Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
5
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. A. BEVON. Isrannad eus ur spesad, a voder enni hiniennoù dezho perzhioù boutin deuet dre hêrezh. Ur ouenn deñved. Gouennoù avaloù. HS. gouennad. B. Dre ast. 1. Spesad, en ul live yezh diresis. Kas da netra gouenn al logod. 2. Tud renket a-gevret en ur bodad dre an abeg m'o deus an hevelep kredenn, an hevelep si, an hevelep micher, h.a. Gouenn ar Brotestanted. Gouenn ar re fallakr. Ur ouenn tonket ez eo bet an dud a vor a-viskoazh. & Trl. Bezañ a ouenn da : diouzh doare e rummad. A ouenn eo d'ar vugale karet c'hoari. & Heuliañ e ouenn : ober evel e re (hendadoù pe gempredidi). Deskiñ ar vicher ha heuliañ e ouenn. & Trec'hiñ gouenn, bezañ trec'h d'e ouenn : kaout un emzalc'h disheñvel diouzh hini e re (hendadoù pe gempredidi). Peurvuiañ e vez ur bugel ar pezh ma vez graet : nebeut a drec'h gouenn. 3. Orin kevredigezhel. Ur plac'h dister he gouenn dimezet gant un noblañs. [1878] HS. kendere. II. Dre skeud. 1. (db. an dud, al loened) Doug da ober tra pe dra. Gouenn laer zo ennañ. Ur pemoc'h gouenn vat ennañ da lartaat. 2. (db. an dud) Bezañ gouenn en ub. : bezañ donezon ennañ. Eno e tesko mard eus gouenn ennañ. & (db. an traoù) Mard eus gouenn er gontell-mañ, m'he degaso lemm. 3. (db. an amzer) Gouenn c'hlav zo en amzer : kinnig a ra ober glav. DHS. diougan, feson. 4. Pemdez Nebeut. "Kalz a besked ac'h eus tapet ?" - "Ar ouenn zo bet". & Bez' emañ ar ouenn gantañ : damvezv eo.

Exemples historiques : 
62
Masquer la liste des exemples

gouenn

1659
Référence : LDJM.1 pg race

gouenn chas

1659
Référence : LDJM.1 pg race (de chiens)

Ar madoù drouk akuizitet ned eont ket bede an drede gouenn.

1732
Référence : GReg pg generation (Les biens mal acquis ne passent pas à la troisiéme génération.)

Gouenn an aered-gwiber, eme Sant Yann-Vadezour gwechall d'ar yuzevien ; piv hoz kra-hu pare diouzh ar vuanegezh da zonet ?

1732
Référence : GReg pg engence (de viperes, dit Saint Jean-Baptiste aux Juifs : qui vous a apris à éviter ainsi la colere à venir ?)

gouenn

1732
Référence : GReg pg extraction (naissance), famille (naissance, extraction, maison), generation (genealogie)

a c'houenn nobl, a ouenn nobl

1732
Référence : GReg pg (noble d') extraction

a ouenn partapl

1732
Référence : GReg pg (roturier d') extraction

savet a ouenn vat, a lignez vat, a diegezh vat, a gerent vat, a gerentiezh vat

1732
Référence : GReg pg (de bonne) extraction

tud a ouenn vat

1732
Référence : GReg pg (des gens de bonne) famille

an istor eus a ouenn ur re bennak

1732
Référence : GReg pg généalogie (suite, & denombrement d'aieux)

taolenn gouenn

1732
Référence : GReg pg généalogique (table, ou arbre genealogique)

taolennoù gouenn

1732
Référence : GReg pg généalogique (table, ou arbre genealogique, p.)

Neb a ra taolennoù gouenn.

1732
Référence : GReg pg genealogiste

Ur gouenn milliget a c'houlenn burzhudoù ha ne welo nikun eme Jezuz-Krist.

1732
Référence : GReg pg generation (Une generation mechante & illégitime demande des miracles, on ne lui en fera point voir.)

ur gouenn [sic] nobl-meurbet

1732
Référence : GReg pg haut (Une haute naissance.)

dioc'h ar gouenn, ar brankoù

1732
Référence : GReg pg (telle) cause (tel effet)

ne c'haller tennañ nemet dioc'h ar ouenn

1732
Référence : GReg pg (telle) cause (tel effet)

kerentiezh eus a ur memes gouenn

1732
Référence : GReg pg consanguinité (parenté du même sang, parenté du côté du père)

gouenn

1732
Référence : GReg pg engeance (espece particuliere qui vient d'une même race)

gouennoù

1732
Référence : GReg pg engeance (espece particuliere qui vient d'une même race)

ar minoc'hed, ar c'hosed, a zo ur ouenn milliget

1732
Référence : GReg pg (c'est une maudite) engeance (que les charençons)

Gouenn an aered-gwiber, gouenn avoultr eveus ar bobl choazet ; emezoa gwechall Jezuz-Krist d'ar Farizianed.

1732
Référence : GReg pg engence (de viperes, disoit Jesus-Christ, aux Pharisiens)

eus a ur ouenn gozh eo

1850
Référence : GON.II pg gwenn

Ra zeui ivez da di evel ti Fares, pehini a c'hanas Tamar da Juda, gant ar ouenn a roy an Aotrou dit dioud ar plac'h yaouank-mañ.

1850
Référence : GON.II p.107, Buez Ruth.

gouenn

1850
Référence : GON.II pg gwenn

Eus a vi yar ne deu ket houad, / Hag evelkent e tro ar gwad ; / Eus a ouenn vat e teu ouenn [sic, gouenn] fall.

1867
Référence : MGK p135

Aotrou, eme 'l louarn, re vras eo ho morc'hed, C'hwi a zo kalz re vat ; n'ho pezet poan spered; rak m'er goulenn amañ, piv zo 'vit lakaat e ve deoc'h-hu pec'hed debriñ meur [a] benn-dañvad ? Krediñ a ran zoken e voe dezho enor Kaout en ho kof, aotrou, dre ho kouzoug digor. Hag evit ar pastor, e c'heller lavaret E tlee, dre'n hent-se, mont da glask e zeñved. Ha perak 've truez ouzh ur ouenn [a] dud ker kriz, N'o deus evit hor ren ken stur 'met o diviz ?

1867
Référence : MGK p25

Neuze ar prezeger, gant ur vouezh a oa kre, hag en devoa lakaet kreñvañ er c'halonoù; evel a ra 'r gurun, pa dregern en neñvoù, a groze a-zioc'h an dud, en ur youc'hal outo : "Ned oc'h ket diwar ouenn ho tud-kozh zo marv [...]".

1867
Référence : MGK p2

« Arabat ober goap, ouenn fall ha didruez, / Evel ganeomp-ni, ganeoc'h a c'hoarvez. »

1867
Référence : MGK p106

Kaout a ra deoc’h e c’hell bezañ kement-se a vignoniaj etre un aotrou a ouenn uhel, evel an Aotrou de la Tour ha me, labourer-douar diwar ar maez ?

1878
Référence : EKG.II p.66

Gouzout a reer n’oc’h ket c’hwi kennebeut eus a ouenn ar re zisterañ : ho tud-kozh a yoa lakaet e Gwinevez, hag e tro-war-dro, e renk an noblañs. Nad it ket ’ta d’en em izelaat, pa ne dalv ket ar boan.

1878
Référence : EKG.II p.66

gouenn

1909
Référence : BROU p. 248

Mar bez mat an digemer, ar geder a zeuio d'ar c'hentañ Gorsedd kuz, hag eno e vezo "goulennet" war hanez, gouiziegezh, hag ijinoù kaer hon Gouenn, hag all, dirak bodadeg ar Poellgor a-gevret.

1909
Référence : REZI p. 13

Stagañ ar ouenn en unvaniezh klok ouz an amzerioù tremenet.

1909
Référence : REZI p. 9

Da heul, en em gavas e pep ti muioc’h a vugale vrizhouenn eget a vugale ouenn-rik ganet gant ar bried reizh n’oa nemeti.

1923
Référence : SKET p.89

Segobranos, mab Segomaros, douaren Segolatis, eus broad al Lingoned, eus ar ouenn Andekamulia, eus mereuri « Briganis », etre Olka ha Nagarba, an hini a skriv al linennoù-mañ.

1923
Référence : SKET p.11

Ar vro a zo diwallet gantañ a guitais, ur vro uhel ha santel dreist d’ar re-all, nesoc’h d’an neñv eget nep bro, leunoc’h eget nikun a vouezhioù doueel na davont nepred, o tassoniñ dalc’hmat gant hiboud an eienennoù, kroz ar froudoù hag al lammdourioù, sarac’h ar c’hoadoù, garm an evned ha blej an tropelloù ; douar geotus, edus, houarnus, perc’hennet dre ar c’hleze gant hor gourdadoù, goude un niver emgannoù, ha deut da hêrezh ar gouennoù illur a vez maget enno ar wazed hag ar maouezed brasañ, kaerañ, krenvañ ha gwellañ eus ar bed.

1923
Référence : SKET p.12

Dre-se eo e ris va menoz da lakaat dre skrid kement am eus gwelet dre ma valeen bro, kement all diwar-benn o istor, o emgannoù, anvioù o renerien, taolioù-kaer o brezelourien, ha derou-kentañ hor gouenn.

1923
Référence : SKET p.22

E-kerzh an ergerzhioù-se eo e tigouezhas gant ar ramzez Adaqi, merc’h Noux, m’en em unanas ganti en dervenneg hag ec’h engehentas Manos ha Bena, a reer anezho ivez Atir ha Mâtir (da lavarout eo an Tad hag ar Vamm) a zo deut diouto hor pobloù, hor gouenn-dud (1).

1923
Référence : SKET p.30-31

Adaqi, mamm Bena, a oa anezhi ur gaer a vaouez, ha dezhi bout diwar gouenn ramzed an Noz.

1923
Référence : SKET p.41

Hep mont davet ur ouenn dud all, hep terriñ an disterañ war glanded hor gouenn-ni, e veze kavet, er-maez eus an tiegezh, paotred ha merc’hed yaouank gant kel lies hini a garje kaout kefrisa [...].

1923
Référence : SKET p.46

Mat on bet ha skoazellus da wazed ha da verc’hed va gouenn-dud. D’an neb a oa hep buoc’h em eus roet ur vuoc’h, d’an neb a oa hep marc’h em eus roet ur marc’h, d’an neb n’en doa ket oaled em eus roet mein ha prenn.

1923
Référence : SKET p.71

Etre an holl ouennoù roueel deut eus ar vro-Wenn, gouenn Vomoros he deus en em ziskouezet dreist dre he doujañs ouzh an doueed.

1923
Référence : SKET p.124

"digemmeskted ur ouenn" gg.

1923
Référence : SKET p.169, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Pureté d’une race".

"gouenn" gg. [...] ; ivez "had", "hil" (brezhoneg kozh)

1923
Référence : SKET p.177, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Race".

Goloet int eus o zroad d’o c’hern a goadoù stank ma kaver enno, war un dro, an holl ouennoù gwez o kriskiñ en hor rannved hag ar gouennoù a vez kavet hepken e bro ar C’hreisteiz hag ar Sav-heol.

1924
Référence : SKET.II p.47

Evel-se ivez ar Vretoned yaouank, o c’halon hag o ene moulet war re o zadoù-kozh, a reno o buhez, sklêrijennet gant ar skouerioù a [z]eu dezhe eus fin foñs goueled ar bloavezhioù, pa oa o gouenn skignet war douaroù ar Sav-heol, a-raok ma teuas o zud-kozh en enez Breizh.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 42, p.974 (Even 1924)

An aotrou Dom Mikael an Nobletz, an diwezhañ eus gouenn aotrou yaouank Tremedern.

1925
Référence : BILZ2 p.118

Ankouaet gant Janedig jalivari he eured, ankouaet gant an noblañs he gouenn dister. Janedig a zo un itron.

1925
Référence : BILZ2 p.165

ar ouenn

1931
Référence : VALL Levrlennadur p IX

Komz a rae ar galleg gant pouez-mouezh kañfarded Montmartre, ha koulskoude, hennezh yaouank ne oa sur-mat na Parizian a ouenn, na zoken Gall.

1944
Référence : EURW.1 p.193

E oa ur genseurtiezh Breizhiz vrudet, a anved Anatol ar Braz, Charlez Ar Govig, Loeiz Tiercelin, René de Kerviler, René Grivart de Kerstrad, Léon Durocher, o kinnig sevel ur gevredigezh nevez gant un anv nevez : 'régionaliste' ; ar gevredigezh-se a vije badezet « Union Régionaliste Bretonne », he mennozh : saveteiñ Breizh a oa o vont da veuziñ evel gouenn ha bro ; saveteiñ war un dro ar yezh en ur adlakaat en enor an teatr pe c'hoariva poblus.

1944
Référence : EURW.1 p65

N’ouzon nemet un dra : en amzer hiziv al loened a harzh, a c’hwitell, a vlej, a wic’h, a viaou, a hinno, a yud, a hud, a voud, a chilp, a glip, a goag, a c’hroag, a gan, a richan, a grougous, a roc’h, a doc’h, a soroc’h, a c’harm, a ragach, a c’hregach, a gloc’h, a youc’h, a razailh, a rizink, pep hini en e vod hag hervez e ouenn.

1944
Référence : ATST p.8

Koulskoude, e krede din e oa ar c’hizhier loened fin, mes e pep gouenn e vez kavet, emichañs, loened sotoc’h eget ar re all, hag, e feson, hemañ a oa unan anezho.

1944
Référence : ATST p.63

Amañ 'z eus kêriadennoù sioul kuzhet a-drek ar c'hleuzioù uhel, na zigouezher enno nemet dre c'haridennoù enk ha teñval, dre wenodennoù moan ha kamm-jilgamm ; er c'hêriadennoù, ez eus tier kozh, gant o dorioù bolzet, merket ur bloaz warno alies, evel 1590, pe 1675, pe 1730 : peadra da soñjal atav er re aet kuit ; amañ 'z eus menezioù moal ha kragek ; saonennoù klenk lec'h ma hiboud ur wazhig-dour ; hag er c'hornad-se e vev ur ouenn gouerien pennoù-fall, distag a bep tu, disfizius ouzh an aotrounez, hanterourien hag emsikourerien dre dreuzlavar, stag d'o zra o-unan dre voazadur, mignoned d'ar frankiz soñjal, d'ar frankiz donemonea, diaes dezho dougen yev beleien ha noblañs, ha nag evit-se tud a relijion, a urzh vat, a zoujañ evit ar galloud leal, sentus ouzh ar Red, dispont ouzh ar re vev met leun a aon rak an teuzoù, ar seblantoù, ar bed all : tud hag a zo pimpatrom c'hoazh, e deroù an XXvet kantved, ar re a veve araozo mil bloaz 'zo.

1944
Référence : EURW.1 p15-16

Pa strakas ar Reveulzi Vras, gouenn ar Jafrenaoued hag ar Winamanted, abalamour d'he stad a berc'henn douar a yeas a-du gant an noblañs hag ar veleien.

1944
Référence : EURW.1 p9

O Jezuz, marv war ar Groaz, / E barr an anken hag ar c'hloaz, / Evit dasprenañ gouenn mab-den, / Truez Ho pet, ne c'hellan ken !

1960
Référence : PETO p77

« Aotrouned » 'rez ouzomp, sitoianed, / Ha ni e bro ar Republikaned ? / Ken a aotrouned na noblañs ne chom, / Rak d’o gouenn fallakr amañ 'oa re domm.

1960
Référence : PETO p35

Re ma gouenn, er vro-mañ, 'baoe nouspet kantved / A oa troet da reiñ aluzen a-viskoazh / Ha, da ober 'velto, em eus miret ar boaz.

1960
Référence : PETO p49

O servij an denelezh a-bezh emaon hep diforc'h a ouenn, a vroad, a relijion, a skiant-bevañ [sic].

1980
Référence : BREM Niv. 1, p. 5

Bez ez eus, en enep medisined breizhat a-leizh ; hag ezhomm ebet da lavarout ez eo an hanter vat eus ar visionerien gatolik breizhat a ouenn.

1985
Référence : DGBD p201

Ne deo Sassandra nemet ul lec'hig hep talvoudegezh, ha ne deo ket evit lezel pe gemer beajourien, na kennebeut evit kargañ marc'hadourezh, eo e chom al listri a-sav amañ (pe a-wechoù e Tabou, tostoc'h d'al Liberia), met evit kemer en o bourzh morianed a ouenn Krou, hag a vo karget da ober al labourioù tennañ e-keit ha ma vo al lestr gant e droiad er broioù tomm.

1985
Référence : DGBD p19

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux