Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. Ag. pet. 1. Anv-gwan a dalvez da verkañ ur renk, un niverenn urzhiañ a glot gant an niver daou, div. An eil nozvezh. An eil gwech, an eil tro. An eil estaj. An eil tizh. DHS. daouvet, divvet. 2. (dirak un ag. en e zerez-uhelañ degaset gant ur g. perc'h.) Anv-gwan a dalvez da verkañ ar renk a zeu diouzhtu a-raok an hini diwezhañ. An eil diwezhañ. An eil henañ : ar mab, ar verc'h koshañ goude ar mab, ar verc'h henañ. An eil koshañ : an hini koshañ goude ar c'hoshañ, ar goshañ-holl. & Ent strizh An eil koshañ : ar mab, ar verc'h eil henañ. & (dirak un ak.) An eil... diwezhañ : an den, an dra a zeu diouzhtu a-raok an hini diwezhañ. An eil silabenn diwezhañ : ar silabenn eil diwezhañ. 3. (dirak un ak. a dalvez da aroueziñ ur c'houlz) Bep eil : bep daou. Amañ e vezont bep eil devezh. II. 1. Rag. pet. Raganv a dalvez da verkañ ur renk, un niverenn urzhiañ, a glot gant an niver daou, div. Hennezh, honnezh eo an eil. Nikolaz an eil, impalaer diwezhañ Rusia. [1878] Er gambr kentañ ne voe kavet netra, nag en eil kennebeut. HS. daouvet, divvet. 2. Tr. adv. D'an eil, da eil : er renk a glot gant an niver daou, hervez un urzh bnk. Da eil edos er skol. & A bep eil, bep eil, pep eil : tro-ha-tro. Ur c'hwezenn a voe tomm ha yen a bep eil. III. Termen a dalvez da aroueziñ sifr an unanennoù en niveroù petvediñ. An eil warn-ugent a viz Mae. An eil (karr) ha hanter-kant. An eil (bugel) ha pevar-ugent. Ar c'hant eil (maouez) warn-ugent.

Skouerioù istorel : 
105
Kuzhat roll ar skouerioù

eil

1499
Daveenn : LVBCA p68

an eil gwezh

1499
Daveenn : LVBCA p20, 68, 92 (la seconde fois)

en eil Sul a Vae

1549
Daveenn : ISYK.I p112, "Enskrivadur Plougastell" (chapel sant Adrian), 1549.

En eil poent e joenter hag e komzer serten / A ur fin infinit, kredit, na doutit ken : / Penaos diouzh plom ha skuezr, / E varnher pec'herien / Dre'n fin-mañ kredet [kredit] lemm, hoz tremm a renk [rank] tremen

1575
Daveenn : M. p36

[«]Mar kerez ez vizi an eil itron war-lerc'h an rouanez em falez, ha davantaj, me a ray lakaat da imaj e-kreiz ma falez, evit maz vezo gant enor adeulet evel un doueez gant ma holl fobl[.»]

1576
Daveenn : Cath p16

ar gentañ [eus peder bazenn skeul an neñv] eo inosanted hec'h holl euvroù[,] an eil eo naeteri a galon[,] [an] drede eo disprizañs a vanite[,] ar bedervet eo gwirionez a gomzoù; pere degrezioù a laka an profet diouzh renk ouzh lavaret : Piv a bigno e menez an Aotrou, etc. ?

1576
Daveenn : Cath p3-4

M. Petra eo 'n eil tra neseser da 'r C'hristen ? D. Esperañs.

1622
Daveenn : Do. p16

En eil poent, [ret eo] kaout keuz a vezañ ofañset Doue ha kaout ur propoz ferm na zistroet [lenn: "zistroot"] mui d'ar pec'hed.

1622
Daveenn : Do. p42

an eil kentel

1622
Daveenn : Do. p4

d'an eil

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (en) second (lieu)

an eil

1659
Daveenn : LDJM.1 pg second

terzhienn bep eil deiz

1659
Daveenn : LDJM.1 pg fievre (tierce)

eil

1659
Daveenn : LDJM.1 pg eill

terzhienn pep eil deiz

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (fievre) tierce

M. Pe evit tra er [sin ar groaz] gret-hu er feson-se ? D. Da gentañ, evit digas ar memoar eus an daou Vister priñsipal eus hor Feiz ; unan, eus an Drinded binniget, en ur bronoñs ar c'homzoù-mañ : En Hanv an Tad, hag ar Mab, hag ar Spered santel ; an eil, eus ar marv ha Pasion hon Salver, pehini[,] ouzh en em vezañ graet den, en deus anduret ar marv evidomp-holl en ur Groaz.

1677
Daveenn : Do. p9

D'an eil poent, goulenn digantañ ar c'hras ha gwir sklêrijenn da anaout ha da gasaat ar pec'hed.

1677
Daveenn : Do. p55

an eil gwech

1732
Daveenn : GReg pg fois (La deuxiéme fois)

an eil oad

1732
Daveenn : GReg pg age

bep eil wech

1732
Daveenn : GReg pg alternativement

an eil jener

1732
Daveenn : GReg pg genre (Le genre feminin.)

En urzh Sant Frañsez ez eus tri zad jeneral : ar c'hentañ eo hini an tadoù Kouventualed, an eil eo hini Santfrañseziz, an drede eo hini ar Gabusined.

1732
Daveenn : GReg pg general (Dans l'ordre de saint François il y a trois Generaux : le premier est celui des Peres Conventuels, ou Cordeliers à la grande manche, qui est la premiere branche de l'ordre : le deuxiéme est celui des Peres Observantins, ou Cordeliers, des Peres Recollets, des Soccolans, Arabides, des Penitens &c. Le troisiéme est celui des Peres Capucins.)

terzhienn peb eil deiz

1732
Daveenn : GReg pg fievre (Fièvre tierce)

eil

1732
Daveenn : GReg pg autre (second), deuxième

an eil hag an arall

1732
Daveenn : GReg pg (l'un et l') autre

pep eil penn

1732
Daveenn : GReg pg (a) bâton(s rompus)

demezet un eil gwech

1732
Daveenn : GReg pg bigame (qui a été marié deux fois)

eil alc'hwez

1732
Daveenn : GReg pg (fausse-) clef

bep eil deiz

1732
Daveenn : GReg pg (de) deux (jours l'un)

an eil eo

1732
Daveenn : GReg pg (il est le deuxième)

an eil en em gav

1732
Daveenn : GReg pg (il est le deuxième)

evit an eil gwech

1732
Daveenn : GReg pg (pour la) deuxième (fois)

An eil

1850
Daveenn : GON.II p.25, livre premier, "le deuxième, la deuxième".

an eil biz

1850
Daveenn : GON.II pg bîz (l'index).

Eil warn-ugent

1850
Daveenn : GON.II p.25, livre premier, "vingt-deuxième".

Eil ha tregont

1850
Daveenn : GON.II p.25, livre premier, "trente-deuxième".

Kanañ a reont bep eil tro.

1850
Daveenn : GON.II p.88, livre second, « Ils chantent alternativement ».

ambrouget em eus anezhañ betek an eil dor

1850
Daveenn : GON.II pg ambrouga

eil dommañ

1850
Daveenn : GON.II p.7 introduction ; "réchauffer"

eil veskiñ

1850
Daveenn : GON.II p.7, introduction, "remêler"

eil blegañ

1850
Daveenn : GON.II p.7, introduction ; "replier"

Eil

1850
Daveenn : GON.II p.25, livre premier, "second, deuxième".

d'an eil donedigezh eus hon aotrou

1850
Daveenn : GON.II pg donédigez (A la seconde venue de notre Seigneur).

eil

1850
Daveenn : GON.II pg eil (numérique des deux genres. second. seconde. Il est aussi subst.)

An eil eo eus ar rouantelezh.

1850
Daveenn : GON.II pg eil (Il est le second du royaume).

Ouzh an eil verc'h eo eureujet.

1850
Daveenn : GON.II pg eil (Il a épousé la seconde fille).

d'an eil

1850
Daveenn : GON.II pg eil (secondement, en second lieu).

Bep eil tro e kanont.

1850
Daveenn : GON.II p.88, livre second, « Ils chantent alternativement ».

eil zimeziñ

1850
Daveenn : GON.II p.7 introduction ; "se remarier"

eil ganañ

1850
Daveenn : GON.II p.7, introduction ; "rechanter"

Eil c’hounit

1850
Daveenn : GON.II p.7 introduction ; "regagner"

eil virviñ

1850
Daveenn : GON.II p.7, introduction ; "rebouillir"

eil walc’hiñ

1850
Daveenn : GON.II p.7 introduction ; "relaver"

Unan a voa desket ha paour, / An eil azen ha dezhañ aour.

1867
Daveenn : MGK p123

Ar c'hentañ, du e lêr, zo evel ur morian ; / An eil zo berr he fri ; hennezh, genoù ledan. / Evit lavaret berr, koant on ha yaouank c'hoazh ; / Amzer, amzer am beus da zibabañ ur gwaz.

1867
Daveenn : MGK p55-56

Goude aotrounez vras, krinet ganto o fri, A deuas pep eil tro, diouzh ma oa hir o dent, Da ziskargañ o gor : holl emezo 'oant sent : an tigred, ar bleizi, bete'ar c'hozh chas bihan A dlee d'ar Baradoz mont diwar hanter vann.

1867
Daveenn : MGK p25

Ma tisplegfen-me hed-ha-hed / Ar pezh a zo bet c'hoarvezet / Gant ar pevar-mañ, beb eil tro, / E ve din-me kalz re a dro.

1867
Daveenn : MGK p49

Petra ho pije-c’hwi graet evit kas ha digas ar veleien eus an eil parrez d’eben, eus an eil ti d’egile, hep reiñ da anaout d’ar sitoianed ar pezh ho poa c’hoant da ober ?

1877
Daveenn : EKG.I. p.88

Me a ya da verkañ hoc’h hanv evit an eil karrad e-lec’h an trede.

1878
Daveenn : EKG.II p.292

Er c’hiz-se, emezo, e vije aesoc’h o c’haout pa vije tud klañv da gofes, pe ur vadiziant da ober, rak an dud a ouie pell a yoa e vezent en tiez-se ; e-lec’h o chom ganeomp-ni, ne vije ket aes o c’haout pa vije ezhomm, rak eveldomp-ni, o divije ranket marteze redet eus an eil gwaremm en eben, eus an eil koad en egile, dioc’h ma vije kouezhet bec’h warnomp ; hag evel-se e vije diaes gouzout da belec’h mont d’o c’hlask.

1878
Daveenn : EKG.II p.12

Bizañ a ris evit an eil gwech, hag, e feiz, eñ eo an hini a yoa aet da fall. Kouezhañ a reas marv-mik...

1878
Daveenn : EKG.II p.89

Er gambr kentañ ne voe kavet netra, nag en eil kennebeut.

1878
Daveenn : EKG.II p.225

du ha gwenn bep eil roudenn

1909
Daveenn : BROU p. 416 (les illetrés, pour faire semblant de lire, prennent un livre et disent : du ha guen - bep eil rouden)

bep eil

1909
Daveenn : BROU p. 408 (de deux l'un)

Azaouezet ha diwallet evel ma ’z oant gant pep unan, e veze ar plac’hed yaouank sellet gant an holl gwitibunan evel c’hoarezed pe verc’hed, karet evel c’hoarezed pe verc’hed, dezho da c’hallout bale dizaon ha diarvar eus an eil penn d’ar penn all d’ar vro, da bep koulz, noz ha deiz.

1923
Daveenn : SKET p.67-68

He divoc’h a zeue ruz evel bleuñv burlu, hag he daoulagad, glas evel ar mor pe an oabl en hañv, skedet-diskedet a beb eil gant nerzh ar prederennoù ha niver an eñvorennoù, a bare war ar gwaz o tenesaat.

1923
Daveenn : SKET p.74

Bez’ e teuas eus koadoù ar Sav-heol un eil bagad. Renet e oa gant Momoros, mab Neutto, douaren Kavaros (2), roue ar vro-Wenn, hag e oa ouzh hen ober seizh mil den eus an eil reizh hag eben, da lavarout eo tri mil pemp kant a baotred ha tri mil pemp kant a blac’hed yaouank.

1923
Daveenn : SKET p.118

Setu amañ al livioù a oa war an eil re hag ar re-all : gwenn an erc’h war o c’hroc’hen, aour an heol war o blev, glas an neñv war o daoulagad leun a bedenn.

1923
Daveenn : SKET p.120

Deut d’ar gêr, Kola, an eil vab, en deus graet digemer mat d’ar paotr.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 37, p.811 (Miz Genver 1924)

Pa veze al lusenn-noz o teraouiñ sevel e gwrimenn ar c’hoad hag er pradeier, p’en em zastume ar brini er gwez en ur goagal, neuze e kemere an doueez ar bugel en eil dorn, ar c’hroc’hen arzh en dorn all, hag e luske da zistreiñ d’ar gêr.

1924
Daveenn : SKET.II p.14

« — Ti ho tad ?… Piv oc’h ? « — Me, aotrou, me eo an eil vab Tremedern.

1925
Daveenn : BILZ2 p.117

An eil gabiten, ur paotr yaouank a eizh vloaz warn-ugent, a zo ginidik eus a Enez-Vaz.

1925
Daveenn : BILZ2 p.182

eil biz

1927
Daveenn : GERI.Ern pg biz

bep eil vloaz

1931
Daveenn : VALL pg bisannuel

an eil niverenn ugent

1931
Daveenn : VALL pg (le numéro 20) bis

an eil henañ

1931
Daveenn : VALL pg (celui qui vient) après (l'aîné)

pep eil tro

1931
Daveenn : VALL pg alternativement

pep eil penn

1931
Daveenn : VALL pg (à) bâtons (rompus)

eus an eil sklêrijenn d'eben

1931
Daveenn : VALL pg aurore, (d'un) bout (à l'autre du jour)

un eil

1931
Daveenn : VALL autre

eil ziwezhañ

1931
Daveenn : VALL pg avant, avant-dernier

eil uhelañ

1931
Daveenn : VALL pg avant

eil pennahel ar bed

1931
Daveenn : VALL pg antarctique

eil lienenn an empenn

1931
Daveenn : VALL pg (membrane) arachnoïde

ed ha boued chatal bep eil tro

1931
Daveenn : VALL pg assolement (alterné)

ar pep kentañ hag an eil gentañ

1931
Daveenn : VALL pg (le principal et l')accessoire

ar pep kentañ hag an eil

1931
Daveenn : VALL pg accessoire

an traoù kentañ hag ar re da eil

1931
Daveenn : VALL pg (le principal et l')accessoire

an eil ouiziekañ

1931
Daveenn : VALL pg (celui qui vient) après (le plus savant)

an eil greñvañ

1931
Daveenn : VALL pg (celui qui vient) après (le plus fort)

an eil gablusañ

1931
Daveenn : VALL pg (celui qui vient) après (le plus coupable)

eus an eil sklêrijenn d'eben

1931
Daveenn : VALL pg (d'un) bout (à l'autre du jour)

a bep eil renkad

1931
Daveenn : VALL pg alternatif (par bandes alternatives)

Bep an eil, labour spered hag embregerezh korf.

1944
Daveenn : EURW.1 p.196

-« D’ar pevare, 1añ batailhon.- D’ar 6vet, eil batailhon. D’ar 10vet, trede batailhon. »

1944
Daveenn : EURW.1 p.192

Ur wech, Vallée a lavaras din en dije daou c'hoant : ar c'hentañ e [sic] vije moullañ ur regennad vrezhonek war ar gazetenn La Croix des Côtes du Nord, renet gant e vignon an abad Delangle ; an eil e [a] vije kaout an aotre digant an aotrou chaloni Lebon da sevel ur skol vrezhonek e kolaj Sant-Charlez.

1944
Daveenn : EURW.1 p56

Petra neuze lavarout diwar-benn ur vro evel Breizh-Izel, bep eil tro koad ha mor ?

1944
Daveenn : EURW.1 p14

— Bez' e oa teir bañsion, diouzh yalc'h an dud : kentañ, eil, teirvet.

1944
Daveenn : EURW.1 p31

Pe kavout a raio pe ne raio ket, an dra-mañ a zo un eil afer all, rak me a gont ar pezh a zo bet kontet din, ha netra ken.

1944
Daveenn : ATST p.45

War al leurenn-bleñch, e tremenas bep eil tro Paotred Sant-Padern, ur strollad savet e Bignan gant ar person an aotrou Buleon ; ar barzh Teodor Botrel hag e wreg ; an aotrou Sullian-Colin gant ur brezegenn diwar-benn Brizeug.

1944
Daveenn : EURW.1 p.205

D'an eil, an darempredoù etrekeltiek a c'hanas diwar skol vrezhonek Sant-Charlez.

1944
Daveenn : EURW.1 p60

Eil pec'hed graet ganeoc'h : ur pec'hed a lontegezh. Dav eo debriñ, a-dra-sur ; maget e rank ar c'horf bezañ. Reiñ dezhañ, avat, dres ar pezh a zo ret. Moarvat n'ho poa ket da zioueriñ e ti ho kerent, ha d'ho lontegezh eo, - pec'hed al loen mut ! - e raec'h bod, pa 'z aec'h da skrapañ frouezh hoc'h amezeien.

1949
Daveenn : SIZH p.60

Studiañ ar Saozezed bihan, e-giz ma lavarer, ha n'eo ket o yezh, pe neuze o yezh da eil, setu ar pezh a oa en o spered.

1992
Daveenn : EAZB p.115

O vezañ ma ne oa ket anv da lazhañ ar c'hañfard-se, hon eus dibabet an eil diskoulm gwellañ.

2012
Daveenn : DJHMH p13

Ha bremañ va farrezianiz feal, kanomp poz eil diwezhañ hor c'hantik evit an amzer Fask.

2012
Daveenn : ADULT p. 212

Emañ ar ranndi en eil solieradur, un daou bezh, nebeutoc'h eget tri-ugent metr karrez ennañ, e straed Eolidos, e karter Egáleo.

2015
Daveenn : EHPEA p11

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial