Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Définition :  Masquer la définition

1. (db. tud pe draoù o tilec'hiañ) WAR-ZU [E] : araogenn a verk an dilec'hiañ etrezek un tu bnk. & [1949] Skeiñ, tennañ, teuler war-zu ul lec'h bnk. : mont etrezek al lec'h-se. [1949] Ha treiñ dre greiz-tre div renkennad skebell war-du an tu dehou. 2. [1659, 1732, 1949] Araogenn a dalvez da c'heriañ an durc'hadur. [1659] War-zu an ti. [1659] War-zu Douarnenez. [1659] War-zu Kemper. [1732] War-du men ? [1732] War-zu ar sevel-heol. [1732]. [1732] War-zu ar c'huzh-heol. War-zu Pondivi hag ar Gemenez, ar wazed a nez kanab ha lin. [1732] Pe war-zu ? [1850] war-zu Brest eo aet. & (en e furm displeget) Seblantout a rae din e rae ul luchadenn war ma zu. Dalc'hit soñj, ur wech m'ho po diluziet ar gudenn, c'hwi a zistroy war ma zu. HS. etrezek, sa, trema.

Exemples historiques : 
56
Masquer la liste des exemples

war-zu an ti

1659
Référence : LDJM.1 pg vers (la maison)

war-zu Douarnenez

1659
Référence : LDJM.1 pg voarzu (Douarnenez)

war-zu Kimper

1659
Référence : LDJM.1 pg voarzu (Kimper)

war-du men ?

1732
Référence : GReg pg (de quel) côté

War-zu Pondivi hag ar Gemenez ar wazed a nez kanab ha lin.

1732
Référence : GReg pg fileur (Du côté de Pontivy , & de Guemené les hommes filent du chanvre & du lin.)

etreze Pariz, war-zu, Kastell-Paol

1732
Référence : GReg pg devers (Paris, devers Saint Paul de Leon)

war-zu

1732
Référence : GReg pg coté (endroit, vers un lieu), devers (préposition relative au lieu)

war-du

1732
Référence : GReg pg coté (endroit, vers un lieu)

Pe war-zu ?

1732
Référence : GReg pg (de quel) côté

war-zu ar c'huzh-heol

1732
Référence : GReg pg (vers le) couchant

war-zu ar sevel-heol

1732
Référence : GReg pg (du) côté (de levant)

war-zu

1850
Référence : GON.II pg tréma, war (-zû)

war-zu Brest eo aet

1850
Référence : GON.II pg war (-zû)

Ha pa en doe Booz debret hag evet, ha pa en em gavas laouenoc'h, ez eas da gouskañ e-harz ur bern malanoù : ha Ruth a zeuas didrouz, ha goude bezañ dizoloet ar pallenn war-zu an treid, en em daolas eno.

1850
Référence : GON.II Buez Ruth p104

An amzer, deiz ha deiz, a nij war-zu tremen ; / Deut eo an eil mare.

1867
Référence : MGK p108

Bremañ ni hor beus mezh, ha marteze doñjer, / Pa welomp ar re baour o tont war-zu hor c'hêr.

1867
Référence : MGK p119

Dont a reas war-zu ennomp en ur c’hoarzhin hag en ur c’hervel ac’hanomp.

1877
Référence : EKG.I. p.76

Daoust ha n’edo ket ar "Sans-Pitié" — e brezhoneg, an hini didruez — e kichen Kastell an Tarv, dare da astenn he lien ha da nijal war-eeun war-zu Bro-Saoz, war-lerc’h ar vagig vihan ?

1877
Référence : EKG.I. p.17

A-benn ur pennad e klevjod ar c’hilheien o kanañ, hag oc’h en em respont eus an eil klud d’egile ; gervel a raent an deiz, hag a-barzh nemeur e weljod an oabl o tarzhañ war-zu ar sav-heol.

1877
Référence : EKG.I. p.130

Ar manac’h, a yoa o lavaret e chapeled e penn ar c’huzh-heol eus al leandi, a yoa chomet en e sav, pa welas o tont war-zu ennañ, da glask goudor ha disglav, daou aotrou, unan yaouank hag unan kozh.

1877
Référence : EKG.I. p.55-56

Abalamour da se, en em gavet e-kichen an treuzoù, e tistroas truezus war-zu ar penn uhelañ da sellet ur wech c’hoazh da vihanañ ouc’h Anna Roue, astennet war barlenn Janed ar Go, hag e chomas ur pennad mantret ha dilavar : Gwiskañ a reas liv ar marv ; krediñ a raed edo, eñ ivez, o vont da gaout ur fallaenn.

1878
Référence : EKG.II p.76-77

‘Barzh ar Groaz neve[z] na gavfet nemet ho prasañ mad : Alioù kristen evit lâret dac’h petra vo ar gwellañ d’ober ; keloioù deus pevar c’horn ar vro ; buhe[zi]o[ù] ha gwerzio[ù] ar Sent da sevel ho kalon war-zu Doue ; kuzulio[ù] ha kelenno[ù] war al labour-douar ; hag, evit diduañ an amzer, sonio[ù] ha marvailho[ù] deus ar re fentusa[ñ].

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

Pintet war beulioù, troet o dremm war-du ar maez, e voent lezet eno da zigigañ.

1923
Référence : SKET p.128

Hag astenn a raent-i o divrec’h ? Kerkent evned ar c’hoad a zinije war-du enno hag a zeue da gludañ war o arzorn, o divrec’h, o divskoaz.

1923
Référence : SKET p.76

D’un alarc’h gwenn ez ae neuze (1). Hemañ, oc’h enaouiñ diwar vrennid an hini marv, a flape e ziwaskell hag a gemere e nij war-du ar C’huzh-heol.

1923
Référence : SKET p.70

Rak ma kavint ennañ ar pep retañ-holl da bep pobl evit he bleniañ war-du hec’h Amzer-da-zont, - evel ar Steredenn a vlenias gwechall ar rouanez-Vajed war-du ar Silvidigezh- : taolenn o Ganedigezh, ma kemerint diouti Emskiant o Broadelezh keltiek.

1923
Référence : SKET p.6

Tri devezh goude, e tistremenent an Albis hag e kemerent penn o hent war-du ar Sterenn.

1923
Référence : SKET p.122

En distro hag ar pellañ war-du ar C’huzh-heol, em eus gwelet Rouda ma ’z a di bep noz an heol da ziskuizhañ.

1924
Référence : SKET.II p.75

Neuze oc’h unaniñ bozoù o daouarn, e taoljont a flac’hadoù dour war-du ennañ.

1924
Référence : SKET.II p.35

skeiñ war-zu

1931
Référence : VALL pg (s')acheminer (vers)

mont lark war-du an hanternoz

1931
Référence : VALL pg avancer

treiñ war-zu

1931
Référence : VALL pg (s')acheminer (vers)

War ar stêrioù brasañ e c'hell evel-se an naoz bezañ kalz donoc'h e strizhennoù etre rec'hier kalet eget n'emañ izeloc'h war-du ar mor.

1943
Référence : TNKN p21

Tri gomis, daou skolaer, ur c'hazetenner, hag... unan na oa netra ; geo, 'ur barzh', en doa lavaret Cavalier dezho e oan, hag o doa luchet a-gorn war-du ennon.

1944
Référence : EURW.1 p82

Da 'voe ganin eta gwelout an aotrou Frañsoù Vallée o tont war ma zu gant ur mousc'hoarzh hegarat : gantañ 'oa an aotrou Korfeg, rener an Electeur des Côtes-du-Nord hag an Indépendance Bretonne eus Sant-Brieg.

1944
Référence : EURW.1 p66

Pelloc'h war-du hanternoz, war hent Gwerliskin ez aen alies da aveliñ ma fenn war zismantroù kastell douar Rospelem a vije bet, gouez d'an hengounerien, unan eus ar c'hreñvlec'hioù startañ bro Poc'hêr.

1944
Référence : EURW.1 p17

Er gwasked emañ war ribl ar stêr Aon a red he dour goustadik, evel gant keuz, war-du Kastellin.

1944
Référence : ATST p.9

Lukaz a yeas pelloc’hik, war-du al laez.

1944
Référence : ATST p.12

Al logod, avat, dre ma oa treut an traoù en ti a oa tec’het war-du ul lec’h all.

1944
Référence : ATST p.63

Ha Lom da bolevat ha da bolevat start. Ar vag, avat, e-lec’h mont war-eeun d’an tu all, a droas he fri war-du Kastellin.

1944
Référence : ATST p.95

Luchat a rae war-du an tamm paper talvoudus, mes ne luchas ket e-pad pell[-]amzer, rak Yann a astennas e zorn, ha dao ! e-barzh an armel.

1944
Référence : ATST p.103

Sachañ war an divjod gant e zaou viz ; ha skeiñ taolioù reolenn war-du diavaez an dorn.

1944
Référence : EURW.1 p21

Evel ma echue he c[']homz, setu o tont war-du hor gweturioù, ur beleg kozh, blev gwenn, gant ur galotenn vihan war-lein e benn, hag hor saludas gant ur c'hoarzh madelezhus.

1944
Référence : EURW.1 p30

Un nor er goueled a c'heller digeriñ war du kleiz treuzell ul lestr-karg bremañ.

1949
Référence : LLMM niv. 14, p67

Pa chomas trumm a-sav, hag eñ gant e dorch en e zorn hag e skubellig-blu [sic] dindan e gazell [sic], ha treiñ dre greiz-tre div renkennad skebell, war-du an tu dehou.

1949
Référence : SIZH p. 37

Mes didud eo ar blasennig he gwez kasia dirak dor an iliz, didud ar vali wezennek a ziskenn war-du kêr.

1949
Référence : SIZH p.65

Ac'hano ez arvested en he fezh kompezenn divent Miranda, gronnet klok en dremmwel, gant aradennadoù menezioù, nemet du-mañ du-hont, un ode bennak, evel war-du Burgos, « la carretera de Napoleon » (hent Napoleon) ha, tostoc'h aze, ar ganienn, a gase, dre dreuz ar pikernoù serzh, da gompezenn ar Rioja, taolead [sic, tolead] ar gwin penn.

1949
Référence : SIZH p.43

Hiriv, dre heñchoù leun a fank, / Karroñchoù don, lanneier frank, / A-dreuz ar pri, a-dreuz ar vein, / War-zu ur vilin, me o blein, / Ur vilin-dour, en ul lec'h kuzh, / A gerzh en-dro gant kas ur skluz, / Ma aozer enni, 'vit mab-den, / E-lec'h bleud flour, poultr kras hepken, / E-lec'h bleud gwenn d'ober bara, / Hini du-pod d'en diskarañ.

1960
Référence : PETO p60

Un dirouestl d'ar gudenn am eus kavet 'velkent : / Ur pezh ofiser gall, e penn e c'hamached, / Du-se, war-zu ar vourc'h, 'oa o tont gant an hent / Ha setu, diwar e varc'h, pezh en deus ragachet / En e safar iskis a zisplegas din reizh / Unan eus e baotred ginidik a Vreizh.

1960
Référence : PETO p33

E kuzul, dezhañ 'm eus lâret / E oar ar person, moarvat, / War-zu pe repu eo skaret / An trubard, tec'het a-rat.

1960
Référence : PETO p33

Ken stank e oa deut ivez ar moged 'barzh an draonienn e-harz ar Fruji, ma rankas tout an dud tec'hout war-du hent Benoded.

1980
Référence : BREM Niv. 1, p. 4

N'eo ket a-walc'h d'o gwrizioù chom da gorvigellañ a-zioc'h al lec'hid, hogen an had ne gouezhont ket ur wech dare, diwan eo a reont er frouezhenn hag, e-lec'h kreskiñ war-zu an nec'h evel ar pep brasañ eus ar plant all, nevezennoù hag a chom stag ouzh ar blantenn-vamm e doare ma vezont holl luziet en un doare souezhus.

1985
Référence : DGBD p60

Sellet pizh, raksoñjal ha mont war-zu an dañjer a-raok na zegouezhfe war ar stourmerien : setu perzhioù pouezus e vicher [hini ar peacekeeper].

2015
Référence : DISENT p110

Souzañ a ra a-dreñv, treiñ a-zehou ha kregiñ da ziskenn dre ar straedoù bihan war-zu Egaleo.

2015
Référence : EHPEA p124

Padout a ray e-pad meur a sizhunvezh pe meur a vizvezh, ha divizoù sklaer a sikouro ac'hanomp, sañset, da vont war-zu hor pal pennañ en ur bouezañ muioc'h-mui war hon enebourien.

2015
Référence : DISENT p71

Ar peacekeeper-se, pe bazhvalan e brezhoneg, a sello deus a-bell [ouzh] emzalc'h un implijad a seblant klask un dra bennak evit skeiñ, peotramant c’hoazh ur poliser a gerzh buan war-zu ar stourmerien en ur sevel e benn-bazh.

2015
Référence : DISENT p110

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux