Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

I. 1. [1850] Nep endalc'her zo digor diouzh an nec'h. Ul lestr pri, gwer, plastik. Lakaat bleunioù en ul lestr. 2. (en e furm lies) Nep endalc'her a dalvez da geginañ, da zebriñ. Al listri kegin. Gwalc'hiñ, skaotañ, torchañ al listri. 3. Listri sakr : a ra ar beleg ganto evit lidan an oferenn pe evit delc'her ar Sakramant. 4. Torch-listri*. II. MERDEAD. 1. [1499, 1622, 1732, 1924, 1931, 1943, 1985] Savadur war flod a dalvez d'an treuzdougen fred, treizhidi. Ul labouradeg sevel listri. Mont, sevel e bourzh ul lestr. HS. bag, batimant. & Lestr-karg, lestr-samm : sammlestr. & Lestr-kenwerzh, lestr-marc'hadourezh : lestr paramantet evit an treuzdougerezh marc'hadourezhioù. & Lestr-dre-lien: gouelier. 2. (er morlu) Lestr-ambroug : lestr zo en e gefridi ambroug listri all brasoc'h evit o gwareziñ. & Lestr-brezel, lestr-emgann : lestr paramantet evit ar brezel. & Lestr-reder : lestr a vent krenn zo en e garg evezhiañ an donvor, digeriñ an hent d'ul lestraz, h.a. III. Korf (db. an dud, ar bronneged uhel) 1. Framm eskern a ya d'ober lodenn draoñ kef ar c'horf ha m'eo stag an divesker, ar pavioù a-dreñv, outañ dre genvell al lez. 2. Lestr al lounezh : kavenn m'en em zastum an troazh a-raok bezañ skarzhet. EVEZH. : ar furm lies lestroù a implijer hepken db. an endalc'herioù.

Exemples historiques : 
165
Masquer la liste des exemples

lestr

1499
Référence : LVBCA p132 (vesseau ; 'navire')

lestr a vor

1499
Référence : LVBCA p14, 132, 147 (nef)

kerden al lestr

1499
Référence : LVBCA p22, 122, 132 (cordes de nef)

stur al lestr

1499
Référence : LVBCA p22, 132, 189 (gouuernail de la neff)

gouel lestr

1499
Référence : LVBCA p85, 132 (voile de nef)

gouel lestr

1499
Référence : LVBCA p85, 132 (voille de neff)

torch al listri

1499
Référence : LVBCA p22, 132, 194 (le-suaire des escuelles)

gwern al lestr

1499
Référence : LVBCA p22, 91, 132 (mast)

gwern lestr

1499
Référence : LVBCA p91, 132 (le mast de la nef)

ankr al lestr

1499
Référence : LVBCA p22, 24, 132 (encre de neff)

kof al lestr

1499
Référence : LVBCA p22, 117, 132 (ventre de neff)

Vertuzioù an Agnus Dei. / Ez chas brun an c'hurunoù [ec'h argas strak ar gurun], / Ez efas naet ar pec'hedoù, / Ez vir ouzh an tan pep manier, / Skaf ha lestr a cheñch [a sach] a zañjer, / Ez vir [e] pep tu ouzh marv subit, / Droukspered kre a chas kuit, / Ez spont sklaer an adverserien, / Ez rent soulas d'an wreg vrazez, / O tont da c'henel en gwel spes, / Ez ro grasoù, ez vir ouzh [drouk]chañs, / Pa en zouger gant reverañs. / A vent, nepred, na doutet pas, / ken din eo an bihan hag an braz.

1622
Référence : Do. p58

guern al lestr

1659
Référence : LDJM.1 pg mas (du nauire)

lestr

1659
Référence : LDJM.1 pg nauire, vaisseau

listri

1659
Référence : LDJM.1 pg nauire, vaisseau

Maestr al lestr

1659
Référence : LDJM.1 pg Patron (du nauire)

diadreñv al lestr

1659
Référence : LDJM.1 pg poupe

fretañ ur lestr

1659
Référence : LDJM.1 pg freter (vn Nauire)

stekiñ e lestr ouzh

1659
Référence : LDJM.1 pg echoüer

koll e lestr ouzh

1659
Référence : LDJM.1 pg echoüer

kastell al lestr

1659
Référence : LDJM.1 pg hune (de navire)

gouarn ul lestr

1732
Référence : GReg pg gouverner (Gouverner un vaisseau.)

Aet eo al lestr en mulgul.

1732
Référence : GReg pg goulet (Le Vaisseau a passé le goulet pour aller en pleine mer.)

lestr induet gant ter

1732
Référence : GReg pg gaudronner (Vaisseau gaudronné.)

lestr teret

1732
Référence : GReg pg gaudronner (Vaisseau gaudronné.)

lestr tregontroeñviat

1732
Référence : GReg pg a

lestr gward an aod

1732
Référence : GReg pg garde-cote (vaisseau armé pour garder la côte)

listri evit diwall an aod

1732
Référence : GReg pg garde-cote (vaisseau armé pour garder la côte, p.)

lestr evit diwall an aod

1732
Référence : GReg pg garde-cote (vaisseau armé pour garder la côte)

frediñ ul lestr

1732
Référence : GReg pg freter (un navire, le loüer, Van.)

fredet ul lestr

1732
Référence : GReg pg freter (un navire, le loüer, pp.)

kaset ul lestr d'ar sol

1732
Référence : GReg pg fond (Couler un vaisseau à fond, pp.)

listri amiral

1732
Référence : GReg pg amiral

paramañchoù ul lestr

1732
Référence : GReg pg agréer

paramantiñ ul lestr

1732
Référence : GReg pg agréer

kas ul lestr d'ar sol

1732
Référence : GReg pg fond (Couler un vaisseau à fond, Van.)

kempennadurezh ul lestr

1732
Référence : GReg pg agreils

kempenn ul lestr

1732
Référence : GReg pg agréer

goueledet ul lestr

1732
Référence : GReg pg couler (un navire à fond), fond (Couler un vaisseau à fond, pp.)

kas ul lestr d'ar sol

1732
Référence : GReg pg fond (Couler un vaisseau à fond.)

listry Roué

1732
Référence : GReg pg flote (Flote de guerre.)

un diadreñv kaer a lestr

1732
Référence : GReg pg (un bel) arriere (de vaisseau)

listri, vesel staen

1732
Référence : GReg pg (vaisselle d') étain

diadreñv ul lestr

1732
Référence : GReg pg arriere poupe, (le) derriere (d'un navire, la pouppe)

gwarnisadur ul lestr

1732
Référence : GReg pg agreils

greañ ul lestr

1732
Référence : GReg pg agréer

greoù ul lestr

1732
Référence : GReg pg agreils

Kemeret voa e lestr en antre eus ar porzh.

1732
Référence : GReg pg embouchure (Son vaissèau fut pris à l'embouchure du port.)

Kemeret voa e lestr en aber ar porzh.

1732
Référence : GReg pg embouchure (Son vaissèau fut pris à l'embouchure du port.)

kunduiñ al lestr

1732
Référence : GReg pg gouverner (Gouverner un vaisseau.)

lestr en deus tregont roeñv

1732
Référence : GReg pg a

lestr amiral

1732
Référence : GReg pg amiral

Lestr ar patriarch Noe (o kontañ dre bep ilinad un troadad-hanter) en devoa pevar-c'hant hag hanter-kant troadad hed, pemzek troadad ha tri-ugent a ledander, pemp troadad ha daou-ugent a uhelded ; hag ar prenest anezhañ en devoa un troadad hanter.

1732
Référence : GReg pg arche (de Noë)

an diaraog eus ul lestr

1732
Référence : GReg pg avant (l'avant d'un vaisseau)

beleg ul lestr

1732
Référence : GReg pg aumonier (aumônier de vaisseau)

lakaat ul lestr war flod

1732
Référence : GReg pg flot (Mettre un vaisseau à flot.)

fredañ ul lestr

1732
Référence : GReg pg freter (un navire, le loüer)

lestr

1732
Référence : GReg pg batiment (édifice)

listri

1732
Référence : GReg pg batiment (édifice)

al listri-vor a zo bet luskellet orrupl en noz diwezhañ-mañ tremenet

1732
Référence : GReg pg bercer (les navires qui étoient dehors cette nuit, ont été vilainement bercez)

bourzh al lestr

1732
Référence : GReg pg bord (navire)

stegnet eo gant an avel, evel gouel ul lestr

1732
Référence : GReg pg bouffer (il bouffe d'orgüeil)

brall al lestr

1732
Référence : GReg pg (le) branle (d'un navire)

polisañ listri aour, listri-arc'hant, houarn evit o lakaat da lufrañ

1732
Référence : GReg pg brunir (polir l'or, l'argent, le fer, avec le brunissoir, pour lui donner de l'éclat)

polisañ listri aour, listri-arc'hant, houarn evit o lakaat da lintrañ

1732
Référence : GReg pg brunir (polir l'or, l'argent, le fer, avec le brunissoir, pour lui donner de l'éclat)

poliser al listri arc'hant

1732
Référence : GReg pg brunisseur (ouvrier qui brunit la vaissaille d'argent)

strad al lestr

1732
Référence : GReg pg cale (le fond de cale, le lieu le plus bas du vaisseau)

lestroù

1732
Référence : GReg pg cale (le fond de cale, le lieu le plus bas du vaisseau)

beg ul lestr

1732
Référence : GReg pg cap (d'un navire, l'avant, l'éperon)

diaraog ul lestr

1732
Référence : GReg pg cap (d'un navire, l'avant, l'éperon)

beg hon lestr a oa eeun d'an avel

1732
Référence : GReg pg (nous avions le) cap (au vent)

ar penn lestr, eus ar galeoù

1732
Référence : GReg pg capitaine (la principale galere d'une Escadre)

aozañ ul lestr

1732
Référence : GReg pg carener (un vaisseau, le calfater, lui donner le radoub, ou le suif)

kalafetiñ ul lestr

1732
Référence : GReg pg carener (un vaisseau, le calfater, lui donner le radoub, ou le suif)

soaviñ ul lestr

1732
Référence : GReg pg carener (un vaisseau, le calfater, lui donner le radoub, ou le suif), espalmer (suiver un vaisseau depuis la quille jusqu'à la ligne de l'eau)

karg ul lestr

1732
Référence : GReg pg cargaison (charge d'un vaisseau), (d'un navire)

ar c'hourz da gargañ listri

1732
Référence : GReg pg cargaison (tems propre pour charger des Navires)

kargañ ul lestr

1732
Référence : GReg pg charger (un navire)

fardañ ul lestr

1732
Référence : GReg pg charger (un navire), equiper (un vaisseau)

poursu ul lestr

1732
Référence : GReg pg (donner la) chasse (à un vaisseau ennemi)

tec'het dioc'h al lestr adversour

1732
Référence : GReg pg (prendre) chasse

tachoù lestr

1732
Référence : GReg pg clou (s de navires)

Limaj Apollon a ioa e Rhodes gwechall, ker bras, ha ken uhel ma tremene al listri dindan o gouelioù, dre zindanañ.

1732
Référence : GReg pg colosse (de Rhodes)

kerzhed ul lestr

1732
Référence : GReg pg (l') erre (d'un vaisseau)

gwarnisiñ ul lestr

1732
Référence : GReg pg agréer, équiper (un vaisseau)

pourveziñ ul lestr

1732
Référence : GReg pg equiper (un vaisseau)

susombriñ ul lestr

1732
Référence : GReg pg couler (un navire à fond)

gouelediñ ul lestr

1732
Référence : GReg pg couler (un navire à fond), fond (Couler un vaisseau à fond.)

armañ listri e kours

1732
Référence : GReg pg (faire la) course (sur Mer avec commission de la Cour, pour affaiblir les Ennemis de l'Etat)

ar penn a-dreñv eus a ul lestr

1732
Référence : GReg pg (le) derriere (d'un navire, la pouppe)

d'al listri

1850
Référence : GON.II p.14, livre premier, "aux vaisseaux".

kemeret voe e lestr en aber

1850
Référence : GON.II pg aber

Skoet en deus al lestr war ar garrek.

1850
Référence : GON.II pg karrek (Le vaisseau a donné sur le rocher).

n'eo ket uhel a-walc'h diadreñv al lestr-se

1850
Référence : GON.II pg diadré, diadréñ

an diaraog eus a ul lestr

1850
Référence : GON.II pg diaraok

n'eo ket c'hoazh dilastret va lestr

1850
Référence : GON.II pg dilastra

diwern eo c'hoazh al lestr

1850
Référence : GON.II pg diwern

diwern e oa al lestr hon eus gwelet

1850
Référence : GON.II pg diwern

diwernet eo bet hon lestr gant an avel

1850
Référence : GON.II pg g diwerna, diwernia

al lestr a welit a zo e rez an dremmwel

1850
Référence : GON.II pg dremvél, dremm-wél

re vras fard a likit el lestr-se

1850
Référence : GON.II pg fard

n'hoc'h eus ket peadra da fardañ ul lestr

1850
Référence : GON.II pg farda

fretit ho lestr din

1850
Référence : GON.II.HV pg fréta

lestr

1850
Référence : GON.II pg léstr, listrier

listri

1850
Référence : GON.II pg léstr

n'eus ket bremañ kalz a listri e Brest

1850
Référence : GON.II pg léstr

it da walc'hiñ al listri

1850
Référence : GON.II pg léstr

lestr-brev

1850
Référence : GON.II.HV pg léstr (-brév), léstr (-frîk)

listri-brev

1850
Référence : GON.II.HV pg léstr (-brév)

lestr-gwalc'h

1850
Référence : GON.II.HV og léstr (-gwalc'h)

lestr

1850
Référence : GON.II.HV pg loñg

Al lestr

1850
Référence : GON.II p.14, livre premier, "le vaisseau".

Al listri

1850
Référence : GON.II p.14, livre premier, "les vaisseaux".

eus al listri

1850
Référence : GON.II p.14, livre premier, "des vaisseaux".

al listri

1850
Référence : GON.II pg al (les vaisseaux).

eus al lestr

1850
Référence : GON.II p.14, livre premier, "du vaisseau".

d'al lestr

1850
Référence : GON.II p.14, livre premier, "au vaisseau".

listri

1850
Référence : GON.II p.20, livre premier "des vaisseaux"

lestr

1850
Référence : GON.II p.20, livre premier "vaisseau"

Deuet ez eus ul lestr karget a varc’hadourezh.

1850
Référence : GON.II p.91, livre second, (Il est arrivé un vaisseau chargé de marchandises).

Ar c'hein eus a ul lestr a zo kuzhet en dour.

1850
Référence : GON.II p.59, "La quille d'un vaisseau est cachée dans l'eau".

Mor a oa da dreuziñ / Ha poanioù da dec'het : darbet dezho beuziñ / El lec'h m'oa bet o lestr oc'h ar c'herreg torret, / Ar pevar den kaezh-mañ, o c'horf outo broustet, / A bakas douar d'o zreid en un enezenn vras.

1867
Référence : MGK p78

An Aotrou Poullaoueg a savas e bourzh ar Maris-Stella. Kerkent e klevj[od] ar poleoù o c’hrigoñsal, o wigourat, hag, en un taol, al lestr, goloet a lian, a soublas gant nerzh an avel, hag a droas penn war-eeun da Vro-Saoz, en u[l] lezel, er mor, un aridennad eonenn war e lerc’h.

1877
Référence : EKG.I. p.227

Ar c’habiten Jaouen, nevez-distro eus a Vourdel, a yoa e lestr e porzh Brest, o c’hedal karg da vont en tu bennak ; mes ar garg-se ne deue ket buan, rak, neuze kerkoulz ha bremañ, pa vez trouz ha dispac’h er vro, pep hini a zalc’h tost d’e arc’hant.

1877
Référence : EKG.I. p.212

Pemp dervezh goude-se, ur merc’hervezh, etre dek hag unnek eur eus ar mintin, sklaer an amzer ha tomm an heol, ar viskinenn Maris-Stella, — steredenn ar mor, — kabiten Jaouen, a save he eorioù eus a borzh Brest, hag a yae, gant an avel-draoñ, er-maez eus ar rad, dre greiz al listri a vrezel, hep ma teuas hini da c’houlenn diganti da belec’h ez ae.

1877
Référence : EKG.I. p.217-218

Amañ e lezfomp an Ao. Jozef Holvek, ar pelerin a zo bet klañv war al lestr ha nan eo ket c'hoazh yac'haet.

1903
Référence : MBJJ p93

al lestr a zo sko

1909
Référence : BROU p. 418 (le navire est échoué)

lestr

1909
Référence : BROU p. 392 (vaisseau ; ne s'emploie plus au sens de vaisselle, on dit cependant torch-listri))

[E]no e taspugne an aour a veze digaset dezhañ gant e strolladoù listri-mor hag e vagadoù kezeg-samm.

1923
Référence : SKET p.15

(1) Keñveriañ d’ar vag-se ar "roth-ramhach" « rod roeñvek, » e skridoù iwerzhonek ar Grennamzer, a zo anezhi ul lestr ennañ dek-kant a weleoù, dek kant den e pep hini anezho (Gaidoz, Dieu gaulois du soleil, p. 99-100).

1923
Référence : SKET p.80-81

Tri hirlestr eus ar C’hreisteiz ez oant, warno pep a dri-ugent den, mentek, dremmet-kazugel, dezho blev droukliv touz war ar rakpenn ha didouz-hir war ar c’hilpenn anezho.

1923
Référence : SKET p.97

Dont a ra staen enez-Vreizh betek ar C’hres dre hantererezh listri Tartesed ar Spagn, re Rodiz, ha, da c’houde, re ar Fenikianed.

1923
Référence : SKET p.146 "Taolenn-amzeroniez evid istor ar Gelted".

E Brigantion e savis war lestr da c’hounit Korbilo, hag eus ar gêr-se, en aber al Liger, e rann gornok Galia, e teuis en-dro da Vriganis ha bro al Lingoned, goude un diankadenn a nav bloaz.

1923
Référence : SKET p.19

En enezennouigoù nes da veg al ledenez-se ez eus plegioù-mor hag oufoù gwaskedet-mat ma vez eoriet enno un engroez bigi ha listri (4).

1924
Référence : SKET.II p.69

Sellout ouzh an dremmoù-tud war al lestr aour kavet e Voronej, Rusia, [...].

1924
Référence : SKET.II p.27, Notenn (3)

Alies, dirak ar mor, e chome sonnet da heul war ar wagenn hent ur vag pe hini ul lestr, pe a-dreuz an oabl nij ar gwennilied, nij ar brini-mor.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 42, p.974 (Even 1924)

Paotred ha paotrezed ar bourk holl emaint, war an draezhenn, o labourat, o c'hweziñ tre ma c’hallont, evit sevel tour pe gastell, sternañ lestr pe vag a-raok ar gourlen.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 47, p.1122 (Miz Du 1924).

Lestr Jojo hag hini ar Paotr-Ruz ac’h a d’ar foñs, leun a zour ; tour Lellig an Touz a gouezh en e boull.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 47, p.1123 (Miz Du 1924).

Evel ma oa bet divizet gant kabiten ar Varikita, kent kuitaat Montroulez, dilezet am eus bet e viskinenn, evit mont war roll ar Gornaouek, un teir-gwern karrez eus an Naoned, ul lestr a bemp kant tonell nevez-flamm.

1925
Référence : BILZ2 p.182

Meur a lestr a oa er porzh.

1925
Référence : BILZ2 p.180

rann divoret ul lestr

1931
Référence : VALL pg accastillage

listri-kegin

1931
Référence : VALL pg batterie

listri gwer

1931
Référence : VALL pg bocal

listri

1931
Référence : VALL pg batiment, birème

lestr avizer

1931
Référence : VALL pg aviso

lestr war rodoù

1931
Référence : VALL pg aube

lestr uhelvourzh

1931
Référence : VALL pg (vaisseau de haut-)bord

lestr hag all

1931
Référence : VALL pg (navire perdu corps et) biens

lestr gwer

1931
Référence : VALL pg bocal

lestr div rezad roeñvoù

1931
Référence : VALL pg birème

lestr div rez

1931
Référence : VALL pg birème

lestr

1931
Référence : VALL pg batiment

lenn aozañ listri

1931
Référence : VALL pg bassin

kerdin lestr

1931
Référence : VALL pg agrès

ijinouriezh listri

1931
Référence : VALL pg architecture (navale)

lestr dour berv

1931
Référence : VALL pg bouilloire

speurenn lestr

1931
Référence : VALL pg bastingage

savadurezh listri

1931
Référence : VALL pg architecture (navale)

paramantoù lestr

1931
Référence : VALL pg agrès

E-lec'h klask hepken ar rec'hell argollus evit al listri, e vez savet kartennoù resis kenañ e-keñver an donder, d'al listri da c'hallout evel-se ober hent el latar war-bouez un ardivink-sontañ dre an heklev.

1943
Référence : TNKN p28

Muzuliet e vez an amzer tremenet etre tarzh un tenn-fuzuilh, da skouer, ha distro an trouz adalek ar goueled betek al lestr.

1943
Référence : TNKN p12

An Norvejian-se, hag a zeue gant ul lestr da zigas koad da Vreizh, en doa kemeret da bried ur plac'h yaouank a Lannuon.

1944
Référence : EURW.1 p44

Ret e oa naetaat « marchosi Augias », ha tapout krog e stur Kevredigezh Vreizh, ober ganti ul lestr bras da zougen Argonoted nevez Arvor o vont da glask ar c'hrev alaouret.

1944
Référence : EURW.1 p.188

« O ! me a zo bet martolod, e Brest, » emezañ, « ha va micher eno a oa kas an ofiserion eus al lestr d’ar c’hae gant ur vagig heñvel ouzh hoc’h hini. »

1944
Référence : ATST p.102

En deiz war lerc'h, tost da vat war-dro an hevelep eur, e tiborzhie al lestr 'Brazza' evit e veaj da aodoù kornaoueg Afrika.

1985
Référence : DGBD p10

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux