Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
14
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

1. Traezenn vetal, arem prl., dezhi stumm ul lestr war e c'henoù a vez lakaet da seniñ, da dregerniñ war-bouez ur vazhoulenn - en diabarzh - pe ur morzhol - en diavaez. Kleier an tour-iliz. Un taol kloc'h. Boleañ, brallañ, seniñ ur c'hloc'h, ar c'hleier. Seniñ ar c'hleier a-vole-vann. Emañ ar c'hleier o seniñ. Emañ ar c'hloc'h bras e bole. Seniñ a-herr a ra ar c'hleier. Mouezh ar c'hleier. Kambr* ar c'hleier. 2. Kloc'hig : kloc'h bihan. Kleierigoù o tintal. & Dre heveleb. Bleuñvenn dezhi stumm ur c'hloc'h. Kleierigoù ar brug, ar brulu. 3. Dre ast. Son kloc'h pe gleier. Kloc'h an oferenn. Kloc'h an deiz, kloc'h an noz. Kloc'h an tan, an tan-gwall. & Kloc'h-euzh, kloc'h-galv : son a gemenn ur gwall bnk. Kloc'h-galv ar brezel. 4. Trl. kv. Bezañ bouzar-kloc'h, bouzar evel ur c'hloc'h : bouzar-tre. & Bezañ yac'h-kloc'h : yac'h-tre. & Bezañ kamm-kloc'h: kamm-tre. & Bezañ mezv evel ur soner kloc'h : mezv-tre. & Trl. skeud. Brallañ ar c'hloc'h : luskellat (ur bugel). 5. Trl. skeud. Brallañ, seniñ e gloc'h, e gloc'h bras ; lakaat bole en e gloc'h ; seniñ e gloc'h e-unan ; stagañ ur gordenn dev ouzh e gloc'h bras ; lakaat e gloc'h da dintal re skiltr : fougeal. Hemañ n'en deus ezhomm kloc'her ebet evit seniñ e gloc'h. & Bezañ o seniñ e gloc'h d'ober udb. : reiñ da gompren e c'hoantaer, e vezer e soñj ober udb. Emañ o seniñ he c'hloc'h adarre da vont d'ar gêr.

Exemples historiques : 
96
Masquer la liste des exemples

kloc'h

1499
Référence : LVBCA p116 (campane, cloche, sonette)

brimbalat ar c'hloc'h

1659
Référence : LDJM.1 pg brinbalat (ar cloc'h)

klec'h

1659
Référence : LDJM.1 pg cloche, cloc'h

kloc'h

1659
Référence : LDJM.1 pg cloche

brañliñ ar c'hleier

1659
Référence : LDJM.1 pg carillonner

kleier

1659
Référence : LDJM.1 pg cloche

bazhoulenn ar c'hloc'h

1699
Référence : Har. pg bazhoulenn (batant de la cloche), kloc'h

son ar c'hlec'h en naou du

1732
Référence : GReg pg cloche (sonner les cloches à la volée, ou en branle)

brinbalat ar c'hleier

1732
Référence : GReg pg (carillonner les) cloche (s)

seniñ ar c'hleier gant kadañs

1732
Référence : GReg pg (carillonner les) cloche (s)

Droukkontant evel un teuzer kloc'h.

1732
Référence : GReg pg fondeur (Etonné comme un fondeur de cloches.)

Saouzanet evel un teuzer kloc'h.

1732
Référence : GReg pg fondeur (Etonné comme un fondeur de cloches.)

Souezhet evel un teuzer kloc'h.

1732
Référence : GReg pg fondeur (Etonné comme un fondeur de cloches.)

skiltr ar mouezh, ar c'hleier

1732
Référence : GReg pg eclat (parlant de la voix, ou du son)

kloc'h

1732
Référence : GReg pg (sonneur de) cloche (s)

kleier teuz

1732
Référence : GReg pg fonte (Cloche de fonte, p.)

kloc'h teuz

1732
Référence : GReg pg fonte (Cloche de fonte.)

ar c'hloc'h-hont hon galv d'ar brezegenn

1732
Référence : GReg pg appeller

kloc'h an angoni

1732
Référence : GReg pg agonie

kloc'h ar basion

1732
Référence : GReg pg agonie

koadaj ar c'hleier

1732
Référence : GReg pg befroi (charpenterie qui soûtiens les cloches d'une tour)

kloc'h an efreizh

1732
Référence : GReg pg befroi (cloche destinée à sonner l'alarme dans une place frontiere)

kloc'h an toklin

1732
Référence : GReg pg befroi (cloche destinée à sonner l'alarme dans une place frontiere)

lagadenn ur c'hloc'h

1732
Référence : GReg pg beliere (anneau qui sus pend le batant d'une cloche)

lagadennoù kleier

1732
Référence : GReg pg beliere (anneau qui sus pend le batant d'une cloche)

benediksion ur c'hloc'h

1732
Référence : GReg pg (la) benediction (d'un cloche)

brall ar c'hloc'h

1732
Référence : GReg pg (le) branle (d'une cloche)

bole ar c'hloc'h

1732
Référence : GReg pg (le) branle (d'une cloche)

ne soner ket ar c'hleier d'ar Wener-ar-Groaz, pehini eo deiz kañvoù hon Salver ; rak gwechall n'edo ket ar c'hiz en Iliz da seniñ glaz

1732
Référence : GReg pg cloche (le jour du Vendredi Saint on ne sonne point les cloches ; parce qu'anciennement on ne les sonnoit point pendant le dueil)

brinbalat ar c'hleier

1732
Référence : GReg pg carillonner

brinbalat ar c'hleier gant kadañs

1732
Référence : GReg pg carillonner

kloc'h

1732
Référence : GReg pg cloche

kleier

1732
Référence : GReg pg cloche

klec'hi

1732
Référence : GReg pg cloche

klec'h

1732
Référence : GReg pg cloche

kloc'h

1732
Référence : GReg pg cloche

kleier

1732
Référence : GReg pg cloche

kloc'hoù

1732
Référence : GReg pg cloche

ur c'hloc'h

1732
Référence : GReg pg (une) cloche

ar c'hleier

1732
Référence : GReg pg (une) cloche

ur c'hloc'h

1732
Référence : GReg pg (une) cloche

ar c'hloc'h

1732
Référence : GReg pg (une) cloche

er c'hleier

1732
Référence : GReg pg (une) cloche

kleier munut

1732
Référence : GReg pg (petite) cloche (clochette)

ar c'hloc'h bras

1732
Référence : GReg pg (la grosse) cloche

ar c'hleier bras

1732
Référence : GReg pg (la grosse) cloche

ar c'hloc'h bihan

1732
Référence : GReg pg (la petite) cloche

ar c'hleier bihan

1732
Référence : GReg pg (la petite) cloche

ar c'hloc'h krenn

1732
Référence : GReg pg (la) cloche (moyenne)

son ar c'hloc'h

1732
Référence : GReg pg (sonner la) cloche (les cloches)

seniñ ar c'hloc'h, ar c'leier

1732
Référence : GReg pg (sonner la) cloche (les cloches)

sonet ar c'hloc'h

1732
Référence : GReg pg (sonner la) cloche (les cloches)

senet ar c'hloc'h, ar c'hleier

1732
Référence : GReg pg (sonner la) cloche (les cloches)

seniñ ar c'hloc'h, ar c'hleier

1732
Référence : GReg pg (sonner la) cloche (les cloches)

senet ar c'hloc'h, ar c'hleier

1732
Référence : GReg pg (sonner la) cloche (les cloches)

boleiñ ar c'hleier

1732
Référence : GReg pg cloche (sonner les cloches à la volée, ou en branle)

boleat ar c'hleier

1732
Référence : GReg pg cloche (sonner les cloches à la volée, ou en branle)

brallañ ar c'hleier

1732
Référence : GReg pg cloche (sonner les cloches à la volée, ou en branle)

klec'h

1850
Référence : GON.II.HV pg klôc'h

kloc'h

1850
Référence : GON.II pg klôc'h (Cloche, instrument de fonte garni d'un battant pour tirer du son), klôc'h.

kleier

1850
Référence : GON.II pg klôc'h pg klôc'h (Cloche, instrument de fonte garni d'un battant pour tirer du son. Pl.)

Klevout a rit-hu ar c'hloc'h bras ?

1850
Référence : GON.II pg klôc'h (Entendez-vous la grosse cloche ? )

klec'hi

1850
Référence : GON.II.HV pg klôc'h

klec'hi

1850
Référence : GON.II.HV pg klôc'h

kloc'hoù

1850
Référence : GON.II.HV klôc'h

kloc'h

1850
Référence : GON.II.HV pg klôc'h

It da ziñsañ ar c'hloc'h.

1850
Référence : GON.II pg diñsa (Allez tinter la cloche).

Deomp d'an iliz, diñset en deus ar c'hloc'h.

1850
Référence : GON.II pg diñsa (Allons à l'église, la cloche a tinté).

skiltr ar c'hleier

1850
Référence : GON.II pg skiltr

kloc'h

1850
Référence : GON.II p.19, livre premier, "cloche".

kleier

1850
Référence : GON.II p.19, livre premier, "des cloches".

Evit dihunañ an holl er bourk hag e tro-war-dro, pemp soudard a savas en tour ha ganto pep a vorzhol houarn evit skeiñ war ar c’hleier, rak, evel a ouzoc’h, n’oa bazhoulenn ebet enno.

1877
Référence : EKG.I. p.234

Lakaat a reas ouc’hpenn divazhoulennañ ar c’hleier, gant aon na vijent sonet, e-pad an noz, da c’hervel ar barrezioniz da zont d’ar bourk warnezhañ.

1877
Référence : EKG.I. p.233

Kaer a voe soniñ ar c’hloc’h ha gervel an dud, den na deuas war-dro.

1877
Référence : EKG.I. p.231

Kerkent ha m’en em gavas en iliz, ec’h en em lakeas da wiskañ e zilhad oferennañ ; e-pad m’edo oc’h en em wiskañ, kloc’h oferenn a voe sonet, hag ar soudarded a yae, dre ar bourk, da lavaret d’an dud edo ar person nevez o vont da oferennañ.

1877
Référence : EKG.I. p.231

Taolioù ar c’hloc’h-se, e-kreiz an noz, a oa evel klemmoù an Anaon da glevet ; klemmoù ar vartoloded beuzet o tont da c’houlenn pedennoù digant o zud.

1877
Référence : EKG.I. p.94-95

En un taol-kont, etre unnek eur hag hanternoz, e kleved, e-kreiz ar mor, ur c’hloc’h o seniñ ; dont a rae eus a gostez enezen Vriad, kêr Pempol pe Landreger, hag e son a yae a-hed an aod.

1877
Référence : EKG.I. p.94

— Herve Soutre ! Herve Soutre ! Kaer am boa krial, netra ne responte ac’hanon, nemet atav dre an avel, hag evel pa vije e-touez ar gwez, un tammig klemm bihan hag ankenius, evel, ma kav din, e klever klemmoù an Anaon, da ouel an Hollsent, dioc’h an noz, pa vez ar c’hleier o seniñ glaz.

1878
Référence : EKG.II p.44

A-dra-sur, ma selaouit tud ar vro : stourm a r[e]font ouzoc’h, ha start, penaos n’eus, tro-war-dro, iliz ken kaer hag o iliz, tour ken dantelezet hag o hini, kleier da ganañ ken seder, ken dudius hag o re.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.807 (Miz Genver 1924) ("kleier" reizhet e Niv. 38, "ERRATA" p.845)

— Perak e son hiziv ar c’hloc’h evel derc’hent ur gouel-berz ? a lavare ar person, souezhet-meurbet, d’e garabasenn, hag [a] fredone da heul ar c’hloc’h : Un arc’hael, a-berzh an Aotrou, A ziskennas eus an Neñvoù D’annoñs da Vari ’oa choazet Evit mamm da Salver ar bed.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.810 (Miz Genver 1924)

Ar sakrist en devoa sonet an "Angelus" goude diwez ar vadeziant, graet en deus d’ar c’hleier kanañ ginivelezh ar bugel dinamm evel hini ar gristenien all.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.810 (Miz Genver 1924)

Ar c’hleier d’an daou daol

1925
Référence : BILZ2 p.156, Notenn 1 : "Les cloches à la volée".

Dek eur. Ar c’hleier d’an daou daol a gan seder en tour iliz parroz Lokireg. An holl dud ar bourk a zo renket war an hent.

1925
Référence : BILZ2 p.156

braller e gloc'h

1927
Référence : GERI.Ern pg brall

brallañ e gloc'h

1927
Référence : GERI.Ern pg brall

Sede va c'hloc'hdi dantelezhek-uhel ha meurdezus gant e gleier arem o teurel e skeud ramzel war an ti bihan e-lec'h ma'z on ganet

1929
Référence : SVBV p.17

koadaj ar c'hleier

1931
Référence : VALL pg (charpente des cloches ) beffroi

lagadenn gloc'h

1931
Référence : VALL pg bélière

kloc'h ar gwall

1931
Référence : VALL pg (cloche d')alarme

kloc'h an efreizh

1931
Référence : VALL pg (la cloche du) beffroi

lagadennoù kloc'h

1931
Référence : VALL pg bélière

Mont d'an oferenn-bred : selaou ar c'han war an ton krampouezh gwinizh, selaou ar seurezed o kanañ kantikoù brezhonek ; selaou ar sakrist kozh o son an ofikleid, pa gane e vleje evel ur c'hole ; selaou ar person, an aotrou Pinson, pe ar c'hure, an aotrou Kozaned, pe an tad Jouan, oc'h ober o sarmon e brezhoneg ; ar c'hleier bihan o tiñsal, ar c'hleier bras o vrallañ, holl e oant brav da glevout ; ha goude an oferenn-bred, selaou an embannoù, « war ar groaz ».

1944
Référence : EURW.1 p26

C'hoari stuf. Unan a roe « stuf » d'un all, (touch dezhañ gant e viz) ; an hini stufet a rede war-lerc'h un all, da reiñ stuf dezhañ, hag an dra-se a c'helle padout pell, betek ma sone ar c'hloc'h, pe an añjelus, pe me oar ; an diwezhañ stufet a veze mezhus o vont d'ar gêr.

1944
Référence : EURW.1 p23

Ar c'hloc'h a sonas, ar re « añsien » a heñchas ar re nevez war ar pezh a oa d'ober.

1944
Référence : EURW.1 p32

Tintet en doa kloc'h koan, ur pennadig mat e oa.

1949
Référence : SIZH p.66

Hag un tammig a-raok an noz e kleved ar c'hloc'h (ur pennad railh kozh a-istribilh a ra ur c'hloc'h a-zoare) o c'helver kêriz d'ar bedenn ha d'ar c'han.

1985
Référence : DGBD p173

Note d'étude

Ar ger "man", gant ar ster "homme" e galleg a gaver e geriadur Gregor : "cloc'h-man", a dalvez kement ha "kloc'her". Un amprest eo, n'eo ket testeniekaet pelloc'h. Meneget eo e GON.II 3 stumm lies hervez ar vro ("klec'hi" e Bro-Dreger ; "klec'her" e Bro-Gerne ; "klôc'heu" et "kléc'her" e Bro-Wened).

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux