Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
3
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. Doar./Stn. A. (db. an traoù) 1. Kalzik izeloc'h e zerez-gwrez eget hini ar c'horf; na santer ket gwrez ennañ. Yen eo an amzer. Dour yen al lenn. & Kig yen : kig poazh yen. & (db. an amzer) Yen du, yen-skorn, yen-ki : yen-kenañ. & (db. an izili) Yen-sklas : yen-kenañ. & (db. an avel) Yen-put : yen-kenañ. 2. Dre ast. (db. an tiez, al lec'hioù) Na vez ket tomm ennañ. & Un armel-yen. 3. Dre. let. Douar yen : didreuzus d'an dour ha gant-se fall evit ar c'hresk. DHS. treut. ES. tomm. 4. Dre ast. Doanius, kriz. Ar marv yen. B. Dre skeud. (db. an dud) 1. Digaz, hep gred. Yen eo e-keñver ar re baour. Ur c'hristen yen. 2. Na glask ket bezañ hegarat. Deuet eo da vezañ yen em c'henver. Biskoazh ne'm eus gwelet tud ken yen. 3. Lakaat yen kalon e selaouerien : o diaezañ gant komzoù heg. 4. Ent strizh Na sant ket plijadur diwar an darempredoù rev. II. Doar. (hep rener ; db. an amzer) Yen eo : yen eo an amzer. Yenañ ma vez eo pa vez an heol o sevel. & Yen eo din : riv am eus. III. Adv. 1. Tr Adv. ENT YEN Debriñ e voued ent yen: hep e dommañ. 2. Dre skeud. En un doare a ziskouez nebeut a c'hred. Ken bihan ha ken yen e peder evitañ IV. Ak. (db, an amzer) En (h)e yenañ : d'ar mare ma vez ar yenañ. Pa oa ar goañv en e yenañ.

Exemples historiques : 
76
Masquer la liste des exemples

yen

1499
Référence : LVBCA p204 (froit)

yen

1659
Référence : LDJM.1 pg froid

Plijet geneoc'h [Gwerc'hez Vari], me ho supli, / Ma c'halon re yen alumiñ, / Da garet bepred va Doue, / O plijout de[z]hañ bemnoz ha [bem]dez.

1677
Référence : Do. p67

an olifanted n'en em blijont ket er broioù yen

1732
Référence : GReg pg (s')aimer

an olifanted ne blij ket ar broioù yen dezho

1732
Référence : GReg pg (s')aimer

ober un digemeret yen da ur re bennak

1732
Référence : GReg pg froid (Faire froid à quelqu'un, lui faire un accueil froid.)

aer yen

1732
Référence : GReg pg air

an olifanted ne garont ket ar broezioù yen

1732
Référence : GReg pg (s')aimer

douaroù yen

1732
Référence : GReg pg friche (terre qu'on ne cultive point, p.)

yen

1732
Référence : GReg pg froid (-e, corps privé de chaleur), froid (Froid, froide, moderé, posé, sans ardeur.)

yenoc'h

1732
Référence : GReg pg froid (-e, corps privé de chaleur)

yenañ

1732
Référence : GReg pg froid (-e, corps privé de chaleur)

yen

1732
Référence : GReg pg froid (-e, corps privé de chaleur)

yenoc'h

1732
Référence : GReg pg froid (-e, corps privé de chaleur)

yenañ

1732
Référence : GReg pg froid (-e, corps privé de chaleur)

yen

1732
Référence : GReg pg froid (-e, corps privé de chaleur, Van.)

yenoc'h

1732
Référence : GReg pg froid (-e, corps privé de chaleur, Van.)

yenañ

1732
Référence : GReg pg froid (-e, corps privé de chaleur, Van.)

yen-bras

1732
Référence : GReg pg froid (Fort froide)

yen-sklas

1732
Référence : GReg pg froid (Fort froide)

yen-meurbet

1732
Référence : GReg pg froid (Fort froide)

yen-skorn

1732
Référence : GReg pg froid (Fort froide)

un avel yen

1732
Référence : GReg pg froid (Un vent froid.)

un avel yen

1732
Référence : GReg pg froid (Un vent froid.)

ur feson yen da barlant

1732
Référence : GReg pg froid (Un stile froid.)

ur feson yen da skrivañ

1732
Référence : GReg pg froid (Un stile froid.)

aer yen

1732
Référence : GReg pg air

graet un digemeret yen da ur re bennak

1732
Référence : GReg pg froid (Faire froid à quelqu'un, lui faire un accueil froid, pp.)

Yen eo anezhi.

1732
Référence : GReg pg froid (Il fait froid.)

Yen eo anezhi.

1732
Référence : GReg pg froid (Il fait froid.)

Yen eo an amzer.

1732
Référence : GReg pg froid (Il fait froid.)

e-kreiz an amzer yen

1732
Référence : GReg pg froid (Pendant la rigueur du froid.)

dre an amzer ar yenañ

1732
Référence : GReg pg froid (Pendant la rigueur du froid.)

dre an amzer ar yenañ

1732
Référence : GReg pg froid (Pendant la rigueur du froid.)

en ur feson yen

1732
Référence : GReg pg froideur (Avec froideur.)

teil yen

1732
Référence : GReg pg fumier (Menu fumier.)

Ker yen e teu ar c'homzoù er-maez eus e gorf, ma lavarac'h eo skornet e ene en e greiz.

1732
Référence : GReg pg gelé (On diroit qu'il a l'ame gelée, tant il parle d'un froid pénétrant.)

glavig yen

1732
Référence : GReg pg bruine (petite pluïe froide & dangereuse pour les grains)

glavañ yen

1732
Référence : GReg pg bruiner (faire de la bruine)

ober ur glavig yen

1732
Référence : GReg pg bruiner (faire de la bruine)

douar yen

1732
Référence : GReg pg champ (en friche)

kizell yen

1732
Référence : GReg pg ciseau (à froid), (d'acier de picqueur de pierres)

kizelloù yen

1732
Référence : GReg pg ciseau (d'acier de picqueur de pierres)

skañv eo ar c'hrog, ha yen an oaled em zi-me.

1732
Référence : GReg pg (la) cuisine (n'est pas bonne chez moi)

terzhienn yen

1732
Référence : GReg pg fievre (Fievre interne)

tizik yen

1732
Référence : GReg pg fievre (Fievre etique)

douar yen

1732
Référence : GReg pg friche (terre qu'on ne cultive point)

an avel a zo yen hiziv

1850
Référence : GON.II pg avel

douar yen

1850
Référence : GON.II pg douar

glaviet yen

1850
Référence : GON.II.HV pg glavia-ién

glaviañ yen

1850
Référence : GON.II.HV pg glavia-ién

glaviañ yen a ra

1850
Référence : GON.II.HV pg glavia-ién

yen

1850
Référence : GON.II pg ién

yen eo an amzer

1850
Référence : GON.II pg ién

yen-bras eo an den-se

1850
Référence : GON.II pg ién

tizik yen

1850
Référence : GON.II.HV pg tizik (-ién)

glavig yen

1850
Référence : GON.II.HV pg glavik-ién

Yen eo, ret eo ober tan.

1850
Référence : GON.II p.84, livre second, « Il fait froid, il faut faire du feu ».

Yen eo, koloit ar c'hestoù gwenan

1850
Référence : GON.II pg kôlôa

Da c'houloù-deiz, / E oa goullo ha yen o neizh.

1867
Référence : MGK p54

Amañ, em zi-me, a-zioc’h kraou ar saout, ez eus ur sanailh ha ne gredan ket ec’h afe den da sellet ennañ ; yen eo an amzer hag eno n’heller ket ober tan, mes ezhenn ar saout a zalc’ho tomm a-walc’h deoc’h.

1877
Référence : EKG.I. p.46-47

Polidor a yoa aet kuit, mes me a chome atav en dour : ha krediñ a c’hellit n’oa ket tomm din, rak e miz Meurzh e vez c’hoazh yen an amzer.

1878
Référence : EKG.II p.29

yen-sklas eo

1909
Référence : BROU p. 418 (signifie plutôt froid)

Tiegezhioù a-bezh, hag int savet, d’ar beure, en o c’haerañ gant livioù ar vuhez, e-kreiz levenez ha c’hoarzh, flastret ma ’int bet dindan tousmac’h ar stourmadoù, o c’haver d’an noz yen ha dilavar dindan divaskell zu Katubodua.

1923
Référence : SKET p.20

— C’hwi, aotrou barner ?… c’hwi, dindan un hevelep amzer ?… Deuit buan da ober un dommadenn, deuit. Na c’hwi a gemerfe ur bannac’hig ? a c’houlennas digantañ Janed an ostizez… Ur bannac’hig a raio vad deoc’h, aotrou… Yen, gwall yen eo an amzer.

1925
Référence : BILZ2 p.163

Darn anezho, er Mor Keltiat, n'int ket bet ruilhet; lakaat a reont ac'hanomp da soñjal, koulskoude, er gwiskadoù anvet head a vez kavet e Breizh hag e Kernev-Veur da skouer, anezho un dolzennad pri ha mein kognek a riskle gant tor ar c'hrec'hiennoù d'ar mare ma oa yenoc'h ha glepoc'h an hin eget bremañ, e-kerzh ar Pevarhoalad.

1943
Référence : TNKN p33

Hepdale, lizheroù a veuleudi a zeuas din diouzh pevar c'horn ar vro, tudjentil, beleien, skrivagnerien ; re Bariz ne oant ket ar re yenañ.

1944
Référence : EURW.1 p86

Nemet, na petra 'ta ! Sik a ran dezhañ gwelloc'hikañ ma c'hellan. Ha n'eo ket divalav an dour yen... Neuze, gant al labour hag ur bedenn c'hwek bennak...

1949
Référence : SIZH p.54

Hag eñ, n'eo ket ar breur Celestino e oa. Gouzout a rae ober fae war galvoù ar c'hig. Eñ a oa anezhañ ur penn yen.

1949
Référence : SIZH p.49

Ne ouien ket 'oa tra ken fall / Al le a ris, uhel ma dorn, / Hep youl d'enebiñ, skort ha dall, / Ouzh lusk un nerzh hud ha yen-skorn.

1960
Référence : PETO p27

Ma n'eo ket marv hemañ c'hoazh, / ' Vo yen e gorf a-raok arc'hoazh.

1960
Référence : PETO p80

Mouzhet an estren yen ouzh ar beleg touer !

1960
Référence : PETO p32

An traezh a gaver etre Beg Esteiras ha Bae ar Monda a zo c'hoazh un testeni eus nerzh-kas froud ar Benguela, daoust ne c'heller ket lavarout e ve yen ken a-benn ma vez en em gavet eno.

1985
Référence : DGBD p117

Chom a ran a-sav dirazi ha goulenn bezañ degemeret gant an aotrou rener. "Un emgav hoc'h eus?" a c'houlenn ouzhin, yen.

2015
Référence : EHPEA p40

Teir anezhe a zo gwisket gant jiletennoù gloan du rak glavenniñ a ra er-maez ha yen eo an amzer.

2015
Référence : EHPEA p11

[...] penaos e oa bet jahinet, ha penaos e lezen anezhañ da lakaat e zilhad da sec'hañ da noz er gell digenveziñ goude ma oa bet lakaet e-pad eurvezhioù en dour yen-sklas.

2015
Référence : EHPEA p303

Note d'étude

Ur stumm dic'hortoz a gaver gant Gregor (1732) "guien" evel ma vefe adsavet diwar patrom an emdroadur [g] > [j] testeniakaet evit "geot/yeot", "gell/yell", "geun/yeun" da skouer. Ar stumm-mañ n'eo ket testeniekaet en amzer-vremañ anezhi.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux