Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
5
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. Bronneg kigdebrer bihan eus ar c'herentiad Felidae, e anv spesad Felis catus, anezhañ ul loen-ti flour e vlevenn. Miaoual a ra ar c'hazh. Ur c'hazh mat da logota. Ar gazhez zo tri c'hazh bihan warni. Kelinet eo ar gazhez. & Trl. Emañ ar c'hazh o lavaret e bater : o rouzmouzat. II. (db. ar plant) 1. Avaloù penn-kazh : gouenn avaloù dous, glas o liv, heñvel o stumm ouzh penn ur c'hazh. 2. Louzaouenn ar c'hazh : anv a roer da veur a seurt plant en o zouez Nepeta cataria. III. Dre skeud. (db. an dud) 1. Hailhon, lampon. Ur brav a gazh ! 2. (dirak un ag.) Anv a roer da dud zo, hervez o zechoù. Kazh gleb : den aonik, mezhek. Me n'on ket ur c'hazh gleb. Aet e oa a-raok evel ur c'hazh gleb. & Kazh born : den aonik. 3. Trl. skeud. Mont a bazoù kazh : kerzhet didrouz. & Bezañ dall e gazh : bez an hep kompren mann ebet. & Dont ar c'hazh da razh : c'hoarvezout. Pa zeuas ar c'hazh da razh ne voe gwelet netra. & Kas ar c'hazh d'ar gêr da ub. : distreiñ ur respont pe un ober heñvel ouzh an hini zo bet. & Kas ar c'hazh gant an-unan : mont kuit pe dilojañ hep reiñ da c'houzout da zen. & [2015] Treiñ ar c'hazh dre e lost : ober ul labour didalvoud. & Ober kazh e-lec'h mil : c'hwitañ. E-sell e oa d'ober mil hag en deus graet kazh. Aet eo an taol da gazh ; kazh eo an taol : c'hwitet eo an taol. & Ober un dro gazh : ober un dro evit netra. & Bezañ evel ki ha kazh : n'en em glevet. & [2015] Ober e gazh gleb : bezañ pilpous. Kaer en doa ober e gazh gleb, gouzout a ouien n'en doa nemet kaz evidon. IV. Termen a ya da sevel estlammadelloù. Kroc'hen ma c'hazh ! te zo un ibil avat ! Daonet 'vo kroc'hen ma c'hazh ! n'in ket d'en em stlabezañ. V. (db. an anadennoù amzer, impl. da spizer) Lost-kazh : seurt koumoul uhel en oabl, dezho stumm blevennoù pe bluñvennoù.

Exemples historiques : 
59
Masquer la liste des exemples

kazh

1499
Référence : LVBCA p111 (chat)

kazh

1659
Référence : LDJM.1 pg chat

kizhier

1659
Référence : LDJM.1 pg chat, caz

kochoned kazh

1732
Référence : GReg pg (petit) chat

ki besk, ha kazh diskouarnet, n'int mat nemet da zibriñ boed

1732
Référence : GReg pg chat (sans oreilles, & chien sans queüe, ne sont pas propres pour la chasse)

miaoual a ra ar c'hazh

1732
Référence : GReg pg (le) chat (miaule)

chat, kazh

1732
Référence : GReg pg chat (chat-chat, pour chasser le chat)

toull kizhier

1732
Référence : GReg pg chattiere

toull ar c'hazh

1732
Référence : GReg pg chattiere

skilfoù ar c'hazh

1732
Référence : GReg pg griffe (Les griffes du chat)

kas ar c'hazh gantañ

1732
Référence : GReg pg deloger (sans trompette, sans bruit)

kaoc'h kazh, kaoc'h ki

1732
Référence : GReg pg crotte (de chat, de chien)

kazh luduek

1732
Référence : GReg pg (petit chat) cendreux

kizhier luduek

1732
Référence : GReg pg (petit chat) cendreux

kazh

1732
Référence : GReg pg chat (animal domestique)

kizhier

1732
Référence : GReg pg chat (animal domestique)

kazh

1732
Référence : GReg 1732 ur myaoü (ur miaou) GReg pg chat (animal domestique)

kizhier

1732
Référence : GReg 1732 ur myaoü (ur miaou) GReg pg chat (animal domestique)

ur c'hazh bihan

1732
Référence : GReg pg (petit) chat

kazh bihan

1732
Référence : GReg pg (petit) chat

ur c'hazh bihan

1732
Référence : GReg pg (petit) chat

lapous kazh

1732
Référence : GReg pg (petit) chat

ar c'hizhier bihan

1732
Référence : GReg pg (petit) chat

kochon kazh

1732
Référence : GReg pg (petit) chat

lapoused kazh

1732
Référence : GReg pg (petit) chat

teod ar c'hazh a zo garv

1850
Référence : GON.II pg garô, garv

Ur c'hazh diskouarnet ne dalv netra da logota.

1850
Référence : GON.II pg kaz (Un chat auquel on a coupé les oreilles ne vaut rien pour prendre les souris).

kazh

1850
Référence : GON.II pg kac'h, kaz (Chat, animal domestique qui prend les rats et les souris. En Vannes, "kâc'h").

kazh

1850
Référence : GON.II pg kac'h, kaz (Chat, animal domestique qui prend les rats et les souris).

Ki besk ha kazh diskouarnet n'int mat nemet da zibriñ boed.

1850
Référence : GON.II pg besk (Chien sans queue et chat sans oreilles ne sont bons que pour manger, pour consommer de la nourriture : c'est un proverbe breton).

kizhier

1850
Référence : GON.II pg kazh (Chat, animal domestique qui prend les rats et les souris. En Vannes, "kâc'h" Pl. "kic'hier").

kizhier

1850
Référence : GON.II pg kaz (Chat, animal domestique qui prend les rats et les souris. Pl.)

Ur c'hazh diskouarn ne dal netra da logota.

1850
Référence : GON.II pg diskouarn (Un chat sans oreilles ne vaut rien pour prendre des souris).

Ur c'hazh dizoñv am eus lazhet.

1850
Référence : GON.II pg dizoñ (J'ai tué un chat sauvage).

Ar c'hazh a vourr o logota, hag ar c'hi o koulineta

1850
Référence : GON.II.HV pg koulinéta (le chat aime à chasser aux souris, et le chien à chasser aux lapins).

Un taol kraban en deus roet ar c'hazh dezhañ.

1850
Référence : GON.II pg kraban (Le chat lui a donné un coup de griffe).

Ker kuñv ha blev kazh

1850
Référence : GON.II pg kûñ (Aussi doux que poil de chat).

It da veuziñ ur re bennak eus ar c'hizhier-se.

1850
Référence : GON.II p.77, "Allez noyer quelques-uns de ces chats-là."

Un deiz da-gaout ar raz santel / E teuas, a-berzh pobl ar razed, / Kannaded, / Da lavaret dezhañ e voa savet brezel / Gant ar c'hizhier hag i : voant deut, en ur dremen, / Da c'houlenn digantañ un draig en aluzen.

1867
Référence : MGK p116-117

« Ar pezh voa mat a lavarez, / Ar pezh a voa fall a nac'hez, / Ha koulskoude te da-unan / A skrab ivez, 'vel a welan, / A-raok an dud hag ar c'hizhier, / Stankoc'h amañ evit em c'hêr. »

1867
Référence : MGK p128

Ur c'hazh paotr mat, gwazh ha ne voa tanav, Krign-migourn e anv, A zidoulle ker brav ar razhed a bep korn, Na welet anezho nag hini kamm na born, Kement en doa lakaet d'ober er bailh o lamm. An nebeud a voa c'hoazh, evit tizhout o zamm, Ne gredent mont er-maez, Gant aon na vijent gwazh.

1867
Référence : MGK p34

Ar c’hi hag ar c’hazh a vev didrouz hag e peoc’h er memes ti, ken na deu unan bennak da isañ an eil war-lerc’h egile ; mes kerkent ha ma vezo iset ar c’hi, e lamm a-razailh war ar c’hazh.

1877
Référence : EKG.I. p.65-66

Micherour kêr hag an den a relijion a zo evel ki ha kazh.

1877
Référence : EKG.I. p.65

Mes, evel a lavar ar re gozh : "Da gazh mat, razh heñvel".

1877
Référence : EKG.I. p.88

bespenn ar c'hazh zoken a ioa klañv

1909
Référence : BROU p. 437 (le chat lui-même était malade)

Un doare dibar a gizhier gouez eo al leoned-se : kement anezho ha tirvi, en tu-hont da nerzh an tarv o devez [o deus] gwevnded ha skañvded ar c’hazh-karvetaer.

1923
Référence : SKET p.17 (+ p.197 "Da reiz[h]a[ñ]" : "P. 17, lin. 8, e lec’h « o devez » lenn « o deus »". )

Gantañ ha diwezhatoc'h heptañ, em eus ergerzhet an holl vroioù-se, bro "Belovesos" da gentañ, an douar uhelvrud, pinvidik ha frouezhus douret gant ar Bodinkos hag an adstêrioù anezhañ, ar Vinolandon, puilh ennañ an trevadoù mezvus en tu-hont hag e-harz ar menezioù bras erc'hek, e troad an hirziarrozioù koadek ma kantre warno an arzh, ar c'hazh gouez hag ar c'havr, ouzh glann al lennoù-meur glas, sioul ha don o dourioù evel an oabl en devezhioù hañv.

1923
Référence : SKET p.13

A ! satordallik ! Fri ar c'hazh e sac'h ar farz ha troad al leue bihan e-barzh ! Sell, 'brepoz, pa zeu da goun din ! Goulc'hen, ha ma kemerfemp bep a c'henaouad [b]ara, ha ma lonkfemp bep a vanne gwin ?...

1929
Référence : SVBV p.9

bremañ e teu ar c'hazh d'ar razh

1931
Référence : VALL pg (maintenant on en vient aux) acte(s)

tad kazh

1931
Référence : VALL Rakskrid p XXXVIII

Ar c’hi a zo o redek louarn pe o redek gad, hag ar c’hazh o logota.

1944
Référence : ATST p.9

Mes ar c’hazh — an targazh, peogwir e oa un targazh — ne oa ket marv ; pell ac’hano, ha kerkent ha ma c’hellas kaout un tammig anal e krogas d’ober : miaou ! miaou ! ma oa un druez selaou anezhañ.

1944
Référence : ATST p.65

Koulskoude, e krede din e oa ar c’hizhier loened fin, mes e pep gouenn e vez kavet, emichañs, loened sotoc’h eget ar re all, hag, e feson, hemañ a oa unan anezho.

1944
Référence : ATST p.63

Ma vo dizrouk o zreizh er bed, / A- holl-galon, breudeur bepred, / Ma ne vo mui na Gwenn na Glaz, / Drailh ruz ganto 'vel ki ha kazh, / Ma ne vo ken na droug na doan, / O ! ma Jezuz, C'hwi ar gwir Oan !

1960
Référence : PETO p84

Logod a red er c'hrignol a-us d'ho kwele. Karout a rafec'h bezañ kazh.

1973
Référence : HYZH Niv. 88, p. 42, Anjela Duval

Hogen un torrad kizhier bihan a oa bet dineizhiet ivez en ur c'horn bennak.

1985
Référence : DGBD p195

Hag ar roudoù-se o tennañ da re ur c'hazh bras ?

1985
Référence : DGBD p61

Kompren ha kendrueziñ a ran met divanet lip on hag ar soñj e rankin ober ma c'hazh gleb e-pad div eur a zo dreist ma maner.

2015
Référence : EHPEA p143

Evel-se e finvezimp-holl. Marteze ne lakaimp ket termen d'hon buhez met delc'her a raimp da dreiñ ar c'hazh dre e lost, ne c'hellimp ket en em zizleañ, serriñ a raimp hon stalioù ha n'hor bo ket peadra da zebriñ na da lakaat hon bugale war ar studi.

2015
Référence : EHPEA p344

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux