Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
2
Afficher les variantes

Définition :  Masquer la définition

I. Furm diazez ar verb bezañ en amzer-da-zont. (impl. war-lerc'h ar rn. verb "a" pe "e" en e stumm kemmet "vo" pe "vezo") [1677] D'an trede, goude bezañ en em laket d'an daoulin dirak ar c'hofesour, ha lavaret ar c'honfiteor bete mea culpa, kofes tout e holl bec'hedoù, hep lezel nikun a-ratozh-mat, ha goude-se ober devotamant ar binijenn a vezo bet ordrenet deoc'h. [1867] Peskig bihan a vezo bras, / Digant Doue m'en deus ar c'hras / Da vevañ ur pennadig c'hoazh. [1867] Gantañ [ar gwaz], ganti [ar vaouez] e vezo poan, / Ha war ho lerc'h marteze doan. II. Lodenn eus ar verb endevout en amzer-da-zont er c'hentañ gour. A. (er c'hentañ gour unan) 1. (Impl. goude ar rannig-verb "a" kemmesket gant merk ar c'hentañ gour unan "m" : "am") [1331] Henri Boseg a lavar, mar kar Doue, me am bezo avantur vat ha kaer. [1350] Panezenn ha surugenn am bezo da verenn. [1732] Me am bezo. 2. (Impl. goude ar rannig-verb "e" kemmesket gant merk ar c'hentañ gour unan "m" : "em") [1850] Gant un astellad gwinizh em bezo a-walc'h. [1867] Er bloaz a zeu, 'mezañ, evel-se ne vezo, / Ha nemet diaes e ve, e kredan em bezo / Ar priz bras zomuiken evit va labouroù. B. (er c'hentañ gour lies, impl. war-lerc'h ar merk gour "hor") [1622] Goulenn gant humilite pardon digant Doue eus an holl bec'hedoù pere hor bezo kavet ennomp, ha propoziñ kofes kentañ mar galler. [1677] D'ar pevare, goulenn pardon digant Doue eus an holl bec'hedoù pere hor bezo kavet ennomp, ha propoziñ o c'hofes kentañ ma c'hallimp. [1867] Lavaret mat a rit peadra hor bezo, / Mard omp evit gortoz ; hogen, gwashañ a zo / On dare gant an naon ha c'hwi ivez, me gred. HS. hon do. C. DISPRED (goude ar raganv-gour renet "'z", eil gour unan) [1576] «Ha pa ez vezo lakaet mat evezh ouzh an traoù-mañ, goulenn ha desk piv eo ar puisantañ entre an holl re na pe gant [piv] a’z int graet.» III. Adverb respont a dalvez da zislavaret ur goulenn savet er stumm nac'h. [1850] Ne vezo ket, eme c'hwi, bezo. [1850] Bo. [1927] Bo. [1927] Bou. HS. (G)eo, (G)eus.

Exemples historiques : 
47
Masquer la liste des exemples

Henri Boseg a lavar, mar kar Doe, me am bezo avantur vat ha karzr

1331
Référence : ABER niv. 69, p305

panezenn ha surugenn am bezo da verenn

1350
Référence : ISYK.I p107

[«]Ha pa ez vezo lakeat mat evezh ouzh an traezoù-mañ, goulenn ha desk piv eo an puisantañ entre an holl re na pe gant [piv] az int great.[»]

1576
Référence : Cath p7

[«]Mar kerez ez vizi an eil itron war-lerc'h an rouanez em falez, ha davantaj, me a ray lakaat da imaj e-kreiz ma falez, evit maz vezo gant enor adeulet evel un doueez gant ma holl fobl[.»]

1576
Référence : Cath p16

[«]Ha neuze pa ez vezo aznavezet dre c'hras Doue ar C'hrouer, da vezañ soveren d'an holl draezoù, ha ne ve ket posipl kavout dezhañ heñvel, neuze azeul-eñ ha glorifi-eñ, rak hennezh eo Doue an holl doueoù hag Aotrou an holl aotrounez.[»]

1576
Référence : Cath p7-8

4. Goulenn gant humilite pardon digant Doue eus an holl bec'hedoù pere hor bezo kavet ennomp, ha propoziñ kofes kentañ mar galler.

1622
Référence : Do. p54

D'an trede, goude bezañ en em laket d'an daoulin dirak ar c'hofesour, ha lavaret ar c'honfiteor bete mea culpa, kofes tout e holl bec'hedoù, hep lezel nikun a-ratozh-mat, ha goude-se ober devotamant ar binijenn a vezo bet ordrenet deoc'h.

1677
Référence : Do. p43

D'ar pevare, goulenn pardon digant Doue eus an holl bec'hedoù pere hor bezo kavet ennomp, ha propoziñ o c'hofes kentañ ma c'hallimp

1677
Référence : Do. p55

Riv a vezo.

1732
Référence : GReg pg froid (Il fera froid.)

Allas Doue, pe hon bezo-ni da lavaret d'an deiz diwezhañ ar bed, siwazh deomp !

1732
Référence : GReg pg helas! (Helas que pourrons-nous dire au grand jour du Jugement ?)

Doue, ra vezo meulet a bep tra.

1732
Référence : GReg pg glorifier (Dieu soit glorifié de toutes choses.)

Yac'h a vezo a-benn nebeut amzer.

1732
Référence : GReg pg guérir (Il guérira dans peu.)

me am bezo ; te ez [sic] pezo ; te az pezo ; eñ en devezo

1732
Référence : GReg pg avoir (j'aurai ; tu auras ; il aura)

Hounnezh eo a vezo va gwreg.

1850
Référence : GON.II p.70

C'hwi, hi hag eñ a vezo pinvidik.

1850
Référence : GON.II p.78

Pa vezo deut da zaou vloaz.

1850
Référence : GON.II p.96, livre second, "Quand il aura atteint deux ans".

Roit c'hoazh ur skoed din, hag en bezo a-walc'h.

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, « Donnez-moi encore un écu, et j’aurai assez ».

Ma lenn an dra-se, e vezo souezhet.

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, « S’il lit cela, il sera étonné ».

Pemp pe c'hwec'h-kant a vezo.

1850
Référence : GON.II p.90, livre second, « Il y aura cinq à six cents ».

Bez' e vezo glav hepdale.

1850
Référence : GON.II p.83, livre second, " Il y aura de la pluie bientôt ".

Bez' e vezo kalz a dud en eureud.

1850
Référence : GON.II p.84, livre second, (Il y aura beaucoup de monde à la noce).

N'em bezo netra diganti.

1850
Référence : GON.II p.89, livre second, « Je n'aurai rien d'elle ».

bo

1850
Référence : GON.II.HV pg bô (Voyez "bézô"), pg bézô (Affirmation. Si. Si fait. Cela sera. Hors de Léon "bô").

Ne vezo ket, eme c'hwi, bezo.

1850
Référence : GON.II pg bézô (Vous dites que cela ne sera pas ; si, si, si fait).

bezo

1850
Référence : GON.II pg bézô (Affirmation. Si. Si fait. Cela sera).

gant un astellad gwinizh em bezo a-walc'h

1850
Référence : GON.II pg astellad

Hemañ a zeue eus a Vethleem, hag e lavaras d'ar vederien : Doue ra vezo ganeoc'h.

1850
Référence : GON.II p.101, Buez Ruth.

— « Er bloaz a zeu, 'mezañ, evel-se ne vezo, / Ha nemet diaes e ve, e kredan em bezo / Ar priz bras zomuiken evit va labouroù. »

1867
Référence : MGK p89

Peskig bihan a vezo bras, / Digant Doue m'en deus ar c'hras / Da vevañ ur pennadig c'hoazh.

1867
Référence : MGK p40

Gantañ [ar gwaz], ganti [ar vaouez] e vezo poan, / Ha war ho lerc'h marteze doan.

1867
Référence : MGK p143

War dor ur maner kaer, ar c'haerañ a zo bet, / E lizherennoù aour un deiz e voe skrivet : / An den en deus a-walc'h a vezo va ferc'henn.

1867
Référence : MGK p69

Ha pa ve, evel dir, kalet o zouchennoù, / Ar pezh zo gwir ha mat ne vezo fall na gaou.

1867
Référence : MGK p73

« Lavaret mat a rit peadra hor bezo, / Mard omp evit gortoz ; hogen, gwashañ a zo / On dare gant an naon ha c'hwi ivez, me gred. »

1867
Référence : MGK p81

Ur falc'her dispar eo, ne baouezo biken, / Endra vezo an heol o parañ war an den.

1867
Référence : MGK p101

Evit kaout ho tra diganto, / E vezo ret c'hoari ar vazh, / Harzhal ha kregiñ du, diskolpañ evel chas.

1867
Référence : MGK p108

N'eus forzh pe oad hor beus, pe vadoù, pe c'hened, / Kaer hor bezo bale, mont d'ar penn all ar bed, / Oc'h hon heul e pep lec'h e vezo ar marv ; / Karrigell an ankoù gant rod ar bed a dro.

1867
Référence : MGK p100-101

Atav e kavent, evit dont a-benn eus o zaol, un abeg bennak ; rak an nep en eus c’hoant da lazhañ e gi a gav atav ur c’hleñved bennak dezhañ : ma ne gav ket en un tu e kavo en un tu all ; ma ne vez ket kavet a-gleiz e vezo kavet a-zehou.

1877
Référence : EKG.I. p.3

— Meulit-hen, bugaligoù, ra vezo meulet a-vremañ ha da viskoazh !

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1024 (Gouere-Eost 1924)

Kontant int eus o stad. Kontant ?… Doujet d’o stad, lavaran ket. Paour eo ar pesketaer, ha paour e vezo.

1925
Référence : BILZ2 p.104

bo

1927
Référence : GERI.Ern pg bo2 (si, si fait ; V.)

bo

1927
Référence : GERI.Ern pg bo2 (si, si fait ; proprement au sens futur)

N’eus forzh ! Herri a zo beuzet, ha Mari a vezo marv, ha ne vezo test ebet evit lavarout : ul laer bennak a zo tremenet dre an ti.

1944
Référence : ATST p.77

Mari a gredo dezhi e vezo bet spontet an holl dud er c’hêriadennoù tro-war-dro, pa ne gredo hini ebet anezho tostaat.

1944
Référence : ATST p.77

Anaoudegezh am bezo dezho da viken evit o ledander a spered.

1944
Référence : EURW.1 p63

Mont a rejomp d'e welout, hag ober a reas dimp un digemer tomm : — « Setu aze », emezañ, « ar sal-c'hoarioù, setu aman pallennoù gloan : n'ho pezo nemet dont da gousket aze p'ho pezo graet ho troioù... »

1944
Référence : EURW.1 p74

« Ar gorre [eus an douar] a zo dit hag a vezo dit ha da'z rumm, gant ma anzavi ac'hanon da aotrou, ha ma paei din pe da'm gouarnour ul leve bloaziek. »

1944
Référence : EURW.1 p9

An douar a zo din hag a vezo din da viken.

1944
Référence : EURW.1 p9

Note d'étude

Lenn a reer e GON.II eo "bézô" ar stumm graet gantañ e Bro-Leon hag e vez graet gant "bô" er-maez eus Bro-Leon.

Ordre alphabétique

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux