Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Mots parents :
0

Définition :  Masquer la définition

I. A. (etre daou niv. peg.) Termen a dalvez da c'heriañ an damniveriñ. Gant div pe deir follenn em bo trawalc'h. Un tri pe bevar c'hant den a oa eno. [1924] Ar Merc’her war-lerc’h, Bilzig, gant tri pe bevar baotr all eveltañ, ac’h eas d’ar presbital. B. 1. Termen a dalvez da verkañ an amresisted, an arvarusted a denn da zisentezioù un dazeilad. Ha mat pe fall eo ober an dra-se ? N'ouzon ket c'hoazh hag-eñ e paouezin pe e kendalc'hin da labourat. & Trl. pemdez Pig pe vran a gan : atav e vez ub. a wel ar pezh zo c'hoarvezet hag a gont an dra-se d'an dud all goude-se. Vi pe labous zo gant ar yar : komzoù a zistager pa zoueter e kuzher udb. ouzh an-unan. 2. (da heul an droienn daoust ha) Termen a dalvez da verkañ an heñvelded a denn da zisentezioù un dazeilad. Daoust ha dont a ray pe ne ray ket, emaon o vont koulskoude. C. (etre daou ak. pe daou rag.) 1. Termen a dalvez da c'heriañ an amresisted. Chom amañ e ken kaz e teufe den pe zen, hini pe hini, unan pe unan : ken kaz e teufe ub. Gouzout a ra un dra pe dra diouzh ar sonerezh : un draig bnk. dioutañ. • Ret e vo dimp klask ul leti e lec'h pe lec'h, e tu pe du : en un tu bnk. Tro pe dro em bo digarez da gomz gantañ : un dro bnk. em bo digarez d'e ober. Gouzout a reont skriverezañ tamm pe damm. • Tu a vo deoc'h goulenn an dra-se di gant un den pe zen : digant ub. • Ret e vo din ober an dra-se e doare pe zoare, e stumm pe stumm, e giz pe c'hiz: en un doare bnk. E mare pe vare, e poent pe boent e vint amañ : ur mare bnk. e vint amañ. • Pegañ a rin ar follenn-se en un doare pe zoare : en un doare bnk. • Evit un abeg pe abeg, un digarez pe zigarez : evit un abeg bnk., un digarez bnk. 2. (db. ur c'hementad n'eo ket re vras) Termen a dalvez da c'heriañ an argemmañ hervez an dud, al lec'h, h.a. Graet hon eus holl krogad pe grog ad evit an den-se : holl hon eus labouret un tamm bnk. evitañ, lod ac'hanomp muioc'h, lod all nebeutoc'h. Rec'hier pe rec'hier zo en tolead-se : un tamm bnk. a rec'hier zo eno, muioc'h e lec'hioù zo, nebeutoc'h e lec'hioù all. 3. Ger a dalvez d'ober anv eus udb. zo da zont hep ma oufed pegoulz. C'hoarvezout a ray deiz pe zeiz, koulz pe goulz, abred pe ziwezhat, kent pe c'houde : c'hoarvezout a ray ur mare bnk., abretoc'h eget ma kreder marteze. 4. Tr. adv. Kousto pe gousto, koustet pe goustet, koustet pe gousto, dre hent pe hent, a-dreuz pe ahed, a-gleiz pe a-zehoù : ne vern pegement e talvezo (d'an den-mañ-den). Ret eo din mont di, kousto pe gousto. 5. Tr. Pe dost(ik), pe war-dro, pe kalz ne fell : tost da vat. Bez' e oa marv pe dost. Dek vloaz zo, pe war-dro, e oant bet amañ. Poazh eo ar wastell pe kalz ne fell. II. (etre derez-plaen ha derez-uheloc'h an anvioù-gwan pe an adverboù ; etre daou anv-gwan pe daou adverb en o derez-uheloc'h) 1. Termen a dalvez da c'heriañ an amresisted, an diglokted. Klañv pe glañvoc'h e oant. Komprenet o deus an displegadenn mui pe vui, muioc'h pe vui, mui(oc'h) pe nebeutoc'h, mui pe vihanoc'h. Miret e oant bet gwell pe welloc'h. 2. Termen a dalvez da c'heriañ an helebini, gwirion pe da welet. Holl e labouront gwell pe welloc'h. Gwazh pe wazh, gwazh pe washoc'h e lavaront gaou. & C'hoari gwazh pe wazh : ober gwashoc'h an eil eget egile. 3. Termen a dalvez da c'heriañ ar c'hreskiñ. Seniñ a rae ar c'hloc'h kreñvoc'h pe greñv. Deuet e oa da vezañ treutoc'h pe dreut. & Gwell pe well : gwell ouzh gwell. Atav e fell dezhañ kaout gwell pe well. III. Tr. stl. PE ... PE ... 1. Troienn a dalvez da eren daou c'her, div lavarenn, o verkañ an amresisted pe an arvarusted a denn da zisentezioù un dazeilad. Pe ur mignon pe un enebour dimp eo an den-se ? Ne ouient ket pe vev pe varv e oa o zad. Mont a rin di pe gent pe c'houde : abretoc'h pe ziwezhatoc'h. [1878] Hag ouc’hpenn-se, karet a raen ivez e vab Ivonig, paotrig a bevar bloaz eus ar re goantañ, a ouie va anaout hag a furche va godelloù, pa’z aen di, da c’houzout pe graoñ pe avaloù a vije enno. [1878] Ne ouzon ket pe ar banneoù o doa pounneraet o zreid, pe bet oant bet en ul lec’h all bennak oc’h ober ar pezh o doa graet e Maner al Liorzhoù, da vihanañ aet e oant e-feson, goustadik, [...]. [1923] O vezañ m’oa an azen pe zamanavezet pe zianav d’ar Gelted, e tro Segobranos ar roue e ziskouarn azen en ur roue e ziskouarn marc’h. [1949] N’oar ket re vat pe emañ oc’h huñvreal pe emañ e-kerz gwidreoù enebour mab-den. 2. Troienn a dalvez da eren daou c'her, div lavarenn, o verkañ an heñvelded a denn da zisentezioù un dazeilad. Ne vern pe vrav pe fall e vo an amzer. N'eus forzh, n'eus kaz pe e vo kousket pe e vo dihun. Heñvel eo dezho gouzout daoust pe wenn pe c'hlas eo ar paper a implijomp. Daoust pe int zo estrenien pe tud eus ar vro, graet e vo heñvel outo. & Mat pe fall da ub. : ne vern dezhañ. Mat pe fall (dezhañ) pe ez eo bihan pe ez eo bras. & Pe zrouk pe vat e vo gant ub., pe zrouk e vo gant ub. pe ne vo : ha pa vefe displijet. Pe zrouk pe vat e vo gantañ, mont a rin d'e gavout. IV. A. 1. Ger a verk ne c'haller ket termal evit dibab unan eus disentezioù un dazeilad. Pet asied zo war an daol : daou pe tri ? Paouez pe kendelc'her, ret eo dibab. Ar re-se a blego pe a dorro. 2. Tr. stl. PE ... PE ... : troienn a verk e ranker dibab hep termal unan eus disentezioù un dazeilad. C'hoant am eus gouzout petra zo d'ober : pe dont pe mont ? Pe bara gwenn pe bara segal ho po ? N'ouzon ket pe e pellgomzo pe e skrivo ul lizher dezho. B. (dirak un isla v.) Ger a verk ez eur rediet d'ober diouzh unan eus disentezioù un dazeilad. Chom fur pe e vi kastizet. & Pe anez, pe a hend-all : troiennoù a verk ne c'haller ket dibab. Ret eo dit gwiskañ dilhad tomm pe anez e vi skornet. EVEZH. : (a) kemm. blot. goude pe (I, II ha III) ; (b) kemm. ebet goude pe (IV).

Exemples historiques : 
172
Masquer la liste des exemples

ar materi a studian pe brederan a gavan garv, goude hon holl fed er bed-mañ, diwezh pep unan eo ar marv

1450
Référence : M. p14

barlennek pe askleek

1499
Référence : LVBCA p29, 33 (celuy qui a geron ou sain)

yuzevezh pe yuzeveri

1499
Référence : LVBCA p159, 204 (juive ou juiverie)

tad pe mamm pe kar

1499
Référence : LVBCA p109, 138, 159, 190 (pere ou mere ou parent)

bac'h pe krog

1499
Référence : LVBCA p31, 127, 158 ('croc ou croc')

beleg pe velegez

1499
Référence : LVBCA p34, 158 (presbtre ou prebstresse)

baraer pe varaerez

1499
Référence : LVBCA p32, 158 (panetier ou panetiere)

blam pe bezañ blamet

1499
Référence : LVBCA p36, 38, 97 (blasmer ou estre blame)

herberc'hiañ pe bezañ herberc'hiet

1499
Référence : LVBCA p36, 97, 159 (hostelier, ou estre hostele)

bourc'hiz pe vourchizez

1499
Référence : LVBCA p41, 158 (bourgois ou bourgoise)

Breton pe Vretonez

1499
Référence : LVBCA p43, 158 (breton ou brete)

buoc'h pe ejen

1499
Référence : LVBCA p45, 68, 158 (vache ou beuff)

kamm pe gammez

1499
Référence : LVBCA p107, 158 (boiteux ou boiteuse)

kaz pe kasoni

1499
Référence : LVBCA p110, 158 (hayne)

koumanant pe gevaez

1499
Référence : LVBCA p114, 124, 158 (conuenance)

kompagnun pe kompagnunez

1499
Référence : LVBCA p118, 158 (idem ou compaigne)

kurun roe pe impalaer

1499
Référence : LVBCA p101, 128, 158, 177 (couronne de roy ou d-empereur)

deltoni pe gebiadur

1499
Référence : LVBCA p53, 84, 158 (moiture ou mouilleure)

demm pe demmez

1499
Référence : LVBCA p53, 158 (dein ou deine [daim ou daine])

diatreder pe diatrederez

1499
Référence : LVBCA p56, 158 ('celui ou celle qui déblaie')

donezon pe rouez

1499
Référence : LVBCA p63, 158, 177 ('don ou don')

dug pe duchez

1499
Référence : LVBCA p66, 158 (duc ou duchesse)

garm pe gri ar verdeidi

1499
Référence : LVBCA p22, 82, 126, 143, 158 (clameur, ou cri des nautoniers)

entre vaze pe entre eno

1499
Référence : LVBCA p71, 72, 159 (entre)

pasaj pe basajer

1499
Référence : LVBCA p157, 159 (passaige, ou potonnier, marronier)

morc'hlav pe vorlusenn

1499
Référence : LVBCA p147, 159 (pluye ou espessete de nue)

ostiz pe ostizez

1499
Référence : LVBCA p154, 159 (oste ou ostesse)

dispañsasion pe dispañs

1499
Référence : LVBCA p60 (idem)

garz pe waz

1499
Référence : LVBCA p82, 89, 158 (iars ou oae)

kac'hat pe deilat

1499
Référence : LVBCA p105, 192 (chier ou fambreer)

gwerz pe kanaouenn

1499
Référence : LVBCA p91, 107, 158 (chanczon)

gwilcher pe touzer

1499
Référence : LVBCA p92, 158, 195 (tondeur)

hegarated pe guñvelezh

1499
Référence : LVBCA p96, 128, 158 (benignite)

hemañ pe homañ

1499
Référence : LVBCA p96, 100, 158 (celuy ou celle)

ostiz pe ostizez

1499
Référence : LVBCA p154, 159 (hoste ou hostesse qui herbregie)

hualet pe chadennet

1499
Référence : LVBCA p45 (ampieges ou enchaines)

inkomplet pe imparfet

1499
Référence : LVBCA p101, 102, 159 (jncomplet pe imparfet, c-est tout vng)

hipokrit pe hipokritez

1499
Référence : LVBCA p103, 158 (yporcrite)

keuneudenn pe brenn

1499
Référence : LVBCA p114, 158, 168 (buche, ou boys)

ki pe giez

1499
Référence : LVBCA p114, 158 (chien ou chiene)

las pe lintag

1499
Référence : LVBCA p130, 134, 158 ('lacet ou collet')

limon karr pe leur

1499
Référence : LVBCA p109, 133, 134, 158 ('limon de charrette')

linenn masoñ pe galvez

1499
Référence : LVBCA p106, 134, 140, 158 ('fil à plomb')

Lombard pe lombardez

1499
Référence : LVBCA p135, 159 (lombart ou lombarde)

marc'heg pe marc'hegez

1499
Référence : LVBCA p139 (cheualier ou cheualiere)

travell pe labourat

1499
Référence : LVBCA p128, 159, 196 (trauailler, labourer)

marc'hegour pe varc'hegourez

1499
Référence : LVBCA p139, 159 (cheuaucheur ou cheuaucheresse)

martir pe vartirez

1499
Référence : LVBCA p140, 159 (martir, ou martire)

mirer pe virerez

1499
Référence : LVBCA p145, 159 (gardeur ou garderesse)

trañchezour pe drañchouer

1499
Référence : LVBCA p159, 196 ('tranchoir (plateau)')

soubañ pe ober soub

1499
Référence : LVBCA p152, 159, 186 (faire soupes)

nesaelezh pe nesañded

1499
Référence : LVBCA p150, 159 (prochenete, affinite)

nezer, pe nezerez

1499
Référence : LVBCA p151, 159 (fileur ou fileresse)

sede pe selde pe chede

1499
Référence : LVBCA p46, 159 (voecy)

respont pe respun

1499
Référence : LVBCA p159, 175 (respons)

reer pe reerez

1499
Référence : LVBCA p159, 174 ('meneur ou meneuse')

raouadur pe sifernadur

1499
Référence : LVBCA p159, 173, 182 (enroueure, ou enrumeure)

kiger pe gigerez

1499
Référence : LVBCA p114, 158 (bouchier ou bouchere)

porzherez pe dorlec'h

1499
Référence : LVBCA p64, 159, 167 (huyssiere, ou huysseirie)

kellidañ, brousañ pe vourjonañ

1499
Référence : LVBCA p41, 44, 112, 159 ('germer')

Dezraoù un libell a'n gwellañ d'an bobl lik d'en em aplikañ, Ha preparañ kent mui kañvoù, Penaos pan renter an spered e tle bout hep bec'h a bec'hed : Pe bout daonet dre e fedoù

1575
Référence : M. p34

Neuze, an impalaer, leun a frenezi, a lavaras dezhi : « Choaz unan a zaou : daoust dit pe te a sakrifio hag ez vevi ha pe [te] a anduro tourmañchou iskis ha ma vezi distrujet[ ? »]

1576
Référence : Cath p19

Pe ivez ar ger-mañ Katell a dalv kement da lavaret evel 'catenula' eleze ur chadennig rak homañ dre euvroù mat pe dre hini ez eo pignet bede an neñv pehini chadenn pe skeul he deveus peder bazenn.

1576
Référence : Cath p3

[«] Hag evit-se kement ger zo a dle bezañ koñfermet gant daou pe dri dest, pa ve te a ve un ael, pe a ve ur vertuz selestiel[. »]

1576
Référence : Cath p10

Daoust pe en artikl a'r marv, pe en nesesite arall[, kement] am invoko hag am fedo, maz vezo egzoset ha klevet e bedenn !

1576
Référence : Cath p24

Petra eo pec'hed ? Kement a lavarer, kement a zezirer, pe kement a reer a-enep al lezenn pe volontez Doue.

1622
Référence : Do. p34

M. Petra eo pec'hed ? D. Kement a lavarer, kement a zezirer, pe kement a reer a-enep an lezenn ha volontez Doue.

1622
Référence : Do. p34

pe eñ zo gwir pe eñ zo gaou

1659
Référence : LDJM.1 pg soit (vray soit faux)

doñjer pe reked en deus ar galon

1659
Référence : LDJM.1 pg (le coeur se) souleue

diskouez pe an nadoz a'r c'hadran

1659
Référence : LDJM.1 pg style (du quadran)

bener pe piker mein

1659
Référence : LDJM.1 pg tailleur (de pierres)

kemeret poan pe poellad

1659
Référence : LDJM.1 pg tascher

en em emellout pe soursiañ eus ur re bennak

1659
Référence : LDJM.1 pg (se) mesler (de quelqu'vn)

pe d'ar fin

1659
Référence : LDJM.1 pg (a quelle) raison

stourm ha faezhañ pe trec'hiñ

1659
Référence : LDJM.1 pg rembarer

a-c'hwen pe war e gil

1659
Référence : LDJM.1 pg (a la) renuerse

kas pe teurel a-c'hwen e gorf

1659
Référence : LDJM.1 pg renuerser

gant enor pe respet deoc'h

1659
Référence : LDJM.1 pg sauf (vostre honneur)

pe

1659
Référence : LDJM.1 pg ou

ober neuz studiañ pe man

1659
Référence : LDJM.1 pg (faire) semblant (d'estudier)

ar sekred da ober kanolioù a zo bet kavet gant ur Flamank er bloaz trizek-kant pevar hag hanter-c'hant ; pe e-tro ar bloaz trizek kant ha pevar-ugent

1732
Référence : GReg pg artillerie

c'hoari koll pe c'hounit

1732
Référence : GReg pg hazarder (Exposer, mettre au hazard.)

c'hoariet koll pe c'hounit

1732
Référence : GReg pg hazarder (Exposer, mettre au hazard, pp.)

arruet pe arruo

1732
Référence : GReg pg gré (Bon gré, malgré.)

terzhienn a grog alies a wech en un deiz ; pe [terzhienn a grog] ur wech bep pemp pe c'hwec'h deiz.

1732
Référence : GReg pg fievre (Fievre intermittente)

Me a oar pe dre 'n andred e gemeret.

1732
Référence : GReg pg foible (Je connois son foible.)

arruet pe arruet

1732
Référence : GReg pg gré (Bon gré, malgré.)

dre gaer pe dre hakr

1732
Référence : GReg pg force (De gré, ou de force.)

Karent pe ne garent ket.

1732
Référence : GReg pg gré (Bon gré, malgré.)

dre gaer pe dre hakr

1732
Référence : GReg pg gré (Bon gré, malgré.)

louzoù tu pe du

1732
Référence : GReg pg antimoine

Karantez entre daou vreuzr, pe entre daou vignon, pe entre daou diegezh, &c.

1732
Référence : GReg pg fraternité

Re zruz eo an douar-mañ pe ned eo ket druz a-walc'h.

1732
Référence : GReg pg gras (Cette terre est trop grasse, ou n'est pas assez grasse.)

ar re vras eus ar rouantelezh pe a gêr

1732
Référence : GReg pg grand (Les grands du Roiaume, ou d'une Ville.)

rentañ diefed un ared pe ul lezenn &c.

1732
Référence : GReg pg frustratoire (Rendre un Arrêt frustratoire, ou une Loi, &c.)

rentañ ven un ared pe ul lezenn &c.

1732
Référence : GReg pg frustratoire (Rendre un Arrêt frustratoire, ou une Loi, &c.)

rentañ dibrofit un ared pe ul lezenn &c.

1732
Référence : GReg pg frustratoire (Rendre un Arrêt frustratoire, ou une Loi, &c.)

Nep a enev pe a zesk ar skiant da anaout an holl vroezioù eus ar bed.

1732
Référence : GReg pg geographe

Paotr ar person pe paotr ar c'hure eo.

1732
Référence : GReg pg garçon (C'est le garçon du Recteur, ou, du Curé.)

pe

1732
Référence : GReg pg a

nav pe zek mil

1732
Référence : GReg pg a

mont a-raok pe war-lerc'h

1732
Référence : GReg pg aller

mar karit ac'hanon kalz pe nebeut

1732
Référence : GReg pg affection

kuit pe zoubl

1732
Référence : GReg pg antimoine, emetique (ou hemetique, remede violent)

Soñjal a raent pe e oan warlerc'hiet pe e oan trelatet.

1732
Référence : GReg p84

da deir eur pe war-dro

1732
Référence : GReg pg heure (Sur les trois heures.)

En em likit tri ha tri, pe pevar ha pevar.

1850
Référence : GON.II p.92, livre second, « Mettez-vous trois à trois, ou quatre à quatre ».

Sant Paol a lazhas pe a veuzas un aerouant bras e Enez-Vaz war a lavarer.

1850
Référence : GON.II pg aérouañt (Saint Pol tua ou noya, dit-on, un grand dragon dans l'île de Bas).

pe

1850
Référence : GON.II pg pé

diantek eo, pe ne vezo den

1850
Référence : GON.II pg diañtek

c'hwi pe me e vezo

1850
Référence : GON.II pg pé

tennit eñ eus an heol pe e faouto

1850
Référence : GON.II pg faouta

ret eo ober an eil pe egile

1850
Référence : GON.II pg pé

C'hoazh ur berv pe zaou, hag e vezo poazh.

1850
Référence : GON.II pg bérô (Encore un bouillon ou deux, et il sera cuit).

pe

1850
Référence : GON.II p.57, Table des Conjonctions simples, "ou".

Ret eo dibriñ pe evañ.

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, « Il faut manger, ou boire ».

Pemzek pe c'hwezek den e vezimp.

1850
Référence : GON.II p.92, livre second, « Nous serons quinze à seize personnes ».

Nav pe zeg em eux gwelet.

1850
Référence : GON.II p.90, livre second, « J'ai vu neuf à dix ».

Pemp pe c'hwec'h-kant a vezo.

1850
Référence : GON.II p.90, livre second, « Il y aura cinq à six cents ».

Bezet pe ne vezet ket deuet, e leinimp evelkent.

1850
Référence : GON.II p.81, "Qu'il soit venu ou qu'il ne le soit pas, nous dînerons tout de même".

Anezhi 'rejont goap; nemet re a beadra er parkeier ne oa. Deuet glas ar ganabeg, ar wennili ouiziek 'lavaras a-nevez d'al laboused disent, penn-skañv ha dievezh : tennit 'ta breunenn ha breunenn, ar pezh a sav war pep greunenn, pe ez afoc'h hep mar da goll, hep na chomo unan a gement ma'z oc'h holl.

1867
Référence : MGK p14

Petra bennak m'en doa troet Mojennoù Faedr hervez kiz e barrez, ne oant ket hervez kiz an dud desket-kaer; gant ar soñj d'o lakaat bravoc'h, e varellas anezho a dammoù galleg dastumet e kêr, traoù ken divalo ha ken iskis e brezhoneg ma'z int evel kozh peñselioù ruz pe c'hlas gwriet ouzh ur sae wenn gant ur c'hemener mezv-dall.

1867
Référence : MGK Rakskrid VII

Pe ma ne roe netra, ur ger mat eus hor bro ? / — « N'em em zaleit, paourkaezh, ur wech all ho pezo ! » / Nann ! nann ! ne voa Breizhad, hennezh ne voa kristen, / Ar c'hentañ gavas diaes, skoaz-oc'h-skoaz gant peorien / Bale dindan an neñv, oc'h an heol benniget.

1867
Référence : MGK p118-119

an eil tra a ziskouez : e vez lakaet an den Alies en ti-barn du pe wenn Diouzh an arc'hant a vez o son[iñ] en e c'hodell, Dioc'h ma vez hir e zent, uhel ha kre e gerniel.

1867
Référence : MGK p26

Grit ur sell, aotrou sant Kadoù, diouzh lein an neñv emaoc'h e-barzh, hag e welot hag-eñ a heuilh pe na heuilh ket hoc'h alioù, ho mab, ar barzh, pe evit lavaret gwell, gwenanennig Breizh, a gomzan anezhi amañ, "Hag a zistro d'he c'hest laouen, gant ur bec'h mel he deus kavet, dre ar prajoù war gant boked"

1867
Référence : MGK Rakskrid XIII

Neuze ’ta, dirak Doue, ho torn war ho koustiañs, e kav deoc’h eo ret deomp lakaat Loull ar Bouc’h d’ar marv ? — Ya, ya, tremen mall eo ; ha pell a zo emaomp o c’houlenn an eil digant egile perak ne deue ket deomp, a-berzh hor mestr, an urzh da gas ur voled plom pe ziv da bounneraat penn Loull ar Bouc’h.

1877
Référence : EKG.I. p.109

A-walc’h hon eus tennet evel-se ; divarc’homp bremañ an nor, ha deomp en ti da welet ha ni a gavo ar person "intru", bev pe varv.

1877
Référence : EKG.I. p.121

Da vihanañ, eme Job, e lezoc’h ac’hanon da gas deoc’h un dorzh vara pe ziv er sizhun, hag an traoù a vezo ret deoc’h, ken na deuy un eost nevez en douar.

1877
Référence : EKG.I. p.51

E-pad an emgann, pa velent unan bennak diskaret, ez aent war-zu ennañ d’hen destum, d’hen digas ganto a-gostez evit her prederiañ, evel ur breur, pe e vije anavezet ganto pe ne vije ket ; a-walc’h e oa dezhañ bezañ a-du ganeomp-ni.

1877
Référence : EKG.I. p.291-292

Neuze an Aotrou de Kerbalaneg a lavaras deomp : — Gwazed a galon oc’h, en em virit evit ur wech all. Houmañ eo an abadenn gentañ deomp gant ar republikaned, mes n’eo ket an diwezhañ, pe Kerbalaneg a varvo a-barzh nebeut.

1877
Référence : EKG.I. p.288

A-raok en em zispartiañ e oamp en em glevet evel-hen : Pa deuje unan bennak, en noz pe en deiz, da zigas deomp bevañs pe geleier, ne dlee ket dont e-unan, mar gellje, mes atav digas gantañ un all pe zaou.

1878
Référence : EKG.II

Hag ouc’hpenn-se, karet a raen ivez e vab Ivonig, paotrig a bevar bloaz eus ar re goantañ, a ouie va anaout hag a furche va godelloù, pa’z aen di, da c’houzout pe graoñ pe avaloù a vije enno.

1878
Référence : EKG.II p.36

Ne ouzon ket pe ar banneoù o doa pounneraet o zreid, pe bet oant bet en ul lec’h all bennak oc’h ober ar pezh o doa graet e Maner al Liorzhoù, da vihanañ aet e oant, e-feson, goustadik, rak en o raok edon en hent a deu eus a Geryann-Vihan d’an hent-bras.

1878
Référence : EKG.II p.87

Deus da welet ma farko pe glev gant an amezeien.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

O vezañ m’oa an azen pe zamanavezet pe zianav d’ar Gelted, e tro Segobranos ar roue e ziskouarn azen en ur roue e ziskouarn marc’h.

1923
Référence : SKET p.15

P’edon o kantren dre hentoù ar bed a-gevret gant mab gouenn-uhel Albiorix, e c’hoarveze ganen hunvreal alies en hon hengounioù, en deiz e-pad an hirvarc’hekadennoù, ha, d’an noz, azezet pe c’hourvezet ouhz an tan, o c’hortoz an dour-berv da ganañ er c’haoterioù.

1923
Référence : SKET p.46

Nemet, dre enskrivadurioù eus an Henamzer, ec’h anavezomp doueed ha doueezed anvet diouzh anv ar boblad pe ar gêr a warezont : Allobrox, Arvernos, Bibrax, Dexiva, Mogontia, Trikoria, Renel, Religion de la Gaule, pp. 394, 397, 401, 405.

1923
Référence : SKET p.23

Ar c’hentañ, a raed anezhañ Kintus, e gelennas war an hemolc’herezh, ar pesketaerezh hag ar predererezh ouzh ar chatal bras pe vunut.

1924
Référence : SKET.II p.24

En diabarzhvro, war an heñchoù, ez eer hebiou da dud a gant ha kant gouenn, digaset di dre genwerzh pe vrezel.

1924
Référence : SKET.II p.71

Ar Merc’her war-lerc’h, Bilzig, gant tri pe bevar baotr all eveltañ, ac’h eas d’ar presbital.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1021 (Gouere-Eost 1924)

Diaes lavarout pehini eo ar c’hoantañ, pe ar sae sked-disked he liv a zo en o c’herc’henn, pe ar blev melen seizheñvel a zo en o fenn.

1924
Référence : SKET.II p.75

[N]euze ar wialenn a c’hoarie ; ha, pa vije ur c’hlemm enep hini pe hini eus ar baotred, gwir pe c’haou, ar wialenn ac’h ae en-dro.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.868 (Miz Meurzh 1924)

Da evañ e roe Velia d’he bugel laezh pe zour kerc’het ganti eus an eienenn a darzh e-kreiz enez Abalos.

1924
Référence : SKET.II p.16

O ! neuze, hoc’h eus sur prenet pe besked, pe veskl pe vigorned diganti, hag hiriv ivez ec’h aio gant ur boutegad all da Blistin…

1925
Référence : BILZ2 p.126

Kounañ a ran, na pegen dudius d'ar galon, ha na pegen kaer d'ar spered ha d'an daoulagad, da zaoulagad un arvester pignet war uhelenn Kerargov, gwelout, un hanterkantved a zo, ur skouadrenn meurlistri livet e du ha bevennet gant daou pe dri gelc'h gwenn an tuioù diavaez anezho ; koeñvet o gouelioù damwenn dezho gant an avel-reizh pe rodellet dindan ar fourradoù avel-dro, hag o stekiñ ouzh ar c'herdin hag ouzh ar gwerniou en ur stlakañ gant stroñs ha gant tregern.

1929
Référence : SVBV p.15

Diwezh deomp d'en em bentañ, e kimiadjont diouzh ar walc'hlec'h, e pignjont d'hor c'hambr, hag ur pennad goude, me a ziskennas a-gevret gant tri ganolier all da evañ tri pe bevar litradig gwin ruz.

1929
Référence : SVBV p13

kant lur pe dost

1931
Référence : VALL pg à peu près (cent francs)

e tu pe du

1931
Référence : VALL autre

pe ni 'welo !

1931
Référence : VALL pg (ou on aura) affaire (à moi !)

un deiz pe zeiz

1931
Référence : VALL autre

pe dost

1931
Référence : VALL pg à peu près

un dra pe dra

1931
Référence : VALL autre

evit un digarez pe zigarez

1931
Référence : VALL autre

evit un abeg pe abeg

1931
Référence : VALL autre

« Da c’hortoz ma vo gouezet pe wir pe faos eo ar c’heloù trist-se, evomp ur chopinad, ha yec’hed d’ar re vev ! »

1944
Référence : ATST p.16

C'hoari stuf. Unan a roe « stuf » d'un all, (touch dezhañ gant e viz) ; an hini stufet a rede war-lerc'h un all, da reiñ stuf dezhañ, hag an dra-se a c'helle padout pell, betek ma sone ar c'hloc'h, pe an añjelus, pe me oar ; an diwezhañ stufet a veze mezhus o vont d'ar gêr.

1944
Référence : EURW.1 p23

Job a savas war beg e dreid, a daolas ur sell war ar gwele evit gouzout pe gousket pe zihun e oa ar voereb kozh.

1944
Référence : ATST p.32

Pe kavout a raio pe ne raio ket, an dra-mañ a zo un eil afer all, rak me a gont ar pezh a zo bet kontet din, ha netra ken.

1944
Référence : ATST p.45

« Prestañ va bag pe chom hep ober a zo ingal din. »

1944
Référence : ATST p.103

Ar marichal a yae droug ennañ abalamour ne oa kredet gant den. — « Mat ! » emezañ, « me a yelo, en noz-mañ, da Garreg-al-Louarn, ha me a ziskouezo deoc’h piv eo Satanaz pe n’on ket un den. »

1944
Référence : ATST p.114

Ar re ac’hanomp o doa sae[où] gwenn, glas, pe wer, o gwiskas, hag ul lid drouizek a voe graet war ur maen, dirak nebeut a-walc’h a dud, rak ne oa ket bet brudet an dra-mañ, gant aon da feukañ hiniennoù, zoken e Kevredigezh Vreizh.

1944
Référence : EURW.1 p.206

An aotrou Vallée a lakaas da grediñ aes a-walc'h an aotrou Delangle e vije gounidus dezhañ moullañ ur pennad brezhonek pe zaou war e gazetenn.

1944
Référence : EURW.1 p56

— « Allo [sic, "alo"], Lom, n’oc’h ket evit lavarout din zoken pe ur gwaz pe ur vaouez eo. »

1944
Référence : ATST p.19

N’oar ket re vat pe emañ oc’h huñvreal pe emañ e-kerz gwidreoù enebour mab-den.

1949
Référence : SIZH p.38

Du-se, pell pe dostoc’h, en alamandezenned ha gwez-kraoñ al liorzh kloz e taol eostiged all, her ha taer, o zio ! tio ! tio ! bagol, ma tasson kili an diribin, e-giz ma vije ur palez strink.

1949
Référence : SIZH p.39

Ha, pa vo gouezet 'maon war dec'h, / Em bo-me bara e pep lec'h / Digant ar re am anavez, / Pe vat pe fall ' vo ar bloavezh.

1960
Référence : PETO p25

Aze dirak o daoulagad edo ar burev dindan gouloù seder al lamp, un tan brav o lugerniñ hag o flamminañ en oaled, ar pod berver o c'hwitellat skañv, un diretenn digor pe ziv, paperoù renket kempenn war an daol labour, ha tostoc'h d'an tan, peadra d'ober te.

2012
Référence : DJHMH p. 73

Berz[h] bras a reas ha degemeret e voe an opus francigenum er broioù all, abred pe ziwezhat.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 8

Ha pa zeue an arc'hant da ziankañ, war chanter pe chanter, anat e oa bet tost dalc'hmat diwar-goust an tourioù, ar begoù-tour dreist-holl.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 18

P'emaomp ganti ez eo an harz-debriñ pe, taeroc'h c'hoazh, an harz-evañ, an doareoù feulsañ a c'hall ur stourmer difeuls ober outañ e-unan.

2015
Référence : DISENT p65

Kelc'hiadoù tud, didrouz pe pas, kerzhadegoù diouzh an noz gant etivi, sevel leurenn un torfed e-giz ma vez gwelet er Stadoù-Unanet bevennet gant ur seizenn-surentez...

2015
Référence : DISENT p56

Ma vez moc'het tra pe dra gant stourmerien difeuls ez eo da gentañ peogwir e vez soñjet gante e vo talvoudus a-fed [a-fet] strategiezh da geñver gwanderioù an enebourien.

2015
Référence : DISENT p67

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux