Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

Mirc'hed (kalloc'h ha spazh) ha kezekenned hag o re vihan hep lakaat kemm a-fet reizh nag a-fet oad. Redadegoù kezeg. & Kezeg gwad : kezeg a sav ar ouenn anezho en XVIIIvet kantved diwar hironaat kezekenned saoz ha mirc'hed kalloc'h eus ar Reter. & Un aneval-kezeg, ul loen-kezeg, ur penn-kezeg : un hinienn eus rumm ar c'hezeg, hep lakaat kemm a-fet reizh nag a-fet oad. & Mammoù-kezeg : kezekenned reoù vihan warno. Ar mammoù-kezeg o c'helver d'o c'haout ebeulien hag ebeulezed. HS. roñseed. 2. Trl. skeud. Pellaat diouzh e gezeg : cheñch danvez ar gaoz emeur ganti. & Stagañ kezeg ouzh lost ar c'harr : ober ul labour war an tu gin. & Bezañ ken laouen ha kezeg digerc'h : bezañ drouklaouen. & Bale war gezeg : bezañ gwarizius, etre priedoù. & Bezañ berr war e gezeg : kaout poan o tennañ e anal, pe bezañ berr en arc'hant. 3. Merien*-kezeg.

Exemples historiques : 
78
Masquer la liste des exemples

stern kezeg

1732
Référence : GReg pg harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer.)

staget ar c'hezeg

1732
Référence : GReg pg harnacher (Harnacher les chevaux pour tirer, pp.)

Ar foenn nevez a zo dañjerus da'r c'heseg.

1732
Référence : GReg pg foin (Le foin nouveau est dangereux aux chevaux.)

foar ar c'hezeg lart

1732
Référence : GReg pg foire (La foire Saint Mathieu à Quimper.)

stagañ ar c'hezeg

1732
Référence : GReg pg harnacher (Harnacher les chevaux pour tirer.)

Ar gobilin en deus skrivellet ar c'hezeg.

1732
Référence : GReg pg esprit folet (L'Esprit follet à étrillé les chevaux.)

Ar jodouin en deus skrivellet ar c'hezeg.

1732
Référence : GReg pg esprit folet (L'Esprit follet à étrillé les chevaux.)

Ar mestr-Yann, en deus skrivellet ar c'hezeg.

1732
Référence : GReg pg (l') Esprit (follet à étrillé les chevaux)

starnet ar c'hezeg

1732
Référence : GReg pg harnacher (Harnacher les chevaux pour tirer, pp.)

harneziñ kezeg

1732
Référence : GReg pg harnacher (mettre à des chevaux le harnois qu'il leur faut pour porter)

harnezet kezeg

1732
Référence : GReg pg harnacher (mettre à des chevaux le harnois qu'il leur faut pour porter, pp.)

aveet ar c'heseg

1732
Référence : GReg pg harnacher (mettre à des chevaux le harnois qu'il leur faut pour porter, pp.)

sternañ ar c'hezeg

1732
Référence : GReg pg harnacher (Harnacher les chevaux pour tirer.)

sternet ar c'hezeg

1732
Référence : GReg pg harnacher (Harnacher les chevaux pour tirer, pp.)

starnañ ar c'hezeg

1732
Référence : GReg pg harnacher (Harnacher les chevaux pour tirer.)

kezeg baian

1732
Référence : GReg pg alesan

kezeg gell

1732
Référence : GReg pg (cheval) bai, (cavale baïe, à l'isle de Baz)

kezeg barbar

1732
Référence : GReg pg (cheval de) Barbarie

kezeg Barbari

1732
Référence : GReg pg (cheval de) Barbarie

morzhol da houarnañ kezeg

1732
Référence : GReg pg brochoir (marteau de maréchal)

kezeg kablus

1732
Référence : GReg pg cabrer (cheval qui se cabre souvent)

kezeg skabrus

1732
Référence : GReg pg cabrer (cheval qui se cabre souvent)

pallinier-kezeg

1732
Référence : GReg pg caparacon (housse de chevaux)

starn ar c'hezeg

1732
Référence : GReg pg harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer.)

starn kezeg

1732
Référence : GReg pg harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer.)

kezeg

1732
Référence : GReg pg cheval (animal)

kezeg saoz

1732
Référence : GReg pg cheval (Anglois)

kezeg spagn

1732
Référence : GReg pg cheval (d'Espagne)

kezeg spazh

1732
Référence : GReg pg cheval (hongre)

lennoù ar c'hezeg

1732
Référence : GReg pg abreuvoir

Kompagnunezh vras a noblañs gant kezeg harnezet, ha arosioù akipet, evit kompagnunekaat ur Priñs, pe, un Ambasadour bennak, en ur pompad dreistordinal.

1732
Référence : GReg pg cortege (compagnie de Princes en quelques ceremonie pompeuse)

stern ar c'hezeg

1732
Référence : GReg pg harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer.)

kezeg

1850
Référence : GON.II pg marc'h (On dit partout "kézek", des chevaux, mot qui semblerait plutôt le plur. de "kazeg", jument) + pg kézek (C'est le pluriel irrégulier de "marc'h", cheval et de "kazek", jument).

Ur c'higner kezeg eo.

1850
Référence : GON.II pg kiñer (C'est un écorcheur de chevaux).

kezeg

1850
Référence : GON.II pg kazeg (En Vannes, on dit "kézek", au plur. [pour "kazeg" : ] Jument, la femelle du cheval. Cavale.] Partout ailleurs qu'en Vannes, on entend par "kézek", tout un haras, tant chevaux que cavales, On s'en sert aussi comme plur. irrégulier de marc'h, cheval), kézek

Kasit ar c'hezeg d'ar park.

1850
Référence : GON.II pg kazeg (Menez les chevaux au champ), pg kézek.

kezeg diharnez eo em eus gwelet

1850
Référence : GON.II.HV pg diharnez

Ne garan ket ar c'hezeg dilostet.

1850
Référence : GON.II pg dilôsta (Je n'aime pas les chevaux auxquels on a coupé la queue).

disternet oc'h eus-hu ar c'hezeg ?

1850
Référence : GON.II pg disterna, distarna

it d'e glaskout, mar kirit, e-kreiz ar c'hezeg

1850
Référence : GON.II pg é-kreiz, ékreiz

kezeg kaer a oa e ti va zad

1850
Référence : GON.II pg é-tî

ec'hoazañ a ra ar c'hezeg

1850
Référence : GON.II pg ec'hoaza

it da c'heotañ ar c'hezeg

1850
Référence : GON.II pg géota

paotr ar c'hezeg

1850
Référence : GON.II.HV pg paotr-ar-c'hézek (Voyez "mével-kézek").

mevel-kezeg

1850
Référence : GON.II.HV pg mével (-kézek), paotr (-ar-c'hézek)

kezeg a gavot er post

1850
Référence : GON.II.HV pg post

Kristilhadennoù ar c'hezeg a gleven

1850
Référence : GON.II pg kristiladen, gristiladen

kezeg

1850
Référence : GON.II p.20, livre premier "des chevaux"

Ar c'hezeg a zo gwerzhet.

1850
Référence : GON.II p.60, livre second, "Les chevaux sont vendus".

Kezeg ho preur a zo kaer.

1850
Référence : GON.II p.60, livre second, "Les chevaux de votre frère sont beaux".

Ma ven pinvidik em be kezeg kaer.

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, « Si j’étais riche, j’aurais de beaux chevaux ».

Kezeg kaer a gaver e Breizh.

1850
Référence : GON.II p.92, livre second, « On trouve de beaux chevaux en Bretagne ».

Ho kezeg a zo kaer, hogen hemañ a zo kaeroc’h.

1850
Référence : GON.II p.70

Deuit da aveiñ ar c'hezeg.

1850
Référence : GON.II pg avéein (Venez atteler les chevaux).

Un dervezh[,] abafet gant trouz ar soroc'hell, / He ozhac'h he c'has kuit da ober he zrabell, / Da ziwall war ar maez[,] kezeg, ha saout, ha moc'h.

1867
Référence : MGK p75

— Da vihanañ, Per, emeve, amañ ne dapimb ket a c’hwen. — Nann, mes moui, pe gelien-[m]orz, diwar ar c’hezeg, ne lavaran ket avat. — Ne pezo nemet skrabat un tamm hag e nijint kuit.

1877
Référence : EKG.I. p.72-73

Dont a rejont en-dro, eonennet ar c’hwezenn war o c’hezeg, hep bezañ kavet eskob ebet.

1877
Référence : EKG.I. p.16

Sevel a ranke e poent evit boueta e gezeg da vont d’ar park ken abred hag ar re all.

1877
Référence : EKG.I. p.135

Ar gwel a gement-se a lakeas kement a zroug e Lokristiz, ma kemerjont pep a bennad-bazh da skeiñ war ar soudarded en ur grial : — Soudarded disakret, hon tud-kozh-ni a soube o biziad er piñsin-se evit kemeret dour binniget, ha c’hwi a laka ho kezeg da evañ ennañ ?

1878
Référence : EKG.II p.81

Evelato e kave din em bije lojeiz e Maner al Liorzhoù, rak, ouc’hpenn m’oamp ivez ’ta un tamm kerent, evel em eus her lavaret deoc’h, bremañ e oa war-dro eizh miz, em boa graet ur vad vras da Herve en ur prosez en doa bet gant ur marc’hadour kezeg.

1878
Référence : EKG.II p.35

Paeañ an teil, charreet ane[zh]añ ul lev hanter, gant kastell-estek ha pemp a gezeg, se zo arc'hant, a lâran dit !

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

Pere eo ho kezeg ?

1909
Référence : BROU p. 406 (quels sont vos chevaux ?)

Pa gouezhas, an Arzh distourmus e argad, ez oa en-dro dezhañ ur c’helc’hiad bras a gorfoù enebourien ha kezeg en doa lazhet, ken e neue er gwad e gorf a-bezh.

1923
Référence : SKET p.19

E kement lec’h bennak ma vijent, loened gouez douar Manos, kirvi, kezeg, tirvi, a droe diwar o c’harnoù da sellout war-du an daou zen-doue.

1923
Référence : SKET p.60

Damc’houde, e save ar Breur hag ar C’hoar en ur c’harr pederrodek a brenn-kelenn lufret-flamm kaeraet gant aour hag outañ ur sterniad kezeg gwenn (1).

1923
Référence : SKET p.61

Skrivellañ ha barrskubañ o doa graet ar c’hezeg, an oc’hen, ar buoc’henned hag an holl loened-chatal ; livañ o c’herniel d’ar bioù ha d’an deñved moumoun, o c’horf d’ar c’hon ha d’ar c’hizier ha lakaat en o c’herc’hen garlantez ha bleunioù.

1923
Référence : SKET p.63

Bouc’hal-lazhañ an doueed a droc’he kostezennoù ar c’hezeg gwenn, ar c’hezeg ruz, kezeg al lidlazhadenn (1).

1923
Référence : SKET p.120

Kludañ a rejont war ar gwez tro-dro, ma teuas ar re-mañ, eus glas ma ’z oant diaraok, da vezañ du gant ar brini, ha ma vouge koagadeg an engroez-se a evned mouezhiadeg ar wazed hag ar maouezed, blejadeg ar saout ha c’hwirinadeg ar c’hezeg.

1923
Référence : SKET p.131

Hag int ha troc’hañ keuneud eno, enaouiñ tan, tennañ dour, peuriñ o c’hezeg hag o oc’hen.

1923
Référence : SKET p.131

Un den penn-tarvoal gwisket e du a gerzhe e-tal ar c’hezeg, ur garzhoù gantañ en e zorn.

1924
Référence : SKET.II p.38

An eil penndevezh a yeas gantañ da bleustriñ war al lasbannañ e peurvan ar c’hezeg.

1924
Référence : SKET.II p.23

kalz a gezeg outañ

1931
Référence : VALL pg atteler

Stagañ a reas gant ar binvioù, tommañ a reas ouzh ar savadurezh kezeg, saout, deñved, ha pa dennas d'ar bilhed e 1858, ne oa ket kalz gwelloc'h gwazed egetañ e kanton Uhelgoad.

1944
Référence : EURW.1 p10

– Hag e tibunen d'ezo va c'hentel : « "As-tu vu ?" 'Teus ket gwelet ? ; "Quat' chevaux", pevar a gezeg ; "passer par ici", tremen dre amañ ; "Ce matin", ar beure-mañ. »

1944
Référence : EURW.1 p19

« Chomit amañ ! » a lavaras ar marichal, « me a yelo va-unan da zilojañ Satanaz, ha da deurel dreist e benn al lerenn-mañ ["lêrenn-mañ"]. » Hag ar marichal a ziskouezas al l[ê]renn en doa degaset gantañ hag a servije dezhañ, er c’hovel, da sevel treid ar c’hezeg evit o houarnañ.

1944
Référence : ATST p.116

— « Degas amañ ar roeñv ! » eme ar mousig, « rak re bell eo aet ar vag ha poent eo din mont da reiñ kerc’h d’ar c’hezeg. »

1944
Référence : ATST p.96

Ar porzh a veze leun-kouch a gezeg hag a weturioù.

1944
Référence : EURW.1 p28

Kirri dre gezeg niverus a zo evit pourmen an dud.

1985
Référence : DGBD p16

Note d'étude

Lenn a reer e GON.II e vez graet gant "kezeg" evit menegiñ meur a gazeg (kezekenned) e Bro-Wened hag evit menegiñ meur a varc'h e lec'hioù all.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux