Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
11
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I A. (db. an dud) [1499, 1732, 1850, 1954, 1985, 2015] Rann eus an ezel traoñ zo e dibenn ar c'har ha zo pemp biz outañ, a ra organ ar c'herzhed. Koeñvet eo ma zroad. Reiñ un taol troad d'ub. Lakaat e votoù en e dreid. Sol an troad. Chouk an troad. [1954] [F]riket eo bet e droad. [1924] Na gwelet a rit-hu ar paotr, un tok re uhel gantañ war e benn, en e dreid ur boutoù re hir, e zaouarn hanterguzhet gant divrec’h e borpant, hag e vragoù berliñj glaz troñset war e voutoù ! [1954] Hogen kerse 'oa gant e berc'henn o vezañ n'en devoa ket kavet tu da lakaat ur re votoù koad en e dreid. & Troad-boul, troad-potin : troad mac'hagnet pe nammet. & (en e furm lies war-lerc'h ar gm. a.) M'en dije bet un treid evel ar re all. Hag un treid a-dreuz dezhañ evel ur c'hrank. & Trl. PENN-KIL-HA-TROAD*. & Sachañ e dreid gant ub. : mont kuit, tec'hel kuit. Poent eo din sachañ ma zreid ganin. & Mont d'e dreid : redek kuit. & Trl. skeud. Teuler troad (en ul lec'h bnk.) : mont di, bezañ eno. [1924] Birviken troad, m’en tou ! ne daolin ennañ ! [1924] Gwellañ den a daole troad war an douar, an aotrou kure. [2015] Tremen sizhun zo n'he deus taolet ket [sic] troad amañ. Steuziet eo kuit. & Tr. adv. WAR DROAD, WAR E DROAD, WAR AN TROAD, WAR DREID, WAR E DREID : o kerzhet. War droad out deuet ? [1877] Ur wech ar pont freuzet, den ne c’helle mont eus an eil tu d’egile eus ar stêr, rak re ledan eo da lammet dreist, ha re zon an dour d’e zreuziñ war an troad. [1878] Pa vez izel ar mor, ez eer enni war droad ; mes pa sav ar mor, e vez buan kelc’het gantañ. & Tr. adv. War e dreid noazh : diarc'hen. & (impl. da stn.) WAR DROAD : zo ar c'herzhed e zoare boas da zilec'hiañ. Ur batailhon soudarded war droad. [1878] korporal en eil rejimant soudarded war droad, galvet diagent soudarded war-droad-ar-mor [.] & Trl. Mont war beg e droad, war begoù e dreid : kerzhet goustad, o lakaat begoù e dreid hekpen da stekiñ ouzh an douar, evit chom hep ober trouz. [1878] Mont ha dont a rae dre an ti, goustadik hag evel war begoù he zreid, eus an eil penn d’egile en ur dennañ a-wechoù huanadennoù hir. & Bezañ skañv e droad, bezañ pounner e droad : kerzhet en un doare skañv, en un doare pounner. & Sevel e droad : mont kuit. Me a savo troad ac'hann, hag ez in da gaout ma zad. & Teuler troad (en ul lec'h bnk.) : mont di, bezañ eno. [1924] Mallozh Doue a zo kouezhet war va zi. Birviken troad, m’en tou ! ne daolin ennañ ! [2015] Tremen sizhun zo n'he deus taolet ket [sic] troad amañ. Steuziet eo kuit. & Trl. skeud. Kaout un troad war ub. : kaout galloud, beli war ub. B. Dre heveleb. 1. (db. an dilhad) Lodenn eus ur pezh dilhad a c'holo an troad. Teuc'h eo treid ma loeroù. Divhar ha treid al loeroù. 2. (db. ar botoù, al loeroù) Ment an troad end-eeun. Ma zroad zo daou-ugent poent. 3. (db. al loened) Pep hini eus an izili a zoug ar c'horf hag a dalvez d'ar c'herzhed. Treid ur marc'h. Treid ul labous. [1924] Bidoullig [ur gazeg] a oa kizidik-meurbet eus an tu-se, ha, gant he zroad kleiz a-dreñv, e tistagas ur flipad… & ROUEZ (db. ar pevarzroadeged) An daoudroad : ar pevar fav. & Trl. skeud. Klask pemp troad d'ar maout*. & Trl. Mont d'ar pevar zroad: mont d'an daoulamm. 4. Ent strizh (db ar pevarzroadeged) [1867] Rann dibenn pep hini eus an izili krec'h ha traoñ zo bizied warni. An anevaled a bevar zroad. Lakaat houarnoù war treid ur marc'h. II. (ls. treid, troadoù) 1. (db. an arrebeuri) Lodenn draoñ eus pezhioù arrebeuri ha traezoù heñvel, o doug war an douar. Preñvedet eo treid an armel. Treid ar gwele. Lakaat troad ar skeul war an douar. [1877] [...] o beleien [...] a chom da bediñ Doue e-harz treid o gwele ken n’o devezo tennet o huanad diwezhañ [...]. DHS. pav. 2. (db. ar binvioù) [1499, 1732, 1850, 1924, 1954] Lodenn eus ur benveg a dalvez da gregiñ ennañ. Troad ar skubellenn. Ur forc'h troad hir. Troad ar gontell. [1924] Un troad skubellenn en un dorn, un dreujenn-gaol en egile, hag eñ d’ar baotred, d’al laeron. [1954] Evit pezh a sell ouzh he fried, va zonton Pipi, ur skribiton a baotr reutoc'h eget un troad pal, met abaf ken ne oa ket evit blejal « Chou 'ta ! » war ur yar [...]. DHS. dorn, lost. HS. fust. 3. A-WECHOÙ (db. ar plant) Garenn. Gwerzhañ an ed diwar droad, diwar o zroad. DHS. bod. HS. gar (esker). 4. Lec'h ma sav un uhelenn diwar an douar. Ouzh troad ar menez. DHS. traoñ. HS. tostal.

Exemples historiques : 
187
Masquer la liste des exemples

Johannes dictus "Troed kamm"

1320
Référence : ABER niv. 69, 317

meud an troad

1499
Référence : LVBCA p23, 144, 198 (le grant orteill du pie)

war droad

1499
Référence : LVBCA p198, 203 ('à pied')

plant an troad

1499
Référence : LVBCA p23, 165, 198 (plante de pie ou de terre)

bez an troad

1499
Référence : LVBCA p23, 37, 198 (orteill du pie)

roud an troad

1499
Référence : LVBCA p23, 177, 198 ('la trace du pied')

troad

1499
Référence : LVBCA p198 (pie)

flaer an treid

1499
Référence : LVBCA p23, 77, 198 (pueur des piez)

troad pep benveg

1499
Référence : LVBCA p35, 161, 198 (manche de tout ferrement)

Pan en devoe Porfirius klevet antierament an holl visteroù-mañ, en em taolas d'an douar e-kichen treid ar werc'hez Santez Katell, hag ez resevas ar fez a Jezuz-Krist, eñ ha daou-c'hant [eus] e varc'heien gantañ.

1576
Référence : Cath p17-18

troad

1659
Référence : LDJM.1 pg pied

treid

1659
Référence : LDJM.1 pg pied

mont war droad ha war varc'h

1659
Référence : LDJM.1 pg aller a pied & a cheual

plant an troad

1659
Référence : LDJM.1 pg plante (du pied)

den war droad

1659
Référence : LDJM.1 pg pieton

troad boull

1659
Référence : LDJM.1 pg (pied) bot

troad frailh

1659
Référence : LDJM.1 pg manche (de fleau)

plant an troad

1659
Référence : LDJM.1 pg (le dessous du) pied

an troad kleiz

1732
Référence : GReg pg gauche (Le pié gauche.)

plantañ un taol troad gant ur re

1732
Référence : GReg pg appliquer

bisac'h ur soudard war droad

1732
Référence : GReg pg havresac

treid

1732
Référence : GReg pg hampe (manche de halebarde, de pinceau, &c., p.)

skritur treid kelien

1732
Référence : GReg pg griffonnage

Emañ an urloù gantañ en e dreid hag en e zaouzorn.

1732
Référence : GReg pg goute (Il a les goutes aux piez & aux mains.)

ar gedon a zo o buhez e penn o zreid

1732
Référence : GReg pg agilité

distagañ un taol troad diouzh ur re

1732
Référence : GReg pg appliquer

biseier soudarded war droad

1732
Référence : GReg pg havresac (p.)

Emañ ar goutoù gantañ en e dreid hag en e zaouzorn.

1732
Référence : GReg pg goute (Il a les goutes aux piez & aux mains.)

lekeet an troad war e c'houzoug da ur re

1732
Référence : GReg pg gorge (Mettre le pié sur la gorge à quelqu'un, pp.)

direnkañ, ha diskar soudarded war droad

1732
Référence : GReg pg enfoncer (un bataillon des ennemis)

lakaat ur re bennak war un troad mat

1732
Référence : GReg pg accréditer

mont war droad ha war varc'h

1732
Référence : GReg pg aller

soudarded war droad renket ha pare da gombatiñ

1732
Référence : GReg pg bataillon

neb zo o zreid [sic] ouzh hon re en tu all d'an douar

1732
Référence : GReg pg antipodes

lakaat ur re bennak war droad

1732
Référence : GReg pg demonter (ôter la monture à quelqu'un)

tud war droad

1732
Référence : GReg pg gens (Gens de pié.)

troad ar groaz

1732
Référence : GReg pg bâton (de la croix, pour la porter en Procession)

treid kroaz

1732
Référence : GReg pg bâton (de la croix, pour la porter en Procession)

troad beuz

1732
Référence : GReg pg (manche de) boüis

ar falsvarchadennoù en em gef e boul an troad

1732
Référence : GReg pg (les entorses se font au) boulet

lakaat ur marc'h da sevel war e zaou droad a-dreñv

1732
Référence : GReg pg (faire) cabrer (un cheval)

sevel war e zaou droad a-dreñv

1732
Référence : GReg pg (se) cabrer (parlant d'un cheval)

adalek an treid bede 'r penn

1732
Référence : GReg pg (de pied en) cap

adal an treid betak ar penn

1732
Référence : GReg pg (de pied en) cap

lakaat an houarn bras e treid ar brizonerien

1732
Référence : GReg pg (mettre les) cep(s aux pieds des prisonniers)

potailhañ treid an drougobererien

1732
Référence : GReg pg (mettre les) cep(s aux pieds des prisonniers)

lakaat teil, pe, teil-douar oc'h treid ar gwez

1732
Référence : GReg pg chauffer (des arbres)

morinod an troad

1732
Référence : GReg pg cheville (du pied)

dilec'het eo ibil ma zroad

1732
Référence : GReg pg (j'ai la) cheville (du pied démise)

skeiñ e droad oc'h &c

1732
Référence : GReg pg chopper (donner du pied contre quelque chose)

heurtañ e droad oc'h un dra

1732
Référence : GReg pg chopper (donner du pied contre quelque chose)

troad an alc'hwez

1732
Référence : GReg pg (la tige d'une) clef

gennañ troad ur benveg evit e stardañ

1732
Référence : GReg pg (mettre un) coin (dans un manche d'instrument pour l'affermir)

neb a gerzh war seulioù treid un all

1732
Référence : GReg pg concurrent (qui a la même prétention qu'un autre à une même charge, dignité, avantage)

lekeet e droad war gouzoug ur re

1732
Référence : GReg pg gorge (Mettre le pié sur la gorge à quelqu'un, pp.)

taol troad

1732
Référence : GReg pg coup (de pié, coup de canne)

lakaat an troad war e c'houzoug da ur re

1732
Référence : GReg pg gorge (Mettre le pié sur la gorge à quelqu'un.)

lakaat e droad war gouzoug ur re

1732
Référence : GReg pg gorge (Mettre le pié sur la gorge à quelqu'un.)

tanet e dreid da un torfetour

1732
Référence : GReg pg gène (Donner la gêne, ou la question du feu à un criminel, pp.)

adalek ar penn bede an treid

1732
Référence : GReg pg depuis (la tête jusqu'au pieds)

troad

1732
Référence : GReg pg (le) pivot (du dévidoir), hampe (manche de halebarde, de pinceau, &c)

troad an estell

1732
Référence : GReg pg (le) pivot (du dévidoir)

tanañ e dreid da un torfetour

1732
Référence : GReg pg gène (Donner la gêne, ou la question du feu à un criminel.)

un troad leue a zo en boutoù an den yaouank-hont

1732
Référence : GReg pg (ce jeune homme a toute l') encoulure (d'un sot)

troad freilh

1732
Référence : GReg pg fleau (manche de fleau)

treid freilh

1732
Référence : GReg pg fleau (manche de fleau, p.)

Neb zo treid leue en e votoù.

1732
Référence : GReg pg fou (qui a perdu l'esprit, burlesquement)

kaout treid leue en e votoù

1732
Référence : GReg pg fou (Etre fou, burlesquement.)

moustrañ ar vañdaj gat an treid

1732
Référence : GReg pg fouler (Fouler la vendange, écraser le raisin avec les piez.)

moustret ar vañdaj gat an treid

1732
Référence : GReg pg fouler (Fouler la vendange, écraser le raisin avec les piez, pp.)

fraeañ ar rezin gad an treid

1732
Référence : GReg pg fouler (Fouler la vendange, écraser le raisin avec les piez.)

fraeet ar rezin gad an treid

1732
Référence : GReg pg fouler (Fouler la vendange, écraser le raisin avec les piez, pp.)

mac'hañ gant an treid

1732
Référence : GReg pg fouler (Fouler avec les piez quelque chose que ce sôit.)

mac'het gant an treid

1732
Référence : GReg pg fouler (Fouler avec les piez quelque chose que ce sôit, pp.)

moustrañ gat an treid

1732
Référence : GReg pg fouler (Fouler avec les piez quelque chose que ce sôit.)

moustret gat an treid

1732
Référence : GReg pg fouler (Fouler avec les piez quelque chose que ce sôit, pp.)

troad forc'h

1732
Référence : GReg pg fourche (Manche de fourche.)

treid ferc'hier

1732
Référence : GReg pg fourche (Manche de fourche, p.)

an troad fourchek

1732
Référence : GReg pg fourcher (Le pié fourché, droit du Roi.)

reiñ taolioù treid da ur re

1732
Référence : GReg pg frapper (Frapper des piez , donner des coups de piez.)

roet taolioù treid da ur re

1732
Référence : GReg pg frapper (Frapper des piez , donner des coups de piez, pp.)

a-is ho treid

1850
Référence : GON.II pg a-îz (Au-dessous de vos pieds).

adalek ar penn betek an treid

1850
Référence : GON.II pg adaâl

Flastrit ar c'hlos kistin gant ho treid.

1850
Référence : GON.II pg klosen gistin (Froissez les bogues avec les pieds).

Tizhet eo e vorzhed gant koeñv e droad.

1850
Référence : GON.II pg koenv (L'enflure de son pied a atteint sa cuisse).

troad

1850
Référence : GON.II pg daou-droadek, troad, troat, troed, trôet

Gwalc'hit ho treid, an dra-se ho tiskuizho.

1850
Référence : GON.II pg diskuiza (Lavez-vous les pieds, cela vous délassera).

Likit un envez kreñv war troad ar vouc'hal.

1850
Référence : GON.II pg envez (mettez une forte virole au manche de la cognée).

Torret eo troad an estell bras.

1850
Référence : GON.II pg estel (le pivot, le pied du grand dévidoir est rompu).

N'eo ket start a-walc'h troad ar vouc'hal, gennit-eñ.

1850
Référence : GON.II pg genna (le manche de la coignée n'est pas assez ferme, mettez-y un coin).

daou droad

1850
Référence : GON.II pg troad

treid

1850
Référence : GON.II pg troad

kignet eo va zroad

1850
Référence : GON.II pg troad

e troad ar menez e kavfot e di

1850
Référence : GON.II pg troad

unan eus a dreid an daol a zo torret

1850
Référence : GON.II pg troad

un troad nevez em eus lakaet d'ar bal

1850
Référence : GON.II pg troad

troad

1850
Référence : GON.II pg troad, troed

troad

1850
Référence : GON.II pg troad (-gad)

troad goaf

1850
Référence : GON.II.HV pg troad (-goaf)

troad

1850
Référence : GON.II pg troat

troad

1850
Référence : GON.II pg trôet

va zreid

1850
Référence : GON.II p.9, introduction, "mes pieds".

an daoudroad

1850
Référence : GON.II p.19, livre premier, "les pieds".

troad

1850
Référence : GON.II p.19, livre premier, "pied".

treid

1850
Référence : GON.II p.19, livre premier, "Troad" fait aussi "treid" au pluriel.

Treid an daol

1850
Référence : GON.II p.19, livre premier, "les pieds de la table".

treid

1850
Référence : GON.II p.20, livre premier, "des pieds".

Dont a rin war droad.

1850
Référence : GON.II p.96, livre second, "Je viendrai à pied".

Troad ar vouc’hal am eus torret o faoutañ keuneud.

1850
Référence : GON.II p.62, "J’ai rompu le manche de la cognée en fendant du bois".

mont war droad

1850
Référence : GON.II pg moñt, moñd, monet (aller à pied).

Kant tra all a dleer da ober : kemeret kentel a-wechoù digant an anevaled a bevar droad, digant al laboused hag al loenedigoù eus ar re vunutañ zoken, digant ar wenanenn; - digant ar gelienenn ne lavaran ket, o vezañ ma labour eviti he-unan.

1867
Référence : MGK Rakskrid XII

Neuze oc'h laouen en ho stad ? Perak ne vefen-me ket ! Ne'm eus-me pevar droad a zo koulz ha re pep chatal ?

1867
Référence : MGK p10

Tro a glask war an olifant; ha kaout, diwar e benn, da damall ne oa koant, a-raok, a-dreñv, e giz ebet; hag, emezañ, bez' e ve ret, da ober mat, troc'hañ diwar bep skouarn dezhañ ur grennbennad evit stagañ ouzh beg e lost; e bevar droad a zo pevar bost; e berr : e oa re bezh fetis, pounner, piltosek, gourt, iskis.

1867
Référence : MGK p11

O welet en ur park ur goulm all o tebriñ, an tremeniad war yun ha digor e galon a ya di da welet; e-pad ma torr e naon ez eo paket war rikl en un toullad lasoù stignet e-touez an ed : ne oa ket kre ar stignoù; rak o skrabat a-bep-eil, o c'hoari endra c'hell, gant e veg, gant e dreid ha gant e zivaskell e teu, hep re a boan, a-benn d'em ziluziañ.

1867
Référence : MGK p19

Un dervezh, emezañ, an aotrou doue war droad, a oa aet da vale gant ar c'hi hag an houad.

1867
Référence : MGK p3

A-barzh nemeur goude e weljot o tont ar martolod kozh, e vouc’hal war e skoaz ; gant e zorn dehou e oa krog en he zroad, ha gant e zorn kleiz e talc’he, dre ruilhenn e golier, e gi Turk a harzhe, a yude hag a lamme dre ma sante, e-feson, un dra bennak er c’halatrez.

1877
Référence : EKG.I. p.138

Edo er c’hiz-se e-kreiz an hent pa glevas, o tiskenn eus a gostez ar C’hozhvarc’had, un den hag a valee prim, evel diwar nij, digor e zivesker, ramp gantañ, dibreder ha skañv e droad, ur penn-bazh en e zorn hag e wentle a-zindan e vrec’h, o vont en tu bennak da glask pemp gwenneg d’e zervezh.

1877
Référence : EKG.I. p.131

Bremañ e kavont gwell selaou kuzulioù fall ul lastez aotrou, deuet eus n’ouzon dare a belec’h, n'eo mat da netra en e vro, hag a ya dembrest kuit diouto, goude bezañ graet goap anezho, eget o beleien a chom atav ganto, a gemer perzh en o foanioù, a chom da bediñ Doue e-harz treid o gwele ken n’o devezo tennet o huanad diwezhañ, goude bezañ roet dezho ar pardon eus o fec’hedoù ha digoret dezho Baradoz an Aotrou Doue.

1877
Référence : EKG.I. p.97

Ur wech ar pont freuzet, den ne c’helle mont eus an eil tu d’egile eus ar stêr, rak re ledan eo da lammet dreist, ha re zon an dour d’e zreuziñ war an troad.

1877
Référence : EKG.I. p.281

Ni a zo deuet en ho touez evit tennañ eus ho penn an huvreoù diot lakaet ennañ gant beleien ne ouzont netra ; ni a zo deuet dre amañ evit sklêrijennañ ac’hanoc’h, evit diskouez deoc’h penaos tremen ar vuhez-mañ hep disec’hañ, war ho treid, gant an dristidigezh.

1877
Référence : EKG.I. p.175

Biel an Doenn a yoa un den hag a yae war e 60 vloaz : drant e oa war e dreid, sonn en e sav ; e zremm a yoa duet gant aer ar mor.

1878
Référence : EKG.II p.192

En em gavet kant paz dioc’h ar mor, Paol a chomas krenn a sav da sellet ; ha, goude bezañ sellet, e taolas e votoù war an douar, ha goude-se, ken dinec’h ha tra, e lakaas e dreid enno.

1878
Référence : EKG.II p.189

Mont ha dont a rae dre an ti, goustadik hag evel war begoù he zreid, eus an eil penn d’egile en ur dennañ a-wechoù huanadennoù hir.

1878
Référence : EKG.II p.268

A-raok mont er-maez eus an ti, ar c’habiten a zistroas ouc’h Anna ha Mari, en u[l] lavaret dezho : — Krenañ a dle war e dreid an nep piv bennak a zisent ouc’h ar Republik ; hag ar Republik a zifenn reiñ golo d’ar veleien pennoù-fall a ya enepti ha ne heuliont ket he lezenn.

1878
Référence : EKG.II p.181

Pa vez izel ar mor, ez eer enni war droad ; mes pa sav ar mor, e vez buan kelc’het gantañ.

1878
Référence : EKG.II p.312

— Alo, paotred, peger buan e sav an tamm bara an den war e dreid ! Bremaik edoc’h o vont da gouezhañ war ho penn, ha bremañ emañ adarre an tan en ho lagad.

1878
Référence : EKG.II p.5

Petra a rafen-me de[zh]añ ? Me ziskouezfe de[zh]añ pelec'h an neus manket ar mañsoner, hag a gasfe ane[zh]añ er-maez deus ma zi, gant un tol troad er lec'h ma teu ar c'hein da goll e anv. Bez' sur na vije ket klañv gant ar c'hoant da addont.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

O luskañ war-raok ker buan hag al luc’hed, e tremene dre greiz etre treid an daou venez, e treuze ar saonenn strizh hag e tizhe Bro al Luc’h Peurbad, ar Pradoù Bleuñvek, o frouezh-aour hag o delioù-heson an avalenned warno, hag enno o kerzhout hag o peuriñ kezekenned an Deiz.

1923
Référence : SKET p.72 (+ p.198, "Da reiz[h]a[ñ]" : "P. 72, lin. 4 kent an dibenn, lenn : « aour o frouez ha heson o deliou an avalenned… »").

Tri-c’hant pemp ha tri-ugent derez aour hag arc’hant, kement anezho hag ez eus a zeizioù e bloaz-heol bro Galdea, a gas eus troad an tour d’al lein anezhañ, e-lec’h ez eus ur maen yec’hedus ma vez pareet dre stekiñ outañ klañvourien gêr.

1923
Référence : SKET p.16

Menezioù a savas, eienennoù a darzhas eus donder an douar, eus tor ar menez, eus troad ar roz, hag e stankennas an dourioù diouto en izelennoù, oc’h andoniañ gwazhioù, stêrioù, lennoù-dour.

1923
Référence : SKET p.28

Damdost, war glann ul lenn vras, e weler ur roc’h badellek, enlouc’het warni un troad mentet-dreist (2).

1923
Référence : SKET p.47

Enlouc’had troad un doue eo, emezo, ha doue ar brezel eo an doue-se.

1923
Référence : SKET p.47

Eus an troad anezhañ da lein e benn en em gaera gant liv ha c'hwezh-vat, ma lavarfec’h emañ al lid-eured gant an doueezed.

1923
Référence : SKET p.48

Disgwel dezho, hag int dalc’hmat en o c’hichen, e soublent d’an douar a-unan ganto ; ganto e talc’hent hael an alar, fust ar bigell, troad ar wigned ; boulc’hañ an irvi ganto ha dizouc’hañ a raent ; lavnenn ar falc’h a stokent ouzh koloennoù an heiz ha, keit ha ma pade an eost, e skuilhent e kalon ar baotred hag ar merc’hed levenez ha kan.

1923
Référence : SKET p.75

Nemet, trelatet gant rec’hoantegezh d’ar gounid ha da vadoù ar bed-mañ, a-wel da gaout dezho o-unan, distriv-kaer, glad ha surentez, e trojont kein a-ratozh d’al Lezenn, e lakjont dindan dreid ar gourc’hemennoù anezhi.

1923
Référence : SKET p.89

Dic’houest da ren ha da luskañ o lestrig, mantret-holl, e vanjont diloc’h, helmoet o daouilin en o barlenn, o elgez war balv o daouarn, o sellout gwech ar mor, gwech an neñv, gwech all o c’hoar astennet ouzh o zreid.

1923
Référence : SKET p.109

Anavezet e voe ganto e lezent bemnoz, o tont eus an dour, o c’hrec’hen elerc’h war an traezh hag ez oa anezho teir flac’h yaouank, bras, kenedek, nemet morlivet ha nec’het-marv, a gemere troad en aod, en ur waskañ o blevioù melen glebiet-holl gant ar c’hoummoù.

1923
Référence : SKET p.114

E toull an aber e voe taget o listri gant ur barrad-amzer, hag int bet hanteraozet hepken gant berrek ez oant bet paket ; hag e freuzjont dindan o zreid.

1923
Référence : SKET p.117

D’e gentañ korniadenn, laosket gantañ en ur deurel e droad en e vag, ez oa diredet e genvrezelidi war glann ar stêr.

1923
Référence : SKET p.135

Ruz-flamm an tornaodoù maen kalet anezhi, na baouez ket an tonnoù-mor a skei gant o zroad nag ar fru a c’hlebia o fenn.

1924
Référence : SKET.II p.75

Ar re-mañ a oa skañv o zreid. Houp ! Ul lamm, ha d’an traoñ eus ar wezenn, ul lamm all, ha, dreist ar voger, pe a-dreuz ar c’harzh, er-maez al liorzh. Ha da redek !…

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.865 (Miz Meurzh 1924)

Setu hen war an daol, liammet troad ha dorn. — Lavaret a ri ?…

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.896 (Miz Ebrel 1924)

Disket en devoa ivez en em bilat, hag, a-barzh un nebeudig, hini anezho na oa ken skañv a droad, ken prim a zorn, ha piladeg anezhi (ha se aliesoc’h eget bemdez) ral e veze ma na deue ket a-benn eus ar baotred all.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.898 (Miz Ebrel 1924)

Mallozh Doue a zo kouezhet war va zi. Birviken troad, m’en tou ! ne daolin ennañ !

1924
Référence : BILZ1 Niv. 42, p.973 (Even 1924)

Paotr moan ha mistr, treut met gwevn a gorf ha skañv a droad, lemm a lagad hag a spered, e oa d’ar c’houlz-se ar paotr.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 42, p.978 (Even 1924)

Gwellañ den a daole troad war an douar, an aotrou kure.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1024 (Gouere-Eost 1924)

Na gwelet a rit-hu ar paotr, un tok re uhel gantañ war e benn, en e dreid ur boutoù re hir, e zaouarn hanterguzhet gant divrec’h e borpant, hag e vragoù berliñj glaz troñset war e voutoù !

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1025 (Gouere-Eost 1924)

Bidoullig [ur gazeg] a oa kizidik-meurbet eus an tu-se, ha, gant he zroad kleiz a-dreñv, e tistagas ur flipad…

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1032 (Gouere-Eost 1924)

Tapout a rae troad kleiz ar baotrez hag e harlinke dezhi seul he zroad : — Hemañ eo ar pradig e-lec’h m’en devoa peuret ar c’hadig ! [sic, "el lec'h"]

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.842 (Miz C'hwevrer 1924)

« Pa droazhi, ne droi nag ouzh tan, nag ouzh heol, nag ouzh loar, nag ouzh kanevedenn, nag ouzh stered, nag ouzh avel. « Ne laoski da fank nag en dour, nag en tan, nag e geot ur peurvan saout, nag en douar bet roget gant an alar ; « Nag ouzh treid ar gwez, na war gern ur menez, na war an henchoù, nag en-dro d’un ti, nag e-harz mogerioù ur c’hreñvlec’h.

1924
Référence : SKET.II

Un troad skubellenn en un dorn, un dreujenn-gaol en egile, hag eñ d’ar baotred, d’al laeron.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.865 (Miz Meurzh 1924)

Tenn dezhañ distagañ e dreid diouzh an douar !

1924
Référence : SKET.II p.36

En e dreid ez eus skilfoù heñvel ouzh re ar gup.

1924
Référence : SKET.II p.45

Goloet int eus o zroad d’o c’hern a goadoù stank ma kaver enno, war un dro, an holl ouennoù gwez o kriskiñ en hor rannved hag ar gouennoù a vez kavet hepken e bro ar C’hreisteiz hag ar Sav-heol.

1924
Référence : SKET.II p.47

Neuze e lammas war tost-kreiz ar vag ha, savet war veg e dreid, en em soublas en adreñv ken na zeuas ar c’huchennadoù skedus diwar e gern da stekiñ ouzh e seulioù.

1924
Référence : SKET.II p. 53

Ha koulskoude, plac’h yaouank kozh viret ne chomo ket, nann, ah ! nann !… Plac’h yaouank kozh viret ne vo ket : ne fell ket dezhi, heñvel eus [ouzh] he moereb, c’hoar he mamm, tintin Katell, disec’hañ war droad gant ar c’heuz hag an erez.

1925
Référence : BILZ2 p.151

A ! satordallik ! Fri ar c'hazh e sac'h ar farz ha troad al leue bihan e-barzh ! Sell, 'brepoz, pa zeu da goun din ! Goulc'hen, ha ma kemerfemp bep a c'henaouad [b]ara, ha ma lonkfemp bep a vanne gwin ?...

1929
Référence : SVBV p.9

troad

1931
Référence : VALL pg base

treid

1931
Référence : VALL pg base

pokañ treid peorien

1931
Référence : VALL pg baisement

mont war droad

1931
Référence : VALL pg aller (à pied)

horellañ war e droad

1931
Référence : VALL pg branler

eus beg e dreid betek penn

1931
Référence : VALL pg (d'un) bout (à l'autre, en parlant d'une personne)

Ar re-mañ, ne voe ket un avañs dezho klemm, sakreal, "rebarbiñ" ; ober rankjent war o zroad, an hent da vont d'o chomlec'h nevez, ma ne zeuje karr ebet en-dro a-benn c'hwec'h eur diouzh ar paradez.

1941
Référence : ARVR niv.6, p4

Job a savas war beg e dreid, a daolas ur sell war ar gwele evit gouzout pe gousket pe zihun e oa ar voereb kozh.

1944
Référence : ATST p.32

N’em eus ket a soñj ken petra o doa respontet, mes, sur, o doa graet d’o c’herent ur respont faos, rak ar wirionez en o genou a oa un dra souezhus evel pempvet troad ar maout.

1944
Référence : ATST p.37

Ur miz e tremenis e ti ma zud, o c’hortoz an deiz merket din d’en em gaout e kazern an 48vet rejimant-war droad, e Gwengamp.

1944
Référence : EURW.1 p.191

War droad e rankomp mont, da Veddgelert, teir lev dre wenodennoù ar menez, a-us da islonkoù ar saonennoù.

1944
Référence : EURW.1 p.129

Bez' e oa c'hoari ar vell-droad ront, c'hoari ar vell-dorn-hirvoan (rugby), c'hoari barrinier, c'hoari skasoù, c'hoari maout, c'hoari brezel bihan ; bez' e oa eurvezhioù evit ober korfembregerezh : barenn stabil, barennoù kenstur, kordenn reut, lammoù krec'h ha lammoù pell ; bez' e oa c'hoari ar vazh, c'hoari savatenn, c'hoari ar c'hleze pe « eskrim », gant ur C'horsiad, Don Carli, da gelenner.

1944
Référence : EURW.1 p50-51

Koant a-walc'h e oa he dremm, divjod yac'h ha ruz, daoulagad glas, ur c'hoef Kernevadez a c'holoe he blev kistin, hogen he c'horfenn a oa uzet ar voulouz warni, he brozh a oa unan fall hag he zreid noazh ne oant ket gwall naet en he botoù-prenn leun a deil.

1944
Référence : EURW.1 p46

Gwell a se ! gwell a se ! Rak ma tegouezh dezho lakaat c’hoazh o zreid em zi-forn, e vezint plantet er-maez gant va botez el lec’h ma lavaran deoc’h.

1944
Référence : ATST p.90

Kalz a yae war o zreid.

1944
Référence : EURW.1 p27

Job ha Lom a gendalc’he da waskañ war benn kil ha treid al loenig.

1944
Référence : ATST p.65

An daoulinañ a oa chom war bennoù an daoulin [sic, e zaoulin] e-harz troad gwele an diwaller dortouer, betek unnek eur ha hanternoz a-wechoù...

1944
Référence : EURW.1 p40

Ar jardin garrezek a oa moredet, e-harz treid ar c'hloareg yaouank, hag hi sioul meurbet, etre peder renkennad reizh pileroù mein ar c'hloastr.

1949
Référence : SIZH p.44

Deut e oa bremaik ar breur Celestino war vegoù e dreid, a-dreñv e gein, ha, prim, en doa houpet e genvreur dre an dargreiz.

1949
Référence : SIZH p.47

Dont a rae a-wechoù, hag ur ral e veze, pennadoù galleg saout gant an hini-gozh, evel skouer « il a frigassé son pied » (friket eo bet e droad), pe « un pitit morçon du pain », hogen biskoazh em buhez n'am eus klevet digant he fried nemet ur ger galleg, hag eñ distaget fall : ar mor Atélantik, emezañ.

1954
Référence : VAZA p.8

Tanfoeltr troad ne lakaje en iliz, na zoken deiz obidoù e vignon nesañ.

1954
Référence : VAZA p.22

Evit pezh a sell ouzh he fried, va zonton Pipi, ur skribiton a baotr reutoc'h eget un troad pal, met abaf ken ne oa ket evit blejal « Chou 'ta ! » war ur yar, hogos bemdeiz [sic, bemdez] e ranke tec'hel kuit eus ar gêr da chaseal, da besketa, da glask ober un tamm frotañ d'ur goantenn bennak, pe da beurechuiñ ur pifad e ti ur mignon.

1954
Référence : VAZA p.18

Hogen kerse 'oa gant e berc'henn o vezañ n'en devoa ket kavet tu da lakaat ur re votoù koad en e dreid.

1954
Référence : VAZA p.22

Ne 'm eus ket amzer, o vezañ ma rankan kendelc'her en deiz war lerc'h gant va labour da chom eurvezhioù-pad da arvestiñ ouzh an dañsoù ; ha diouzh va gwele, dindan an deltenn, e klevan, pa zivoredan, an tonioù o sevel hag o c'hwezañ, hag an treidi o skeiñ war al leurenn.

1985
Référence : DGBD p74

Dizonet gant troiad Dakar, n'em boa ket nemeur a c'hoant da vont da straniñ da glask lakaat va zreid en douar.

1985
Référence : DGBD p17

Moarvat em boa echuet diwezhat a-walc'h va devezh, ha divizet em boa mont war-droad betek ar gêr en deiz war-lerc'h, ar pezh a rae evelato un teir lev bennak evidon, met nebeutoc'h evit ar pep brasañ eus ar re a oa ganin, peogwir e oant bremañ o lojañ er ge[ê]riadenn nevez bet savet evito.

1985
Référence : DGBD p116

Tremen sizhun zo n'he deus taolet ket [sic] troad amañ. Steuziet eo kuit.

2015
Référence : EHPEA p29

Evit ar re oueskañ e servij an treid da gregiñ enne.

2015
Référence : DISENT p96

An div er pezh dirak a zo loeroù tev ha botoù du plat o seulioù en o zreid.

2015
Référence : EHPEA p11

Ar re Gersaliou kerkent ha respontet da gerigel Edern, a oa diskennet gant ar skalieroù, lerc'h-ouzh-lerc'h, war begoù o zreid.

2024
Référence : DIPAG p.96

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux