Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

I. 1. Traezenn gelc'hiek a dro war un ahel kreiz hag a ro tu d'ar c'harbedoù da ruilhal. Ur garrigell a ziv rod, war ziv rod. Rodoù a-raok ha rodoù a-dreñv ur c'harr-tan. Gwariet eo ar rod : n'eo ket plaen ar c'hant anezhi ken. Koll ur rod. & Ur rod karrigell, ur rod marc'h-houarn. & Rod-sikour : rod a virer er c'harbedoù betek-gouzout e tarzhfe pe e tic'hwezfe unan eus rodoù ar c'harbed-se. 2. Dre verr. Bouzellenn-rod pe vandenn-rod. Da rod a-dreñv zo dic'hwezet. Da rod zo lufr. 3. Trl. skeud. (db. an dud) Kaout rodoù fall : bezañ gwan e zivesker. 4. Trl., dre heveleb. Fiñv korf ub. o rodal (I B 3). II. 1. Nep traezenn gelc'hiek a dro war un ahel kreiz a ya d'ober ul lodenn eus un ardivink, ur wikefre. Rod vras, rod diavaez ur vilin : an hini a gouezh an dour warni. Rod dantek : zo dantek he c'hant e doare da gas he lusk a-dro da rodoù all. & Trl. skeud. (db. an dud) Bezañ mat da dreiñ ar rod : bezañ foll. & Mont da dreiñ ar rod : mont d'an ospital evit pareañ diouzh an alkoolegezh pe diouzh strafuilhoù bred. 2. (dirak un ak., un av. spizer) Anv a roer da ardivinkoù zo ur rod al lodenn bennañ anezho. Rod-nezañ : karr-nezañ. 3. Dre verr. Rod-stur. Ar bleiner zo azezet ouzh ar rod. 4. ISTOR Framm kelc'hiek war ahel a implijed evel ardivink boureviañ, da derriñ izili ub. Terriñ izili ub. war ur rod. 5. Rod an avelioù : tresadenn, e stumm ur steredenn, a ziskouez an eizh roud-avel pennañ hag ar re zo lec'hiet etrezo. III. Dre skeud. 1. Arouez an amzer a dremen. Treiñ a ra ar rod. 2. Arouez an tonkadur. Renet eo planedenn mab-den gant darvoudoù a laka ar rod da ziheñchañ. & Trl. Bezañ ar rod vras o treiñ a-du gantañ : kaout chañs.

Exemples historiques : 
56
Masquer la liste des exemples

brec'h ar rod

1499
Référence : LVBCA p23, 42, 177 ('rayon, rais de la roue')

rod vilin

1499
Référence : LVBCA p142, 177 (c-est royet de molin qui faict tourner la meule)

kammed ar rod

1499
Référence : LVBCA p23, 107, 177 (cant [jante] de roue)

karvan rod

1499
Référence : LVBCA p110, 177 (c-est l-instrument en quoy on enuelope le fil [ensouple])

rod

1499
Référence : LVBCA p177 (roue)

25. Dispozet hag ordrenet oa ar rodoù-mañ hevelep feson : div anezhe a droe kontrel d'an div arall parfors ha neuze kement a vefe entreze a vefe dispennet ha munudet.

1576
Référence : Cath p20

Neuze un prezidant koleret a bersuadas d'an roue ez lakaze ober peder rod a houarn e-barzh tri dez pere a ve añvironet a dachoù ha kizelloù lemm pe gant re ez vihe dispennet dre dourmant, ha maz roze ivez spont d'an gristenien arall, oz welet an horriplded hag ar gruelded a'n tourmanchoù.

1576
Référence : Cath p20

Ael Doue a dorras hag a freuzas an holl rodoù-se gant hevelep impetuozite maz voe lazhet pevar mil paian.

1576
Référence : Cath p21

rod

1659
Référence : LDJM.1 pg rouë

rodoù

1659
Référence : LDJM.1 pg rouë

rod

1732
Référence : GReg pg charrette (roüe)

sparlañ ar rodoù-karr

1732
Référence : GReg pg barrer (les roües d'une charrette dans une descente glissante & roide)

pazenn-rod

1732
Référence : GReg pg aileron

rodoù

1732
Référence : GReg pg charrette (roüe)

lardañ rodoù karr

1732
Référence : GReg pg graisser (Graisser les rouës d'une charette.)

rod

1732
Référence : GReg pg aileron

rod déntecq

1732
Référence : GReg pg (rouë dentelée)

emprennañ ur rod

1732
Référence : GReg pg enraïer (mettre les rais d'une rouë dans les moïeux, & les jantes)

rodoù

1850
Référence : GON.II pg rôd

terriñ a reot ho rodoù

1850
Référence : GON.II pg rôd

Ur rod dentek am eus lakaet ober.

1850
Référence : GON.II pg deñtek (J'ai fait faire une roue dentelée).

un emprenn eus ar rod a zo torret

1850
Référence : GON.II pg empren

poull-rod

1850
Référence : GON.II pg poull (-rôd), rollec'h

rod

1850
Référence : GON.II pg rôd

rojoù

1850
Référence : GON.II pg rôd

N'eus forzh pe oad hor beus, pe vadoù, pe c'hened, / Kaer hor bezo bale, mont d'ar penn all ar bed, / Oc'h hon heul e pep lec'h e vezo ar marv ; / Karrigell an ankoù gant rod ar bed a dro.

1867
Référence : MGK p100-101

« Perak, Doue galloudek, c'hwi a dro ar rod vras, / Perak ho peus-hu graet eus ac'hanon, siwazh ! »

1867
Référence : MGK p121

Kirri a beder rod, kirri hir-kenañ a yoa gantañ ; lamet a reas ar c’hestell-karr diwar o rodoù, ha, goude-se, o zaolas a-zioc’h ar ganol ; hir a-walc’h e oant evit tizhout an daou du.

1877
Référence : EKG.I. p.285

Rak, eus an tantad-meur-se, evel eus moell ur rod nav-skinek, en em vannas neuze dre holl zouar Manos an nav fennvennozh : frouezhusted douar, yec’hed chatal, kreñvder gwazed, kened merc’hed, paoted vugale, hinon amzer, distan glav, puilhded eien, gwrez heol.

1923
Référence : SKET p.57

(1) Arouezioù sakr : stered, kreskennoù, kelc’hioù, rodoù, kroazioù, hevoudoù, horzhioù, bouc’hili, skoedoù, bigi, kerniel [.]

1923
Référence : SKET p.64

Veriugodumnos c’hoazh end-eeun eo a stummas ar gentañ yev, ar c’hentañ re rodoù, ar c’hentañ karr (1).

1923
Référence : SKET p.56

Ar seizh plac’h yaouank a ginkle gant rodoù bleuñv ha garlantez ar grugell-gañv.

1923
Référence : SKET p.121

Ra droio rodoù e girri lenkr ha diwigour, ra vo e-ratre e vinvioù-labour hag e vevelien niverek ha doujus.

1923
Référence : SKET p.25

Ma torro ahel da girri ez redadennoù, ez stourmadoù ! Ma tizahelo ar rodoù, ma frailho da leur-karr, ma vrevo ar yev, ma pennfollo da gezeg, dezho da derriñ o fenn hag o izili ouzh gwezennoù an hent !

1923
Référence : SKET p.84

Benniget ra vezo an den yaouank divarvel a zo o sklêrijenniñ ar bed, ar c’hadour nerzhek a laka fiñv er Rod [1], an doue a daol er vann, bep beure, ar Rod !

1924
Référence : SKET.II p.5

Brigia, merc’h da Vissurix, a gelennas anezhañ war labourat ar metaloù hag ar pri ; diskiñ a reas dezhañ ober gant rod ar boderien-bri (1).

1924
Référence : SKET.II p.24

En troad ar skeul petra e oa eno ? Diaoul ar rod ! Petra ? n’eus ket bet amzer da zigeriñ e zaoulagad, tapet eo bet gant piv ? gant petra ?

1924
Référence : BILZ1 Niv. 42, p.973 (Even 1924)

An daouzek plac’h, kaer o devoe kregiñ e skinoù ar rodoù hag en em deurel e penn ar c’hezeg, a voe aner dezho strivañ da zerc’hel ar c’harr war an aod.

1924
Référence : SKET.II p.38

Ur rod, evit gwir, en he sav e-kreiz ar vag, ha hi gwenn, ruz-livrin hag alaouret, leun a yaouankiz hag a gened, a wevnded hag a nerzh, ur marzh !

1924
Référence : SKET.II p.53-54

brec'h rod

1927
Référence : GERI.Ern pg brec'h

rod avelerezh

1927
Référence : GERI.Ern pg avel

Dirak an annez-mañ e red didav, noz-deiz, en ur leñvañ hag en ur hiboudiñ war un ton hiraezhus ha klemmvanus, dour eonennet richer Pourpri (pe Poulpri, mar bez gwell ganeoc'h), goude bezañ en em silet dre angelloù prenn rod vras ar vilin gozh he mogerioù iliavek.

1929
Référence : SVBV p.18

palioù rod

1931
Référence : VALL pg aileron

pal rod

1931
Référence : VALL pg aileron

lestr war rodoù

1931
Référence : VALL pg aube

rod war he genoù

1931
Référence : VALL pg (roue d')angle

rod war elvoù

1931
Référence : VALL pg aube

rod elvennek

1931
Référence : VALL pg aube

sailhoù ar rod-dourañ

1931
Référence : VALL pg auge

rodoù war vandennoù c'hwezet

1931
Référence : VALL pg bandage

Ar Braz en doa un dremm plijus-kenañ, un daoulagad lirzhin, un aer hegarat ; ar Govig a oa heñvel ouzh ur mestr martolod, gant e benn tev hag e golier barv, e gorn-butun na guitae ket e veg : mont a rae e deod en-dro hep ehan, evel rod ur vilin.

1944
Référence : EURW.1 p67

An abad a droc'has berr hag a choukas ac'hanomp er c'harroñs peder rod en doa feurmet.

1944
Référence : EURW.1 p39

Mont da gantreal : da lavaret eo mont n'eus forzh pelec'h, da ober flisterezed dour gant raoskl, da ober pifoù gant toc'had kerc'h, « ouan-ouaniou », da ober « totoc'hodou » gant plusk haleg, da ober karrigelloù gant brankoù derv forc'hellek, gweet an div forc'h e-giz div rod.

1944
Référence : EURW.1 p24-25

Evit da Lotei bezañ ur baradorig [sic "baradozig"] war an douar, ur baradozig didrouz e-lec’h ne glever nemet al laboused a [sic "o"] kanañ er girzhier, rodoù ar c’hirri o strakal war an hent, pe skluz ar stêr vras o voudal en draonienn, Lotei he deus ivez hec’h istor hag istorioù a sac’hadoù.

1944
Référence : ATST p.10

Gwech ha gwech all zoken e c'heller gwelout ur voetur-dre-dan o vont war an aod, gant tud wenn enni, o vont da ober un tamm tro evit dizalaniñ aer yac'h an abardaez, rak war an hent-bras ez eo kentoc'h poultrenn melenruz al laterell eo a a sav dre rodoù ar voetur.

1985
Référence : DGBD p52

"Hag an dañjer eo e teufe Hyde da c'houzout ez eus eus an testamant ; c'hoantaat a c'hallfe kaout buan an hêrezh. Ya, rankout a ran reiñ un taol skoaz ouzh ar rod - gant ma vin lezet d'ober gant Jekyll !"

2012
Référence : DJHMH p31

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux