Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
2
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
117
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. V.k.e. A. 1. Delc'her (udb.) digemm gantañ, dindan e evezh pe e warez. Mirout a reas an arc'hant. Mirout un eilskrid eus ul lizher. 2. Difenn, diwall (udb.), delc'her dindan evezh pe dindan warez. Mirout ar peoc'h er vro. [1877] Daoust ha n’int ket karget da ziwall an deñved roet dezho da viret, evel m’hel lavar hor Salver J.-K. ? 3. (er frazennoù hetiñ) Diwall (udb.), delc'her (udb.) dindan e warez. Doue r'hon miro ! Doue ra viro Breizh ! B. (db. ar boazioù, ar gouelioù, h.a.) Ober diouzh (udb.). Mirout al lezenn, ar gouelioù relijiel : sentiñ ouzh ar redioù a denn dezho. II. A. (dirak un av.) 1. MIROUT A, DA : chom hep. N'on ket evit mirout a c'hoarzhin. Klask a rae kaout krog en un dra bennak evit mirout da veuziñ. 2. Ent krenn Na vezañ evit mirout : na vezañ gouest da stourm ouzh ur c'hoant, ul lusk diabarzh. Diouzhtu ez a droug ennon, n'on ket evit mirout. & Trl. Petra a virfe ? : perak ne rafemp ket ar pezh zo anv anezhañ ? B. (dirak un islav. degaset gant ar rn. na) Diwall. Lakait amanenn er billig da virout na stagfe ar c'hig. [1878] E-berr, pa vezo erru an abardaevezh-noz, e vezo lakaet dit, e-giz ur gouriz, ar riblennad lian du en-dro da [g]roazlez, evit miret na vezo gwelet gant den. & (er frazennoù hetiñ) Doue ra viro na zeuot a-benn ! III. V.k.d. MIROUT OUZH. 1. Mirout ouzh udb. : herzel ouzh an dra-se, diwall diouzh an dra-se. Arc'hant a-walc'h o deus da virout ouzh an dienez. 2. Mirout ouzh ub., udb. a ober, da ober udb. : herzel outañ da ober an dra-se. Mirout ouzh ur bugel a vont er-maez. Ne oan ket evit mirout ouzh an daeroù da redek. & Ent krenn Me ne virin ket ouzhit. HS. parraat (ouzh). 3. (er frazennoù hetiñ) Mirout ouzh ub. a ober udb. : herzel outañ a ober an dra-se. Doue da virout ouzhin a varn ma zad ! & Ent krenn Doue ra viro ! 4. (dirak ur v. en doare-div.) Mirout ouzh ub., udb. na rafe udb. : herzel outañ d'e ober. Mirit ouzh ar c'hazh na zebrfe ar c'hig-se. IV. V. rag. EN EM VIROUT. 1. (db. ar bouedoù) Chom mat, chom hep koll e vadelezh, e dalvoudegezh, hep treiñ, hep breinañ. An avaloù-se n'en em viront ket pell. Ar podoù pri en em vir pell al laezh enno. 2. V. em. (db. an dud) En em virout ouzh udb. : diwall diouzh an dra-se. En em virout ouzh ar pec'hed. [1878] [...] pep a vriad kolo da astenn azindanomp, evit en em viret dioc’h glebor an douar. [1924] Er goañv e kleuzont toulloù en douar pe e-kreiz an teil hag e c’hourvezont e-barzh d’en em virout diouzh an anoued.

Exemples historiques : 
185
Masquer la liste des exemples

an lec'h maz virer an boed

1499
Référence : LVBCA p22, 40, 131, 137, 146 (garde mengier)

miret

1499
Référence : LVBCA p146 (garder)

Lesanvet vezo hep nep gaou / Geneomp-ni ivez en dezraoù, / Hervez e zoktrinoù laouen : / Dirak pep unan kordial, / Rak e zoktrin ouzh pep skandal : / Ha droug a vir kalon pep den.

1575
Référence : M. p34

diskaret he deveus an edifis a goñvetiz charnel dre an virginite a observas hag a viras hag ivez pep koñvetiz monden rak disprizañ a eure pep tra monden.

1576
Référence : Cath p3

Neuze e c'hourhemenas he c'has d'ar palez, ha gant dilijañs bras he miret[.]

1576
Référence : Cath p8

[«]O pegen maleürus eo an re a ra enor d'an seurt doueoù-se, pere evit o gelver en nesesite ne c'hellont sikour den, nag e viret ouzh pirilh nag e sikour en e dribulasion[».]

1576
Référence : Cath p9

10. Madoù hentez na souhet tamm / D'o miret flamm injustamant.

1622
Référence : Do. p28

Erfin, en e bedan e plijo gantañ ma freservi ha ma miret en noz-se ouzh pep dañjer ha droukfortun, ha goude ez lavaran Pater noster hag Ave Maria, hag en em rekomandan da'm ael mat ha da'm fatron ha d'an sent all ha santezed a'n Baradoz.

1622
Référence : Do. p52

Vertuzioù an Agnus Dei. / Ez chas brun an c'hurunoù [ec'h argas strak ar gurun], / Ez efas naet ar pec'hedoù, / Ez vir ouzh an tan pep manier, / Skaf ha lestr a cheñch [a sach] a zañjer, / Ez vir [e] pep tu ouzh marv subit, / Droukspered kre a chas kuit, / Ez spont sklaer an adverserien, / Ez rent soulas d'an wreg vrazez, / O tont da c'henel en gwel spes, / Ez ro grasoù, ez vir ouzh [drouk]chañs, / Pa en zouger gant reverañs. / A vent, nepred, na doutet pas, / ken din eo an bihan hag an braz.

1622
Référence : Do. p58

M. Livirit Gourc'hemennoù an Iliz. / D. 1. Klevet d'an Sulioù ha'n Gouelioù din / Oferenn sklaer hag anterin. / An gouelioù dit gourc'hemennet, / Sell n'o zerri ha mir-i naet. 3. Un wezh an bloaz, ma na rez ken, / Kofes da faotoù en laouen. / 4. Da Bask, kemer Salver an bed hep remors a vec'h na pec'hed. 5. An daouzek dizioù, vijiloù an sent, sell n'o zerri ha mir-i kent, / Ha'n C'horaiz, ma n'en gwrez kent, / Pan vizi un bloaz warn-ugent. 6. Da Wener gant si ne zibri / Kig, na da Sadorn ne ri mui.

1622
Référence : Do. p28 & 30

Deus da enoriñ un Doue, / Na doue ket an hanv anezhañ en ven. / Deus da viret an Suliaoù hag an goueliaoù. / Deus da enoriñ da dad ha da vamm. / Na vez ket muntrer. / Na vez ket pailhard, na vez ket laezr. / Na vez ket falstest. / Na dezir ket da hentez mui evidit da-hunan

1622
Référence : Do. p4

7. Laerezh, na viret madoù den / Hep e volontez na gra ken. 8. Nag a-enep den falstesteni, / Gaou e-lec'h gwir ne liviri.

1622
Référence : Do. p28

Ma ael mat, en pep tu c'hwi zo deputet, / Gant Doue Roue an tir, ouzh pep pirilh da'm miret. / M'ho ped em miret-c'hwi, pan oc'h din gardian, / Hag er ploue hag e kêr[,] diouzh ma adverserien. / Grit din ivez sasun kenkoulz kompagnunezh / Ma c'hellin mat pep tu finisañ ma buhez.

1622
Référence : Do. p22

4. Enor da dad, da vamm, hep bout fell. / Dre garantez sikour-i hag e vevi pell. 5. Muntrer ivez ne vezi ket / A volontez nag a efed. 6. Luksurius[,] mir na vezi / A efed nag a zezir mui.

1622
Référence : Do. p28

reiñ da viret

1659
Référence : LDJM.1 pg (bailler en) garde

miret ur re bennak eus

1659
Référence : LDJM.1 pg perseruer (quelqu'vn de)

miret war-benn arc'hoazh

1659
Référence : LDJM.1 pg reseruer (pour demain)

ne c'hallan ket miret na ofañsañ doue

1659
Référence : LDJM.1 pg (ie ne sçaurois me) tenir que ie n'offence Dieu

en em viret diouzh

1659
Référence : LDJM.1 pg euiter

en em viret diouzh pec'hed

1659
Référence : LDJM.1 pg (s')abstenir

miret

1659
Référence : LDJM.1 pg contregarder (de peril), obseruer

miret ouzh

1659
Référence : LDJM.1 pg empescher

miret ur gouel

1659
Référence : LDJM.1 pg chommer vne feste

miret, berzañ ur gouel

1659
Référence : LDJM.1 pg fester

miret

1659
Référence : LDJM.1 pg garder

mont a-raok ha miret na ve graet un dra

1659
Référence : LDJM.1 pg obuier (a ce que quelque chose)

Ar Sulioù santel a viri ha da Zoue devot a veuli

1677
Référence : Do. p27

Ar Werc'hez c'hlorius a welas / He mab prizius el Lammgroaz, / Pa varvas evidomp-ni-holl, / D'hor miret nad aziemp da goll.

1677
Référence : Do. p67

Mir ar gouelioù, / Ha ro da'z kerent enorioù.

1677
Référence : Do. p5

M. Pa bidit hoc'h Ael Gardian, pe orezon a leveret-hu ? Ael Doue, pa'z oc'h deputet / Ouzh an ezrevent da'm miret, / Grit, m'ho supli, ker mat dever, / Na hallint netra em c'heñver; / Grit din ker sur kompagnunezh, / Ma finisin mat ma buhez.

1677
Référence : Do. p21-23

Goude-se e [Doue] bidiñ ma plijo gantañ reiñ dezhañ ar c'hras n'en ofañso ket evit an deiz-se, ha propoziñ d'en em viret muiañ ma c'hallo.

1677
Référence : Do. p51

en em viret ouzh

1732
Référence : GReg pg abstenir

en em viret ouc'h pec'hed

1732
Référence : GReg pg abstenir

ar gwir a baer bep bloaz diwar ur garg evit he miret d'e hêred

1732
Référence : GReg pg (le droit) annuel (la paulette qu'on païe tous les ans aux parties casuelles, pour conserver sa charge à ses héritiers)

ar voger-hont a vir he sonnder, ned eo ket bolzennet

1732
Référence : GReg pg a plomb

miret un dra vat an tamm diwezhañ

1732
Référence : GReg pg (garder un bon morceau pour bonne) douche

minoc'hellañ moc'h evit miret oute da oc'hellat

1732
Référence : GReg pg boucler (les groüins des pourceaux)

miret ar gouelioù ez solenn

1732
Référence : GReg pg celebrer (solaniser les Fêtes)

miret ar gouelioù gant solenniezh

1732
Référence : GReg pg celebrer (solaniser les Fêtes)

miret ar gouelioù en ur feson devot ha solenn

1732
Référence : GReg pg celebrer (solaniser les Fêtes)

miret ar gouelioù

1732
Référence : GReg pg chommer (ne pas travailler à de certains jours)

miret

1732
Référence : GReg pg conserver (garder), excepter (reserver)

miret ouc'h

1732
Référence : GReg pg conserver (préserver de), garder (Garder, preserver de.)

em viret

1732
Référence : GReg pg (se) conserver, (s') engarder (s'empêcher, se garder de), garder (Se garder de.)

miret e feiz

1732
Référence : GReg pg foi (Garder sa foi, pp.)

nep a vir tra un all a-enep justis

1732
Référence : GReg pg detenteur (injuste)

Doue ra viro

1732
Référence : GReg pg (à) Dieu (ne plaise)

miret ne

1732
Référence : GReg pg empecher (mettre empêchement)

miriñ

1732
Référence : GReg pg empecher (mettre empêchement), garder (conserver quelque chose, Van.)

ne viran ket ouzoc'h da vonet

1732
Référence : GReg pg (je ne vous) empêche (point d'aller)

mirit ned ae

1732
Référence : GReg pg empêchez (le d'aller)

miret ur re bennak

1732
Référence : GReg pg escorter (faire escorte), garder (conserver quelque chose)

miret ur re bennak

1732
Référence : GReg pg escorter (faire escorte, pp.), garder (conserver quelque chose, pp.)

ret eo em viret gant gras Doue, ouzh pep perc'hed

1732
Référence : GReg pg (il faut) éviter (le peché)

roet en deus e holl dra dezhañ, nemet e di; e di hepken en deus miret

1732
Référence : GReg pg (il lui a tout donné) excepté (sa maison)

miret lod eus a briz ar varc'hadourezh, hep rat d'ar mestr, hep gouzout d'ar mestr, hep ma ouffe ar mestr

1732
Référence : GReg pg ferrer (la mule, phrase proverbiale)

miret, berzañ, difenn, ur gouel, testiñ ur gouel

1732
Référence : GReg pg (celebrer une) fête

miret e feiz

1732
Référence : GReg pg foi (Garder sa foi.)

frouezh da viret

1732
Référence : GReg pg fruit (Fruits d'hyver.)

miret

1732
Référence : GReg pg detenir (garder), garder (conserver quelque chose, Van.)

reiñ un dra da viret da ur re bennak

1732
Référence : GReg pg garde (Donner quelque chose en garde à quelqu'un.)

a c'hell bezañ miret

1732
Référence : GReg pg garde (Qui est de garde, qui se peut garder.)

a c'heller da viret

1732
Référence : GReg pg garde (Qui est de garde, qui se peut garder.)

gwin a c'hell bezañ miret

1732
Référence : GReg pg garde (Vin de garde.)

gwin a c'heller da viret

1732
Référence : GReg pg garde (Vin de garde.)

Mirit eñ din.

1732
Référence : GReg pg garder (Gardez-moi cela.)

Mirit eñ bede un amzer all.

1732
Référence : GReg pg garder (Gardez-le pour un autre tems.)

miret diouzh

1732
Référence : GReg pg garder (Garder, preserver de.)

Doue r' hon miro ouzh droug.

1732
Référence : GReg pg garder (Dieu nous garde de malheur.)

miret ar chatal

1732
Référence : GReg pg garder (Garder le betail)

miret ar saout

1732
Référence : GReg pg garder (Garder les bêtes à cornes.)

miret al lezennoù

1732
Référence : GReg pg garder (Garder les loix.)

em viriñ

1732
Référence : GReg pg garder (Se garder de, Van.)

Em virit ouzh pep follentez !

1732
Référence : GReg pg garder (Gardez-vous de faire folie.)

miret ouzh ur re ne varvailhhe [= varvailhfe]

1732
Référence : GReg pg habler (Empêcher quelqu'un de habler.)

o virout

1850
Référence : GON.II p.11, introduction, "en gardant".

Hi a vire va danvez, e-pad ma oan er-maez eus ar vro.

1850
Référence : GON.II p.68

Al louzoù-mañ a viro ac’hanoc’h diouzh an derzhienn.

1850
Référence : GON.II p.66

ha na virit-hu ket ar gouel ?

1850
Référence : GON.II pg mirout

ret eo mirout al lezennoù

1850
Référence : GON.II pg mirout

mirit-miro diouzh droug

1850
Référence : GON.II pg mirout

mirit-eñ evidon

1850
Référence : GON.II pg mirout

miret

1850
Référence : GON.II.HV pg mirout

mirout

1850
Référence : GON.II pg mirer, mirérez, mirérez, miridigez, mirout

mirit outañ na farvello

1850
Référence : GON.II pg farvella, farouella

Doue ra viro

1850
Référence : GON.II pg Doué (à Dieu ne plaise).

Hon mirit diouzh dizeur

1850
Référence : GON.II pg dizeûr (Préservez-nous de malheur).

Ret eo mirout outo na zispac'hint.

1850
Référence : GON.II pg dispac'ha (Il faut les empêcher de se révolter).

Doue ra viro va zad !

1850
Référence : GON.II p.81 (que Dieu préserve mon père ! )

Homañ a roan deoc'h, eben ervat a viran evidon.

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, « Je vous donne celle-ci ; mais je garde l’autre pour moi ».

Doue r'hon miro diouc'h droug.

1850
Référence : GON.II p.96, livre second, "Que Dieu nous préserve de mal [sic] ! "

Mirit ouc'h ho mab da zibriñ.

1850
Référence : GON.II p.96, livre second, "Empêchez votre fils de manger".

En em virit ouc'h ar pec'hed.

1850
Référence : GON.II p.96, livre second, "Evitez le péché".

Me a oar e viro.

1850
Référence : GON.II p.11, introduction, "je sais qu'il gardera".

en em virout

1850
Référence : GON.II p.7 introduction, "se garder"

Mirit ouzh ar saout na vroustint ar gwez yaouank.

1850
Référence : GON.II pg brousta (Empêchez les vaches de brouter les jeunes arbres).

Houmañ a roan deoc’h, hag eben a viran evidon.

1850
Référence : GON.II p.75

Ha miret e vezo-hi ar vatezh gant da dad ?

1850
Référence : GON.II p.86, livre second, « Ton père gardera-t-il la servante ? »

Mirit ouzh ho pugale nad aint da gouignaoua.

1850
Référence : GON.II pg kouiñaoua (Empêcher vos enfants d'aller quêter des gâteaux).

Ar bav a vir na bleg e viziad.

1850
Référence : GON.II pg baô (L'engourdissement l'empêche de plier les doigts).

Mirit ouc'h ar yer na ziskrabint an douar.

1850
Référence : GON.II pg diskraba (Empêchez les poules de gratter la terre).

Mard eo diberc'henn, mirit eñ.

1850
Référence : GON.II pg diberc'hen (S'il est sans maître, gardez-le).

[...] rak miret en deus an hevelep trugarez evit ar re varv, evel en doa bet e keñver ar re vev [...].

1850
Référence : GON.II p.103, Buez Ruth.

Ha pa c'hoantafe midiñ ganeoc'h, na virit ket outi

1850
Référence : GON.II p.102, Buez Ruth.

N'heller ket mirout an avaloù hevlene.

1850
Référence : GON.II pg aval (On ne peut pas conserver les pommes cette année).

It el lec’h ma karoc'h, 'kreiz ar fraostoù donañ, / Du-se, 'weled ar mor, dreist ar c'hoabr uhelañ, / Ne viot ket birviken evit en em viret / Dioc'h fallagriezh an dud, nad yoc'h o [sic, e ?] darempred.

1867
Référence : MGK p46

Ra viro bepred va doueoù / Na vec'h tost din, na noz na deiz !

1867
Référence : MGK p38

Gwir a lavar ar bleiz : — Perak kenetrezomp, / 'Virfemp oc'h ar re all d'ober ar pezh a reomp ?

1867
Référence : MGK p84

Aotrou, eme ar c'hi, ha petra vir ouzhoc'h, da zont lart eveldon, ha marteze lartoc'h ?

1867
Référence : MGK p8

Ouzh bugale aze e chomit da sellet, pa dlefec'h labourat, miret na vec'h kollet; rak mont da goll a rit ha kollet e vezoc'h, stourm ouzh kement zo fall pa ne fell ket deoc'h

1867
Référence : MGK p3

Ar c'hentañ lavaras mougañ ar baourentez, / Miret oc'h ar beorien da ziskouez o lorgnezh, / Hag eñ a voa manac'h, ha roet en doa d'ar paour / Kement mad en devoa : e leve hag e aour ? / Ha dre garantez eo e komze an den-se ? / Kredet neb a garo !...

1867
Référence : MGK p118

Daoust ha ne deuio ken, en hor bro baour, tud disakret a-walc’h evit esa ober kemend-all ? Doue ra viro !

1877
Référence : EKG.I. p.8

A-wechoù, evelato, e-pad an nevez-amzer hag an hañv, e teue e-pad an noz da ober ur bale dre ar parkeier, evit kemeret an aer vat hag en em dizinouiñ, pa ne veze ket galvet da vont da welet tud klañv, rak neuze na tan na kurun n’o dije miret outañ da vont en hent.

1877
Référence : EKG.I. p.49-50

Kaout a rae d’an dud paour e selaou Doue o fedenn, ha reiñ a raent, dichipot a-walc’h, d’ar republikaned, ar pezh a c’houlennent diganto, evit miret outo da vont da furchañ ar vro ha da ziz[o]leiñ kouent Sant-A[l]bin.

1877
Référence : EKG.I. p.35

Hon Tad Santel ar Pab, emezañ en ur achuiñ, en deus staget ac’hanon ouc’h eskopti Leon : ken na dorro va chadenn e chomin stag ouc’h eskopti Leon, ha n'eo ket ho lezennoù-c’hwi eo a viro.

1877
Référence : EKG.I. p.11

Dre eno [e] oa ivez kalz tud vat, tud hag a veze war evezh evit miret ouc’h droug d’en em gaout ganto ha gant ar re a veze en o zi.

1877
Référence : EKG.I. p.62

Mat, evit miret ouc’h Loull ar Bouc’h hag e sitoianed da c’houzout e komzed dirazo eus a veleien, oa roet d’ar pemp aotrou-mañ pep a leshanv.

1877
Référence : EKG.I. p.89

A-barzh nebeut, eus al lec’h ma sone an taolioù-se, e weled o sevel eus a-rez ar mor betek tregont pe daou-ugent troatad en aer, ur c’houlaouenn vras, pe evit lavaret gwell, ur voul-dan, hag a lugerne en ur dreiñ hag en ur zistreiñ, a bep tu, a-gleiz hag a-zehou, atav war-zu an douar, evel pe dije c’hoant da furchañ kement toull kuzh a oa er c’herreg a vir ouc’h ar mor don da zont war an douar bras.

1877
Référence : EKG.I. p.95

Sevel a reas sioulik eus e wele, en e roched, diarc’hen, diskabell ; dont a reas da gaout ar prenestr, hag en ur astenn e c’houzoug a-rez, a-hed ar voger, evit miret da vezañ gwelet, e reas ur sell en hent.

1877
Référence : EKG.I. p.119

Ar beleg a sav e vouezh, hag ar bobl, o tiskanañ, a laka an Hent Doun da grozal : Ar beleg : "A subitaneâ et improvisà morte", Diouc’h ar marv prim hag a deu en un taol, Ar bobl : "Libera nos, Domine !" Mirit ac’hanomp, Aotrou !

1877
Référence : EKG.I. p.165-166

Pennoù-bras kêr, evel m’am eus her lavaret deoc’h, ar re a dlee reiñ skouer vat d’ar bobl ha miret na vije saotret o c’hêr gant traoù ker sot, a gouezhas da gentañ d’an daoulin, evel tud dibenn ha diskiant.

1877
Référence : EKG.I. p.182

N’oa ket un hantereur abaoe m’edo ar soudarded e Plougouloum, ha dija ouc’hpenn mil den, etre gwazed ha merc’hed, a zo en-dro d’an iliz ha d’ar presbital ; holl int deuet evit miret nad aio o ferson gant ar soudarded ; rok int, hag a-barzh nebeut, ma ne ziwaller, an taolioù bazh hag an tennoù fuzuilh marteze, a ya da vont en-dro.

1877
Référence : EKG.I. p.243

Neuze an Aotrou de Kerbalaneg a lavaras deomp : — Gwazed a galon oc’h, en em virit evit ur wech all. Houmañ eo an abadenn gentañ deomp gant ar republikaned, mes n’eo ket an diwezhañ, pe Kerbalaneg a varvo a-barzh nebeut.

1877
Référence : EKG.I. p.288

Daoust ha n’int ket karget da ziwall an deñved roet dezho da viret, evel m’el lavar hor Salver J.-K. ?

1877
Référence : EKG.I. p.294

— Nann, gwir a lavarez. Koulskoude pa seller ouc’h Jañ-Mari, n’heller ket miret da gaout un aer a zen onest warnezhañ.

1877
Référence : EKG.I. p.74

— Gwelet a ran n’emaon ket e doare vrav etre ho taouarn. Evelato n’on ket evit miret da vousc’hoarzhin ouzh ho klevet.

1878
Référence : EKG.II p.66

Ki kalonek, kae ! Miret ec’h eus va buhez din koulskoude en ur devel edon e-touez ar raoz. Abalamour da-se em eus kement a joa ouc’h ar chas.

1878
Référence : EKG.II p.29

Ni a deuas da goadoù Kermengi [sic], hag en ur vont ec’h ejomp d’ar Gêr a Draoñ da gerc’hat pep a vriad kolo da astenn azindanomp, evit en em viret dioc’h glebor an douar.

1878
Référence : EKG.II p.11

N’hor boe ket a geuz, rak Canclaux en doa lezet unan eus e girri da ober pont e Kergidu ; e-feson, n’en doa ket bet a amzer d’her c’has gantañ. Ni a yeas dreistañ en tu all, ha goude-se a grogas en e limonoù hag hen stlapas er ganol, evit miret ouc’h Canclaux da zont dre an hent bras ma teuje c’hoant dezhañ da zont war hor lerc’h.

1878
Référence : EKG.II p.2

E-berr, pa vezo erru an abardaevezh-noz, e vezo lakaet dit, e-giz ur gouriz, ar riblennad lian du en-dro da [g]roazlez, evit miret na vezo gwelet gant den.

1878
Référence : EKG.II p.113

Pa c’houlennas kabiten ar soudarded da zibriñ ha da evañ, Anna ha Mari a hastas afo digas dezhañ ar pezh a c’houlenne, evit miret ouc’h droug da vont ennañ, gant aon na vije krisoc’h e-keñver an Aotrou Gall hag an Aotrou Koarigou.

1878
Référence : EKG.II p.180

Ne zigalonekaont ket evelato ; mes ar marv a zo yen d’an holl, hag abalamour da-se, n’oant ket evit miret ouc’h un tamm enkrez.

1878
Référence : EKG.II p.181

Yannig, nemedec’h na glemmet / Mar oc’h er giz-se gwall c’hraet : / Brasañ torfed, ‘me hon zado[ù], / Laerezh arc’hant en ilizo[ù] ; / D’ar Sent, koulz ha dimp, na dere / E vo graet foar gant o danve[z]. / ‘N [a]otro[u] sant Pêr, ‘vit an dro-mañ, / Na vo ket re rust, a gredan, / Nemet miret don ‘n ho spered / Ar gentel ‘zo bet de[o]c’h roet. /

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

Doue ra viro !

1909
Référence : BROU p. 400 (interjection optative qu'on emploie dans la narration en parlant de choses que l'on craint)

Breuriezh ar Varzhed a zo krouet evit magañ, difenn, adsevel ha mirout ar spered hag ar glad keltiek ; sevel ar yezh, al lennegezh hag an ijinoù brezhonek ; diazezañ warne emsav ar vro ; mirout un ere etre Breizh hag an holl vroioù keltiek ; lakaat peoc'h hag unvaniezh etre ar Vreizhiz.

1909
Référence : REZI p.18

Pe gastiz a vir outo an doue en deus ganet ho pobl, dre m’o deus torret al lezenn a zoug an anv anezhañ, n’ouzon ket.

1923
Référence : SKET p.112

E Vindobitus o lakeas ha war harzoù Nemobitus evit mirout ouzh ar yenien da zont war an douar da lazhañ warnañ pep buhez.

1923
Référence : SKET p.29

Ha dezho kaout da vevañs kig-gouez, frouezh ha mel nemetken, ha dour hepken da evadur, ne viras ket kement-se outo a vezañ bras, ha kaer, ha kreñv ; nag a welout, digoumoul o hoal-vat ha difazi o yec’hed, heol un hañv ha pevar-ugent o c’houlaouiñ ar c’hoadoù hag erc’h ur goañv ha pevar-ugent o sammañ an douar hag ar barroù-gwez.

1923
Référence : SKET p.49

Miret eo bet gant beleien Dis Atir, e-touez Volked an Erkunia, en danevell-gelenn a reont anezhi « Ermaeziadenn an ene », ar bedenn a veze lavaret gant tud ar vro-Wenn, p’en em ziskouezent dirak ar Roue a zo en e goazez dindan ivinenn ar Vuhez [...].

1923
Référence : SKET p.71

Ganez-te, ha gant Kamula e lezan va gouriz, en eskemm, emezi. Er mirit en eñvor.

1923
Référence : SKET p.105

An neb, avat, a nac’ho lenn al linennoù-mañ, pe a viro ouzh ar re all d’o lenn, pe a labezo ar bugenoù, pe a rasklo pe a gemmo tra pe dra el linennadoù a zo warno, ra skoio outañ Mestr ar santual ur marv buan ha trumm.

1923
Référence : SKET p.25-26 (+p197 "Da reiz[h]a[ñ] "P. 26, lin. 1, e lec’h « linnenadou » len[n] « linennadou ».")

en em virout ouzh al lazhadegoù

1923
Référence : SKET p.186, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "échapper aux massacres".

Hervez m’emañ brud gant ar C’hermaned (1), p’en em ziskouezas Belios da Ariomanos, evel-hen e komzas outañ : « Ul lezenn a roin dit na vo nemet ar re greñv, ar re gadarn, ar re evezhiek a gement a vefe barrek d’he mirout. [...] »

1923
Référence : SKET p.138

Chom aze, evit miret na deufe ar c’houn, eus goueled va eñvor, ar c’houn goaper ha chifus da ziskouez din gant e viz, war an hent am eus heuliet, ar [b]leuñvennoù pere n’am eus ket bet kuntuilhet, ar frouezh mat ha dourek pere am eus bet disprizet.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.845 (Miz C'hwevrer 1924)

Hogen adalek m’oa deut d’hec’h oad-dimeziñ, n’oa ken anv dezhi nemet Kassia dre n’helle den, gant kaer, hegarat ha strivant ma’z oa-hi, mirout d’ober stad anezhi ha d’he c’harout.

1924
Référence : SKET.II p.15-16

Ha, tizhet an nerzh hag ar skañvded-se, penaos o mirer ? Ha n’eo ket dre zerc’hel gant an emboellad a-hed an holl vuhez ?

1924
Référence : SKET.II p.30

Dre an emboellad eo e c’hounezi nerzh ar mennerezh, dre an emboellad eo her miri (1).

1924
Référence : SKET.II p.31

Aotrou Doue, hon sikourit, mir[i]t na ’c’h afemp hon-unan da goll war-lerc’h ar mennozhioù goullo, ar pedennoù didal hon eus bet dibunet dirak ho furnez !

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.843 (Miz C'hwevrer 1924)

Ar valtouterien, souezhet-holl dirak un hevelep arvest, n’int ket bet evit miret da c’hoarzhin, ken [n]a reudent : — Al laeron ! al laeron !

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.866 (Miz Meurzh 1924)

Ar person, ar c’hure, ar sakrist, an archerien n'int ket bet evit en em viret da c’hoarzhin.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.895 (Miz Ebrel 1924)

An treid forc’hek anezho, o pouezañ stank-ha-stank war an holl ziskolpadennoù-se, o dalc’has difiñv war an douar hag a viras outo d’en em adframmañ ha da adsevel.

1924
Référence : SKET.II p.55-56

Er goañv e kleuzont toulloù en douar pe e-kreiz an teil hag e c’hourvezont e-barzh d’en em virout diouzh an anoued (2).

1924
Référence : SKET.II p.66

Pa savas war ar pont, e welas ar Vran entre div garreg uhel : unan anezhe a roe skoazell d’ar Vran eus tu ar maez hag he devoa miret na vije bet dismantret krenn gant an taolioù-mor ; eben a dorre nerzh an avel diwar an douar.

1925
Référence : BILZ2 p.173

Dirazon e rede, lerc'h-ouzh-lerc'h, kroazhentoù hirfustek o c'hweleviñ [evit weleviñ] en un doare mantrus, hag astennet ganto o divrec'h du, hir ha treut war bep a bevar riboul evel p'o defe c'hoant da virout ouzh ar pevar red-avel da dremen hebiou dezho.

1929
Référence : SVBV p.16

E-pad m'edon astennet war va gourvezenn, n'hellen ket en em virout da gounañ em bro gozh Breizh-Izel, em nesañted hag em c'hariaded.

1929
Référence : SVBV p.13

en em virout da vont

1931
Référence : VALL pg (s')abstenir d'aller

mirout

1931
Référence : VALL pg abstenir

en em virout a vont

1931
Référence : VALL pg (s')abstenir d'aller

Un ampoezon eo an alkool. Lazhañ a ra an traoù bev. Implijet e vez da virout ar frouezh abalamour ma lazh ar mikrobed.

1943
Référence : TOAA p1

Lazhañ a ra ivez ar frouezh, avat, ha ma vije lakaet en douar ur gerezenn miret er gwin-ardant ne deufe kerezenn ebet diwarni.

1943
Référence : TOAA p1

Tu ar C'hornog, avat, a oa diaesoc'h mont ennañ, en deus gellet mirout ar yezh skosek, kar-nes d'an iwerzhoneg, ha kar pell a-walc'h d'ar brezhoneg, komzet gant 3% hepken eus ar Skosed e 1930, met gant 34 da 55% eus an dud a zo o chom e pemp pastell-vro (kontelezhioù) ar Gwalarn.

1943
Référence : TNKN p48, notenn 59

Gloazet e voe gant un taol baionetezenn digant ur Glaz, ar pezh na viras ket outañ da vevañ betek an oad a 96 vloaz.

1944
Référence : EURW.1 p9

Mes ar mennozhioù-se a oa mennozhioù nevez ha Kolaj Itron-Varia Wenngamp en doa miret ar gizioù kozh, evel ma welis hepdale, pa zeuas din esaeañ gwinkal er brec'hioù-karr.

1944
Référence : EURW.1 p32

E zilhad soudard a voe lezet gantañ da vont kuit ; pa oan bugel am eus soñj bezañ kavet brav an doupenn reun ruz a oa war e chako lêr, hag ar fourajerennoù ruz kordennet, gant brochennoù kouevr a veze a-istribilh ouzh ar skoaz, hag ar c'hleze meur gant e zornell kouevr, a oa e-pign ouzh speurenn ar gambr, hag a veze miret holl gantañ evel eñvorennoù e amzer verr a varc'heger.

1944
Référence : EURW.1 p10-11

— « Ha petra ’rin e-barzh ar vag ? » — « C’hwi a gemero ar roeñv, ha, gant ar roeñv, c’hwi a viro ouzh ar vag da skeiñ he fri ouzh ar ribl. Kompren a rit ? » — « Kompren a ran, mes… mont e-barzh ar vag ?… heu !… »

1944
Référence : ATST p.107

Evit ar votadegoù, Kerviler a voe miret da renner, gant an Estourbeillon da gannad meur.

1944
Référence : EURW.1 p.190

Un toull-bac'h ?.. Doue ra viro ! Ar c'hreñvlec'h savet gant an Aotrou evit e Zibabidi, ne lavaran ket.

1949
Référence : SIZH p.46

Kregiñ e reas ar c'hrenerezh en e zivesker; krenañ a rae, hep ma c'helle mirout.

1949
Référence : SIZH p.59

- Ya ! ni !... N'oûn dare penaos displegañ va freder... Ne zeu ket soñjoù divodest da virout ouzhit da gousket, a-wechoù ?

1949
Référence : SIZH p.54

Roue an dismantroù-se, a-hed ar sizhun, a oa Pepe gozh la Botella, un duardig sec'h ha kramennek, «anarquista » ha beg-chopin, bet skoet gant ar gras, ha troet da ever-dour war an diwezhadoù, pezh ne vire ket outañ da bec'hiñ, evel un Navarrad, ma oa.

1949
Référence : SIZH p.52

- Nemet karout a rafen e virfes ez kerz un dra bennak e koun eus hon darempred a vo bet re verr, siwazh ! hep mar ebet.

1949
Référence : SIZH p.51

Ya, gwir a lirit, aotrou maer, / An dra 'zo splann, anat ha sklaer. / Penaos d'un den, en e empenn, / An traoù-se holl mirout kempenn ?

1960
Référence : PETO p12

Re ma gouenn, er vro-mañ, 'baoe nouspet kantved / A oa troet da reiñ aluzen a-viskoazh / Ha, da ober 'velto, em eus miret ar boaz.

1960
Référence : PETO p49

N'emañ ket, d'am meno, o tareviñ freuz ; / Ne venn, o kuzhat, 'met mirout e vuhez. / Amañ kuñv ha sioulik, ' vez atav dezhañ, / Ha ne glever morse nep droug anezhañ.

1960
Référence : PETO p37

Petra 'vire ouzhin da chom / Dieub a-grenn diouzh tud Pariz / Ha stag bepred ouzh Iliz Rom, / An iliz santel a garis.

1960
Référence : PETO p34

An alvokad [...] a oa bet barnet d'e dro war ar prim ha miret outañ da zifenn an damallidi e-pad 10 devezh.

1980
Référence : BREM Niv. 1, p. 4

Miret em eus ivez daou gasedig graet e koad kraoñ ar Gabon.

1985
Référence : DGBD p184

Azalek ma oan distro eus va fennad amzer labour er Gabon, em boa soñjet mirout an eñvor eus ar vuhez am boa renet er vro-se e-pad triwec'h miz.

1985
Référence : DGBD p5

Pa c'hoarveze dezhañ, ral a wech, kaout simant dizimplij, e vernie anezhañ aketus, ur sac'h gleb war c'horre, hag ar garrigell neuze troet a-gin warnañ, da virout na vefe disec'het gant an avel pe dirañvet gant ar glav.

1992
Référence : EAZB p. 103

Ne oa tamm raktres distruj an nev, mirout anezhi ne lâran ket.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 23

Dalc'hmat e vezont [ar gazetennerien] o redek war-lerc'h emgavioù, otoioù da feurmiñ, pennadoù da rentañ e koulz, salioù da virout evit sevel o fennadoù, sujedoù liesseurt a rankont ober e-korf ar memes devezh peogwir e labouront war un dachenn strizh peotramant n'ez eus ket kalz a dud implijet gant o skridaozerezh, ha kement zo...

2015
Référence : DISENT p121

Bez' e c'hell unan frotañ e zaouarn peogwir n'eus muntr ebet hag ez eo en em roet da renkañ an dielloù, bez' e c'hell soñjal emañ en diogel o vezañ ma vir an arouaregezh outañ a ober fazi pe fazi, un dra eo koulskoude ar soñjoù brav hag un dra all an hezougell a son da eizh eur hanter diouzh ar beure, p'emañ gant banne kafe kentañ an devezh, o tineudennañ fav glas gant e bried.

2015
Référence : EHPEA p31

Un drovezh c'hoazh e oa bet skoachet ur c'hamera war vord ur wenodenn a gase d'al lec'h ma oa bodet disenterien, nepell diouzh un dachenn all miret strizh gant an arme.

2015
Référence : DISENT p136

Pinvidigezhioù a-leizh a zo amañ e-barzh da virout en diogel.

2015
Référence : EHPEA p50

Evel-se [gant bezañ hardizh] e vo miret ouzh goulennoù diaes a c’hallfe bezañ savet gant un den en degemer, ur vijil pe ur poliser bennak, dreist-holl ma seblantit bezañ e kreizig-kreiz ur gaozeadenn ouzh ho pellgomzer-hezoug…

2015
Référence : DISENT p74

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux