Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

ag. am., adv. ha rag. am. I. A. 1. (dirak un ak. unan pe lies, goude ar gm. a. pe hep ger-mell dirazañ) Termen a dalvez da c'heriañ un derez kreñvder uhel-kenañ. Ne vefe ket tra-walc'h gant ur bloavezh evit echuiñ un hevelep trevell. Ne gave ket din o dije kredet lavaret un hevelep komzoù. Piv en deus skrivet un hevelep diotajoù ? N'o doa ket gwelet hevelep burzhud biskoazh. HS. seurt. 2. Ger a dalvez da greñvaat an droienn stagell isurzhiañ "en doare ma". Sellit mat ouzh pep tra en hevelep doare ma vo furchet e pep lec'h ganeoc'h. B. (en troioù-lavar dh.) Hevelep... hevelep : troienn a dalvez da c'heriañ an hevelepted e-keñver ur pezh heverk. Hevelep tad hevelep mab. Hevelep mamm hevelep merc'h. II. (goude ur gm.) 1. Termen a dalvez da c'heriañ an unanelezh, ar c'henglotañ en egor, en amzer. Bez' e oa an hevelep roue a rene war an div vro. Bez' eo Breizhiz tud eus an hevelep gouenn ha Kembreiz, gant Kembreiz. Komz a reomp un hevelep yezh hag int, an hevelep yezh ganto. Ned eo o soñjoù nemet un hevelep tra. • Savet e oa bet an daou vugel-se en hevelep kêr. En em vodañ a raent en un hevelep lec'h. • Bet e oamp amañ d'an hevelep deiz ma oas aet kuit. C'hoarvezet eo an daou wallzarvoud-se d'an hevelep koulz. 2. Termen a dalvez da c'heriañ ar gevatalded, ar beurheñvelded. Gouzañvet o deus an hevelep poanioù. Goulenn a ran an hevelep tra diganeoc'h. Prenet o deus an hevelep hini, an hevelep re. Skeiñ a raent gant un hevelep nerzh. & (hep gm. dirazañ) Hevelep tra : an hevelep tra. Lavaret o deus hevelep tra din. 3. Hevelep... hevelep : troienn a dalvez da c'heriañ ar gevatalded. Hevelep pouez, hevelep priz. HS. memes.

Exemples historiques : 
61
Masquer la liste des exemples

hevelep

1499
Référence : LVBCA p98 (tel)

Hevelep gant e furor maz gourc'hemenas ez vefe puniset ha tourmantet ar wardoù.

1576
Référence : Cath p18-19

« [H]ogen ar verc'h yaouank-mañ, pe dre heni ez komps ar speret a Zoue, hevelep omp lakaet ganti en admirasion na gredomp ha na c'hellomp e nep feson lavaret tra erbet a-enep he doue Jezuz-Krist. »

1576
Référence : Cath p14

Hogen palamour na eznevez mui anezhi[,] ne bedez [mui anezhi] ez eo tremenet e-biou dit[,] goloet he vizaj hevelep a c'hellez ket he aznavout

1576
Référence : Cath p26

Hevelep erfin, pan oa en em avizet, en deus da lavaret dezhi : « O gwreg hon lez da achevañ hon sakrifis, ha goude-se, ni a rento dit respont. »

1576
Référence : Cath p8

Goude ma he devoe an itron Sanktez Katell disputet ouzh an vistri ha[g e voe] konfondet ganti[,] dre rezonoù evidant[,] o holl idoloù ha doueoù ez vihont-holl abaiset, hevelep na ouizient petra o devoe da lavaret ha ma tavezont evel tud vut[.]

1576
Référence : Cath p13-14

An Aotrou a Roazhon en deveus ajoutet ouzhpenn daou-ugent deiz a bardon evit mui-ouzh-mui eksitañ pep heni da asistañ en hevelep egzersis-mañ

1622
Référence : Do. p2

an hevelep tud

1659
Référence : LDJM.1 pg cette maniere (de gens)

hevelep

1659
Référence : LDJM.1 pg (telle) sorte, tel

hevelep hevelep

1659
Référence : LDJM.1 pg tellement (quellement)

un hevelep joa

1659
Référence : LDJM.1 pg (vn) heuelep (ioa)

Un Doue hepken a adori hag a wir galon a giri ; / Hanv Doue e ven ne doui ket, / Nag ivez netra hevelep.

1677
Référence : Do. p27

hevelep

1732
Référence : GReg pg apparent

un hevelep kuñvadurezh eo, mard eo kuñvadurezh eo, ne blij ket kalz

1732
Référence : GReg pg benignité (ces sortes de benignitez ne plaisent guères)

hevelep

1732
Référence : GReg pg conformément

hevelep d'al lezenn, d'ar c'hontrad

1732
Référence : GReg pg conformement (à la loi, au contrat)

eus a un hevelep liv

1732
Référence : GReg pg (de même) couleur

en hevelep feson ma

1732
Référence : GReg pg (de) façon (que)

hevelep komañsamant, hevelep fin

1732
Référence : GReg pg fin (Tel commencement, tel fin.)

un hevelep tra eo

1850
Référence : GON.II pg hévélep

an iwerzhoneg hag ar brezhoneg a zeu diouzh an hevelep mammenn

1850
Référence : GON.II.HV pg iverzonek

[...] rak miret en deus an hevelep trugarez evit ar re varv, evel en doa bet e keñver ar re vev [...].

1850
Référence : GON.II p.103, Buez Ruth.

Biskoazh ne welis un hevelep amzer.

1850
Référence : GON.II p.63

Biskoazh n'em eus gwelet un hevelep duder.

1850
Référence : GON.II pg duder (Je n'ai jamais vu une telle noirceure).

hevelep

1850
Référence : GON.II pg héñvélep

hevelep

1850
Référence : GON.II pg héñvélep, hévéleb, hévélébékaat, hévélep

hevelep

1850
Référence : GON.II pg hévéleb

biskoazh n'hoc'h eus gwelet un hevelep amzer

1850
Référence : GON.II pg hévélep

an dra-se a zo hevelep d'al lezenn

1850
Référence : GON.II pg hévélep

hevelep tad, hevelep mab

1850
Référence : GON.II pg hévélep

'Dal ma tavas, al laboused, skuizh-marv holl ouzh he c'hlevet, en em lakaas da fistilhañ, evel gwechall tud kêr Droja, pa deue Kasañdr d'o aliañ. Ganto, gant ar re-mañ siwazh ! Hevelep tro a c'hoarvezas. Nouspet labous a voe paket, lod kaouedet, lod all krouget.

1867
Référence : MGK p16

Evel m’o doa c’hoant da welet ar gouel penn-da-benn, en ur genderc’hel evelato da c’hoarzhin ha da gaozeal, evel a-raok, e lakejont ur penn-glin d’an douar ; n’oa ket avat evit adoriñ Mirabeau e oa, mes, evel e lavaran deoc’h, evit gwelet penaos ec’h achuje un hevelep diskianterezh.

1877
Référence : EKG.I. p.179

N’em boa biskoazh klevet un hevelep mouezh : n’oa na pell na tost ; lavaret e vije e teue eus ar bed all, evel un ene e poan o c’houlenn pedennoù.

1878
Référence : EKG.II p.46

Kement ha ma vezo gallet, al lizheroù-kelc'h, hag ar paperoù all, a vezo moullet en hevelep stumm ha, dreist-holl, en hevelep ment, ma vezo gallet o gwriat a-gevret.

1909
Référence : REZI p.17

Setu amañ an daou c'her, hag a beurzispleg an daou du eus an hevelep mennozh, ar pep pouezusañ eus hon goulennoù: Distag krenn diouzh Bro-C'hall; Frankiz da Vro-Vreizh d'en em c'houarn hec'h-unan.

1911
Référence : PSEP p VII

Hevelep treiñ, er Grennamzer, e lennegezh nevez-keltiek Iwerzhon, Celtia, Ebrel 1903 [...].

1923
Référence : SKET p.15

En em zamesaat a raint-i, o tont da vistri d’o c’horf, d’o c’halon, d’o spered, en hevelep doare ma vezint mistri d’o c’hezeg.

1923
Référence : SKET p.138

Evit gwir, ma karfen menegiñ anv hag oberioù rouanez a bep dere, tudoù-veur a bep meuriad, ne vefe ket a-walc’h d’un hevelep labour va holl vuhez war he hed, pegeit-all [bennak] hec’h astennfe an doueed !

1923
Référence : SKET p.140 (p.199 "Da reiz[h]a[ñ]" : P. 140, linenn diwez[h]a[ñ], goude « pegeit-all » staga[ñ] « bennak »).

A-walc’h din, eta, lavarout e timezjont, o devoe lies mab ha merc’h, e vevjont un niver a vloavezhioù, e teujont d’un hir-hoal hag e varvjont en hevelep deiz, en hevelep eur, en hevelep predig, dorn-ouzh-dorn, evel m’o doa bevet dalc’hmat.

1923
Référence : SKET p.44

En hevelep pred e tigouezhe dalc’hmat ar c’houblad doueel, hag ivez en hevelep doare.

1923
Référence : SKET p.60

En hevelep doare anv an doueed "Ansis" (henc’hermaneg), "Aesir" (skandinaveg, unander "ass"), n’en deus mann da welout gant an anvioù-lec’hioù "Azagarion", "Azkaukalis" (p. 36), hag all.

1924
Référence : SKET.II p.27, Notenn (3)

Ar valtouterien, souezhet-holl dirak un hevelep arvest, n’int ket bet evit miret da c’hoarzhin, ken [n]a reudent : — Al laeron ! al laeron !

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.866 (Miz Meurzh 1924)

Goude pardon ar Rozera, Izabel, skuizh a gorf hag a ene, o ren un hevelep buhez, a chomas er gêr [...].

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.898 (Miz Ebrel 1924)

An holl dud dirak he lentegezh a zo graet gant un hevelep danvez, ha kalon ur roue dirak he galloud ne dalv ket muioc’h eget hini ur paourkaezh.

1925
Référence : BILZ2 p.179

Evit d'an douaroniezh bezañ bet resisaet he fal hag he hentoù gant an hevelep mestr, ez eo ret anzav n'o deus ket [sic, pleustret] ar vrezhonegerion pleustret kalz warni.

1943
Référence : TNKN p7

Fouge a ao ennomp, an deiz war-lerc’h, o lenn war ar c’hazetennoù pemdeziek e oa bet digemeret kannaded Breizh nevez, gant ar pennrener, war an hevelep renk gant tud-e-karg ar c’houarnamant, ar verdeadurezh, an arme.

1944
Référence : EURW.1 p.201

-« Ul lizher-kelc’h, emezon-me, a-berzh ar ministr Traoù an Diabarzh, a zifenn ouzh ar veleien implijañ ar brezhoneg en o sarmonioù hag er c’hatekizoù. Daoust ha gouzañv a raimp hevelep dismegañs ? » -« Nann, nann, » a youc’has ar bobl en ur vouezh. « Hag ali oc’h holl da sevel hor mouezh, ha da nac’h sentidigezh ? » - « Ya, ya » a huchas ar bobl.

1944
Référence : EURW.1 p.207

Ganet en ur c'horn-bro dudius, ma welen ac'hano tour Karaez, Vorgium gozh, koshañ kêr Argoad, baleet ganin war an hevelep douar a bleustras an drouized diwezhañ, an argadourien a stourmas ouzh ar Romaned, an Normaned, ar Franked hag ar Saozon, penaos ne vije ket bet leun ma fenn gant o eñvor pemdeziek ?

1944
Référence : EURW.1 p15

Hiviziken e vije gallet ober gouel ar varzhed (Gorsedd Digor) en hevelep amzer gant ar c’hendalc’hoù, hep kaout aon rak goaperezh al lakizien hag ar chas-kêr.

1944
Référence : EURW.1 p.190

Holl an hevelep oad pe dost, eus a zek da zaouzek vloaz.

1944
Référence : EURW.1 p34

An holl a oa en hevelep sal, er c'hiz ma wele an tri rumm petra o doa pep hini da zibriñ.

1944
Référence : EURW.1 p32

"Kevezer" [a lârer eus] : An neb a glask tizhout ur pal da heul tud hag o deus an hevelep mennad gantañ.

1960
Référence : PETO p86

Da gentañ, etre meur a zepartamant ' Vo rannet rouantelezh Frañs, hep damant D'an eskoptioù kozh bet savet pell ' zo ' Vit m'o devo holl ment hevelep er vro.

1960
Référence : PETO p16

Ha nikun all ne ve er vro / A rafe c'hoazh hevelep stuz ?

1960
Référence : PETO p46

En deiz war lerc'h, tost da vat war-dro an hevelep eur, e tiborzhie al lestr 'Brazza' evit e veaj da aodoù kornaoueg Afrika.

1985
Référence : DGBD p10

en hevelep mare ha me en doa degemeret ivez ul lizher erbedet ennañ an urzhioù, ha kaset unan da gerc'hat un alc'houezer hag ur munuzer.

2012
Référence : DJHMH p. 82

Aes a-walc'h e oa evit an Ao. Utterson, a dra sur, o vezañ ma eztaole nebeut-tre e drivliadoù, ha gant e vignoned zoken e hañvale e zarempredoù bezañ soliet war an hevelep madelezh c'hougemerus.

2012
Référence : DJHMH p10

Daoust ma kemerer abeg hiziv an deiz en doare m'en doa lezet re laosk ar c'habestr war e ijin p'en doa renevezet savadurioù zo - diouzh spered ar mare e oa hag hevelep tamalloù a voe graet da Gervarkêr evit Barzhaz Breizh - e ranker lavarout en doa savetaet meur a savadur a renk kentañ.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 19

Diwar hevelep toueziadur e oa bet krouet un damstil dioutañ e-unan hag a c'haller lavarout e talvezo da batrom, evit un darn, da sevel ilizoù bras, gotek o stil, e kornôg Breizh.

2013
Référence : LLMM niv. 399, p. 5

Rak dezverkoù ur gevredigezh vat a zo, pe a rankfe bezañ, an hevelep re ha re an arz.

2015
Référence : POLDG p. 225

Emañ an hevelep kalm-mik o ren er gêr.

2015
Référence : EHPEA p18

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux