1. (o toareañ un niv. peg.)
Adverb a verk e strishaer un niver, ur c'hementad.
Bez' e vint c'hwec'h hepmuiken. Daou zen zo o chom eno hepmuiken.
2. (o toareañ un ak.)
Adverb a verk ur redi a denn d'ar ger a lakaer dirazañ.
Goulenn a ran diganeoc'h gortoz ur predig hepmuiken. An daou dra-se a gemerin hepmuiken.
HS. hepken, nemetken.
9. Neuze ar roue a lavaras dezhi [: «] Mard eo gwir evel maz leverez, ar bed-holl a fazi hag a zo en error, ha te hepmuiken a lavar hag ah eus an wirionez[. »]
9. neuse an roe a lauaras dezi, mardeo guyr euell maz leuerez, an betholl a fazy hac a so en error, ha te hep muyquen a lauar hac aheus en guiryonez[.]
1576
Référence :
Cath
p9-10
[«]Hag inkontinant ez aparisas an ael dezhi hag he admonetas da vezañ ferm ha konstant[;] ivez he asuriñ [a reas] na vise ket hepmuiken faezhet gant an re-se, hogen ivez en o c'hoñvertise d'an fez, hag en o c'honduize da vezañ merzherien[.»]
hac en continant ez aparissas an eal dezy hac he admonetas da bezaff ferm a constant: yuez he assury na vise quet hep muyquen fezet gand an rese, hoguen yuez en ho conuertisse dan fez, hac enho conduise da bezaff merzeryen :
1576
Référence :
Cath
p12
Pe da heni ez respontas ar werc'hez : [«]Lez lavaret ar seurt traoù-se rak soñj enne hepmuiken ned eo ket lisit.[»]
pe da heny ez respontas an guerches : les lauaret an sceurt traezouse rac songe en he hepmuyquen ne deo quet licit :
1576
Référence :
Cath
p16
M. Petra a zleomp-ni da grediñ eus an Iliz katolik ? D. 1. Ez eo unan, da lavaret eo, nend eus nemet un Iliz wirion hepmuiken. 2. Ha penaos er-maez anezhi nend eus ket a salvasion. 3. Ha pehini zo gouarnet gant ar Spered santel, ha rak-se ne c'hell ket faziañ.
M. Petra à dleomp-ny da crediff ves an Ilis Catholic? D. 1. Ez eo vnan, da lauaret eo, nen d-eux nemet vn Ilis guirion hep muy quen. 2. Ha penos en maes ànezy nen d-eux quet a saluation. 3. Ha peheny so gouarnet gand an Spered Santel, ha rac se ne guel quet faziaff.
1622
Référence :
Do.
p16
M. Pe evit piv ez pedit-hu ? D. Pidiñ a ran nompas hepmuiken evidon ma-unan hogen pidiñ a ran ivez evit ma c'herent, ma mignoned, ma madoberourien hag evit an Iliz universel.
M. Pe euit piou ez pedit-hu? D. Pidiff à graff, non pas hep muy quen euidoff ma hunan, hoguen pidiff à graff yuez euit ma querent, ma mignonet, ma matoberouryen hac euit an Ilis vniuersel.
1622
Référence :
Do.
p22
Petra a zleomp-ni da grediñ eus an Iliz katolik ? Ez eo unan, da lavaret eo, nend eus nemet un Iliz wirion hepmuiken
Petra à dleomp-ny da crediff ves an Ilis Catholic ? Ez eo vnan, da lauaret eo, nen d-eux nemet vn Ilis guirion hep muy quen.
1622
Référence :
Do.
p16
M. Livirit gourc'hemennoù Doue. D. 1. En un Doue parfet ez kredi, / Hag a veuli hepmuiken. 2. Dre'n hanv anezhañ ne doui ket, / Didan boan pep lec'h a bec'hed. 3. An Suliaoù hag an goueliaoù din / A observi ker anterin.
M. Liuirit gourchemennou Doue. D. 1. En vn Doue parfet ez credy, / Hag a meuly hep muy quen. 2. Dre-n hano ànezaff ne touy quet, / Didan poan pep lech à pechet. 3. An sulyaou hac an gouelyaou din / A obseruy quer anterin.
1622
Référence :
Do.
p26
9. Na zezir eur an c'hig bizviken, / Nemet gant pried hepmuiken.
9. Na desir eur an quic bizuiquen, / Nemet gand priet hep muy quen.
1622
Référence :
Do.
p28
hep muiquê
1659
Référence :
LDJM.1
pg tant (seulement)
hep muy quen
1659
Référence :
LDJM.1
pg hep (muy quen)
ne garan ket hepmuiken ar re vat
ne garân quet hep mui quen a re vat
1659
Référence :
LDJM.1
pg non (seulement i'aime les bons,
M. Petra zleomp-ni da gridiñ eus an Iliz katolik ? D. 1. Ez eo unan, da lavaret eo, nend eus nemet un Iliz gwirion hepmuiken. 2. Hag er-maez anezhi ned eus ket a silvidigezh. 3. Ha pehini zo gouarnet gant ar spered santel, ha rak-se ne c'hell ket faziañ.
M. Petra dleomp-ny da gridi eus an Ilis Catholic ? D. 1. Ezeo unan, da lavaret eo, n'endeus nemet un Ilis guirion hep muy quen. 2. Hag ermés anezi ne deus quet a silvidiguez. 3. Ha pehiny so goüarnet gant ar Speret santel, ha rac-se ne hell quet fazia.
1677
Référence :
Do.
p17
M. An Tad hag-eñ zo Doue ? D. Ya. M. Ar Mab hag-eñ zo Doue ? D. Ya. M. Ar Spered santel hag-eñ zo Doue ? D. Ya. M. Hag i zo tri doue ? D. Salokras : rak pegement bennak c'hoazh e vent tri ferson, an tri ferson-se evit-se ned int nemet un Doue hepmuiken.
M. An Tat hag ên so Doué? D. Ya. M. Ar Map hag ên so Doué? D. Ya. M. Ar Speret santel hag ên so Doué? D. Ya. M. Hag y so tri Doué? D. Sallocras : rac peguement benac c'hoas e vent tri Person, an tri Person-se evit-se ne dint nemet un Doué hep muy quen.
1677
Référence :
Do.
p15
M. Hag an Drinded binniget[,] petra ez eo ? D. Bezañ ez eo an Tad, ar Mab, hag ar Spered santel : tri ferson en un Doue hepmuiken.
M. Hag an Drindet biniguet petra ezeo? D. Beza ezeo an Tat, ar Map, hag / ar Speret santel : tri Person en un Doué hep muy quen.
1677
Référence :
Do.
p15
bez' ez eus un Doue hepmuiken
bez' ez eus un Doüe hepmuy-qen
1732
Référence :
GReg
pg (il y) a (un seul Dieu)
Doue ne fell ket dezhañ koll ar pec'her, goulenn a ra hepmuiken e teufe da cheñch buhezegezh
Doüe ne fell qet dezâ coll ar pec'her, goulen a ra hemyqen e tué da ceinch buezéguez
1732
Référence :
GReg
pg amandement
eus a veur a somm ober unan hepmuiken
eus a veur a soum ober unan hepmuyquen
1732
Référence :
GReg
pg additionner
n'en deus ket hepmuiken ar spes a vertuz
né'-n deus qet hemyken ar spès a vertuz
1732
Référence :
GReg
pg apparence
Ne deus tra er bed-mañ a vilit bezañ c'hoantaet, deziret, youlet, nemet ar vertuz hepmuiken
Ne deus tra èr bedmâ a guement a vilit beza c'hoanteat, desiret, youlet, nemed ar vertuz hemuïqen
1732
Référence :
GReg
pg (rien en ce monde n'est) convoitable (que la vertu)
Karl Martel -Doue a-raok- a ziskolpas hag a lazhas tri c'hant, pemzek ha tri-ugent mil Sarasin, o koll pemzek kant den hepmuiken.
Charlès Martel -Doue araucq- a ziscolpas hac a lazas try c'hant, pemzecq ha try-uguent mil Sarazin, o coll pemzecq cant dèn hepmuyqen.
1732
Référence :
GReg
pg (Charles Martel) déconfit (375 000 Sarrasins, sans perdre que 1500 hommes)
