Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

I. (en amzer, en tremened pe en dazont) Ger a dalvez da c'heriañ ur c'heñver amzer etre pred al lavarenn m'emañ ha pred ul lavarenn, ur frazenn all. 1. D'ar c'houlz-se, a-benn ar c'houlz-se. Neuze, pa oan er skol, e veze difennet ouzhin komz brezhoneg. Pa vo echu da labour ganit, neuze e c'halli mont da c'hoari. 2. D'ar poent resis-se, en degouezh-se. Stad hor bro a oa truezus, neuze eo e reas Fontanella e daolioù fall. 3. Goude-se, adal ar c'houlz-se. Pell e chom dilavar an dud ; ar c'honter, neuze, a stagas gant e zanevell. Kanañ a reas ha neuze e tavas. & Tr. adv. Neuze-souden : nebeut amzer goude. Neuze-souden ez eas diwar wel. 4. Impl. da stn. Ur c'hemm bras zo etre an amzer neuze hag an amzer bremañ : etre ar poent-se ha bremañ. 5. Tr. adv. Diwar neuze, abaoe neuze, adalek neuze : adal ar c'houlz-se. E anken a nijas kuit ha diwar ne uze e teuas ar peoc'h da ren en e galon. & A-raok neuze : a-raok ar c'houlz-se. & Betek neuze : betek ar c'houlz-se. & (en tremened) A-neuze : diwar ar c'houlz-se. & Da neuze : d'ar c'houlz-se. Da neuze e oa start ar vuhez. Da neuze evel hiziv. & E-kerzh neuze : e-kerzh ar mare-se. Me a soñj din eo e-kerzh neuze e oa deuet d'ar gêr. & (O taveiñ d'ur pred all, pelloc'h c'hoazh en tremened) A-benn neuze : d'ar c'houlz-se. A-benn neuze e oa pennoù fall er vro. & (en dazont) A-benn neuze, ac'hanen da neuze, ken (na vo) neuze : a-benn ar c'houlz-se, ac'hanen d'ar c'houlz-se. A-benn neuze e vo prest emichañs. II. Dre ast. 1. Adverb a dalvez da verkañ an heuliad. Ret e vo d'hor skrivagnerien yaouank skrivañ kalz, neuze he do Breizh ul lennegezh. « C'hwi a oar neuñviñ ? - Ne ran ket » - « Neuze emaoc'h kollet ». Unanet int ; arabat neuze o disrannañ. 2. En degouezh-se, war an diviz-se, peogwir emañ kont evel-se. Warc'hoazh e vo diskoulmet diaesterioù bevañ an dud, neuze e c'hallint pinvidikaat o spered. Pa vezan em frankiz, neuze e plij din skrivañ. Petra a vo graet neuze ? III. 1. (en ur goulenn) Ger a verk ar c'hoant gouzout. Petra a lavaras neuze ? Petra neuze ? 2. Ac'hanta. Ha neuze paotr ! & Neuze 'ta ! : ac'hanta. Neuze 'ta plac'h yaouank ! 3. Trl. Ha neuze ? : petra a vern an dra-se ? Lavaret em eus dezhañ, ya, ha neuze ? 4. (ger pouezañ, goude eta) Deus 'ta neuze.

Exemples historiques : 
81
Masquer la liste des exemples

Ha neuze ez komañsas [Katell] lavaret dezhañ : [«]Lakaet em eus ma foan ha ma soursi, da lavaret an traoù-mañ evel d'un den gouviziek ha savant.[»]

1576
Référence : Cath p6

5. Ha neuze ez tisputas [Katell] dre galz a divers konkluzionoù ha silojismoù ouzh an impalaer, e-tal porzh an templ

1576
Référence : Cath p6

26. Ar rouanez peheni [a selle ouzh] an holl draezoù-mañ diouzh ar c'hrec'h ha bede neuze nad oa ket em zisklêriet, ez kontinant a ziskennas hag a gomañsas da vlam an impalaer a'r gruelded vras a uze en andred ar werc'hez Katell.

1576
Référence : Cath p21

[«]Ha neuze pa ez vezo aznavezet dre c'hras Doue ar C'hrouer, da vezañ soveren d'an holl draezoù, ha ne ve ket posipl kavout dezhañ heñvel, neuze azeul-eñ ha glorifi-eñ, rak hennezh eo Doue an holl doueoù hag Aotrou an holl aotrounez.[»]

1576
Référence : Cath p7-8

neuze

1659
Référence : LDJM.1 pg alors, lors

13. Pa sellin ouzh an tourmañchoù / Eus ho mab JEZUZ, va Aotrou, / Grit din neuze geneoc'h gouelañ / En ur gaout truez outañ.

1677
Référence : Do. p68

neuze

1732
Référence : GReg pg alors

betek neuze

1732
Référence : GReg pg alors

An Hollandezien gentañ en em ravoltas a-enep ar roue a Spagn, pere ay oa lesanvet neuze korked.

1732
Référence : GReg pg gueux (Les gueux de Flandre.)

neuze

1732
Référence : GReg pg (a ce) coup (alors)

neuze

1732
Référence : GReg pg alors

ar bloazioù navet ha daou-ugent, c'hwec'hvet hag hanter-kant, ha trede ha tri-ugent, a zo, hervez an astrolojianed, ar re dañjerusañ da dremen ; abalamour ma vezer neuze oajetoc'h

1732
Référence : GReg pg climacterique (les années 49. 56 & 63. sont les plus dangereuses ; selon les Astrologues ; parce que l'on est plus avancé en âge)

bede neuze

1732
Référence : GReg pg heure (Jusqu'à cette heure là.)

Me a lavaras ar wirionez dezhañ neuze.

1850
Référence : GON.II p.89, livre second, « Alors je lui dis la vérité ».

neuze

1850
Référence : GON.II pg neûzé

neuze ez eas kuit

1850
Référence : GON.II pg neûzé

ha neuze e tavas

1850
Référence : GON.II pg neûzé

Abaoe neuze eo ankeniet-meurbet.

1850
Référence : GON.II pg añkénia (Depuis ce temps-là, il est très affligé).

N’en em zarempredomp mui abaoe neuze.

1850
Référence : GON.II p.88, livre second, (Nous ne nous fréquentons plus depuis ce temps).

abaoe neuze eo ankeniet meurbet

1850
Référence : GON.II pg añkénia

abaoe neuze ne ra mui netra

1850
Référence : GON.II pg abaoé

didra int chomet abaoe neuze

1850
Référence : GON.II pg didrâ

Ar prezeger neuze, droug ennañ a-zevri, a lavaras dezho : pa'z oc'h holl deuet ker bailh, me ya diwar ma c'hraf da gontañ ur marvailh.

1867
Référence : MGK p3

Neuze ar prezeger, gant ur vouezh a oa kre, hag en devoa lakaet kreñvañ er c'halonoù; evel a ra 'r gurun, pa dregern en neñvoù, a groze a-zioc'h an dud, en ur youc'hal outo : "Ned oc'h ket diwar ouenn ho tud-kozh zo marv [...]".

1867
Référence : MGK p2

Neuze oc'h laouen en ho stad ?

1867
Référence : MGK p10

Neuze, izel e lost, Laouig ar bleiz kivioul, ouzh ki sant Rok a dosta sioul, lavar dezhañ, ouzh e veuliñ, ez eo kuilh, ma'z eo un dudi !

1867
Référence : MGK p7

Petra 'n dra-se, emezañ ? - Netra ! Ur gignadenn, diouzh ar c'holier am stag en deiz ouzh va chadenn. - Ho stag eme ar bleiz, neuze 'ta, ned it ket amañ, ahont, el lec'h ma peus ch'oant da vonet ?

1867
Référence : MGK p9

hag eñ hag o lâret neuze : me 'garfe kaout an abid-se ; an abid-se hag he ferc'henn a zo e-kreiz ma gourc'hemenn

1874
Référence : GBI.II p528

N’oa ket evit bezañ krisoc’h eget n’oa bet betek neuze, rak anez me 'gred e vije bet.

1877
Référence : EKG.I. p.106-107

Neuze ’ta ar maer en divije gourc’hemennet d’ar person petra da ober, ha zoken penaos ober ar pezh en divije gourc’hemennet.

1877
Référence : EKG.I. p.5-6

Neuze un all o krediñ edo oc’h ober farsoù a grogas en e zorn evit her sikour da sevel... Mes siwazh ! marv [e] oa evit mat...

1877
Référence : EKG.I. p.32

Neuze ivez Ploumanac’hiz n’oant ket evel bremañ.

1877
Référence : EKG.I. p.96-97

Ar vouezh a glemme atav, ha neuze e oan ken tost dezhi, ma c’hellen zoken demanaout ar pezh a lavare.

1878
Référence : EKG.II p.46

Neuze e oa deoc’h tennañ warnezhañ, ha n’eo ket bremañ. — Eo, eo, bremañ eo deomp lakaat ac’hanout da baeañ va lagad din-me.

1878
Référence : EKG.II p.19

D’an daol sakr ec’h eas ive[z], / Ha digemer korf e Zoue ; / Ha diwar neuze, cheñchet-krenn, / En neus bevet en gwir kristen.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

Neuze 'ta, Yann a zo marv

1909
Référence : BROU p. 236

marv eo Yann 'ta, neuze

1909
Référence : BROU p. 236

Neuze eo e teuas eus don Nemobitus Rogiamon, ar goañv-meur, a voe skleret gantañ uhelañ kevrenn ar bed ha peurc’holoet a skorn, a riell hag a erc’h.

1923
Référence : SKET p.29

An deirvet neuze, dezhi ur gouriz arem hag ur gourgleze, a zic’houine hec’h arm hag en em daole da skoazell he div geneilez.

1923
Référence : SKET p.114 (Reizhet en eil kevrenn -1924- : p.150 : "Da reiza er gevrenn genta" : "[...] e lec’h « e c’hourgleze » lenn « e c’hougleze ». Hevelep reiza ("gou" e lec’h "gour") [...] p. 114, eil dilinenna, lin. 19, 24").

Abaoe Pipi a selle a-dreuz ouzh ar baotred, grognal, harzhal a rae oute ; ha pa wele Bilzig ! pa veze gant ar garabasenn, neuze e c’hrogne, neuze e harzhe, tre ma c’halle ; pa veze e-unan, avat, e lost entre e zivhar, e rede, aon dezhañ, rak an taol-mein a gleve o fronal en-dro d’e zivskouarn.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1030 (Gouere-Eost 1924)

O ! neuze, hoc’h eus sur prenet pe besked, pe veskl pe vigorned diganti, hag hiriv ivez ec’h aio gant ur boutegad all da Blistin…

1925
Référence : BILZ2 p.126

Ar pesked-red a deu, war hon aodoù, entre hanter miz Kerdu ha diwez miz Genver, evit leuskel o laezhenn pe o vioù. Neuze e paker anezhe, bodennet ma vezont a-vil-vern : ar sein vras dispaket, an daou benn anezhi a rae an dro d’ar c’hlodad gant pep a vag vihan.

1925
Référence : BILZ2 p.122

Ma ! neuze ec’h anavezet ur vorgazhenn, neuze oc’h evit kompren e petore digouez euzhus e oa martoloded ar Gwennili. Grevusoc’h hini ebet.

1925
Référence : BILZ2 p.112

neuze

1927
Référence : Geri.Ern pg ac'hanen

ac'hann da neuze

1927
Référence : GERI.Ern pg ac'hanen (d'ici ce moment)

Me a sant va bouzellenn vras o c'hourlammat e kostez dehoù va c'hof ! M'eus aon emañ-hi o c'hoari penn-tourtig !... – Ma ! lop war ar boued 'ta neuze, Yann, da c'hedal ma vo distouvet ar boutailhoù ganin-me ! a droc'has paotr Gouenoù.

1929
Référence : SVBV p9

a-benn neuze

1931
Référence : VALL pg alors (futur)

neuze

1931
Référence : VALL pg alors

da neuze

1931
Référence : VALL pg alors

diwar neuze

1931
Référence : VALL pg après (cela)

Neuze Job a zirollas da c’hoarzhin, da c’hoarzhin kenañ, kenañ. Ne oa ket evit komz, kemend-all e c’hoarzhe.

1944
Référence : ATST p.14

Ar voereb a glaskas dindan ar pennwele, a dennas a-zindanañ alc’houez an armel hag a roas an alc’houez-se da Job en ur lavarout : — « Trist, trist eo ! » — « Ya, trist eo, » a respontas Lom. A-benn neuze, Job a furche en armel.

1944
Référence : ATST p.34

A ! pebezh abadenn an diaoul neuze, d’an eur-se eus an deiz, war vord ar stêr ! Satanaz e-unan o vlejal e-leizh an ifern n’en dije ket graet muioc’h a drouz eget Lom o hopal er vag : — « Sikour ! Sikour ! Sikour din ! Beuzet e vin. O ! o ! »

1944
Référence : ATST p.108

A-benn neuze en doa skrivet pennadoù en "Hermine", war al lesanv : Armel d'Ergué.

1944
Référence : EURW.1 p.142

— « N’on ket barrek ? Kement-se, n’eo ket ur fri lous eveldoc’h a zesko din ur vicher bennak ! » — « Dalc’h ’ta, neuze !… Dalc’h ’ta, neuze !… » Ha Lom a roeñve, ar pezh ma c’halle.

1944
Référence : ATST p.95-96

Neuze e veze dibabet da varc'hegerien ar baotred yaouank ar gwellañ korfet ; nemet hag unan e vije paeet da vont da soudard e plas an danvez-soudard, hemañ en doa seizh vloaz servij da ober.

1944
Référence : EURW.1 p10

Klevet e veze ur vlejadeg spontus adalek kreisteiz betek an enderv, ha leoù-touet ar gigerien, ha mallozhioù an doucherien, holl mesk-ha-mesk ; an ostalerioù a veze leun a lonkerien ; dibaot neb a yae d'ar marc'had neuze hep dont mezv-dall d'ar gêr.

1944
Référence : EURW.1 p28

Neuze ar « pion » pa ne c'halle ket hon lakaat da senti, a rede da glask « Juluen », a oa spont an holl.

1944
Référence : EURW.1 p40

Dibunañ a rae e frazennoù war un ton gorrek ha kompez, damstouet gantañ e valvennoù, pe, neuze, gant e selloù o parañ eeun en ho taoulagad.

1949
Référence : SIZH p.40

Morse, betek neuze, n'en doa eveshaet e oa ar manati ken teñval, ken diamzeret, dindan e boultrenn.

1949
Référence : SIZH p.46

Ouzhpenn, feuket e oa en ur soñjal en e vamm, du-hont, keit-all, e Breizh-izel, ur vaouez vat ha karantezus mar doa, hag en e c'hoarezed bihan, mibin ha drev e-giz un torad filiped. Skoazellerezed an Drouk-spered ? Neuze 'ta !... Krouadurien Doue, dres evelto, gant un ene da saveteiñ, ne lavaran ket.

1949
Référence : SIZH p.41

An diavaeziadez a rae ur pikol sin ar groaz, a boke, evel m'he doa graet, en deiz a-raok, d'he biz-meud, ha, neuze, da Grist he chapeled, ur chapeledig bihan e baterennoù koural flimin.

1949
Référence : SIZH p.42

Neuze e tennas diouzh pleg don e vilgin wenn ur baperennig pleget gant evezh.

1949
Référence : SIZH p.55

Nemet, na petra 'ta ! Sik a ran dezhañ gwelloc'hikañ ma c'hellan. Ha n'eo ket divalav an dour yen... Neuze, gant al labour hag ur bedenn c'hwek bennak...

1949
Référence : SIZH p.54

[...] : kevrin ar Grouadelezh, a stummas disheñvel an den hag ar vaouez. Biskoazh, kent neuze, n'en doa merzhet e oa ar Vaouez « tra disheñvel ».

1949
Référence : SIZH p.56

Tra spontus eo neuze karantez ar c'hig !

1949
Référence : SIZH p.57

Neuze, ma den, e lez ar varn, / ' Tiskuilhi buan holl pe zarn.

1960
Référence : PETO p38

Sitoian kabiten, komzit fraeshoc’h, / M'hoc'h ententin, neuze, sklaer hag aesoc'h.

1960
Référence : PETO p35

ha neuze ivez pakadoù frazennoù er yezh arnevez-se difetis ha sec'h hag o devoa poan d'ober hent betek spered ar selaouerien

1972
Référence : BAHE niv. 75, p.4

Un ergerzhadenn all a grogas neuze evit pellaat tamm-ha-tamm etrezek ar reter dre Mézières, Bouillon ha traonienn ar Semois, hep bezañ bet dispartiet diouzh ar re a oan bet boas outo a bell 'zo, brezhonegerien eus ar c'hentañ.

1985
Référence : DGBD p6

Dont a reomp a-benn da vont en douar a-benn ar fin, da ober war-dro hon tud ha war hon tro hon-unan, pa ne ve ken nemet evit kavout loj en ostaleri nemeti a oa neuze e kêr.

1985
Référence : DGBD p43

Aet e oa ar chanter a-benn neuze dindan al levezon saoz-ha-norman.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 11

Deuet e oa Frañs da vezañ a-benn neuze ar Stad kreizennet ha jakobinour a anavezomp.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 19

Daoust pe zaoust, an nev, ha na oa ket anv da adsevel da neuze, a oa chomet en he flas.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 23

Ar bloavezh 1240 a c'hall bezañ lakaet da boent loc'h ar chanter. Met e dibenn ar XVvet kantved, ouzhpenn daou c'hant hanter-kant vloaz da c'houde, edod c'hoazh o labourat warni [war an iliz-veur] d'he feurechuiñ. Ha c'hoazh e ranker menegiñ ne oa bet peurveget an tourioù nemet en XIXvet kantved. Hevelep gorregezh ne oa ket ur reolenn voutin d'an holl chanteroù da neuze.

2013
Référence : LLMM niv. 399, p. 6

Deuet ez eus nec'h dezhi neuze ha lakaet he deus un alc'hwezer da zont.

2015
Référence : EHPEA p13

Diwar neuze ne'm eus adwelet na Tanos na ma div verc'h. Er penn-kentañ, peogwir ne'm boa ket aotre digantañ.

2015
Référence : EHPEA p58

A-benn neuze eo deuet an den-se [an hini en deus poan] da vezañ "ailhedenn wan" ar strollad.

2015
Référence : DISENT p95

Ha gwazh a se neuze d'ar stourmer hag a zo en o c'hichen.

2015
Référence : DISENT p83

Diwar neuze, diskuliañ dibaouez e fallagriezh; skeiñ tartezennoù; strimpañ gwad faos -zap-.

2015
Référence : DISENT p56

A-benn neuze e oa aet an tren all dreistañ ha Kathrine a welas en tu all d'al linennoù magazennoù hag uzinoù divent, savadurioù divalav gwenn-azvelen pe louet, outo anvioù embregerezhioù morse gwelet ganti.

2023
Référence : DREAM p. 67

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux