Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
9
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. A. (db. an dud) 1. [1499, 1732] Ezel krec'h an den zo etre ar skoaz hag an dorn. Paler ar vrec'h. Torret eo askorn e vrec'h. Astenn e vrec'h, e zivrec'h. Sachañ udb. a-bouez e zivrec'h. & [1927, 1931] Sevel udb. a-benn brec'h : war-bouez e zivrec'h. & Trl. Bezañ diwar-bouez e zivrec'h : ober ur vicher dorn. & Reiñ brec'h d'ub. : e skoazellañ. & Trl. skeud. Bezañ hir e vrec'h : bezañ kalz a c'halloud gant ub. & Plegañ e vrec'h : evañ banneoù. 2. Ent strizh. Rann eus an ezel krec'h zo etre ar skoaz hag an ilin. B. Dre heveleb. (db. pevarzroadeged zo) 1. Ezel krec'h. & Ent strizh. Rann eus an ezel a-raok zo etre ar skoaz hag an ilin. 2. (en e furm unan pe lies hepken ; db. blotviled zo) Ezel hir ha gwevn a dalvez da vlotviled zo da santout ha da gregiñ en o freizh. 3. (db. an dilhad) Milgin. 4. [1927, 1931, 1985] Nep tra hir a seblant difourkañ eus ur c'horf brasoc'h. [1985] Brec'hioù niverus delta an Ogowe. Brec'h ar stêr. C. [1850] Dre skeud. Difetis (en e furm unan hepken) Galloud. Brec'h Doue zo en em astennet war ar reuzeudig. II. (db. an traoù) 1. [1499, 1850, 1877, 1927] Anv a roer da lodennoù hir pe hiroc'h traezoù zo a ya daou-ha-daou. Ret eo ober brec'hioù nevez d'ar c'hravazh. Brec'h ar rod, ar moell, ar c'harr. [1877] Ha war an heñchoù, pet kroaz na welit-hu ket diskaret, torret o divrec’h dre gounnar ouc’h an Aotrou Doue ? HS. brec'henn. 2. [1927] Skin. Brec'hioù ar rod. & Dre ast. [1732, 1850] Brec'hioù ar vilin-avel : ar bannoù anezhi. 3. SAVOUR. Divrec'h an iliz : rann kleiz ha dehou e lodenn dreuz un iliz. III. TRELOC'H. [1499] (en e furm unan pe lies hepken) Brec'henn. Brec'h ar rod.

Exemples historiques : 
139
Masquer la liste des exemples

brec'h

1499
Référence : LVBCA p42 (bras)

brec'h ar rod

1499
Référence : LVBCA p23, 42, 177 ('rayon, rais de la roue')

paler ar vrec'h

1499
Référence : LVBCA p21, 42, 155 (le gros du bras)

an nivrec'h

1659
Référence : LDJM.1 pg bras

brec'h bras

1659
Référence : LDJM.1 pg brec'h bras

an divrec'h

1659
Référence : LDJM.1 pg (les) bras

diskolpañ an divrec'h

1659
Référence : LDJM.1 pg discolpa( an diurec'h)

a-bouez e zivrec'h

1659
Référence : LDJM.1 pg (a) boes (e divvrec'h)

skeuliañ a-nerzh e zivrec'h

1659
Référence : LDJM.1 pg squeulia (a nerz e diurec'h)

dustum etre e divrec'h

1659
Référence : LDJM.1 pg accoler

brec'h

1659
Référence : LDJM.1 pg bras

an divrec'h

1732
Référence : GReg pg (les) bras (les deux bras)

an nivrec'h

1732
Référence : GReg pg (les) bras (les deux bras)

an nivrec'h

1732
Référence : GReg pg (les) bras (les deux bras)

brec'h dehou

1732
Référence : GReg pg bras (droit)

brec'h dehoù

1732
Référence : GReg pg bras (droit)

brec'h dehoù

1732
Référence : GReg pg bras (droit)

brec'h kleiz

1732
Référence : GReg pg bras (gauche)

brec'h kleiz

1732
Référence : GReg pg bras (gauche)

gwerzhid vras ar vrec'h

1732
Référence : GReg pg (le grand os du) bras

gwerzhid vihan ar vrec'h

1732
Référence : GReg pg (le petit os du) bras (ou le grand focile de l'avant-bras)

askornig moan ar vrec'h

1732
Référence : GReg pg (le petit focile de l'avant-) bras (c'est-à-dire, depuis le coude jusqu'au poignét, ou, le raïon)

gwerzhidi an divrec'h

1732
Référence : GReg pg (les os des) bras

kof ar vrec'h

1732
Référence : GReg pg (la partie charnuë du) bras

ken hir hag ar vrec'h

1732
Référence : GReg pg (long comme le) bras

brec'hioù melin

1732
Référence : GReg pg aile

emañ ar brein-krign en e vrec'h

1732
Référence : GReg pg (il a le bras) cangrené

divrec'h an iliz

1732
Référence : GReg pg (la croisée d'une) Eglise

brec'h

1732
Référence : GReg pg aile, bras (membre du corps)

brec'h ar gador

1732
Référence : GReg pg bras (d'une chaise)

astennet an divrec'h

1732
Référence : GReg pg (etendre les) bras

Diskolpañ an nivrec'h hag an nivc'har, da ur re bennak, diouzh ur re bennak.

1732
Référence : GReg pg coupper (bras & jambes à quelqu'un)

brec'hioù

1732
Référence : GReg pg aile

astenn an divrec'h

1732
Référence : GReg pg (etendre les) bras

peurvuiañ ez a, evel ul landreant, gant e zivrec'h a-ispilh

1732
Référence : GReg pg (il s'en va les) bras (balans, ou, les bras pendans)

breinet eo e vrec'h

1732
Référence : GReg pg (il a le bras) cangrené

en em deurel entre divrec'h an Aotrou Doue

1732
Référence : GReg pg (se jetter entre les) bras de la misericorde de Dieu)

Doue en deus astennet e vrec'h war ar reuzeudig-se

1732
Référence : GReg pg bras (de Dieu s'est appésanti sur ce criminel)

gorren an divrec'h

1732
Référence : GReg pg hausser (Hausser les bras.)

harnez an divrec'h

1732
Référence : GReg pg brassar (armure ancienne qui couvroit les bras d'un Cavalier armé de pié en cap)

ur bougennad en deus diavelet dioutañ, gant holl nerzh e vrec'h

1732
Référence : GReg pg (il lui a donné un soufflet à tour de) bras

kerzhet a ra, e zivrec'h a-ispilh

1732
Référence : GReg pg (il s'en va les) bras (balans, ou, les bras pendans)

bet e vrec'h gantañ en enchelp

1732
Référence : GReg pg (il a le) bras (en écharpe)

bez emañ e vrec'h gantañ en enchelp

1732
Référence : GReg pg (il a le) bras (en écharpe)

torret e vrec'h

1732
Référence : GReg pg (se rompre le) bras

bezañ emañ e vrec'h gantañ en enchelp

1732
Référence : GReg pg (il a le) bras (en écharpe)

terriñ e vrec'h

1732
Référence : GReg pg (se rompre le) bras

divrec'h ar gador

1732
Référence : GReg pg chaise (d'une chaise)

chadennig brec'h

1732
Référence : GReg pg bracelet (ornement de bras)

chadennoùigoù divrec'h

1732
Référence : GReg pg bracelet (ornement de bras)

divrec'h

1732
Référence : GReg bras (membre du corps)

brec'h

1732
Référence : GReg bras (membre du corps)

divrec'h

1732
Référence : GReg bras (membre du corps)

brec'h

1732
Référence : GReg bras (membre du corps)

divrec'h

1732
Référence : GReg bras (membre du corps)

an divrec'h

1732
Référence : GReg pg (les) bras (les deux bras)

dilec'het eo e vrec'h

1850
Référence : GON.II pg dilec'hi

E vrec'h

1850
Référence : GON.II p.9, introduction, "son bras" (parlant d'un homme).

A-bouez e zivrec'h

1850
Référence : GON.II pg bréac'h (A tour de bras, de toute sa force).

Emañ ar brein-krign en e vrec'h.

1850
Référence : GON.II pg breiz[sic]-krîñ (Il a la gangrène au bras).

brec'hioù

1850
Référence : GON.II pg bréac'h (Bras, partie du corps humain qui tient à l'épaule. Bras d'une civière, etc. Canal ou rivière qui se sépare en deux, en trois. Au figuré, puissance. Pouvoir. Pl. seulement en parlant des choses inanimées)

brec'h

1850
Référence : GON.II pg bréac'h (Bras, partie du corps humain qui tient à l'épaule. Bras d'une civière, etc. Canal ou rivière qui se sépare en deux, en trois. Au figuré, puissance. Pouvoir), brec'h

Askorn e vrec'h a zo torret.

1850
Référence : GON.II pg askourn (Il a l'os du bras cassé).

Astennit ho tivrec'h.

1850
Référence : GON.II pg bréac'h (Allongez les bras).

brec'h

1850
Référence : GON.II pg bréac'h, bréac'h-vôr, brec'h, briad, briata

Brec'h Doue a zo en em astennet war ar reuzeudig-se.

1850
Référence : GON.II pg bréac'h (Le bras de Dieu s'est appesanti sur ce malheureux).

divrec'h

1850
Référence : GON.II pg bréac'h (Bras, partie du corps humain qui tient à l'épaule. Bras d'une civière, etc. Canal ou rivière qui se sépare en deux, en trois. Au figuré, puissance. Pouvoir. Pl. duel).

divrec'h

1850
Référence : GON.II pg bréac'h (Bras, partie du corps humain qui tient à l'épaule. Bras d'une civière, etc. Canal ou rivière qui se sépare en deux, en trois. Au figuré, puissance. Pouvoir. Pl. duel).

brec'hioù

1850
Référence : GON.II pg bréac'h (Bras, partie du corps humain qui tient à l'épaule. Bras d'une civière, etc. Canal ou rivière qui se sépare en deux, en trois. Au figuré, puissance. Pouvoir. Pl. seulement en parlant des choses inanimées)

Ur brec'h-vor a zo da dreuziñ.

1850
Référence : GON.II pg bréac'h (Il y a un bras de mer à traverser).

Ret eo ober brec'hioù nevez d'ar c'hravazh.

1850
Référence : GON.II pg bréac'h (Il faut faire des bras neufs à la civière).

Torret en deus e vrec'h.

1850
Référence : GON.II pg bréac'h (Il s'est cassé le bras).

Klisiañ a ra va brec'h.

1850
Référence : GON.II pg klisia (Mon bras commence à s'écorcher).

Koeñviñ a ra e vrec'h.

1850
Référence : GON.II pg koenvi (Son bras enfle).

Un darouedenn en deus en e vrec'h.

1850
Référence : GON.II pg darvoéden, dervôéden, darouéden (Il a une dartre au bras).

diframmañ a rit va brec'h

1850
Référence : GON.II pg diframma

na zichafrantit ket va brec'h

1850
Référence : GON.II pg dichafrañta

Brec'h

1850
Référence : GON.II p.19, livre premier, "bras".

distrobet o deus e vrec'h

1850
Référence : GON.II pg distrôba

Brec'hioù ar c'hravazh.

1850
Référence : GON.II p.19, livre premier, "les bras de la civière".

An divrec'h

1850
Référence : GON.II p.19, livre premier, "les bras".

« Ha me hollc'halloudek, me garfe e c'hallfen / Tennañ eus o fennoù ar gredenn zo enno / Ne ve graet netra vat, ma na ve graet ganto, / Pe lavaret ober… rak seurt ebet ne reont, / Nemet dispign arc'hant, arc'hant a c'hounezont / Gant divrec'h ar re all, o labourat an douar. »

1867
Référence : MGK p94

Evit kaout anezho n'en deus nemet astenn / E vrec'h hep lâret ger, hag e teu pep unan.

1867
Référence : MGK p121-122

Ha ne dalv ar gragez / A zo tener ha mat, zo o buhez karet, / Karet o bugale, karet o friejoù, / A zo ar vein-oaled a domm ar c'halonoù, / Ar c'hantolorioù kaer zo warno sklêrijenn, / Goulaouennoù an ti, evel heol an neñvoù, / Evel louzaouennoù a bare pep anken, / O dorn atav noz-deiz a bep tu o viret, / Dre 'r wenodenn ma'z eomp, na vemp gant drein toullet, / Ha ne dalvont ar boan, lavarit din bremañ, / E ve ar gragez-se termet dindan ar bec'h, / E vent-i skoaziet start ha skoret gant ar vrec'h / He deus bet digant Doue ar galloud d'o harpañ ?

1867
Référence : MGK p141-142

Ha war an heñchoù, pet kroaz na welit-hu ket diskaret, torret o divrec’h dre gounnar ouc’h an Aotrou Doue ?

1877
Référence : EKG.I. p.172

O ! me 'ouie ervat, eme ar wreg, 'oac’h kristenien vat ha n’ho pije ket graet un intañvez ac’hanon, gant pevar minor war va divrec’h.

1877
Référence : EKG.I. p.114

En ur vont er-maez a gêr, e weljont, dirak e di, Kolaig Leskoneg o tifretal e zivrec’h, evel pa vije kollet e benn gantañ.

1877
Référence : EKG.I. p.182

Anaout a ris dioc’htu Herve Soutre, flastret e benn, ha Katell Eukat, he daou vugelig ganti etre he divrec’h.

1878
Référence : EKG.II p.53

P’edo Yann ar Mest o vont en ti e Lanzeon dre un tu, daou vevel a yoa o tont e-barzh dre un tu all, ha ganto, Krist ar Groaz Ruz, torret e zivesker, e zivrec’h, ha diskolpet e benn.

1878
Référence : EKG.II p.78

dreset eo e vrec'h dezhañ

1909
Référence : BROU p. 231 (on lui a remis le bras)

Hag astenn a raent-i o divrec’h ? Kerkent evned ar c’hoad a zinije war-du enno hag a zeue da gludañ war o arzorn, o divrec’h, o divskoaz.

1923
Référence : SKET p.76

Stlabezet eskern o saverien-vogerioù, pulluc’het brec’h o brezelourien !

1923
Référence : SKET p.15

Ar merc’hed blev-melen, a c’hournijelle ganto o skerboù lin tanav hag a stirlinke gwalennoù o divrec’hioù gwenn hag o ufernioù-treid (1), keit ha ma troellent ha ma lamment, skañv evel yourc’hezed, war al leton ouzh gwrimenn ar wezeg c’hlas.

1923
Référence : SKET p.62

Kamula (1), e wreg, ganti etre he divrec’h he c’hrouadur nevez-c’hanet, a dosteas ivez dezhi.

1923
Référence : SKET p.104

Diredek a reas davetañ ha teurel he divrec’h a-dro-vriad en e gerc’hen.

1924
Référence : SKET.II p.12

E den eo, hag o terc’hel ar bugel etre e zivrec’h ez eas tre e-barzh an ti.

1924
Référence : SKET.II p.9

Vindosetlos a zouaras hag an doueez, o lezel da gouezhañ d’an douar he bouc’hal hag he skoed, a daolas he divrec’h a-vriad en e gerc’hen hag a bokas dezhañ.

1924
Référence : SKET.II p.57

Dindan ar vouc’hal, bet diwanet diwar deuzadur teir zolzennad arem ha gouest an dremm anezhi da droc’hañ ur vlevenn war zour ha da dennañ gwad d’an avel, e kouezhas neuze hanterglopennoù, hanterbennoù, brec’hioù ha garoù distaget ha korfoù faoutet dre hanter eus ar skoaz d’ar c’haol.

1924
Référence : SKET.II p.55

Na gouzañvet hoc’h eus-hu bet, ur wech bennak, brec’hioù gwevn ha ramplus evel kroc’hen ur silienn, oc’h astenn o spegoù yen war ho troad pe war ho kof-gar ?

1925
Référence : BILZ2 p.111

Stardet en deus dezhi he brec’h gant un tamm neud-gouel en-dro d’he ilin.

1925
Référence : BILZ2 p.119

a-benn brec'h

1927
Référence : GERI.Ern pg a-benn (à bout de bras)

brec'h

1927
Référence : GERI.Ern pg brec'h

brec'hioù

1927
Référence : GERI.Ern pg brec'h

brec'h

1927
Référence : GERI.Ern pg a-benn, brec'h

brec'h

1927
Référence : GERI.Ern pg a-benn, brec'h

brec'h karr

1927
Référence : GERI.Ern pg brec'h

brec'h moell

1927
Référence : GERI.Ern pg brec'h

brec'h rod

1927
Référence : GERI.Ern pg brec'h

brec'hioù

1927
Référence : GERI.Ern pg brec'h

divrec'h

1927
Référence : GERI.Ern pg brec'h

troc'het eo bet e vrec'h outañ

1931
Référence : VALL pg amputer (il a été amputé du bras)

e zivrec'h er vann

1931
Référence : VALL pg (se tenir les) bras (levés)

war bleg e vrec'h

1931
Référence : VALL pg (porter un enfant sur le) bras

war-bouez e zivrec'h

1931
Référence : VALL pg (à force de) bras

divrec'h

1931
Référence : VALL pg bras

an divrec'h

1931
Référence : VALL pg brachial

a-benn brec'h

1931
Référence : VALL pg (à) bout (de bras), (porter à bout de) bras

troc'het eo bet e vrec'h dioutañ

1931
Référence : VALL pg amputer

ar brec'hioù

1931
Référence : VALL pg baliste

brec'h

1931
Référence : VALL pg bielle, brachial, brancard, bras (& b. de mer, d'instrument), brinquebale (levier qui meut le piston d'une pompe)

brec'h gempouezañ

1931
Référence : VALL pg balancier

gwall aozet en e vrec'h

1931
Référence : VALL pg (grièvement) blessé (au bras)

kigenn ar vrec'h

1931
Référence : VALL pg biceps

e zivrec'h a-ispilh

1931
Référence : VALL pg (les) bras (pendants)

Lavarout a reas dezhañ c’hoazh p’edo Job o vont er-maez gant e falz war e vrec’h : — « Job, un dra am eus da c’houlenn diganeoc’h, a-raok mont d’ho labour : daoust ha n’hoc’h eus ket klevet un trouz spontus en noz-mañ, war-du Kervetouz, ha, pelloc’h marteze, e Karreg-al-Louarn ? »

1944
Référence : ATST p.68

Dorn an aotrou ar Bezvoed a oa evel un durkez, pa groge en hor brec'h, ne oa ket tu da ziskrapañ.

1944
Référence : EURW.1 p38-39

Hopal a ra [ar c'hoarier], pa 'z a an horell pell an diaoul : — « Hemañ 'zo taol mat a vrec'h gwell / A ya timat hag a bad pell ».

1944
Référence : EURW.1 p23

Difounnaat a ra al lestr ; emaomp e brec’h vor Southampton, unan eus brasañ perzhier-kenwerzh ar bed.

1944
Référence : EURW.1 p.111

Ya ! o vont da welout ur vaouez e oa. En abeg da se, hag evit digarez all ebet, eo en doa graet ur soub en dour d'e benn ha d'e zivrec'h. Nemet n'en doa ket taolet pled en dra kent an teodad.

1949
Référence : SIZH p.44

Lakaat a reas Palmira he dorn war vrec'h kleiz he divizour.

1949
Référence : SIZH p.58

Dibunañ a reot ho tiv dizenez chapeled, war ho taoulin, gant ho tivrec'h e kroaz, ha, pa ho po echu, e pokot teir gwech d'an daroù gant ho muzelloù...

1949
Référence : SIZH p.61

Savet eo Kêroulaz eus a-gichen murig ar porzh, p'en em gav ar person gant Kêrroc'h ha Kêrsalaun, ar re-mañ peg en e zivrec'h, unan a bep tu dezhañ.

1960
Référence : PETO p72

Diliammañ a reont ar person diouzh brec'h Pêr an Hir.

1960
Référence : PETO p50

Kentañ gwech e oa honnezh din kuitaat ur porzh e bourzh ul lestr; va-unan edon, ne oa deuet den d'am ambroug betek amañ ha, daoust din marteze, e voen fromet koulskoude o welout ar c'himiadoù, an divrec'hioù oc'h hejañ, ar mouchoueroù o frizañ, hag hini pe hini zoken o leñvañ.

1985
Référence : DGBD p10

Emeur amañ e bro an dour, e rouantelezh an dour, kelc'hiet emeur amañ gant brec'hioù niverus delta an Ogowe, ha froudoù an Ogowe eo o deus douget betek amañ ar bernioù traezh-se a chom bremañ en disec'h, bet trevadennet tamm-ha-tamm gant ar plant, diwezhatoc'h gant al loened, erfin gant an den.

1985
Référence : DGBD p27

Div anezhe, kroaziet o divrec'h, a zo o ouelañ en ur zifronkañ.

2015
Référence : EHPEA p15

An teknikoù kinniget da heul n'int ket graet evit kemer plas binvioù evel chadennoù, armlocks -korzennoù houarnaj e-lec'h ma lakaer e zivrec'h- pe necklocks -kadranas moto e stumm un U hag e vez staget en-dro d'ar gouzoug-.

2015
Référence : DISENT p93

Da c'houde e laka ar stourmerien o divrec'h da dremen dre zindan o divhar evit tapout krog e-barzh melloù-dorn, dornioù pe, d'ar gwashañ, ufernioù o c'hamaraded hag a zo a-dal dezhe.

2015
Référence : DISENT p95

Digeriñ a reas Kathrine ar prenestr-gwint ken pell ha ma c'helle, hag enaouiñ a reas ar skinwel, a oa staget ouzh ar voger dre ur vrec'h dir.

2023
Référence : DREAM p. 16

Note d'étude

Reiñ a ra ar Gonideg ar stumm "bréac'h" evel hini graet gantañ e Bro-Leon ha "brec'h" evel hini graet gantañ er broioù all.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux