Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
3
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. A. 1. (er Grennamzer) Gwaz a zalc'hed douaroù digantañ, en doa beli, gwirioù war tud a oa. Daoulinañ dirak e aotrou. Estreget tud a Iliz e oa an eskibien gwechall, aotrounez vras e oant ivez. 2. (goude ar Grennamzer) Gwaz eus an noblañs, a lignez uhel. Aotrounez an noblañs. Manerioù an aotrounez. & Dre ast. Gwaz ur vaouez a lignez uhel. Ar rouanez he deus graet anezhañ he aotrou. B. Dre ast. 1. Kozh Perc'henn a feurmer udb. digantañ. Paeañ e aotrou. An aotrounez a lakae an dud da sinañ o feurm. 2. Gwaz pinvidik, zo uhel e zere. & Trl. En em gemer evit un aotrou : en em lakaat e par an dud zo uhel o dere. Bezañ en aotrou : bezan gwisket cheuc'h. & Un aotrou kouezhet diwar lost ar c'harr : aet e zere da netra. 3. Pemdez Gwaz a veli. An aotrounez vras a ziviz hag ar re all n'o devez netra da lavaret. C. Diw. vousgoap pe dre zismeg Gwaz cheuc'h, otus pe a ra ardoù. An aotrounez a laka bemdez dilhad Sul. Ar soubenn-se ned a ket e kof an aotrou. & Trl. Ober e aotrou : ober ardoù, bezañ pompadus e emzalc'h. & (goude un ak. spizad) Termen a dalvez da aroueziñ traoù cheuc'h, pompus, liv ar binvidigezh warnañ. Tiez aotrounez. Un tog aotrou. Boued aotrounez. D. 1. (pa gomzer ouzh ar baotred vihan, yaouank) Gwaz deuet. Te, un aotrou ? n'out ken 'met ur fri marmouz evit c'hoazh. Un aotrou zo un den oadet. 2. Dre eilp., dre fent Lampon, den dioutañ e-unan. C'hwi zo un aotrou' vat ! HS. abostol, c'hwil, ebeul, ibil, labous, orin, pipi, unan. 3. Trl. (db. an traoù) Bezañ an aotrou: an hini gwellañ. Al laezh-mañ, hennezh eo an aotrou. HS. mestr. II. A. (goude ar gm. s.) 1. (dirak un anv-tiegezh, ur c'hentanv) Lesanv a roer d'ur gwaz eus an noblañs. An aotrou Yann. (dirak ul lesanv noblañs) An aotrou Kant. 2. (dirak un anv-tiegezh) Lesanv a roer d'ur gwaz dre sevended. An aotrou Kere. 3. Lesanv a lakaer dirak ur garg dalc'het gant ur gwaz, ur vicher a bleustr ur gwaz warni. An aotrou Maer. An aotrou Person. An aotrou Barner. An aotrou Letanant. An aotrou 'n Eskob. An aotrou 'n abad Kere. 4. (dirak Doue, gant ur bennlizherenn-dal) Lesanv a dalvez da verkañ an azaouez. Krediñ en Aotrou Doue. Pedomp an Aotrou Doue. & Trl. skeud. Bezañ Aotrou Doue ub. : bezañ doujet bras gantañ. & Trl. (goude ur g. goul.) Pelec'h an Aotrou Doue .. ? : pelec'h bennak. & Diren. An Aotrou : an Aotrou Doue pe Jezuz-Krist. Dasorc'het eo an Aotrou. 5. (dirak anv ur sant) Lesanv a dalvez da verkañ an azaouez. An aotrou sant Mikael. B. (er vokativ, hep gm. dirazañ ha gant ur bennlizherenn-dal) 1. (dirak un anv-tiegezh, ur c'hentanv pe ul lesanv noblañs) Lesanv a reer gantañ pa gomzer ouzh ur gwaz eus an noblañs, ur roue. Aotrou Roue. & Diren. Aotrou 2. Lesanv a reer gantañ dirak anv karg, micher ur gwaz a gomzer outañ. Aotrou rener. 3. (dirak un anv-tiegezh) Lesanv a reer gantañ dre sevended pa gomzer ouzh ur gwaz deuet. Demat deoc'h Aotrou Kere. & Diren. Aotrou : lesanv a reer gantañ dre sevended pa gomzer ouzh ur gwaz deuet n'anavezer ket e anv. 4. Diren. Lesanv dre azaouez a reer gantañ pa gomzer ouzh Doue. Aotrou Doue, ho pet truez.

Exemples historiques : 
157
Masquer la liste des exemples

yac'h, yac'h aotrou Hilaer

1180
Référence : ABER Niv. 69, p302

hon aotrou unan ha salver

1456
Référence : ISYK.I p108

aotrou bras

1499
Référence : LVBCA pp25, 42 (grand ou puissant)

aotrou

1499
Référence : LVBCA p25 (seigneur)

aotrou ar bed

1499
Référence : LVBCA p21, 25, 34 (sire du monde)

aotrou terien

1499
Référence : LVBCA p25, 193 (signeur terrien)

[«]Ha neuze pa ez vezo aznavezet dre c'hras Doue ar C'hrouer, da vezañ soveren d'an holl draezoù, ha ne ve ket posipl kavout dezhañ heñvel, neuze azeul-eñ ha glorifi-eñ, rak hennezh eo Doue an holl doueoù hag Aotrou an holl aotrounez.[»]

1576
Référence : Cath p7-8

Pan ententas ar werc'hez ar c'hombat ay oa eminant dezhi, hi 'n em rekomandas en holl d'an aotroù Doue.

1576
Référence : Cath p12

ar gentañ [eus peder bazenn skeul an neñv] eo inosanted hec'h holl euvroù[,] an eil eo naeteri a galon[,] [an] drede eo disprizañs a vanite[,] ar bedervet eo gwirionez a gomzoù; pere degrezioù a laka an profet diouzh renk ouzh lavaret : Piv a bigno e menez an Aotrou, etc. ?

1576
Référence : Cath p3-4

Doktrin ar gristenien kompozet gant an tad reverant Ledesme, jezuist. An holl aprouvet, gant an Aotrou a Roazhon. Ha translatet a c'halleg en brezhoneg, gant Tangi Gwegen, beleg hag organist, natif a Leon

1622
Référence : Do. p1

Aotrou

1659
Référence : LDJM.1 pg Seigneur, autrou

aotrounez

1659
Référence : LDJM.1 pg Seigneur, autrounez

M. Petra a gredit-hu sommeramant eus hon Aotrou Jezus-Krist? D. Me gred ez eo Mab da Zoue an Tad Hollgalloudek ker gouiziek ha ker mat hag an Tad ; en deus en em graet den evidomp e kof ar Werc'hez glorius Vari, hag evel-henn ez eo gwir Doue ha gwir den.

1677
Référence : Do. p15

13. Pa sellin ouzh an tourmañchoù / Eus ho mab JEZUZ, va Aotrou, / Grit din neuze geneoc'h gouelañ / En ur gaout truez outañ.

1677
Référence : Do. p68

M. Leveret-eñ [ar c'hredo] e brezhoneg. Me gred e Doue an Tad Hollgalloudek, krouer an neñv hag an douar. Hag e Jezus-Krist e vab unik, hon Aotrou. Pehini zo bet koñsevet eus ar Spered santel, ha ganet gant ar Werc'hez. En deus gouzañvet didan Poñs Pilat, zo bet krusifiet, marv, ha sebeliet. Zo bet diskennet d'an ifern, ha resusitet an trede deiz a-douez ar re varv. Zo pignet en neñv, hag azezet en tu dehoù da Zoue an Tad Hollc'halloudek. Ahane e teuy da varn ar bev hag ar marv.

1677
Référence : Do. p11-13

C'hwi a lavar e kredit e Doue, petra ez eo Doue ? D. Bezañ ez eo krouer an neñv hag an douar, hag an aotrou universel a gement tra zo.

1677
Référence : Do. p13

Aotrou Doue, Doue kozh

1732
Référence : GReg pg ancien

an ao. Doue a zeu a-wezhioù da stenn e zorn war ar pec'her

1732
Référence : GReg pg apesantir

an aotrou 'n alouer

1732
Référence : GReg pg alloué

aotrou 'r priñs

1732
Référence : GReg pg altesse

diskouezidigezh an aelez d'ar batriarched añsien, d'an Itron-Varia, d'an aotrou sant Jozeb

1732
Référence : GReg pg apparition

dishêrañs evit an aotrou

1732
Référence : GReg pg aubaine (succession d'un etranger qui meurt dans un pais, ou il n'est pas naturalisé)

an Aotrou 'r Veli

1732
Référence : GReg pg (Monsieur le) Bailli

madoberoù an Aotrou Doue e-keñver ar bed

1732
Référence : GReg pg benediction(s de Dieu, les bienfaits envers les hommes)

madoberioù an Aotrou Doue e-keñver an dud

1732
Référence : GReg pg benediction(s de Dieu, les bienfaits envers les hommes)

reizh an Aotrou sant Benead

1732
Référence : GReg pg (la regle de S.Benoît)

Aotrou 'n Alvokad, ha ne vez ket moaien da gaout un tammig rigol ?

1732
Référence : GReg pg (Monsieur l'Avocat, donnez moi un) biais (un moyen pour appeler de cette sentence juste prononcée contre moi)

an aotrou Doue a zo mat dreist pep tra

1732
Référence : GReg pg (Dieu est le souverain) bien

kaout grad vat e aotrou

1732
Référence : GReg pg (avoir de la) bienveilance (de son Seigneur)

noz vat deoc'h digant Doue, Aotrou

1732
Référence : GReg pg bon-soir (je vous donne le bonsoir, Monsieur)

Aotrou, Aotrou, na gabalit ket

1732
Référence : GReg pg bouger (Monsieur, ne bougez pas)

em lakaat dindan trugarez an aotrou Doue

1732
Référence : GReg pg (se jetter entre les) bras de la misericorde de Dieu)

en em deurel entre divrec'h an Aotrou Doue

1732
Référence : GReg pg (se jetter entre les) bras de la misericorde de Dieu)

torromp war ar gaoz-se, Aotrou

1732
Référence : GReg pg briser (brisons-là, Monsieur ?)

Chartouzi an Aotrou Sant Bruno

1732
Référence : GReg pg (La Chartreuse de Saint) Bruno

an aotrou 'r Chantr

1732
Référence : GReg pg (Monsieur le) Chantre

an aotrou 'r c'hozh kastell

1732
Référence : GReg pg (Monsieur de) Chateau (-vieux)

al loened ned int netra nemet injinoù natural, war a lavar an Aotrou Descartes

1732
Référence : GReg pg automate (les bêtes sont de purs automates)

lez aotrou

1732
Référence : GReg pg cour (ou juridiction de quelque Seigneur particulier)

barn aotrou

1732
Référence : GReg pg cour (ou juridiction de quelque Seigneur particulier)

dalc'h aotrou

1732
Référence : GReg pg cour (ou juridiction de quelque Seigneur particulier), Fief qu’on tient d’un Seigneur particulier)

ger an Aotrou a gꝂvaon eo ; Doue a-raok

1732
Référence : GReg pg (la) divise [devise] (de la maison de Kman, ou de Carman c'est ; Dieu avant.)

Ger an Aotrounez a Voullag eo : grik da Voullag.

1732
Référence : GReg pg (la) devise (des Messieurs de Molac traduite en François c'est ; Paix à Molac)

Doue a zo an Aotrou a bep tra

1732
Référence : GReg pg Dieu (est le seigneur universel)

douar aotrou

1732
Référence : GReg pg fief (Fief qu’on tient d’un Seigneur particulier.)

an aotrou eus ar font

1732
Référence : GReg pg foncier (Le seigneur foncier.)

an aotrou eus ar douar

1732
Référence : GReg pg foncier (Le seigneur foncier.)

an aotrou

1732
Référence : GReg pg foncier (Le seigneur foncier.)

ur rent a baeer bep bloaz d'an aotrou diwar an douar

1732
Référence : GReg pg foncier (Rente fonciere.)

An aotrou Doue a furmas an den gant un tammig douar.

1732
Référence : GReg pg former (Dieu forma l'homme d'un peu de terre.)

forn aotrou

1732
Référence : GReg pg four (Four à ban, ou bannal, ou public, four de la Seigneurie.)

Tri abostol a welas an aotrou Doue en e c'hloar war menez Tabor.

1732
Référence : GReg pg gloire (Dieu a paru dans sa gloire sur le Thabor.)

An aotrou Doue a recev er gwenvidigezh ar re o deus kunduet bede ar fin ur vuhez santel.

1732
Référence : GReg pg glorifier (Dieu glorife ses élûs après leur mort.)

an Aotrounez an abitanted

1732
Référence : GReg pg habitant (Messieurs les Habitans.)

an aotrou 'n Daofin

1732
Référence : GReg pg dauphin (fils aîné de France)

aotrou

1850
Référence : GON.II pg aotrou, otrou (Seigneur. Maître. Monseigneur. Monsieur) + pg eûtreû + p.19, livre premier, "seigneur".

Er gêr emañ-eñ an aotrou ?

1850
Référence : GON.II pg aotrou (Monsieur est-il à la maison ?)

hoc'h aotrou

1850
Référence : GON.II pg hoc'h

forn-aotrou

1850
Référence : GON.II.HV pg forn-aotrou (Four banal ou public, four de la seigneurie), forn-voutin, forn-wir

aotrou

1850
Référence : GON.II.HV pg aotrou (Hors de Léon, "ôtrou", excepté en Vannes, où l'on dit "eûtreû"), eûtreû.

an Aotrou Doue

1850
Référence : GON.II pg aotrou, Doué (le Seigneur Dieu).

douaroù aotrou

1850
Référence : GON.II.HV pg douar-aotrou (Domaine congéable, se dit d'un domaine que le bailleur peut reprendre, en remboursant au colon ses bâtiments et superfices [sic] Pl.)

Perak 'ta am anvit-hu Noemi, me pehini en deus an Aotrou Hollc'halloudek mezhekaet ha glac'haret ?

1850
Référence : GON.II.HV p.100, Buez Ruth.

En em gaout a reas penaos ar park-se en doa evit aotrou unan eus a gerent Elimelek, hanvet Booz.

1850
Référence : GON.II p.100, Buez Ruth.

douar aotrou

1850
Référence : GON.II.HV pg douar-aotrou (Domaine congéable, se dit d'un domaine que le bailleur peut reprendre, en remboursant au colon ses bâtiments et superfices [sic]).

d'an eil donedigezh eus hon aotrou

1850
Référence : GON.II pg donédigez (A la seconde venue de notre Seigneur).

aotrou

1850
Référence : GON.II pg aotrou (Hors de Léon, excepté en Vannes), ôtrou

Ar mevel-hont en deus bet dibourc'h e aotrou.

1850
Référence : GON.II pg dibourc'h (Ce valet a eu la dépouille de son maître).

An aotrou Doue n'en deus na deroù na diwezh.

1850
Référence : GON.II pg dérou (Dieu n'a ni commencement ni fin).

Aotrounez

1850
Référence : GON.II pg aotrou (Seigneur. Maître. Monseigneur. Monsieur. Pl.) + p.19, livre premier, "des seigneurs".

An daou-mañ a livirin ur ger bennak diwar-benn o labour a-barzh dont da hini an aotrou Milin.

1867
Référence : MGK Rakskrid VI

Aotrou, eme 'l louarn, re vras eo ho morc'hed, C'hwi a zo kalz re vat ; n'ho pezet poan spered; rak m'er goulenn amañ, piv zo 'vit lakaat e ve deoc'h-hu pec'hed debriñ meur [a] benn-dañvad ? Krediñ a ran zoken e voe dezho enor Kaout en ho kof, aotrou, dre ho kouzoug digor. Hag evit ar pastor, e c'heller lavaret E tlee, dre'n hent-se, mont da glask e zeñved. Ha perak 've truez ouzh ur ouenn [a] dud ker kriz, N'o deus evit hor ren ken stur 'met o diviz ?

1867
Référence : MGK p25

Goude-se e voent troet e gregach gant Ezop, e latin, gant Faedr, e brezhoneg kozh gant sant Kadoù, e galleg kozh gant un itron a reer Mari a Vro-C'hall anezhi, e galleg nevez gant Yann ar Feunteun, ar barzh brudet, hag en diwezh, en hon amzer-ni, e brezhoneg adarre, gant Rikoù ha gant an aotrou Gwezbriant

1867
Référence : MGK Rakskrid VI

Goude aotrounez vras, krinet ganto o fri, A deuas pep eil tro, diouzh ma oa hir o dent, Da ziskargañ o gor : holl emezo 'oant sent : an tigred, ar bleizi, bete'ar c'hozh chas bihan A dlee d'ar Baradoz mont diwar hanter vann.

1867
Référence : MGK p25

an aotrou Troude, ar c'horonal, hag eñ desket e-unan gant ar Gonideg, hor mestr deomp-holl, a heñchas anezhañ meur a vloavezh zo

1867
Référence : MGK Rakskrid IX

Perak n'en defe ket ? Hemañ zo tieg aotrou.

1867
Référence : MGK p89

— « Petra vir, aotrou kaezh ? Kement den zo er vro / A gred hag a lavar / Ec'h ouzoc'h re a draoù evit labourat douar. »

1867
Référence : MGK p90

« Hag an dra-se c'hoarvez, bremañ me wel ervat, / Dre na c'hwezin biken tamm ebet tiekaat / Gallout labourat douar a gave din a oa aes, / Ha ne oa ret da se nemet mont war ar maez, / Dre c'houzout ar galleg, d'ober skol da ezen ; / Ha padal, an ezen ra skol d'an aotrouien. »

1867
Référence : MGK p93-94

« Ma vent diwar ar maez e c'houfent holl ervat / N'eo ket aotrouien gaer ' zesko gwell tiekaat. »

1867
Référence : MGK p94

Aotrou, eme ar c'hi, ha petra vir ouzhoc'h, da zont lart eveldon, ha marteze lartoc'h ?

1867
Référence : MGK p8

an aotrou Koadrioù en deus graet, ar pezh na raje aotrou ebet; en deus diwisket e abid aour, gwisket un abid lien paour, gwisket un abid lien leien, 'vit mont da di e vererien

1874
Référence : GBI.II p228

'n aotrou Keraglaz a lâre, d'ar Charlezenn eno neuze : lamit diganti he c'houtelasenn zo indan he c'hotilhonenn

1874
Référence : GBI.II p78

demat deoc'h aotrou Koadrioù

1874
Référence : GBI.II p230

Demat deoc'h emezi, aotrou ar c'hont ma fried, pell amzer vras a zo abaoe na oamp en em welet.

1874
Référence : GBI.II p8

demat aotrou 'r barner hag aotrou 'l lutanant

1874
Référence : GBI.II p254

demat aotrou ar c'habiten

1874
Référence : GBI.II p344

demat deoc'h aotrou ar roue

1874
Référence : GBI.II p568

An aotrou Delande, pa glevas, e abid hernaj en deus gwisket; e abit hernajet en deus gwisket, etrezek Plouilio ez eo aet

1874
Référence : GBI.II p204

A-wechoù e weled dre ar c’hoad bandennoù aotrouien, e karr pe war varc’h, ganto kalz chas, o tont da chaseal dre ar c’hoadoù.

1877
Référence : EKG.I. p.54

— Ya, aotrounez, chomit keit ha ma [kerot]. Menec’h Sant-A[l]bin n’o deus biskoazh gouezet dinac’h netra eus ar pezh o doa d’an neb a c’houlenne.

1877
Référence : EKG.I. p.56

— Gwe... gwe... gwell a se. Ha c’hwi, tu... tu... tud yaouank, na ankou... kou... kounac’hait james an Aotrou Doue, na... na... nag an Aotrou Krist binniget, na... na... nag ar Werc’hez Vari.

1877
Référence : EKG.I. p.182

Nann, biken, eme an Aotrou Feburier, gant herder ! Me ne adoran nemet un Doue, krouer an eñv hag an douar. Idolatriaj a zo amañ, Aotrounez, idolatriaj hepken.

1877
Référence : EKG.I. p.184

An dud diwar ar maez a [z]euas e kêr hag a yeas war-eeun d’an eskopti da gaout an eskob, o zad ; tud kêr a yae ivez war o lerc’h : holl e lavarent : — Aotrou’n eskob, chomit ganeomp !

1877
Référence : EKG.I. p.12

D’ar mare-se, n’oa ket brav doare an dud war an douar. Doue, droug ennañ o welet pec’hedoù ar vro, a lezas e vugale da ober o fenn o-unan. Dall evel ma’z eo an dud hep skoazell an Aotrou Doue, ne zalejont ket da vont dre an hent fall, fall e pep giz : fall evit traoù ar bed-mañ kerkoulz hag evit traoù ar bed-all.

1877
Référence : EKG.I. p.1

Neuze, kerkoulz ha bremañ, aotrounez Kastell o doa bagoù bras a-walc’h evit mont da Vro-Saoz ; neuze, kerkoulz ha bremañ, e vije kavet, e-touez an noblañs evel e-touez ar goueriaded, martoloded kalonek a-walc’h evit ober a-galon-vat ar veaj, n’eus forzh peger risklus e oa.

1877
Référence : EKG.I. p.17

Mat, ar veleien hag an aotrouien a guzulie an Aotrou de la Marche a gavas dezho n’oa ket gwelloc’h hent eget hennezh da dec’het a-raok an dud fallakr o doa kement a zroug ouc’h an Aotrou’n eskob.

1877
Référence : EKG.I. p.19

Setu amañ o anvioù : an Aotrou Hermit, an Aotrou Malledant, an Aotrou Yann, an Aotrou Jegou, an Aotrou Korr.

1877
Référence : EKG.I. p.89

Bremañ e kavont gwell selaou kuzulioù fall ul lastez aotrou, deuet eus n’ouzon dare a belec’h, n'eo mat da netra en e vro, hag a ya dembrest kuit diouto, goude bezañ graet goap anezho, eget o beleien a chom atav ganto, a gemer perzh en o foanioù, a chom da bediñ Doue e-harz treid o gwele ken n’o devezo tennet o huanad diwezhañ, goude bezañ roet dezho ar pardon eus o fec’hedoù ha digoret dezho Baradoz an Aotrou Doue.

1877
Référence : EKG.I. p.97

Ar Pab a Rom ho kemero / Dre Aogustin ho kwir Aotrou ; / Setu aze an hent hepken / Deoc’h da zeraou ho pinijenn.

1877
Référence : EKG.I. p.106

Aotrou person, den a zoujañs Doue hag a urzh vad, digorit dor ho ti d’ho sakrist en deus ezhomm da gomz ouzhoc’h !

1877
Référence : EKG.I. p.117

Aotrou Doue, ho pet truez ouzhin !

1877
Référence : EKG.I. p.132

Pediñ a ris em c’halon an Aotrou da bardoniñ dezho an torfed-se.

1878
Référence : EKG.II p.31

Nag e tlee bezañ rok ar Republik gant soudarded n’oant mat nemet da zeviñ manerioù an aotrounez ha tiez al labourerien vat hag a zoujañs Doue, da deuler e puñsoù beleien, merc’hed ha bugale !

1878
Référence : EKG.II p.54

Kaout a ra deoc’h e c’hell bezañ kement-se a vignoniaj etre un aotrou a ouenn uhel, evel an Aotrou de la Tour ha me, labourer-douar diwar ar maez ?

1878
Référence : EKG.II p.66

Mes, [A]otrone[z] int, a lâr darn !!! [A]otrone[z], a lâran-me ive[z] ! Hag an daou all a zo 'n em laket enep de[zhe] war ar renk, n’int ket [A]otrone[z] ive[z] ? Sellet ‘ta deus o levitenno[ù] !

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

An [a]otro[u] Des Cognets, hag an [a]otro[u] Charles Vallée, a zo bet pedet da‘n em lakat war ar renk.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

aotrou 'c'hure

1909
Référence : BROU p. 202 (en pays de Qumperlé)

aotrou 'n eskob

1909
Référence : BROU p. 202

homan, an aotrou-mañ

1909
Référence : BROU p. 253 (quand on veut pousser l'ironie à l'extrême, on intervertit parfois les genres. D'un petit maître on dira par exemple : hou-mañ an Aotrou-mañ)

Aotrou Doue, hon sikourit, mir[i]t na ’c’h afemp hon-unan da goll war-lerc’h ar mennozhioù goullo, ar pedennoù didal hon eus bet dibunet dirak ho furnez !

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.843 (Miz C'hwevrer 1924)

— Janedig, va merc’h ! va merc’h !… It gant an aotrou Doue !… Doue d’ho digemer en e Varadoz !… It en peoc’h, Janedig, ho mab a vo va mabig !…

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.809-810 (Miz Genver 1924)

— Ret eo evelkent mont da gaout an aotrou person, eme an amiegez. — Ya, ya, deomp, a lavaras ar plac’h kozh — Marc’harid a oa he hanv, mamm-gozh ar bugel, mamm e dad — ret eo mont. Ar paotr a ranko bezañ badezet, hag ar vamm sebeliet… Ne zebro ket ac’hanomp !…

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.808 (Miz Genver 1924), ("an amiegez" reizhet e Niv. 38, "ERRATA" p.846).

An aotrou hag an itron a rae eno o ziegezh gant o daou vugel e-pad an hañv ; deut ar goañv ec’h aent da gastell Tremedern, en koadoù bras ar Jaou.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.807 (Miz Genver 1924)

War penn ar c’hra, maner an aotrou kont Tremedern, maner Penn-ar-Run, kastell Brechou.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.807 (Miz Genver 1924)

Ar garabasenn, distro eus ’tal al lenn, a [z]euas da gaout he aotrounez : — Petra ’zo c’hoarvezet, Frañseza ? — Al laer ! al laer ! aotrou person.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.866 (Miz Meurzh 1924)

Ar barner a oa un aotrou ha n’oa ket brav delc’her penn outañ.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1031 (Gouere-Eost 1924)

— Petore hanv, Marc’harid ? — Yvon, Yvonig, aotrou kure.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.810 (Miz Genver 1924)

An aotrou Dom Mikael an Nobletz, an diwezhañ eus gouenn aotrou yaouank Tremedern.

1925
Référence : BILZ2 p.118

Tri garroñs all, leun a aotrounez hag a itronezed, a deu war-lerc’h ; war varc’h ar vererien gant o gwragez, ha pelloc’h, war-lerc’h c’hoazh, war droad, paotred ar c’homanañchoù hag ar C’hernevoded, kerent ar brigadier, gant o mestrennoù mezher, o brageier berliñj glas hag o [g]amachoù kanab ha pitouilh.

1925
Référence : BILZ2 p.156

— Ya, ya, eme Bilzig, — aon dezhañ, ken a grene, dirak ar bugelig ken gwenn ha linselioù he gwele : aon dezhañ ? marteze, marteze… ivez dirak an den kozh barvek — Ya, ya, me, eo, aotrou, me…

1925
Référence : BILZ2 p.120

Hag ar baotrezig dihunet a sellas. Hag en traoñ ar pazennoù e weljont un aotrou hag un itron. Un aotrou hag un itron d’ar c’houlz-se eus an noz ?…

1925
Référence : BILZ2 p.125

— N’em eus ket a voneiz, aotrou ; en distro e paefet ac’hanon. — En distro ?… Dalc’h ar c’hemm evidout hag evit da c’hoar. — Trugarez, aotrou !

1925
Référence : BILZ2 p.126

Ar brud a oa en em skignet penaos an aotrou marc’heg, fritet gantañ e drantell e Roazhon pe e Pariz, en devoa ranket dont da c’houlenn repu digant e vamm ; darn all a lavare penaos ar marc’heg, erru un tamm en oad, tremenet gantañ e hanter-kant vloaz, a oa deuet da Gervarker da ziskuizhañ, evit disternañ, evit erbediñ an nebeud peadra a oa manet gantañ war-lerc’h ar c’hartoù hag ar merc’hed.

1925
Référence : BILZ2 p.152

Pedet int holl da zont da valarjezañ ha da zigas gante o filligoù arem, o zaboulinoù, o c’herniel-boud, o binioù hag o bombardoù, evit enoriñ an aotrou hag an itron nevez.

1925
Référence : BILZ2 p.156

aotrou

1927
Référence : GERI.Ern pg aotrou

aotrounez

1927
Référence : GERI.Ern pg aotrou

aotrou

1927
Référence : GERI.Ern pg aotrou

aotrounez

1927
Référence : GERI.Ern pg aotrou

aotrou

1927
Référence : GERI.Ern pg aotrou

aotrouien

1927
Référence : GERI.Ern pg aotrou

aotrou

1927
Référence : GERI.Ern pg aotrou

aotrou

1931
Référence : VALL autoritaire

aotrou

1931
Référence : VALL Levrlennadur p VIII

Ne oa ket kalz a baotredigoù e skol an aotrou Bouder, daoust da Garnoed da vezañ ur barroz vras, gant he 2.800 a drevidien.

1944
Référence : EURW.1 p20

Goude lein, paotred Bignan a zisplegas ur pezh c'hoari nevez-savet gant Job ar Bayon : En Eutru Keriolet [An aotrou Keriolet].

1944
Référence : EURW.1 p.207

Ar vedisined, Job, n’int mat nemet da gas ar gristenion d’ar vered a-raok m’eo deuet an eur merket dezho gant an Aotrou Doue.

1944
Référence : ATST p.41

Da stourm hor boa ouzh brizhsoñjennoù aotrounez diwezhat, hag ouzh beleien disfizius, ne oant ket sur petra ‘oamp o klask.

1944
Référence : EURW.1 p.206

Pa veze leinoù beleien e ti an Aotrou person, - Toussaint Pinson,- e vezen pedet atav, da ziduañ ar gompagnunezh gant ma sonioù.

1944
Référence : EURW.1 p.209

Mont d'an oferenn-bred : selaou ar c'han war an ton krampouezh gwinizh, selaou ar seurezed o kanañ kantikoù brezhonek ; selaou ar sakrist kozh o son an ofikleid, pa gane e vleje evel ur c'hole ; selaou ar person, an aotrou Pinson, pe ar c'hure, an aotrou Kozaned, pe an tad Jouan, oc'h ober o sarmon e brezhoneg ; ar c'hleier bihan o tiñsal, ar c'hleier bras o vrallañ, holl e oant brav da glevout ; ha goude an oferenn-bred, selaou an embannoù, « war ar groaz ».

1944
Référence : EURW.1 p26

En eil e oa bugale ar berc'henned diwar ar maez, ar genwerzhourien, an aotrounez vihan, houmañ a gouste 400 lur.

1944
Référence : EURW.1 p32

Diskouezet e voen gant Vallée, lorc'h ennañ gant e « ebeul », d'an Aotrounez Ar Braz hag Ar Govig, a oa daou vañsoner pennañ an ti e oad o vont da sevel.

1944
Référence : EURW.1 p67

An aotrounez -diskennidi an dierned- o doa lavaret en ur zigouezhout er vro : an douaroù a zo dimp.

1944
Référence : EURW.1 p8

Un toull-bac'h ?.. Doue ra viro ! Ar c'hreñvlec'h savet gant an Aotrou evit e Zibabidi, ne lavaran ket.

1949
Référence : SIZH p.46

- Me, dimezell, n'on na Tad na porzhier. Pediñ a ran an Aotrou Doue, avat, ma ray diouzhin ur servijer doujus hag ur beleg izel e galon, hogen barrek hag helavar da brezeg E Anv Santel.

1949
Référence : SIZH p.45

Unan eus reolennoù ar gouent a gemenne e vije fiziet er yaouankizoù-se, a oa da vezañ ministred an Aotrou Doue, da lavarout eo ar vegenn eus ar Gristenienn, pep a sizhuniad labourioù izel, da voazañ o c'halonoù ouzh ar sentidigezh hag an izelegezh.

1949
Référence : SIZH p.41

Rak, ni, an Dibabidi, ne veritomp ket hon enor. N'omp netra nemet uloc'h ha sempladurezh. Netra ne gont nemet an Aotrou hag E c'hras...

1949
Référence : SIZH p.61

N'on bet nemet ur wech e kêr, hag e voe evit kas d'ar vered un Aotrou « Cura » kozh, a oa deut da vervel en hor manati.

1949
Référence : SIZH p.50

- Ha gouzout a rez, te, petra eo an dra-se, Karout ? Mousc'hoarzhin a reas al lean, didroidell. - Moarvat ! P'eo ar Garantez lezenn bennañ an Aotrou Krist, hor Salver.

1949
Référence : SIZH p.50

Aotrouned, bennozh Doue hag an aelez.

1960
Référence : PETO p35

« Aotrouned » 'rez ouzomp, sitoianed, / Ha ni e bro ar Republikaned ? / Ken a aotrouned na noblañs ne chom, / Rak d’o gouenn fallakr amañ 'oa re domm.

1960
Référence : PETO p35

Aotrou person, 'maon o paouez / Klevout kuzul 'tre div vaouez, / Ganto kaoz e pleg o skouarn / Eus gwidreoù kamm al louarn.

1960
Référence : PETO p29

Ne c'hellan, hep mar, ' met ho tigareziñ / Ha bepred e pedin Doue d'ho kwareziñ. / Hogen, aotrouned, teurvezit azezañ. / War al lezenn nevez, hep mui gouzezañ, / Em eus bet kefridi d'ho kelenn ervat, / Evidoc'h, da c'houde, da zilenn d'ho krad.

1960
Référence : PETO p15

Chomet eo eno, emezañ, e-lec'h mont ivez da gichen an hent-bras da chom, dre m'en deus plantadegoù kafe ha kakao da deuler evezh outo. Un doare "aotrou" a oa anezhañ eta.

1985
Référence : DGBD p123

An aotrou Milon, ar c'helenner, a oa just o klask gouzout pelec'h edon, rak moarvat en devije, diwar an deiz kentañ a viz genver '37 ur plas labour evidon.

1985
Référence : DGBD p5

Krediñ a ris lakaat va zammig aotrou da verzhout e oa c'hwezh falsentez gant an afer-se

2012
Référence : DJHMH p14

Plegañ o fenn o deus graet an dud ha deuet int da vezañ tonkelour, Aotrou komiser.

2015
Référence : EHPEA p17

"Itron Anna, an aotrounez-se a zo poliserion ha fellout a ra dezhe komz ouzhit," a lavar dezhi al liorzher.

2015
Référence : EHPEA p48

Étymologie

Termen predenek a glot gant ar c'hembraeg "athro" (kelenner), "altro" e henvrezhoneg. Troet eo ar gensonenn "-l-" da "-o-" e brezhoneg a-vremañ. An hevelep emdroadur a stader er ger "aod" diwar ar wrizienn "alt-", kembraeg "allt" (tor ur menez).

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux