare ma komzan, dremmoù krizet a roufennoù, genaouioù kamm ha dizent, choukoù o krommañ dindan bouez an hirhoal, izili treuzet gant ar remm hag ar glizi, korfoù disneuziet gant labour tenn an douar.

1923
Référence : SKET p.69-70

Gwashat taol-dismegañs ouzh izili ar Rummad peurbad en em ziskouez dezho gant dilhad intret pe roget, ivinoù lous ha krennet-fall, penn ha korf n’eus bet berad-dour war o zro, treid flaerius, blev hep bezañ gwalc’het, kribet, barrskubet kempenn (2).

1923
Référence : SKET p.63

Na vevet, na ouennet en ho touez na paotr na plac’h gwan a spered, pe glañvidik, pe nammet en o c’horf, en o fenn pe en o izili !

1923
Référence : SKET p.51

Gwelet hemañ mac’hagnet e holl izili, henhont astennet a-hed e gorf war hent ar belerined, a glemm, a derm, klevet-eñ o huanadiñ war e wallblanedenn : « O ! pet truez ouzh ur paourkaezh !… O ! pet truez !… » Hennezh, azezet harp ouzh ar c’hleuz, e flac’hoù en e gichen, euzhus da welet, a ziskouez e zivc'har debret gant ar goulioù hag ar c’hontron : « Sellit a-druez ouzh un den reuzeudik, c’hwi pere a zo yac’h ha divac’hagn ».

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.897-898 (Miz Ebrel 1924)

Sellout outañ a rejont, dilavar, o vamañ ouzh e vent kaer, ouzh kempouez reizh e holl izili, ouzh e gerc’hen gwenn ha nerzhek, ouzh sked e bennad-blev rodellaouek.

1924
Référence : SKET.II p.35

Da gement-se, moarvat, e voe dleour eus e gened ker meulet, o vezañ na voe netra biskoazh o voustrañ e izili, o hualañ ouzh e gorf d’en em astenn kaer ha kompez.

1924
Référence : SKET.II p.18

Skrab gant un dornad traezh da gorf ha da izili.

1924
Référence : SKET.II p.26

Ha pep hini a denne e dok d’ar beskont, ivez d’e vevel, c’hoarzhin goap a raent dioute a-bell. A-dost ? a-dost gwevn-ral livenn o c’hein. Ha soupl o izili dirake, met peoc’h !…

1924
Référence : BILZ1 Niv. 46, p.1089 (Here 1924)

An arc’hant a gompez ar boan, a livirit-hu. Gwir ? gaou ?… Evelkent ar boan a zo un tamm, ur bastell eus ar vuhez muchet gant skuizhder ha grevusted an izili, hag alies gant enkrez ar galon.

1925
Référence : BILZ2 p.104

Pa veze aet enoeet ar seizh kañfard o labourat, ez aent da ober reuziadoù gouren war ar flourenn : n'eus netra gwell evit gwevnaat an izili, kreñvaat an drogell hag atizañ an imor.

1929
Référence : SVBV p6

lakaat da ezel

1931
Référence : VALL pg affilier

ezel un akademi

1931
Référence : VALL pg académicien

dont da ezel

1931
Référence : VALL pg (s')affilier

'Vit ar « Finistère », « Côtes-du-Nord », Mor-Bihan hag « Ille-et-Vilaine », eo anvet an Ao.Ao. Ripert ha Richard, ar c'hentañ, ezel eus ar « Conseil d'Etat » ; an eil, enseller war an arc'hant.

1935
Référence : BREI niv. 416/3a

Un ezel nevez a oa ennañ, hag a oa brudet dija e-touez Gwenediz evel gwerzaouer ha kaner : Loeiz Herrieu a veze graet anezhañ, o chom e Kaodan, e-kichen an Oriant.

1944
Référence : EURW.1 p.206

Bez' e vezo ennañ eizh ezel, tri Gouezelad [sic], ur Skosad, ur C'hembread, ur Manavad, ur C'hernevad, hag ur Breizhad.

1944
Référence : EURW.1 p.186

Pa voe aet ar vrud e-touez izili an 'Union Régionaliste Bretonne' e oa troet ar gazetenn 'Résistance' da gas keloù eus an emsav nevez e teuas koumananterien ha lennerien a bep tu.

1944
Référence : EURW.1 p85

A, pegen brav e vije bet chom atav da vevañ a-gevret, evel gwechall Marc’heien an Daol Gr[e]nn, evel izili ar Brank-Ruz en Iwerzhon o doa savet ur gêr goad war Menez Tara, lec’h e oa boutin an holl draoù.

1944
Référence : EURW.1 p.208

Ar breur Arturo a oa an tan en e gig, en e wad, en e benn. Stignet e oa e izili, ken e kinnigent tarzhañ.

1949
Référence : SIZH p.51

N’emañ ket en e aes. N’oar ket petra a c’hoarvez gantañ. Ur pouez a zo war e galon. Sec’h eo e staoñ ha lammat a ra ar gwad en e benn. Santout a ra en e izili nerzhoù, biskoazh ken kivioul, o tirollañ.

1949
Référence : SIZH p.39

Trec'hwezhañ a ra ar breur Arturo, mont a ra tro en e gorf, ha, koulskoude, e kred dezhañ eo morzet e izili...

1949
Référence : SIZH p.52

Trec'h eo gwrez ar vaouez d'e ziantegezh. Emañ o vont da astenn e zaouarn davet ar furmoù mezvus. Galloupat [sic, galoupat] a ra a-dreuz e izili ur gridienn c'hrizias, leun a zudi.

1949
Référence : SIZH p.52

Izili madoberour : 1000 lur ar bloaz. Izili donezonour : 5000 lur ar bloaz.

1949
Référence : KABA p. 2

O tisentiñ diouzh nep ' zo hêr / D'ar gador fiziet e Sant Pêr, / D'an Iliz Sakr n'oc'h mui ezel / Hag ho kalloud ' zo aet pezhell.

1960
Référence : PETO p53

Met din, avat, ne vern ho liou / Ha deoc'h ' ve gwelloc’h mont e-biou / Evit ur gwir veleg lezel / Da reiñ skoazell d'un ezel / Dianket pell diouzh Iliz Krist.

1960
Référence : PETO p80

Ur person ivez pa vo lec'h da envel Izili ar C'huzul-kanton, ' ray heñvel, Hag en iliz-parrez, ' raok an oferenn-bred, Dezho, 'vit an dra, en em vodañ, ' vo ret. Hag ar c'hevezer en devo bet an trec'h Er barrez diberson ' gemero al lec'h.

1960
Référence : PETO p16

Aze e tigoras an armel-houarn, hag eus al lec'h donañ anezhi e tennas un teul, skrivet 'Testamant an Dr Jekyll' war ar golo anezhañ ; azezañ a reas da studiañ an endalc'had, teñval e benn. Diazorn e oa an testamant, rak an Ao.Utterson en doa nac'het krenn reiñ e skoazell evit e skridaozañ, daoust m'en doa asantet e ve fiziet ennañ ur wech graet ; sed a zifere e degouezh marv Henry Jekyll, doktor war ar vezekniezh, doktor war ar gwir, ezel eus ar Royal Academy of Science, h.a., e rankfe e holl vadoù mont d'e "geneil ha madoberour Edward Hyde"

2012
Référence : DJHMH p19

Evel-se e vo tu da gavout ur c'hempouez etre an holl izili, ha choaz an traoù gwellañ en ur zerc'hel d'an unvaniezh. Ha bezañ gouest da zibab un dra all ouzhpenn deiziad ar vanifestadeg da zont.

2015
Référence : DISENT p23

Darbet e voe dezhañ bezañ boulzuet en ur c'hlub eus West End m'en doa gwir, a-drugarez d'e c'hanedigezh ha d'e staelad kevredigezhel, da vezañ ezel anezhañ.

2015
Référence : POLDG p. 223

D'ar stourmerien all e vez lâret [lârer] nemetken ez eus bet savet ur raktres all gant un nebeut izili.

2015
Référence : DISENT p80

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux