1. GWECHALL
Benveg prenn turgnet, begek en e zaou benn, a dalveze d'ar merc'hed da bunañ an neud nezet ganto ouzh ar c'harr-nezañ.
[1878] Pa zihunas ar vugale, ez ae ar c’harr en-dro, ha dija peder gwerzhid goloet a neud a yoa war marc’h ar c’harr...
HS. hinkin, kegel.
2. Dre heveleb.
Tamm prenn turgnet pe maen benet lakaet da vravaat an arrebeuri, ar garidoù.
Gwerzhidi ur gwele-kloz. Gwerzhidi maen ar garidoù.
[1877] Ar sakrist a chome evel sonnet ; e vugale, dre gwerzhidi dor o gweleoù, a selle gant spont ouc’h ar chouanted a lugerne o armoù gant an tamm sklerijenn a deue dre ar prenestr.
3. A-WECHOÙ
Ahel.
4. Dre skeud.
Moranv a lakaer war eskern hir an izili krec'h ha traoñ.
Gwerzhid ar vrec'h : paler. Gwerzhid vras an arvrec'h : helmo.
Gwerzhid vihan an arvrec'h, eil gwerzhid an arvrec'h : askorn diavaez an arvrec'h.
Gwerzhid ar vorzhed : askorn ar vorzhed. Gwerzhid vras ar c'har : skin.
Gwerzhid ar c'har, eil gwerzhid ar c'har : spilhenn.
&
Ent strizh
KORF.
Askorn diavaez an arvrec'h.
5. LOUZAWOUR.
Gwez-gwerzhidi : gwezigoù, o anv spesad Evonymus europaeus, a vez graet kreionoù gant ar glaou bet diwarno.
6. MERDEAD.
Bomm.
&
Dre ast.
(db. ar plankennoù dre lien)
Barrenn stag ouzh ar wern a ra an dro d'ar ouel hag a zalc'her krog enni da leviañ ar plankenn.
Référence :
GReg
pg fuseau (petit morceau de bois qui sert à filer, & se fait de fusain, de houx, &c, Van.)
gwerzhidi
gourhedy
1732
Référence :
GReg
pg fuseau (petit morceau de bois qui sert à filer, & se fait de fusain, de houx, &c, Van., p.)
gwerzhid
guërhid
1732
Référence :
GReg
pg fuseau (petit morceau de bois qui sert à filer, & se fait de fusain, de houx, &c, Van.)
ur werzhid
ur üerhid
1732
Référence :
GReg
pg fuseau (Un fuseau, Van.)
ur werzhid
ur ourhêd
1732
Référence :
GReg
pg fuseau (Un fuseau, Van.)
ur werzhid
ur verzid
1732
Référence :
GReg
pg fuseau (Un fuseau.)
gwerzhidi
guërzidy
1732
Référence :
GReg
pg balustre (bois tourné pour faire une balustrade), fuseau (petit morceau de bois qui sert à filer, & se fait de fusain, de houx, &c, p.)
gwerzhid
guërzid
1732
Référence :
GReg
pg balustre (bois tourné pour faire une balustrade), fuseau (petit morceau de bois qui sert à filer, & se fait de fusain, de houx, &c)
gwerzhid vras ar vrec'h
guërzyd vras an vreac'h
1732
Référence :
GReg
pg (le grand os du) bras
gwerzhid vihan ar vrec'h
guërzyd vihan an vrec'h
1732
Référence :
GReg
pg (le petit os du) bras (ou le grand focile de l'avant-bras)
gwerzhidi an divrec'h
guërzydy an divreac'h
1732
Référence :
GReg
pg (les os des) bras
gwerzhidi
guërhedy
1732
Référence :
GReg
pg fuseau (petit morceau de bois qui sert à filer, & se fait de fusain, de houx, &c, Van., p.)
plantenn gwerzhidi
plantenn guérzidy
1732
Référence :
GReg
pg fusain (arbrisseau, dont le fruit s'appelle bonnet quarré)
koad gwerzhidi
coad guérzidy
1732
Référence :
GReg
pg fusain (arbrisseau, dont le fruit s'appelle bonnet quarré)
Référence :
GON.II
pg bégek (Ce fuseau n'est pas asssez pointu).
gwerzhid
gwerzid
1850
Référence :
GON.II
pg gourc'hed, gwerc'hid, gwerzid (fuseau, instrument qui sert à filer, en le tournant avec les doigts. Se dit encore des deux principaux os du bras et de la jambe), p.20, livre premier, "fuseau".
Gronnit an neud war ho kwerzhid
Grounnid ann neûd war hô kwerzid.
1850
Référence :
GON.II
pg grounna (roulez le fil sur votre fuseau).
gwerzhid
gwerc'hid
1850
Référence :
GON.II
pg gwerc'hid, gwerzid (fuseau, instrument qui sert à filer, en le tournant avec les doigts. Se dit encore des deux principaux os du bras et de la jambe. En Vannes, gwerc'hid ou gourc'hed).
gwerzhidi
gwerzidi
1850
Référence :
GON.II
pg gwerzid (Fuseau, instrument qui sert à filer, en le tournant avec les doigts. Se dit encore des deux principaux os du bras et de la jambe. Pl.), p.20, livre premier, "des fuseaux".
gwerzhid vras
gwerzid vrâz
1850
Référence :
GON.II
pg gwerzid ("gwerzid" se dit encore des deux principaux os du bras et de la jambe, dont l'un se nomme "gwerzid vrâz", grand fuseau, et l'autre "gwerzid vihan", petit fuseau).
gwerzhid vihan
gwerzid vihan
1850
Référence :
GON.II
pg gwerzid ("gwerzid" se dit encore des deux principaux os du bras et de la jambe, dont l'un se nomme "gwerzid vrâz", grand fuseau, et l'autre "gwerzid vihan", petit fuseau).
gwerzhid
gwerzid
1850
Référence :
GON.II.HV
pg gwerzid (Balustre, petit pililer façonné).
gwerzhidi
gwerzidi
1850
Référence :
GON.II.HV
pg gwerzid (Balustre, petit pililer façonné. Pl.)
Va matezh a oar nezañ gant ar werzhid.
Va matez a oar néza gañd ar werzid.
1850
Référence :
GON.II
p.92, livre second, « Ma servante sait filer au fuseau ».
Ar sakrist a chome evel sonnet ; e vugale, dre gwerzhidi dor o gweleoù, a selle gant spont ouc’h ar chouanted a lugerne o armoù gant an tamm sklerijenn a deue dre ar prenestr.
Ar zakrist a jomme evel sounnet ; he vugale, dre guerzidi dor ho gueleou, a zelle gant spount ouc’h ar chouanted a lugerne ho armou gand an tamm sklerijenn a deue dre ar prenestr.
1877
Référence :
EKG.I.
p.112
Pa zihunas ar vugale, ez ae ar c’harr en-dro, ha dija peder gwerzhid goloet a neud a yoa war marc’h ar c’harr...
Pa zihunaz ar vugale, ez ea ar c’harr enn dro, ha dija peder verzid goloet a neud a ioa var marc’h ar c’harr...
1878
Référence :
EKG.II
p.231
Ne voen ket pell evit diroufennañ va c’hordenn hag he stardañ start ouc’h unan eus gwerzhidi maen ar garidoù.
Ne ouen ket pell evit diroufenna va c’hordenn hag he starda stard ouc’h unan euz guerzidi mean ar garidou.
1878
Référence :
EKG.II
p.133
gwerzhid
gwérzid
1909
Référence :
BROU
p. 249 (se dit aussi des fuseaux qui garnissent le pignon faisant tourner la meule d'un moulin)