Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

I. A. 1. [1499] Pep hini eus an elfennoù dibleg a dalvez da framm da zanvezioù gwak ar mellkeineged hag a ya d'ober o skeledenn. Eskern hir, plat, berr : hir, plat, berr o stumm. Terrin askorn e vrec'h, e c'har. Frailhañ a reas krenn e askorn. Un taol a faoutas e benn betek an askorn. & Trl. skeud. Lakaat an askorn en e blas, en e lec'h : plaenaat ur gudenn, un tabut. Deuet on da welet ha n'eus ket a lec'h da lakaat an askorn en e blas. & Aet an askorn en e blas : renket eo an traoù. & (db. an diedoù tomm pe alkoolek prl.) Lakaat un askorn torret en e blas : ober vad. Ar soubenn domm-mañ a lakafe un askorn torret en e blas. & Trl. skeud. Delc'her mat d'e askorn : na zistreiñ war e soñj. Un den aheurtet eo, delc'her a ra start d'e askorn. & Bezañ treut, sec'h evel un askorn : bezañ treut-tre. 2. (dirak ur spizer evit envel an eskern diouzh o lec'h er skeledenn) An askorn-brec'h. 3. Trl. skeud. Lod, tra a c'hoantaer. An askorn, an askorn bras : an tamm ampletusañ, al lodenn wellañ eus udb. & Bezañ daou (gi) war an hevelep askorn : bezañ daou o c'hoantaat an hevelep tra, o rannañ udb. 4. Trl. Madoù, tra brizius. Lipat e askorn : dispign e holl vadoù. & Gortoz an askorn : gortoz ken na varvo ub. evit kaout e vadoù en hêrezh. 5. Dre skeud., dizoare Kalc'h. B. (e troiennoù zo ; en e furm lies) Ar c'horf, an den en e bezh. Bezañ treut-eskern : bezañ treut-kenañ. & Sac'had* eskern. & Kouezhañ evel ur sac'had eskern : gant trouz, hep herzel tamm. & (evit pouezañ war bezañs ub.) Kig-hag-eskern : troienn a dalvez d'ober anv eus an den e-unan. [1944] [...] Job ha Lom a welas mat ne oa ket o eontr o sevel a varv da vev, mes, e gwirionez, un den evel an holl dud vev, kig hag eskern, penn-kil-ha-troad. & Drailhañ ub. kig-hag-eskern : e wallaozañ, darc'haouiñ taolioù dezhañ dizamant. & Bezañ Breizhad, kristen, lik, h.a., betek mel e eskern : penn-da-benn. & Ober bleud gant eskern ub. : e zrailhañ, e gas da netra. Diwall pe me a ray bleud gant da eskern ! C. (db. frouezh zo) [1699, 1732] Tamm kreiz kalet zo an had ennañ. Un askorn kerez, kignez, polos, prun. HS. maen. II. H.g. Danvez kalet a ya d'ober an eskern. Stumman binvioù eeun en askorn hag e maen. Ur gontell troad askorn.

Exemples historiques : 
57
Masquer la liste des exemples

askorn

1499
Référence : LVBCA p29 (c-est vng os)

melenn a askorn

1499
Référence : LVBCA p14, 29, 142 (mouel)

askorn

1659
Référence : LDJM.1 pg os, ascorn

eskern

1659
Référence : LDJM.1 pg os, esquern

skirienn askorn

1659
Référence : LDJM.1 pg eclat (d'os)

askorn

1699
Référence : Har. pg askorn (noiau de fruit)

mel an eskern

1699
Référence : Har. pg an, eskern, mel (moüelle des os)

mel an eskern

1699
Référence : Har. pg eskern

ur sac'had eskern

1732
Référence : GReg pg carcasse (parlant d'une vieille personne fort maigre), etique (maigre, qui n'a que les os & la peau)

askorn

1732
Référence : GReg pg amande

ouvrajoù askorn

1732
Référence : GReg pg (ouvrage de) corne

krib askorn

1732
Référence : GReg pg (peigne de) corne

divoestlañ an eskern

1732
Référence : GReg pg demettre (faire sortir un os de sa place, le disloquer)

dilec'het eo bet e holl eskern, ha dijoentret e holl izili

1732
Référence : GReg pg (on lui a) deboëté (tous les os, disloqué tous les membres)

an askorn belost

1732
Référence : GReg pg (l'os du) croupion (os pointu qui est à l'extremité de l'épine du dos)

bouedenn an askorn

1732
Référence : GReg pg amande

askorn al lost

1732
Référence : GReg pg (l'os du) croupion (os pointu qui est à l'extremité de l'épine du dos)

chapeled azqorn

1732
Référence : GReg pg (chapelet de) corne

ur grib askorn

1732
Référence : GReg pg (peigne de) corne

plankenn, askorn ar skoaz

1732
Référence : GReg pg (l'os, ou la palette de l') épaule

eskern

1732
Référence : GReg pg amande

Dao dezhañ, ken na straqlo e eskern !

1732
Référence : GReg pg frapper (Frappe-le bien serré.)

aozañ an eskern dislec'het

1732
Référence : GReg pg emboëter (les os disloquez)

eskern

1850
Référence : GON.II pg askorn, askourn (Os, partie du corps de l'animal, laquelle est dure, compacte et soutient les autres parties. On le dit aussi en parlant des noyaux de quelques fruits. Pl.), pg 19, livre premier, (des os).

Ar c'hig-se a zo leun a eskern.

1850
Référence : GON.II pg askourn (Cette viande est pleine d'os).

askorn

1850
Référence : GON.II pg askorn (Voyez "askourn").

askorn

1850
Référence : GON.II pg askourn (Os, partie du corps de l'animal, laquelle est dure, compacte et soutient les autres parties. On le dit aussi en parlant des noyaux de quelques fruits), askorn, pg 19, livre premier, (os).

Askorn e vrec'h a zo torret.

1850
Référence : GON.II pg askourn (Il a l'os du bras cassé).

Torrit an askorn polos-mañ, hag e root ar vouedenn din.

1850
Référence : GON.II pg askourn (Cassez ce noyau de prune, et vous m'en donnerez l'amande).

un askorn en deus roet din goude bezañ e zigiget

1850
Référence : GON.II pg digiga

diomprañ a reot e eskern

1850
Référence : GON.II pg dihompra

hoc'h eskern

1850
Référence : GON.II pg hoc'h

sklisenn askorn

1850
Référence : GON.II.HV pg sklisen (-askourn)

sunet eo betek an eskern gant e gerent

1850
Référence : GON.II pg suna

Ne garan ket krignañ an eskern

1850
Référence : GON.II pg kriña, kriñat

Taolit an askorn-se d'ur c'hi.

1850
Référence : GON.II p.59, (Jetez cet os-là à un chien).

« Kig oan gant pastorien hag eskern gant ar chas, / Ha me, evel un diod, a beuro ar yeot glas ? »

1867
Référence : MGK p84

Ur bleiz, deuet e eskern er-maez eus e groc'hen, o vezañ ma veze ar c'has ouzh en diarbenn, a gavas, war e hent, un hordenn gi nerzhus, lart-toaz ha flour e lêr, ki distailh galloudus.

1867
Référence : MGK p7

"Ned oc'h ket diwar ouenn ho tud-kozh zo marv; ar-re-se kalonek ne vezent diwezhat, da herzel ouzh pep droug ha da ober pep mad; marv int pell a zo, hag e-kreiz o bezioù, ouzh ho kwelet diskiant, poultrenn o relegoù, o eskern o stekiñ dindanoc'h a lavar; ez oc'h tud digalon, tud dall ha tud bouzar. Evel ur reverzhi, droug ar bed o sevel a ya en ho kwazied, ho laka da vervel; ur mergl milliget eo, ur c'hleñved dishegar, savet da gontammiñ pep mad zo war an douar; genel a ra bosenn ha kernez tro-war-dro; ouzh he heul kasoni e pep lec'h, e pep bro, a laka dre ar bed brezel ha lazherezh. Ama, a-barzh nemeur, e vo bec'h hag enkrez : ha penaos ne ve ket ? Pep droug a zo meulet; hiriv an den fallakr zo ar gwellañ deuet. An nebeudig re vat, flastret gant ar re fall, a rank mont da guzhet evit en em ziwall."

1867
Référence : MGK p2

Ar bleizi hag ar brini a deufe da grignat o eskern, ar pezh a ve evit hor bro Breizh un dra zivalav dirak an dud, hag a ve tamallet deomp gant Doue.

1878
Référence : EKG.II p.97

Daoust gant petra e ve groet ar "fosfor" ? Gant eskern anevaled : Be[z]añ zo oc'h ober eskern un aneval, daou danve[z] kentañ : ar fosfor hag ar ra. Fosfat-ra a ve[z] groet eus ar seurt meskailhez-se.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

Tri bed avat a oa. Bez’ e oa Aedobitus pe Tenedobitus [2], « Bed an Tan », mammenn pep luc’h ha pep gwrez, n’en deus gallet biskoazh krouadur, dezhañ kig hag eskern, gouzañv ar sked hag an tommder anezhañ, n’en deus nikun tizhet biskoazh, ha ne dizho biken, mont en e ziabarzh.

1923
Référence : SKET p.26

Stlabezet eskern o saverien-vogerioù, pulluc’het brec’h o brezelourien !

1923
Référence : SKET p.15

Neuze eo e voe morzholiet ar gentañ bouc’hal vetal hag ar c’hentañ gougleze, rak, kent Tigernomagalos, ne rae an dud o armoù-brezel pe hemolc’h nemet gant danvezioù prenn, askorn, korn pe vaen.

1923
Référence : SKET p.56

Gant ar vezh ! en eskemm ouzh an douaroù ma savent warno o lastez logoùigoù, da c’hopr evit ar peurvanoù treut ma peurent o saout, e c’hratae ar bagadoù-se kalon-laosk gwerzhañ d’an Estren ur c’hement-mañ-kement a lurioù eus o c’hig, eus o eskern, eus o gwad o-unan.

1923
Référence : SKET p.91

Ma tro diouto eo dre ma ’z eo an dud-se, e gwirionez, du ha drouk betek mel o eskern, daspugnet m’emañ en o c’hreiz kement gwallnamm a zigas kleñved, digened, dinerzhded, dizunvaniezh, dispac’h, brezel, sklavelezh, koll trevadoù, pore loened, kazarc’h, arne, kren-douar, dour-beuz, marv.

1924
Référence : SKET.II p.63

Skoet e vo gantañ neb a stoko outo e zorn e sell d’o c’has da get : deviñ a ray ar c’hig anezhañ beteg an eskern hag an eskern beteg ar mel.

1924
Référence : SKET.II p.6

eskern

1927
Référence : Geri.Ern pg askourn

askorn

1927
Référence : Geri.Ern pg askourn

askorn

1927
Référence : Geri.Ern pg askourn

Ar paourkaezh loen a ouie diskouez anaoudegezh-vat d'ar re a roe dezhañ tammoù askorn [sic], skolpennadoù minvig soubet el lipig, buzhug kleuz fritet mesk-ha-mesk gant aouravaloù-karantez, farz, bannac'hoù soubenn leun a lagadennoù rous.

1929
Référence : SVBV p6

beg askorn penn ilin

1931
Référence : VALL pg apophyse (coronoïde)

begoù eskern

1931
Référence : VALL pg apophyse

beg askorn

1931
Référence : VALL pg apophyse

eskern ar groazell

1931
Référence : VALL pg bassin

Hag, a-hend-all, n’eus ket ezhomm da ziskenn er puñs evit kavout Satanaz ; prestik e vo gwelet em istor, kroc’hen, eskern, hag all…

1944
Référence : ATST p.48

Ha neuze, gant an taol botez o doa resevet el lec’h a lavaran deoc’h, Job ha Lom a welas mat ne oa ket o eontr o sevel a varv da vev, mes, e gwirionez, un den evel an holl dud vev, kig hag eskern, penn-kil-ha-troad.

1944
Référence : ATST p.131

Étymologie

Termen predenek kar d'ar c'hembraeg "asgwrn", liester "esgyrn" (eskern) ha d'ar c'herneveureg "askorn", liester "eskern".

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux