v.
I.
V.k.e.
A. (db. an traoù a gloz)
1. (db. an dorioù hag an traoù damheñvel outo)
Lakaat da vont en e lec'h orin.
Serriñ an nor, ar prenestr. Serrit kloz an nor. Serriñ stalafioù ur gwele-kloz. Serriñ ar gloued.
&
Ent krenn
Amañ ez eus unan bennak o serriñ hag o tiserriñ.
2. (db. an endalc'herioù)
Lakaat ur golo warnañ.
Serriñ ur voest, ur pod.
3. Dre ast. (db. ar savadurioù foran, stalioù, skolioù, h.a.)
Lakaat da baouez a vont en-dro, da vat pe evit ur pennad hepken.
Ma ve pep unan ker pizh ha c'hwi e c'hallfen da vat serriñ ma stal. Serriñ ar stalioù d'ar Sul. Ar gouarnamant a roas urzh da serriñ ar skol.
4. Serriñ (an nor) ouzh ub. : mirout outañ a zont tre.
Serriñ an nor ouzh ar re zo re hir o fri.
&
Serriñ (an nor) war ub. : mirout outañ a vont er-maez.
HS. prennañ, klozañ.
ES. digeriñ.
B.
1. (db. an traoù zo war al leur)
Dastum.
Serriñ danvez tan.
2. (db. an trevadoù)
Dastum.
N'hoc'h eus ket serret un eost kaer. Serriñ foenn.
3. (db. an traoù a yeer da gerc'hat a lec'h da lec'h)
O serriñ laezh emañ : o vont a atant da atant da gemer al laezh.
HS. dastum.
4. Lakaat e-barzh.
Serret eo ganin em c'houfr.
5. (db. ar madoù)
Arboell.
Serriñ un draig bennak evit e vugale war e lerc'h. Serriñ madoù.
C.
1. (db. gouelioù ar bigi)
Serriñ al lienoù : o dastum ouzh an delezioù gant fardoù a-ratozh.
2. (db. al levrioù, ar c'haieroù)
Plegañ.
Serrit ho levrioù !
3. (db. ar goulioù)
Pareañ, lakaat da gigañ.
&
Dre skeud.
Serriñ ar gouli en deus graet en ho kalon.
D.
1. Trl. skeud.
Bezañ o serriñ e levr : bezañ e par ar marv.
2. Trl. skeud., PEMDEZ
Bezañ o serriñ e doull, e revr : bezañ e par ar marv.
An hini a dorr e benn a serr e doull. Serret he deus he revr, hag an tamm en he beg !
E. (db. organoù, izili an dud)
1. Serriñ e lagad : klozañ ul lagad pe an daou pa vezer o c'hoarzhin, o wignal da ub., o vont gant ar c'housked.
C'hoarzhin a rae o serriñ e lagad kleiz.
&
Dre ast.
Kousket.
Ne voen ket evit serriñ lagad ebet : ne c'hallis ket kousket.
2. Serriñ e zaoulagad : o c'hlozañ.
Serr da zaoulagad.
&
Dre ast.
Na vennout gwelet ar pezh a c'hoarvez.
Ne dalvez ket serriñ an daoulagad. N'en doa nemet serriñ e zaoulagad evel ar re all en e raok.
&
Trl.
Serriñ e zaoulagad da, ouzh udb. : na vennout e welet.
Serrit mat ho taoulagad ouzh ar bed-mañ. Serriñ a reont o daoulagad da sklêrijenn ar c'hras.
3. Trl.
Serriñ e c'henoù, e c'houzoug, e veg : tevel.
Honnezh zo klakenn, ne serrfe ket ur genoù ! Ne serri ket da c'houzoug ?!
• (en doare-gourc'h.) Serr da c'henoù ! Serr da veg gant an ti-se.
&
Dre ast.
Serriñ e c'henoù da ub. : e lakaat da devel dre drec'hiñ warnañ gant ur gomz lemm.
Me am boa serret e c'henoù da hemañ, ha ne oan ket bet pell c'hoazh !
&
(gant gerioù all o skeudenniñ ar genoù)
Serriñ e forn.
4. Serriñ e zivskouarn : na vennout klevet.
HS. prennañ, stankañ.
5. Serriñ e zorn : plegañ ar bizied en diabarzh anezhi.
Serrit ho torn.
HS. klozañ.
ES. digeriñ.
F. (db. an dud)
Lakaat er vac'h, en ospital.
Ha ne ve ket mat serriñ hemañ ? Prest e oa ar boliserien da'm serriñ.
HS. dastum.
G. Difetis
1. (db. an oberoù kroget)
Paouez gant.
Mar hoc'h eus un afer bennak digor, serrit-hi er c'hentañ amzer.
ES. digeriñ.
2. (db. ar gounidoù)
Tennañ.
Bihan eo ar vad a serrer eus ar seurt levrioù.
3. (db. ar c'hleñvedoù)
Dastum.
Ur c'horfad anoued en deus serret o kousket àr an douar.
HS. pakañ, tapout.
4. Trl.
Serriñ ar galon ouzh udb. : chom hep sentiñ outañ.
Ret eo serriñ ar galon ouzh ar rogentez.
ES. digeriñ.
5. (db. ar c'houezhadennoù)
Serriñ ul lamm : kouezhañ.
Aze e serrer lammoù forzh dañjerus.
HS. dastum.
H.
1. (db. an traoù hud)
Mirout a vont en-dro.
Gouzout a ran serriñ an dour, serriñ al loar.
2. Trl.
Serriñ ar gwall avel : kemer aon.
II.
V.g.
1. (db. an dorioù, ar prenestri, h.a.)
Dont en e lec'h orin.
Gwigourat a rae evel un nor o serriñ. Petra, an nor-mañ ne serro ket ?! An nor-mañ a serre kloz.
2. Trl. (db. an endalc'herioù)
Serriñ war alc'hwez : bezañ tu d'e alc'hwezañ. An arc'hig-mañ a serr war alc'hwez.
DHS. prennañ.
3. (db. an noz)
Dont.
Pa vez goloet an amzer e serr an noz abretoc'h.
4. (db. ar c'herreg)
Bezañ gronnet gant ar mor.
Ar Roc'h-Ruz zo o serriñ : emañ al lanv ouzh he gronnañ.
5. (db. ar stomog)
Nac'h boued dre ma vez bet re bell hep kaout.
Ma c'halon zo war-nes serriñ gant an diouer a voued.
6. (db. ar goulioù)
Kigañ.
Ar gouli ne venn ket serriñ.
7. Dezastum.
Ac'hano e serrer e ranker labourat start evit dont a-benn.
III.
V. em.
EN EM SERRIÑ : en em zastum.
En em serriñ en ul lec'h.
Référence :
GReg
pg enfermer (serrer), fermer (clorre une porte &c.)(clorre une porte &c.)
serrañ e-barzh
serra ebarz
1732
Référence :
GReg
pg enfermer (serrer)
sarriñ
charreiñ
1732
Référence :
GReg
pg enfermer (serrer)
serret
1850
Référence :
GON.II.HV
pg serret
serrañ
serra
1850
Référence :
GON.II
pg serra
serrit ho kenoù
serrid hô kénou
1850
Référence :
GON.II
pg génou
ar grom, an dorn serret a ziskouezas din
ar groumm, ann dourn serret a ziskouézaz d'in
1850
Référence :
GON.II
pg groumm
ar groum, an dorn serret a ziskouezas din
ar groumm, ann dourn serret a ziskouézaz d'in
1850
Référence :
GON.II
pg groum
serret
serred
1850
Référence :
GON.II
pg serra
it da serrañ an nor
id da zerra ann ôr
1850
Référence :
GON.II
pg serra
serret em eus e c'henoù dezhañ
serred em eûz hé c'hénou d'ézhañ
1850
Référence :
GON.II
pg serra
Gwechall, evit serriñ o ginou outo, evit miret outo da brezeg gourc’hemennoù Doue ha re an Iliz, e veze troc’het o gouzoug outo ; bremañ ez eus c’hoant da viret ar memes tra. Peur e teuio adarre ar c’hiz kozh da zibennañ ar veleien ?
Guechall, evit serri ho ginou outho, evit miret outho da brezek gourc’hemennou Doue ha re an Iliz, e veze trouc’het ho gouzouk outho ; breman ez euz c’hoant da viret ar memez tra. Peur e teuio adarre ar c’hiz koz da zibenna ar veleien ?
1877
Référence :
EKG.I.
p.294
An avel, en ur zont en ti dre an nor digoret gant ar chouanted, a serras ar prenestr ma oa aet Loull ar Bouc’h drezañ er porzh.
An avel, en eur zont enn ti dre an nor digoret gand ar chouanted, a zerraz ar prenestr ma oa eat Loull ar Bouc’h dreizhan er porz.
1877
Référence :
EKG.I.
p.121
Goude bezañ diskouezet deomp hor c’huchenn golo, Jañ-Mari a serras warnomp dor ar c’hraou, war alc’houez, hag a yeas e-unan d’e wele, mechañs.
Goude beza diskouezet d’eomp hor c’huchenn golo, Jan-Mari a zerraz varnomp dor ar c’hraou, var alc’houez, hag a ieaz he-unan d’he vele, mechanz.
1877
Référence :
EKG.I.
p.72
Ar prenestoù, an dorioù a serred dre ma o c’hleved o tont.
Ar prenestou, an doriou a zerret dre ma ho c’hlevet o tont.
1877
Référence :
EKG.I.
p.32
Serriñ a reas kloz an nor warnezhañ, ha mont a reas d’ar c’hougn teñvalañ.
Serri a reaz kloz an nor varnezhan, ha mont a reaz d’ar c’hougn tenvalla.
1877
Référence :
EKG.I.
p.124
An hini en devoa laeret ar c’hefioù en Pleudaniel ha Pouldouran a zo bet tapet. Ur bugel eo, Derrien, Emmanuel e hanv. Barnet eo bet en Lannuon, hag e vo serret ken ‘n nevo paket e naontek vla.
An hini en devoa laeret ar c’hefiou en Pleudaniel ha Pouldouran a zo bet tapet. Eur bugel eo, Derrien, Emmanuel e hano. Barnet eo bet en Lannuon, hag e vo zerret ken ‘nevo paked e naontek vla.
1898
Référence :
KZVR
Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2
Daga a derme, ha Derkeia, ar yaouankañ, hec’h alie ma serrje an nor oc’h adprennañ warni ha ma lavarje d’an tri estren dont en-dro pa vije deiz.
Daga a derme, ha Derkeia, ar yaouanka, hec’h alie ma serrje an nor oc’h adprenna warni ha ma lavarje d’an tri estren dont en-dro pa vije deiz.
1923
Référence :
SKET
p.102
Ouzhpenn, pe evit derc’hel sec’h-mat diabarzh an ti, pe e sell eus ur mennad-kredenn bennak, edo ar voaz, kellies ha m’edo digoumoul an oabl, da zigeriñ frank dor an ti, evit reiñ digemer ennañ d’an heol. Nemet pa ’z ae hemañ da guzh ne serred ken war an ti.
Ouspenn, pe evit derc’hel sec’h-mat diabarz an ti, pe e sell eus eur mennad-kredenn bennak, edo ar voaz, kellïes ha m’edo digoumoul an oabl, da zigeri frank dor an ti, evid rei digemer ennan d’an heol. Nemet pa ’z ae heman da guz ne serred ken war an ti.
1923
Référence :
SKET
p.65
Ar plac’hig kozh, savet en he sav, an daeroù o ruilhañ war he divjod a roas ur pok d’ar vamm, serriñ a eure dezhi he daoulagad.
Ar plac’hig koz, savet en he zav, an daerou o ruilha war he diouchod a roas ur pok d’ar vamm, serri a eure d’ei he daoulagad.
1924
Référence :
BILZ1
Niverenn 37, p.810 (Miz Genver 1924)
Mallozhioù, hudurniezh, blejadeg, breugeudoù, brammoù, ur sonadeg dibaouez betek ma son ar c’hleroner « lazhañ ’r gouloù » da 10 eur. Hini ha hini, e serront o genou hag o daoulagad…
Malloziou, hudurniez, blejadeg, breugeudou, brammou, eur sonadeg dibaouez betek ma son ar c’hleroner « laza’r goulou » da 10 eur. Hini ha hini, e serront o genou hag o daoulagad…
1944
Référence :
EURW.1
p.193
— « A ! a ! a ! malchañs !… malchañs !… » a hopas ar voereb. « Disoñjet em boa. Herri… Herri… a zo… beuzet !… malchañs !… » Hag e taolas adarre he fenn a-dreñv, hag e serras he daoulagad.
1944
Référence :
ATST
p.32-33
Mes ar vrud a redas betek divskouarn « Juluen » e skriven dre guzh rimadennoù difennet ; pa voe serret ar studi e voe graet ur furch em boest, hag e voe kavet ur c'haier warnañ bep seurt istoriou mat ha fall, lod e galleg[,] lod e brezoneg.
Mes ar vrud a redas betek diouskouarn « Juluen » e skriven dre guz rimadennou difennet ; pa voe serret ar Studi, e voe graet eur furch em boest, hag e voe kavet eur c'haier warnañ bep seurt istoriou mat ha fall, lod e galleg lod e brezoneg.
1944
Référence :
EURW.1
p42
— « Serromp an nor war ar gwele ! » eme Job. Mes kerkent ma voe fiñvet an dorioù, ar voereb a lavaras en he mored : — « O ! aer, aer din ! »
1944
Référence :
ATST
p.35
D’an ampoent e oa ur manac’h bihan, echu gantañ diboultrennañ an aoterioù rikamanet gant aour, o hastout dre ar vali greiz, davet traoñ an iliz, da serriñ dor vras ar straed.
1949
Référence :
SIZH
p.37
Serriñ a ra Pêr an Hir e zaoulagad hag e tistera e vouezh.
Serri a ra Per an Hir e zaoulagad hag e tistera e vouez.
1960
Référence :
PETO
p53
Di [da rouantelezh ar gozed] eo bet kaset ar roue ! / Gaid Kêrlennou, en an' Doue ! / Sarrit ho kenoù, me ho ped. / Torfejou 'walc’h, siwazh, zo bet.
Di [da rouantelezh ar gozed] eo bet kaset ar roue ! / Gaid Kêrlennou, en an' Doue ! / Sarrit ho kenou, me ho ped. / Torfejou 'walc’h, siouaz, ' zo bet.
1960
Référence :
PETO
p31
Ret eo din troc'hañ berr, lakaat ar vaouez da serriñ he c'hlap, ha lavarout e ranko ar paotr damantiñ, pe ez eo deut e daol gantañ da vat pe ne deo ket.
1985
Référence :
DGBD
p124
"Ha ni, petra 'reomp?" a c'houlenn Koula ouzhin. Ez reol, ne reomp tra, ha ma c'hoant nemetañ eo serriñ an nor war ma lerc'h.
2015
Référence :
EHPEA
p13
Ul liorzher a zo o tourañ ar roz. [...] Serriñ a ra war an dour hag hon c'has war e lerc'h.
2015
Référence :
EHPEA
p47
Pouezus eo an den-se, dreist-holl e dibenn an obererezh, evit ober war-dro an dud serret gant ar polis.
2015
Référence :
DISENT
p130
Deizioù hag eurioù digoradur al lec'h, deoc'h da c'houzout da bet eur e vez digoret ha serret an dorioù, pegoulz e vez diaesoc'h d'ar vijiled evezhiañ al lec'h abalamour d'an niver bras a dud a zo ennañ, pegoulz e c’hall an dud bezañ degemeret e-barzh al lec'h a fell deoc'h tizhout, hag all, hag all...
2015
Référence :
DISENT
p75
Evit an dra-se e ranker plantañ reuz, derc'hel pe serriñ lec'hioù a c'halloud pe broduiñ, peotramant an takadoù a servij da vont deus an eil re d'ar re all -da skouer, mont ha dont ar vinistred, peotramant kas-degas ar marc'hadourezhioù, ar rouedadoù-pellgehentiñ pe peulioù al linennoù Tredanvarr Uhel-Tre, ha kement zo...-.
2015
Référence :
DISENT
p54
Lennegezh ar brezhoneg diouzh he zu, a serro un oberenn all c'hoazh en he yalc'h, unan savet en ur yezh am bo graet va seizh gwellañ d'he skrivañ reizh ha difazi...
