Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

I. Ag. pet. 1. Anv-gwan a dalvez da verkañ ur renk, un niverenn urzhiañ a glot gant an niver daou, div. An eil nozvezh. An eil gwech, an eil tro. An eil estaj. An eil tizh. DHS. daouvet, divvet. 2. (dirak un ag. en e zerez-uhelañ degaset gant ur g. perc'h.) Anv-gwan a dalvez da verkañ ar renk a zeu diouzhtu a-raok an hini diwezhañ. An eil diwezhañ. An eil henañ : ar mab, ar verc'h koshañ goude ar mab, ar verc'h henañ. An eil koshañ : an hini koshañ goude ar c'hoshañ, ar goshañ-holl. & Ent strizh An eil koshañ : ar mab, ar verc'h eil henañ. & (dirak un ak.) An eil... diwezhañ : an den, an dra a zeu diouzhtu a-raok an hini diwezhañ. An eil silabenn diwezhañ : ar silabenn eil diwezhañ. 3. (dirak un ak. a dalvez da aroueziñ ur c'houlz) Bep eil : bep daou. Amañ e vezont bep eil devezh. II. 1. Rag. pet. Raganv a dalvez da verkañ ur renk, un niverenn urzhiañ, a glot gant an niver daou, div. Hennezh, honnezh eo an eil. Nikolaz an eil, impalaer diwezhañ Rusia. HS. daouvet, divvet. 2. Tr. adv. D'an eil, da eil : er renk a glot gant an niver daou, hervez un urzh bnk. Da eil edos er skol. & A bep eil, bep eil, pep eil : tro-ha-tro. Ur c'hwezenn a voe tomm ha yen a bep eil. III. Termen a dalvez da aroueziñ sifr an unanennoù en niveroù petvediñ. An eil warn-ugent a viz Mae. An eil (karr) ha hanter-kant. An eil (bugel) ha pevar-ugent. Ar c'hant eil (maouez) warn-ugent.

Exemples historiques : 
102
Masquer la liste des exemples

eil

1499
Référence : LVBCA p68

an eil gwezh

1499
Référence : LVBCA p20, 68, 92 (la seconde fois)

en eil Sul a Vae

1549
Référence : ISYK.I p112, "Enskrivadur Plougastell" (chapel sant Adrian), 1549.

En eil poent e joenter hag e komzer serten / A ur fin infinit, kredit, na doutit ken : / Penaos diouzh plom ha skouer, / E varnher [varnfer] pec'herien / Dre'n fin-mañ kredet [kredit] lemm, ho tremm a renk [rank] tremen

1575
Référence : M. p36

ar gentañ [eus peder bazenn skeul an neñv] eo inosanted hec'h holl euvroù[,] an eil eo naeteri a galon[,] [an] drede eo disprizañs a vanite[,] ar bedervet eo gwirionez a gomzoù; pere degrezioù a laka an profet diouzh renk ouzh lavaret : Piv a bigno e menez an Aotrou, etc. ?

1576
Référence : Cath p3-4

[«]Mar kerez ez vizi an eil itron war-lerc'h an rouanez em falez, ha davantaj, me a ray lakaat da imaj e-kreiz ma falez, evit maz vezo gant enor adeulet evel un doueez gant ma holl fobl[.»]

1576
Référence : Cath p16

En eil poent, [ret eo] kaout keuz a vezañ ofañset Doue ha kaout ur propoz ferm na zistroet [lenn: "zistroot"] mui d'ar pec'hed.

1622
Référence : Do. p42

an eil kentel

1622
Référence : Do. p4

M. Petra eo 'n eil tra neseser da 'r C'hristen ? D. Esperañs.

1622
Référence : Do. p16

terzhienn bep eil deiz

1659
Référence : LDJM.1 pg fievre (tierce)

an eil

1659
Référence : LDJM.1 pg second

d'an eil

1659
Référence : LDJM.1 pg (en) second (lieu)

eil

1659
Référence : LDJM.1 pg eill

terzhienn pep eil deiz

1659
Référence : LDJM.1 pg (fievre) tierce

M. Pe evit tra er [sin ar groaz] gret-hu er feson-se ? D. Da gentañ, evit digas ar memoar eus an daou Vister priñsipal eus hor Feiz ; unan, eus an Drinded binniget, en ur bronoñs ar c'homzoù-mañ : En Hanv an Tad, hag ar Mab, hag ar Spered santel ; an eil, eus ar marv ha Pasion hon Salver, pehini[,] ouzh en em vezañ graet den, en deus anduret ar marv evidomp-holl en ur Groaz.

1677
Référence : Do. p9

D'an eil poent, goulenn digantañ ar c'hras ha gwir sklêrijenn da anaout ha da gasaat ar pec'hed.

1677
Référence : Do. p55

an eil en em gav

1732
Référence : GReg pg (il est le deuxième)

an eil eo

1732
Référence : GReg pg (il est le deuxième)

bep eil deiz

1732
Référence : GReg pg (de) deux (jours l'un)

eil alc'hwez

1732
Référence : GReg pg (fausse-) clef

an eil gwech

1732
Référence : GReg pg fois (La deuxiéme fois)

demezet un eil gwech

1732
Référence : GReg pg bigame (qui a été marié deux fois)

pep eil penn

1732
Référence : GReg pg (a) bâton(s rompus)

En urzh Sant Frañsez ez eus tri zad jeneral : ar c'hentañ eo hini an tadoù Kouventualed, an eil eo hini Santfrañseziz, an drede eo hini ar Gabusined.

1732
Référence : GReg pg general (Dans l'ordre de saint François il y a trois Generaux : le premier est celui des Peres Conventuels, ou Cordeliers à la grande manche, qui est la premiere branche de l'ordre : le deuxiéme est celui des Peres Observantins, ou Cordeliers, des Peres Recollets, des Soccolans, Arabides, des Penitens &c. Le troisiéme est celui des Peres Capucins.)

an eil hag an arall

1732
Référence : GReg pg (l'un et l') autre

eil

1732
Référence : GReg pg autre (second), deuxième

an eil oad

1732
Référence : GReg pg age

an eil jener

1732
Référence : GReg pg genre (Le genre feminin.)

terzhienn peb eil deiz

1732
Référence : GReg pg fievre (Fièvre tierce)

bep eil wech

1732
Référence : GReg pg alternativement

evit an eil gwech

1732
Référence : GReg pg (pour la) deuxième (fois)

eil ganañ

1850
Référence : GON.II p.7, introduction ; "rechanter"

ambrouget em eus anezhañ betek an eil dor

1850
Référence : GON.II pg ambrouga

an eil biz

1850
Référence : GON.II pg bîz (l'index).

d'an eil donedigezh eus hon aotrou

1850
Référence : GON.II pg donédigez

eil

1850
Référence : GON.II pg eil

an eil eo eus ar rouantelezh

1850
Référence : GON.II pg eil

ouzh an eil verc'h eo eureujet

1850
Référence : GON.II pg eil

d'an eil

1850
Référence : GON.II pg eil

eil virviñ

1850
Référence : GON.II p.7, introduction ; "rebouillir"

eil zimeziñ

1850
Référence : GON.II p.7 introduction ; "se remarier"

Eil c’hounit

1850
Référence : GON.II p.7 introduction ; "regagner"

eil walc’hiñ

1850
Référence : GON.II p.7 introduction ; "relaver"

eil dommañ

1850
Référence : GON.II p.7 introduction ; "réchauffer"

eil veskiñ

1850
Référence : GON.II p.7, introduction, "remêler"

eil blegañ

1850
Référence : GON.II p.7, introduction ; "replier"

Eil

1850
Référence : GON.II p.25, livre premier, "second, deuxième".

An eil

1850
Référence : GON.II p.25, livre premier, "le deuxième, la deuxième".

Eil warn-ugent

1850
Référence : GON.II p.25, livre premier, "vingt-deuxième".

Eil ha tregont

1850
Référence : GON.II p.25, livre premier, "trente-deuxième".

Kanañ a reont bep eil tro.

1850
Référence : GON.II p.88, livre second, « Ils chantent alternativement ».

Bep eil tro e kanont.

1850
Référence : GON.II p.88, livre second, « Ils chantent alternativement ».

Goude aotrounez vras, krinet ganto o fri, A deuas pep eil tro, diouzh ma oa hir o dent, Da ziskargañ o gor : holl emezo 'oant sent : an tigred, ar bleizi, bete'ar c'hozh chas bihan A dlee d'ar Baradoz mont diwar hanter vann.

1867
Référence : MGK p25

Unan a voa desket ha paour, / An eil azen ha dezhañ aour.

1867
Référence : MGK p123

Ma tisplegfen-me hed-ha-hed / Ar pezh a zo bet c'hoarvezet / Gant ar pevar-mañ, beb eil tro, / E ve din-me kalz re a dro.

1867
Référence : MGK p49

Ar c'hentañ, du e lêr, zo evel ur morian ; / An eil zo berr he fri ; hennezh, genoù ledan. / Evit lavaret berr, koant on ha yaouank c'hoazh ; / Amzer, amzer am beus da zibabañ ur gwaz.

1867
Référence : MGK p55-56

Petra ho pije-c’hwi graet evit kas ha digas ar veleien eus an eil parrez d’eben, eus an eil ti d’egile, hep reiñ da anaout d’ar sitoianed ar pezh ho poa c’hoant da ober ?

1877
Référence : EKG.I. p.88

Bizañ a ris evit an eil gwech, hag, e feiz, eñ eo an hini a yoa aet da fall. Kouezhañ a reas marv-mik...

1878
Référence : EKG.II p.89

Er c’hiz-se, emezo, e vije aesoc’h o c’haout pa vije tud klañv da gofes, pe ur vadiziant da ober, rak an dud a ouie pell a yoa e vezent en tiez-se ; e-lec’h o chom ganeomp-ni, ne vije ket aes o c’haout pa vije ezhomm, rak eveldomp-ni, o divije ranket marteze redet eus an eil gwaremm en eben, eus an eil koad en egile, dioc’h ma vije kouezhet bec’h warnomp ; hag evel-se e vije diaes gouzout da belec’h mont d’o c’hlask.

1878
Référence : EKG.II p.12

bep eil

1909
Référence : BROU p. 408 (de deux l'un)

du ha gwenn bep eil roudenn

1909
Référence : BROU p. 416 (les illetrés, pour faire semblant de lire, prennent un livre et disent : du ha guen - bep eil rouden)

Bez’ e teuas eus koadoù ar Sav-heol un eil bagad. Renet e oa gant Momoros, mab Neutto, douaren Kavaros (2), roue ar vro-Wenn, hag e oa ouzh hen ober seizh mil den eus an eil reizh hag eben, da lavarout eo tri mil pemp kant a baotred ha tri mil pemp kant a blac’hed yaouank.

1923
Référence : SKET p.118

Azaouezet ha diwallet evel ma ’z oant gant pep unan, e veze ar plac’hed yaouank sellet gant an holl gwitibunan evel c’hoarezed pe verc’hed, karet evel c’hoarezed pe verc’hed, dezho da c’hallout bale dizaon ha diarvar eus an eil penn d’ar penn all d’ar vro, da bep koulz, noz ha deiz.

1923
Référence : SKET p.67-68

Setu amañ al livioù a oa war an eil re hag ar re-all : gwenn an erc’h war o c’hroc’hen, aour an heol war o blev, glas an neñv war o daoulagad leun a bedenn.

1923
Référence : SKET p.120

He divoc’h a zeue ruz evel bleuñv burlu, hag he daoulagad, glas evel ar mor pe an oabl en hañv, skedet-diskedet a beb eil gant nerzh ar prederennoù ha niver an eñvorennoù, a bare war ar gwaz o tenesaat.

1923
Référence : SKET p.74

Pa veze al lusenn-noz o teraouiñ sevel e gwrimenn ar c’hoad hag er pradeier, p’en em zastume ar brini er gwez en ur goagal, neuze e kemere an doueez ar bugel en eil dorn, ar c’hroc’hen arzh en dorn all, hag e luske da zistreiñ d’ar gêr.

1924
Référence : SKET.II p.14

Deut d’ar gêr, Kola, an eil vab, en deus graet digemer mat d’ar paotr.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.811 (Miz Genver 1924)

An eil gabiten, ur paotr yaouank a eizh vloaz warn-ugent, a zo ginidik eus a Enez-Vaz.

1925
Référence : BILZ2 p.182

« — Ti ho tad ?… Piv oc’h ? « — Me, aotrou, me eo an eil vab Tremedern.

1925
Référence : BILZ2 p.117

eil biz

1927
Référence : GERI.Ern pg biz

a bep eil renkad

1931
Référence : VALL pg alternatif (par bandes alternatives)

ed ha boued chatal bep eil tro

1931
Référence : VALL pg assolement

bep eil vloaz

1931
Référence : VALL pg bisannuel

ar pep kentañ hag an eil gentañ

1931
Référence : VALL pg (le principal et l')accessoire

ar pep kentañ hag an eil

1931
Référence : VALL pg accessoire

an traoù kentañ hag ar re da eil

1931
Référence : VALL pg (le principal et l')accessoire

an eil ouiziekañ

1931
Référence : VALL pg (celui qui vient) après (le plus savant)

an eil greñvañ

1931
Référence : VALL pg (celui qui vient) après (le plus fort)

an eil gablusañ

1931
Référence : VALL pg (celui qui vient) après (le plus coupable)

an eil niverenn ugent

1931
Référence : VALL pg (le numéro 20) bis

eil lienenn an empenn

1931
Référence : VALL pg (membrane) arachnoïde

pep eil tro

1931
Référence : VALL pg alternativement

pep eil penn

1931
Référence : VALL pg (à) bâtons (rompus)

an eil henañ

1931
Référence : VALL pg (celui qui vient) après (l'aîné)

eus an eil sklêrijenn d'eben

1931
Référence : VALL pg (d'un) bout (à l'autre du jour)

eus an eil sklêrijenn d'eben

1931
Référence : VALL pg aurore, (d'un) bout (à l'autre du jour)

un eil

1931
Référence : VALL autre

eil ziwezhañ

1931
Référence : VALL pg avant, avant-dernier

eil uhelañ

1931
Référence : VALL pg avant

eil pennahel ar bed

1931
Référence : VALL pg antarctique

Pe kavout a raio pe ne raio ket, an dra-mañ a zo un eil afer all, rak me a gont ar pezh a zo bet kontet din, ha netra ken.

1944
Référence : ATST p.45

Ur wech, Vallée a lavaras din en dije daou c'hoant : ar c'hentañ e [sic] vije moullañ ur regennad vrezhonek war ar gazetenn La Croix des Côtes du Nord, renet gant e vignon an abad Delangle ; an eil e [a] vije kaout an aotre digant an aotrou chaloni Lebon da sevel ur skol vrezhonek e kolaj Sant-Charlez.

1944
Référence : EURW.1 p56

— Bez' e oa teir bañsion, diouzh yalc'h an dud : kentañ, eil, teirvet.

1944
Référence : EURW.1 p31

Petra neuze lavarout diwar-benn ur vro evel Breizh-Izel, bep eil tro koad ha mor ?

1944
Référence : EURW.1 p14

Bep an eil, labour spered hag embregerezh korf.

1944
Référence : EURW.1 p.196

War al leurenn-bleñch, e tremenas bep eil tro Paotred Sant-Padern, ur strollad savet e Bignan gant ar person an aotrou Buleon ; ar barzh Teodor Botrel hag e wreg ; an aotrou Sullian-Colin gant ur brezegenn diwar-benn Brizeug.

1944
Référence : EURW.1 p.205

-« D’ar pevare, 1añ batailhon.- D’ar 6vet, eil batailhon. D’ar 10vet, trede batailhon. »

1944
Référence : EURW.1 p.192

D'an eil, an darempredoù etrekeltiek a c'hanas diwar skol vrezhonek Sant-Charlez.

1944
Référence : EURW.1 p60

Eil pec'hed graet ganeoc'h : ur pec'hed a lontegezh. Dav eo debriñ, a-dra-sur ; maget e rank ar c'horf bezañ. Reiñ dezhañ, avat, dres ar pezh a zo ret. Moarvat n'ho poa ket da zioueriñ e ti ho kerent, ha d'ho lontegezh eo, - pec'hed al loen mut ! - e raec'h bod, pa 'z aec'h da skrapañ frouezh hoc'h amezeien.

1949
Référence : SIZH p.60

Ha bremañ va farrezianiz feal, kanomp poz eil diwezhañ hor c'hantik evit an amzer Fask.

2012
Référence : ADULT p. 212

O vezañ ma ne oa ket anv da lazhañ ar c'hañfard-se, hon eus dibabet an eil diskoulm gwellañ.

2012
Référence : DJHMH p13

Emañ ar ranndi en eil solieradur, un daou bezh, nebeutoc'h eget tri-ugent metr karrez ennañ, e straed Eolidos, e karter Egáleo.

2015
Référence : EHPEA p11

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux