Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
2
Afficher les variantes

Définition :  Masquer la définition

A. (en e furm unan, oc'h aroueziñ un den, ul loen, un dra hepken) 1. (e-unan pe dirak bennak pe c'hoazh dirak un ag.) Un den. Anavezout a ran unan a vo plijet gant an dra-se. Ouzh unan a lavar ya ez eus dek a lavar nann. • Klevet em eus unan bennak o tont. • Unan klañv, unan glañv. Unan klañv bennak, unan glañv bennak. Unan bennak klañv. Unan bennak eus e vugale, unan bennak anezho. Kas unan marv d'an douar. • Ur c'hozh unan : un den kozh. • Unan barv du : un den, dezhañ barv du. 2. (e-unan) An den. N'eo ket unan evit krediñ pegen drouk eo an den-se. Ne vo ket unan sur eus e vuhez ken. 3. (db. an dud, an traoù) Hini. Pep unan eus ar c'hadorioù, pep unan anezho. Aet eo pep unan en e hent. • Ne welan nep unan, unan ebet. • Un hanter unan : un hanterenn eus udb. • Ur mell unan. • Kement unan zo ganet a ranko mervel. • Kemer unan pe unan eus an div frouezhenn-se, ag an div frouezhenn-se, unan pe unan anezho. & Trl. (distag diouzh ar c'henarroud zo araozo) Mard eus (bet) unan, mar boe unan : troienn a reer ganti evit lakaat dibarder ub., udb. a-wel. Ul labour tenn, mard eus unan. Ur brogarour, mar boe unan. 4. (goude ar gm. a., en ul lav. nac'h pe ur goulenn) Un unan : den pe zen, loen pe loen, tra pe dra. Roet em eus an holl lizheroù deoc'h: ne gredan ket e vefe kollet un unan. Ne zeuy ket un unan ac'hanoc'h en ti. Daoust hag un unan eus an dud-se a c'hallfe ho skoazellañ ? 5. Trl. (db. an dud, an traoù) Unan an arall : an eil egile. & Unan war-lerc'h an all: an eil war-lerc'h egile, eben. 6. Adv. (db. an dud, an traoù) Unan-hag-unan : hini ha hini, an eil goude egile, goude eben. Mont unan-hag-unan : kerzhet an eil da heul egile, eben. & Tr. adv. Unan da unan, a unan da unan : hini ha hini, an eil goude egile, goude eben. 7. Unan ... (hag) unan, unan ... (hag) un all, (hag) un arall, unan ... (hag) egile, (hag) eben : troiennoù a dalvez da lakaat daou zen, daou loen, daou dra keñver-ha-keñver, d'o enebiñ an eil ouzh egile. Div vouezh a glevan : unan gwaz, unan maouez : ur vouezh gwaz hag ur vouezh maouez. Arabat eo e vefe unan o labourat, un all o sellet outañ. Div stal zo eno : unan a-zehoù hag eben a-gleiz. Daou baotr o deus : anv unan Herve hag anv egile Loeiz. Unan a lavar un dra, an arall un dra arall. 5. Trl., dre fent (db. an dud) Unan hag unanez : ur gwaz hag ur vaouez bennak. & Unan pe unanez : unan bennak, gwaz pe vaouez. B. 1. (en e furm lies, db. an dud) Unanoù, unanoù bennak : lod, un nebeud hiniennoù. Anavezout a ran unanoù o doa c'hoant dont ganimp. Gounezet en doa unanoù mat ag ar pennoù bras : lod kaer anezho. Bez' e oa unanigoù all a oa chomet bev ivez. 2. Tr. adv. Dre unanoù : hini ha hini, an eil goude egile, goude eben.

Exemples historiques : 
110
Masquer la liste des exemples

ar materi a studian pe brederan a gavan garv, goude hon holl fed er bed-mañ, diwezh pep unan eo ar marv

1450
Référence : M. p14

dilijant en ur propoz

1499
Référence : LVBCA p58, 70, 171, 201 (idem)

unan bennak

1499
Référence : LVBCA p35, 201 (aucun [= quelqu'un])

pep unan

1499
Référence : LVBCA p161, 201 (chascun)

Lesanvet vezo hep nep gaou / Geneomp-ni ivez en dezraoù, / Hervez e zoktrinoù laouen : / Dirak pep unan kordial, / Rak e zoktrin ouzh pep skandal : / Ha droug a vir kalon pep den.

1575
Référence : M. p34

Hag ez teuas d'en em varvailhe en bras war an gened anezhi, maz c'holennas piv oa, hag ez voe respontet dezhañ gant unan a'n gwerc'hezed, homañ eo Katell peheni a gustumes en amzer dremenet da aznavout[.]

1576
Référence : Cath p26

27. Peheni a respontas [Katell] dezhi : « Na vezet aon ebet, mignonez an aotrou Doue, rak hiziv ez vezo ar rouantelezh eternel evit unan trañzitoar, hag evit ur pried mortel ez vezo unan imortel. »

1576
Référence : Cath p21

Hag ez respont un [bennak] o lavaret: an [hini] inosant a zaouzorn hag an hini a vezo naet a galon &c.

1576
Référence : Cath p4

Neuze unan anezhe, gant despid, a respontas : ur c'huzul gailhart evit un impalaer, añsembliñ kellies a zen savant a divers ha pell vroioù evit disputen ouzh ur verc'h yaouank ha debil ha frajil e-lec'h ma'z c'hallse fasilamant unan [a] hor paotred pe lakezed he faezhañ.

1576
Référence : Cath p11-12

Ha [da g-]kement unan a selebro an dez[-mañ] a basion ha gwir devosion, ar sikour a c'hoantaint en neñv !

1576
Référence : Cath p24

Pan lavarer an chapeled ez eo ret lavaret war pep unan a'n greun bras ar Pater noster hed-ha-hed, ha war pep unan a'n re vunut an Ave Maria tout antier ha war ar groaz[,] an Gredo.

1622
Référence : Do. p56

ni hon vnan

1659
Référence : LDJM.1 pg nous (mesmes)

n'er c'haran ket mui evit un' all pe mu 'get un' all

1659
Référence : LDJM.1 pg (ie l'ayme pas) plus (qu'vn autre

ker superbus eo ma tispriz pep unan

1659
Référence : LDJM.1 pg (il est) tellement (superbe qu'il mesprise tous les autres)

ma vnan

1659
Référence : LDJM.1 pg (da) vnan

un' all

1659
Référence : LDJM.1 pg vn autre

ma vnan

1659
Référence : LDJM.1 pg (ma) vnan

pep a unan

1732
Référence : GReg pg chaque (le sien)

ar vertuz a garantez hon oblij da garet Doue a-greiz hon c'halon, hag hon nesañ evel hon-unan

1732
Référence : GReg pg (la) charité (consiste à aimer Dieu de tout son coeur, & à aimer son prochain comme soi-même)

pep unan e hini

1732
Référence : GReg pg chaque (le sien)

kalz a gomzioù e-lec'h unan

1732
Référence : GReg pg circonlocution (periphrase)

Ur bobl a dremen hag un all a zeu.

1732
Référence : GReg pg generation (Une generation passe, & l'autre vient.)

A-wizhioù ez kemere ur ger evit un' all.

1732
Référence : GReg pg fourcher (La langue lui fourchoit quelquefois à son sermon.)

divouzelliñ unan bennak

1732
Référence : GReg pg (arracher les) entrailles (à quelqu'un)

na gariñ ket unan bennak

1732
Référence : GReg pg affectionné

diouzh an oad a resevidigezh e roer e garg da bep unan

1732
Référence : GReg pg ancienneté

Unan eus an daou genbrometet.

1732
Référence : GReg pg fiancé (Un des deux fiancez.)

kemeret ur ger evit un' all

1732
Référence : GReg pg fourcher (Se fourcher, parlant de la langue.)

lavaret ur ger e-lec'h un' all

1732
Référence : GReg pg fourcher (Se fourcher, parlant de la langue.)

reiñ meulaj da unan bennak

1732
Référence : GReg pg flater (caresser, tâcher de complaire par des bassesses, loüer, approuver tout en une personne, Van.)

unan pep unan

1732
Référence : GReg pg a

Skeiñ a ra evel un dall

1732
Référence : GReg pg frapper (Il frappe comme un sourd.)

unan bennak

1732
Référence : GReg pg aucun (quelqu'un)

tenniñ e kuzh àr unan bennak

1732
Référence : GReg pg canarder (quelqu'un)

pep unan

1732
Référence : GReg pg chacun (chacune, pronom singularisant)

holl, ha gwitibunan, bede-hac-unan

1732
Référence : GReg pg (tous en general, &) chacun (en particulier)

Likit evezh na vec'h gwelet gant unan bennak.

1850
Référence : GON.II p.92, livre second, « Prenez garde d’être vu par quelqu’un ».

En em gaout a reas penaos ar park-se en doa evit aotrou unan eus a gerent Elimelek, hanvet Booz.

1850
Référence : GON.II p.100, Buez Ruth.

Mont en arbenn da unan bennak.

1850
Référence : GON.II pg arbenn (Aller à la rencontre de quelqu'un ou aller à l'encontre de quelqu'un, c'est à dire, l'affronter).

Ar re-mañ a gemeras evit gwragez merc’hed Moabitezed, unan hanvet Orfa, hag eben Ruth.

1850
Référence : GON.II p.98

Elimelek a raed eus hemañ, ha Noemi eus e c’hwreg : e zaou vab a oa hanvet, unan anezho Mahalon, hag egile Chelion.

1850
Référence : GON.II p.98

Galvit unan bennak / un hini bennak eus ho merc'hed.

1850
Référence : GON.II p.76, "Appelez quelqu'une de vos filles".

Unan eus a gleuroù ar c'harr a zo torret.

1850
Référence : GON.II pg kleûr (Un des limons de la charrette est rompu).

Unan bennak a zo aze.

1850
Référence : GON.II p.76, "Il y a quelqu'un là".

en deiz all eo e welis unan eus ho merc'hed

1850
Référence : GON.II pg enn-deiz-all

Ar ganaouenn-se n'eo ket koant, kanit un all.

1850
Référence : GON.II p.77

Mar kavit hennezh re vras, e roin un all deoc'h.

1850
Référence : GON.II p.77

N'en doa nemet tri skoed, hag e roas peb a unan deomp.

1850
Référence : GON.II p.77

Unan bennak a zo deuet amañ d'ho koulenn ; gwelet hoc'h eus eñ ?

1850
Référence : GON.II p.77

Kasit unan bennak eus ho mitizhien da di va breur.

1850
Référence : GON.II p.77

P'ho pezo debret honnezh, ho pezo un all.

1850
Référence : GON.II p.75

Hennezh a zo fall, kemerit unan all.

1850
Référence : GON.II p.75 (Celui-là est mauvais, prenez-en un autre).

un' all

1850
Référence : GON.II pg all (un autre, une autre).

Pep a hini / pep a unan hon eus bet.

1850
Référence : GON.II p.75, "Nous avons eu chacun un".

Pep hini / pep unan a gav mat ar pezh a ra.

1850
Référence : GON.II p.74

Unan bennak a zo en ho ti.

1850
Référence : GON.II p.83, livre second, "Il y a quelqu'un chez vous".

N’hoc’h eus-hu ket klevet unan bennak ?

1850
Référence : GON.II p.86, livre second, « N’avez-vous pas entendu quelqu’un ? »

Unan bennak

1850
Référence : GON.II p.28, livre premier, "quelqu'un, quelqu'une".

Digas a raer d'ar c'hraou glasder da bep unan, / Evel a raed bemdez.

1867
Référence : MGK p43

Gant an amzer, unan anezho, hag eñ e hanv Pilpai, gant aon ned azent da goll, a lakeas hiniennoù dre skrid

1867
Référence : MGK Rakskrid V-VI

« Klemm a rit hep abeg e teuan re abred ; / Ha n'ho peus-hu kant vloaz ? Kavit din-me, m'ho ped, / Un all war-dro amañ zo ker kozh ha ma'z oc'h ? »

1867
Référence : MGK p101-102

Daou varc'h a yae en hent : unan a gerc'h sammet. An eil, o tougen sonn arc'hant holen ar Roue; Bete bouedenn e lost ennañ lorc'h ha fouge, ne roje ket e vec'h evit netra er bed.

1867
Référence : MGK p5

Ne lavaras ket gaou : ne deuas ket un unan.

1867
Référence : MGK p53

Eno edont war ar glasder / Eñ, e c'hrwek hag e re vihan ; / N'o doa taol ebet na touzier, / Naon avat en doa pep unan.

1867
Référence : MGK p38

Un neizh eostig 'oa e vaner ; bemnoz, bemdez e kaned eno ; pa dave an tad e save mouezh ar vugale, ha klevet a ran c'hoazh unan eus e verc'hed o kanañ ker flour : "Peger kaer eo Kerzaoulaz, Pa zeu an noz da guzhat, Er gwez pa vez an delioù glas, Pa vez skedus ar stered ! "

1867
Référence : MGK Rakskrid VIII

Unan [anezho], ar marc'hadour, a c'houie niveriñ, / Lavaret hep faziañ : unan ha daou zo tri.

1867
Référence : MGK p80

Ma vije gwelet, dioc'h ar mintin, aet kuit e-pad an noz eus a Bempoull bag unan bennak eus ar re binvidik, kerkent e vije savet trouz ha klask dezhi.

1877
Référence : EKG.I. p.17

— Setu aze peadra da goll ar penn, evit gwir ! Nec’h eus nemet ober un toullig aze e-kreiz ar c’holo, me a raio un all en da gichen ; goude-se e chachimp ur guchenn-all a golo warnomp hag e kouskimp c’hwek ac’hann da warc’hoazh vintin.

1877
Référence : EKG.I. p.73

Lod all en em ruilhe e-tal dor o c’hambroù, o sevel en aer, evit goulenn pardon, unan e zorn dehou, un all e vrec’h kleiz, un all e c’har hervez ma oa skoet pep hini.

1877
Référence : EKG.I. p.39-40

Ar manac’h, a yoa o lavaret e chapeled e penn ar c’huzh-heol eus al leandi, a yoa chomet en e sav, pa welas o tont war-zu ennañ, da glask goudor ha disglav, daou aotrou, unan yaouank hag unan kozh.

1877
Référence : EKG.I. p.55-56

Petra e oa ar gwellañ din da ober ? N’oan ket evit chom eno, a-zioc’h pont Keraouell, evel ur maen en ur c’hleuz ; ret e oa din mont a-raok pe dont a-dreñv, unan a zaou.

1878
Référence : EKG.II p.23

Ma tremenfe unan ane[zhe] da Vaer, paourkaezh marc‘hadourien deus bourk Plounevez, paket ho stal, hag et da redek heñcho[ù] Breizh-izel... ‘n ur ganañ ur werz diwar-benn ar fentusañ « Conseil municipal » a vefe neuze en Frañs.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

Diouzh an arouezioù-se e voe anat da bep unan ez oant bet skoet gant droukrañs an doueed en abeg d’an torfed o doa graet : gwallañ gwerc’hezed sakr, merc’hed a ouenn Vanos.

1923
Référence : SKET p.117

Terridigezh al lezenn a-berzh unan a zigaso, bep taol, kastizidigezh unan.

1923
Référence : SKET p.52

Hag o-daou, Kola hag Izabel, o devoa graet d’o mamm ar bromesa da vagañ ar paotr ha da sevel anezhañ evel unan eus o bugale…

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.812 (Miz Genver 1924)

Unan eus marzhioù enez Abalos eo an dra-se !

1924
Référence : SKET.II p.17

Paourkaezh Adam, o ! ya, setu unan all ha na oa ket lemm e spered. Koll e Varadoz evit un tammig aval trenk, put marteze !!…

1925
Référence : BILZ2 p.137

War-lerc'h ar c'hi, nemet da goulz ar pred e ve, e kerzhe atav e vestr, an aotrou Pissoli, adjudant-diwaller kreñvlec'h Berrtomm. Kerkent ha ma veze gwelet fri du Tirfeu, unan pe unan eus ar seizh a youc'he : "22!" hag hini ebet ac'hanomp ne veze tapet o sellout ouzh an oabl.

1929
Référence : SVBV p7

Eno, pep unan ac'hanomp a daolas e samm war ar gwele en doa dilennet.

1929
Référence : SVBV p12

Damgoude ma oa peurlipet ganimp an died ruz-du, unan ac'hanomp a yeas da gerc'hat merenn.

1929
Référence : SVBV p.13

E-pad m'edomp a-zevri gant hol labour hag o varvailhañ, unan ac'hanomp hor-seizh a c'harmas : "22 !", ha raktal ar c'hwec'h all a vanas war-dav hag a reas an neuz da drevellat gwashoc'h eget biskoazh. Holl e ouiemp mat-tre - bep a dammig skiant hor boa prenet e stal delt an demezell Warandero a Doullarc'hwen - peseurt ster en doa ar youc'h "22 !".

1929
Référence : SVBV p6

dre unanoù

1931
Référence : VALL pg a

fonnaat kaoz unan bennak

1931
Référence : VALL pg abonder (dans le sens de qqn)

galvad ouzh unan er brezegenn

1931
Référence : VALL pg (rhétor.) apostrophe

nep unan

1931
Référence : VALL pg aucun

un' all

1931
Référence : VALL pg autre

dont davet ub

1931
Référence : VALL pg accoster

unan all

1931
Référence : VALL autre

Unan a oa Greta, hag eben Olga.

1944
Référence : EURW.1 p44

An hini gozh gant he c’hoef n’oa ket bet kannet, hag he chal a-dreuz war e c’hein, a rae ur c’houblad c’hoarzhus gant an Amerikanez gran : ne gomzent nemet dre sinoù, rak unan ne ouie ket galleg, hag eben ne ouie ket brezhoneg.

1944
Référence : EURW.1 p.189

Plegioù ‘dreñv ar gapotenn a ranke bezañ par ; unan a sache warno keit ha ma skoulmec’h ho kouriz.

1944
Référence : EURW.1 p.195

« Diwezhatoc'h pa reas levrioù e roas unan din, unan sonioù[ »].

1944
Référence : EURW.1 p41

Galleg-holl e [sic, a] veze disket d'ar « pennhêr » ; met etrezo, ma zad ha ma mamm a gaozee brezhoneg, hag ar glianted, brezhoneg nemetken, dre un abeg sklaer : ne oa ket unan dre bep dek a oa barrek da c'hallegañ, nemet ha mezv e vije.

1944
Référence : EURW.1 p18

« Ne c'houllan ket a-grenn, a respontas ma zad, petra 'm eus graet evit gounit anezhi [ar vedalenn] muioc'h eget unan bennak all ? »

1944
Référence : EURW.1 p12

Glaoda a gavas gwell mont da soudard eget prenañ un all da vont en e blas ; kaset e voe d'an IIvet rejimant kanolierezh e La Fère, e-kichen Laon, Aisne.

1944
Référence : EURW.1 p10

Pa veze gwelet unan o tont gant an hent, e veze lavaret diouzhtu : an hini all n’emañ ket pell.

1944
Référence : ATST p.26

Lom a reas un abadenn grozal : — « Amañ », emezañ, « ne c’hell ket unan diskuizhañ e begement ; bremaik e vezo ret labourat bemdez ha bemnoz evit plijadur ar merc’hed ! »

1944
Référence : ATST p.70

— « Eo, krediñ a ran, mes… » — « Mes petra ? Gant ar mes, an arabat hag ar panevet, ne rafe ket unan tro ar bed, hag hini ebet ac’hanomp ne c’hounezo an teñzor. »

1944
Référence : ATST p.74

A ! la ! la ! gant Lomed eveldoc’h, ne rafe unan netra vat.

1944
Référence : ATST p.94

Hejañ a rae unan e benn, a-zehou [sic, a zehou] da gleiz hep ehanañ, tra ma talche egile e zorn war e c'henou.

1949
Référence : SIZH p.60

Hi eo a'n em ginnig dezhañ, an dro-mañ. N'eo ket Palmira eo ; ur « gitanilla », ne lavaran ket, unan eus an orgedenned-se, da ziwall outo, a skuilh c'hwistantin da evañ. Houmañ kannadez an diaoul.

1949
Référence : SIZH p.52

Pa varv unan bennak, kar ha par, diaezet, / Gant an diouer arc'hant, a lâr ez int paour-razh / Hag e chom ar person hep ar gopr disterañ / 'Vit pedennoù ar c'hañv, salmoù ha Libera.

1960
Référence : PETO p32

Un dirouestl d'ar gudenn am eus kavet 'velkent : / Ur pezh ofiser gall, e penn e c'hamached, / Du-se, war-zu ar vourc'h, 'oa o tont gant an hent / Ha setu, diwar e varc'h, pezh en deus ragachet / En e safar iskis a zisplegas din reizh / Unan eus e baotred ginidik a Vreizh.

1960
Référence : PETO p33

Devezhioù zo emaoc'h engortoz eus lizhiri digant mignoned ker. Chom a rit war c'hed da ur paotr al lizhiri. Netra. Hiziv. Tremenet, a gav deoc'h, an eur, ez it d'ho labour. Distro, hoc'h eus kavet daou lizher... Unan da baeañ ho tailhoù, unan da baeañ koumanant ho journal... Pebezh disouezhadenn !

1973
Référence : HYZH Niv. 88, p. 42, Anjela Duval

Ken tost din e tarzhas un anezho [obuzioù], ma voen bannet gantañ en aer, kollet ma anaoudegezh ganin ha suilhet euzhus ma fas gant an tan hag an afenn flaerius o tont dioutañ.

1999
Référence : KOKE.II p154

Fazioù hon eus-ni graet ivez, Kostas. Lezet hon eus anezhi en he roll atav. N'hon eus ket desket dezhi ez eus endalc'hioù ivez, ne ra ket unan ar pezh a gar atav. Kiriek out-te ivez, pa 'c'h eus savet anezhi e-barzh ur goloenn. Arabat mont droug ennout m'hen lavaran dit."

2015
Référence : EHPEA p67

Met chom a ra ar fed da vezañ mezhekaet unan, evel un arouez taer.

2015
Référence : DISENT p64

Ma rankit parkañ ho karr-tan ur pennadig war al lec'h, grit van da c'hortoz unan bennak, o c'hoari an den a goll pasianted, en ur sellet alies ouzh hoc'h eurier pe en ur ober van da bellgomz zoken.

2015
Référence : DISENT p74

Goude e lavar an traoù unan hag unan evel ma kouna anezhe.

2015
Référence : EHPEA p168

Er-maez e son akordeon un enbroad unan eus ar valsennoù-se a veze c'hoariet gwezhall evit kregiñ gant koroll an dud-nevez.

2015
Référence : EHPEA p11

Ordre alphabétique

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux