Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. A. 1. [1499] Pep hini eus an elfennoù dibleg a dalvez da framm da zanvezioù gwak ar mellkeineged hag a ya d'ober o skeledenn. Eskern hir, plat, berr : hir, plat, berr o stumm. Terrin askorn e vrec'h, e c'har. Frailhañ a reas krenn e askorn. Un taol a faoutas e benn betek an askorn. & Trl. skeud. Lakaat an askorn en e blas, en e lec'h : plaenaat ur gudenn, un tabut. Deuet on da welet ha n'eus ket a lec'h da lakaat an askorn en e blas. & Aet an askorn en e blas : renket eo an traoù. & (db. an diedoù tomm pe alkoolek prl.) Lakaat un askorn torret en e blas : ober vad. Ar soubenn domm-mañ a lakafe un askorn torret en e blas. & Trl. skeud. Delc'her mat d'e askorn : na zistreiñ war e soñj. Un den aheurtet eo, delc'her a ra start d'e askorn. & Bezañ treut, sec'h evel un askorn : bezañ treut-tre. 2. (dirak ur spizer evit envel an eskern diouzh o lec'h er skeledenn) An askorn-brec'h. 3. Trl. skeud. Lod, tra a c'hoantaer. An askorn, an askorn bras : an tamm ampletusañ, al lodenn wellañ eus udb. & Bezañ daou (gi) war an hevelep askorn : bezañ daou o c'hoantaat an hevelep tra, o rannañ udb. 4. Trl. Madoù, tra brizius. Lipat e askorn : dispign e holl vadoù. & Gortoz an askorn : gortoz ken na varvo ub. evit kaout e vadoù en hêrezh. 5. Dre skeud., dizoare Kalc'h. B. (e troiennoù zo ; en e furm lies) Ar c'horf, an den en e bezh. Bezañ treut-eskern : bezañ treut-kenañ. & Sac'had* eskern. & Kouezhañ evel ur sac'had eskern : gant trouz, hep herzel tamm. & (evit pouezañ war bezañs ub.) Kig-hag-eskern : troienn a dalvez d'ober anv eus an den e-unan. [1944] [...] Job ha Lom a welas mat ne oa ket o eontr o sevel a varv da vev, mes, e gwirionez, un den evel an holl dud vev, kig hag eskern, penn-kil-ha-troad. & Drailhañ ub. kig-hag-eskern : e wallaozañ, darc'haouiñ taolioù dezhañ dizamant. & Bezañ Breizhad, kristen, lik, h.a., betek mel e eskern : penn-da-benn. & Ober bleud gant eskern ub. : e zrailhañ, e gas da netra. Diwall pe me a ray bleud gant da eskern ! C. (db. frouezh zo) [1699, 1732] Tamm kreiz kalet zo an had ennañ. Un askorn kerez, kignez, polos, prun. HS. maen. II. H.g. Danvez kalet a ya d'ober an eskern. Stumman binvioù eeun en askorn hag e maen. Ur gontell troad askorn.

Skouerioù istorel : 
57
Kuzhat roll ar skouerioù

askorn

1499
Daveenn : LVBCA p29 (c-est vng os)

melenn a askorn

1499
Daveenn : LVBCA p14, 29, 142 (mouel)

askorn

1659
Daveenn : LDJM.1 pg os, ascorn

eskern

1659
Daveenn : LDJM.1 pg os, esquern

skirienn askorn

1659
Daveenn : LDJM.1 pg eclat (d'os)

askorn

1699
Daveenn : Har. pg askorn (noiau de fruit)

mel an eskern

1699
Daveenn : Har. pg an, eskern, mel (moüelle des os)

mel an eskern

1699
Daveenn : Har. pg eskern

ur sac'had eskern

1732
Daveenn : GReg pg carcasse (parlant d'une vieille personne fort maigre), etique (maigre, qui n'a que les os & la peau)

askorn

1732
Daveenn : GReg pg amande

ouvrajoù askorn

1732
Daveenn : GReg pg (ouvrage de) corne

krib askorn

1732
Daveenn : GReg pg (peigne de) corne

divoestlañ an eskern

1732
Daveenn : GReg pg demettre (faire sortir un os de sa place, le disloquer)

dilec'het eo bet e holl eskern, ha dijoentret e holl izili

1732
Daveenn : GReg pg (on lui a) deboëté (tous les os, disloqué tous les membres)

an askorn belost

1732
Daveenn : GReg pg (l'os du) croupion (os pointu qui est à l'extremité de l'épine du dos)

bouedenn an askorn

1732
Daveenn : GReg pg amande

askorn al lost

1732
Daveenn : GReg pg (l'os du) croupion (os pointu qui est à l'extremité de l'épine du dos)

chapeled azqorn

1732
Daveenn : GReg pg (chapelet de) corne

ur grib askorn

1732
Daveenn : GReg pg (peigne de) corne

plankenn, askorn ar skoaz

1732
Daveenn : GReg pg (l'os, ou la palette de l') épaule

eskern

1732
Daveenn : GReg pg amande

Dao dezhañ, ken na straqlo e eskern !

1732
Daveenn : GReg pg frapper (Frappe-le bien serré.)

aozañ an eskern dislec'het

1732
Daveenn : GReg pg emboëter (les os disloquez)

eskern

1850
Daveenn : GON.II pg askorn, askourn (Os, partie du corps de l'animal, laquelle est dure, compacte et soutient les autres parties. On le dit aussi en parlant des noyaux de quelques fruits. Pl.), pg 19, livre premier, (des os).

Ar c'hig-se a zo leun a eskern.

1850
Daveenn : GON.II pg askourn (Cette viande est pleine d'os).

askorn

1850
Daveenn : GON.II pg askorn (Voyez "askourn").

askorn

1850
Daveenn : GON.II pg askourn (Os, partie du corps de l'animal, laquelle est dure, compacte et soutient les autres parties. On le dit aussi en parlant des noyaux de quelques fruits), askorn, pg 19, livre premier, (os).

Askorn e vrec'h a zo torret.

1850
Daveenn : GON.II pg askourn (Il a l'os du bras cassé).

Torrit an askorn polos-mañ, hag e root ar vouedenn din.

1850
Daveenn : GON.II pg askourn (Cassez ce noyau de prune, et vous m'en donnerez l'amande).

un askorn en deus roet din goude bezañ e zigiget

1850
Daveenn : GON.II pg digiga

diomprañ a reot e eskern

1850
Daveenn : GON.II pg dihompra

hoc'h eskern

1850
Daveenn : GON.II pg hoc'h

sklisenn askorn

1850
Daveenn : GON.II.HV pg sklisen (-askourn)

sunet eo betek an eskern gant e gerent

1850
Daveenn : GON.II pg suna

Ne garan ket krignañ an eskern

1850
Daveenn : GON.II pg kriña, kriñat

Taolit an askorn-se d'ur c'hi.

1850
Daveenn : GON.II p.59, (Jetez cet os-là à un chien).

« Kig oan gant pastorien hag eskern gant ar chas, / Ha me, evel un diod, a beuro ar yeot glas ? »

1867
Daveenn : MGK p84

Ur bleiz, deuet e eskern er-maez eus e groc'hen, o vezañ ma veze ar c'has ouzh en diarbenn, a gavas, war e hent, un hordenn gi nerzhus, lart-toaz ha flour e lêr, ki distailh galloudus.

1867
Daveenn : MGK p7

"Ned oc'h ket diwar ouenn ho tud-kozh zo marv; ar-re-se kalonek ne vezent diwezhat, da herzel ouzh pep droug ha da ober pep mad; marv int pell a zo, hag e-kreiz o bezioù, ouzh ho kwelet diskiant, poultrenn o relegoù, o eskern o stekiñ dindanoc'h a lavar; ez oc'h tud digalon, tud dall ha tud bouzar. Evel ur reverzhi, droug ar bed o sevel a ya en ho kwazied, ho laka da vervel; ur mergl milliget eo, ur c'hleñved dishegar, savet da gontammiñ pep mad zo war an douar; genel a ra bosenn ha kernez tro-war-dro; ouzh he heul kasoni e pep lec'h, e pep bro, a laka dre ar bed brezel ha lazherezh. Ama, a-barzh nemeur, e vo bec'h hag enkrez : ha penaos ne ve ket ? Pep droug a zo meulet; hiriv an den fallakr zo ar gwellañ deuet. An nebeudig re vat, flastret gant ar re fall, a rank mont da guzhet evit en em ziwall."

1867
Daveenn : MGK p2

Ar bleizi hag ar brini a deufe da grignat o eskern, ar pezh a ve evit hor bro Breizh un dra zivalav dirak an dud, hag a ve tamallet deomp gant Doue.

1878
Daveenn : EKG.II p.97

Daoust gant petra e ve groet ar "fosfor" ? Gant eskern anevaled : Be[z]añ zo oc'h ober eskern un aneval, daou danve[z] kentañ : ar fosfor hag ar ra. Fosfat-ra a ve[z] groet eus ar seurt meskailhez-se.

1898
Daveenn : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

Tri bed avat a oa. Bez’ e oa Aedobitus pe Tenedobitus [2], « Bed an Tan », mammenn pep luc’h ha pep gwrez, n’en deus gallet biskoazh krouadur, dezhañ kig hag eskern, gouzañv ar sked hag an tommder anezhañ, n’en deus nikun tizhet biskoazh, ha ne dizho biken, mont en e ziabarzh.

1923
Daveenn : SKET p.26

Stlabezet eskern o saverien-vogerioù, pulluc’het brec’h o brezelourien !

1923
Daveenn : SKET p.15

Neuze eo e voe morzholiet ar gentañ bouc’hal vetal hag ar c’hentañ gougleze, rak, kent Tigernomagalos, ne rae an dud o armoù-brezel pe hemolc’h nemet gant danvezioù prenn, askorn, korn pe vaen.

1923
Daveenn : SKET p.56

Gant ar vezh ! en eskemm ouzh an douaroù ma savent warno o lastez logoùigoù, da c’hopr evit ar peurvanoù treut ma peurent o saout, e c’hratae ar bagadoù-se kalon-laosk gwerzhañ d’an Estren ur c’hement-mañ-kement a lurioù eus o c’hig, eus o eskern, eus o gwad o-unan.

1923
Daveenn : SKET p.91

Ma tro diouto eo dre ma ’z eo an dud-se, e gwirionez, du ha drouk betek mel o eskern, daspugnet m’emañ en o c’hreiz kement gwallnamm a zigas kleñved, digened, dinerzhded, dizunvaniezh, dispac’h, brezel, sklavelezh, koll trevadoù, pore loened, kazarc’h, arne, kren-douar, dour-beuz, marv.

1924
Daveenn : SKET.II p.63

Skoet e vo gantañ neb a stoko outo e zorn e sell d’o c’has da get : deviñ a ray ar c’hig anezhañ beteg an eskern hag an eskern beteg ar mel.

1924
Daveenn : SKET.II p.6

eskern

1927
Daveenn : Geri.Ern pg askourn

askorn

1927
Daveenn : Geri.Ern pg askourn

askorn

1927
Daveenn : Geri.Ern pg askourn

Ar paourkaezh loen a ouie diskouez anaoudegezh-vat d'ar re a roe dezhañ tammoù askorn [sic], skolpennadoù minvig soubet el lipig, buzhug kleuz fritet mesk-ha-mesk gant aouravaloù-karantez, farz, bannac'hoù soubenn leun a lagadennoù rous.

1929
Daveenn : SVBV p6

beg askorn penn ilin

1931
Daveenn : VALL pg apophyse (coronoïde)

begoù eskern

1931
Daveenn : VALL pg apophyse

beg askorn

1931
Daveenn : VALL pg apophyse

eskern ar groazell

1931
Daveenn : VALL pg bassin

Hag, a-hend-all, n’eus ket ezhomm da ziskenn er puñs evit kavout Satanaz ; prestik e vo gwelet em istor, kroc’hen, eskern, hag all…

1944
Daveenn : ATST p.48

Ha neuze, gant an taol botez o doa resevet el lec’h a lavaran deoc’h, Job ha Lom a welas mat ne oa ket o eontr o sevel a varv da vev, mes, e gwirionez, un den evel an holl dud vev, kig hag eskern, penn-kil-ha-troad.

1944
Daveenn : ATST p.131

Etimologiezh

Termen predenek kar d'ar c'hembraeg "asgwrn", liester "esgyrn" (eskern) ha d'ar c'herneveureg "askorn", liester "eskern".

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial