Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Mots parents :
0

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
3
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. (en e furm unan) A. Fetis 1. Heuliad melloù, metal prl., lakaet an eil en eben. Lakaat ur c'hi ouzh ar chadenn. Lakaat ur vag war he chadenn : he eoriañ. 2. Ent strizh Tro-c'houzoug graet gant ailhedennoù. Ur chadenn aour a oa ganti en he c'herc'henn. 3. RANNYEZH Gwalenn, bizoù. Leoniz a ro d'ar gwalinier an anv a chadennoù. 4. Heuliad elfennoù metal a dalvez da reiñ lusk d'un ardivink, h.a. Ur chadenn marc'h-houarn. 5. Dre heveleb. Chadenn ar bed : poent broderezh heñvel ouzh ur chadenn. 6. Dre heveleb. (db. ur steudad tud) Ober chadenn (an eil d'egile) : bezañ krog an eil e dorn egile. B. Dre let. Ober chadenn gant (udb.) : bezañ diwar(nañ). II. (en e furm lies) 1. Fetis Ereoù a staged ar brizonidi ganto. 2. Dre skeud Ere a zalc'h ub., harz a vir ouzh ub. a ober udb. An dud reuzeudik zo sammet gant chadennoù pounner ar bed : ar skoilhoù a vir ouzh an den a vont davet Doue. III. Dre skeud. A. 1. Chadenn skinwel : kanol (III 2). 2. FIZIK Chadenn atomennoù : heuliad atomennoù oc'h ober framm molekulennoù ar c'hediadoù organek. 3. Chadenn an douar : doare an douar, e zoug da chadenniñ muioc'h pe nebeutoc'h, en ul lec'h bnk. Douar treut en e chadenn : douar n'eo ket start. B. (db. an dud) 1. Ere a liamm an hiniennoù, ar strolladoù kenetrezo. Bez' ez eus ur chadenn wirion etrezomp ha remziadoù hon hendadoù. 2. Chadenn ar vuhez : heuliad darvoudoù e buhez ub. E-pad m'astenne evel-se bemdez chadenn e vuhez.

Exemples historiques : 
39
Masquer la liste des exemples

chadenn

1499
Référence : LVBCA p45 (chaine)

Pe ivez ar ger-mañ Katell a dalv kement da lavaret evel 'catenula' eleze ur chadennig rak homañ dre euvroù mat pe dre hini ez eo pignet bede an neñv pehini chadenn pe skeul he deveus peder bazenn.

1576
Référence : Cath p3

chadenn

1659
Référence : LDJM.1 pg chaisne, chaine

En ul lev gordenn ec'h eus ur chadenn a c'hwec'h-ugent troatad diazezet c'hwec'h-ugent gwech.

1699
Référence : Har. pg a, chadenn, c'hwec'h, diazezet, en, eus, ez, gwech, kordenn, lev, troatad, ugent (une lieüe contient une corde de six vingt piez assise par six vingt fois)

chadennoù

1732
Référence : GReg pg chaisne

chadenn

1732
Référence : GReg Rakskrid

chadenn ur galeour

1732
Référence : GReg pg cadene

chadennoù galeourien

1732
Référence : GReg pg (en) cadence

chadenn

1732
Référence : GReg pg chaisne

chadennoù

1732
Référence : GReg pg chaisne

chadenn

1732
Référence : GReg pg chaisne

chadennoù

1732
Référence : GReg pg chaisne

chadenn

1732
Référence : GReg pg chaisne

chalenn

1732
Référence : GReg pg chaisne

chalennoù

1732
Référence : GReg pg chaisne

chadenn aour

1732
Référence : GReg pg chaisne (chaîne d'or)

chadenn arc'hant

1732
Référence : GReg pg chaisne (chaîne d'argent)

chadenn houarn

1732
Référence : GReg pg chaisne (chaîne de fer)

chadenn ar galeourien

1732
Référence : GReg pg chaisne (troupe de galeriens attachez ensemble)

lagadenn chadenn

1732
Référence : GReg pg chaisnon (boucle, ou, anneau de chaisne)

terriñ e chadenn

1732
Référence : GReg pg (se) dechaîner (rompre sa chaîne)

likit-eñ ouzh ar chadenn

1850
Référence : GON.II pg chaden

chadenn-c'hromm

1850
Référence : GON.II.HV pg chaden (-c'hromm)

ur chadenn houarn a likin da ober

1850
Référence : GON.II pg chaden

chadenn

1850
Référence : GON.II pg chaden, mell (-chaden)

chadennoù

1850
Référence : GON.II pg chaden

Petra 'n dra-se, emezañ ? - Netra ! Ur gignadenn, diouzh ar c'holier am stag en deiz ouzh va chadenn

1867
Référence : MGK p9

Hon Tad Santel ar Pab, emezañ en ur achuiñ, en deus staget ac’hanon ouc’h eskopti Leon : ken na dorro va chadenn e chomin stag ouc’h eskopti Leon, ha n'eo ket ho lezennoù-c’hwi eo a viro.

1877
Référence : EKG.I. p.11

Ha dioc’htu e voe staget, gant ur chadenn hag ur potailh-houarn, e zaouarn a-dreñv e gein, da Baol Inizan.

1878
Référence : EKG.II p.68

Ar penn meur gant an nav [f]enn bihan en-dro dezhañ, e gourneved Mediolanon, hennezh e voe pennderoù d’an arouezinti-vrezel dibar ma ra ganti ar re eus pobloù Keltia a zo diskennet eus an Nemetaved (Nemetavi), da lavarout eo eus keneiled Nemetos (2) : ur penn ramzel ha taer eo-hi, stag ouzh ar penn-se dre chadennoù nav fenn all bihanoc’h (3).

1923
Référence : SKET p.127

Ur c’hant skoed all a oa bet pichotet eus an tammoù a oa bet tennet eus ar Vran : gouelioù, kerden, chadennoù, koad, houarnach.

1925
Référence : BILZ2 p.177

chadenn-stagañ

1931
Référence : VALL pg attelage

Graet ma malizennoù ha ma fakadoù evit ar wech diwezhañ ha kenavo dit, Kolaj Itron-Varia-ar-Gabusined, e-lec'h ma oa difennet d'ur Breton bezañ Breton, e-lec'h na oa nemet chadennoù evit ar re a oa karantez ar Frankiz en o c'halon.

1944
Référence : EURW.1 p43

Ar c'hi Soltan, ur mell ki-gward Alaman, torret e chadenn gantañ, a oa deut da lammat ouzh ar breur Arturo, evit c'hoari.

1949
Référence : SIZH p.46

Gwashoc'h hiriv an enkadenn / Deut d'am eren gant he chadenn / Hag am zaol e gwall abadenn.

1960
Référence : PETO p39

An teknikoù kinniget da heul n'int ket graet evit kemer plas binvioù evel chadennoù, armlocks -korzennoù houarnaj e-lec'h ma lakaer e zivrec'h- pe necklocks -kadranas moto e stumm un U hag e vez staget en-dro d'ar gouzoug-.

2015
Référence : DISENT p93

[...] ar radioioù ha[g ar] chadennoù skinwel kevredigezhel evel Radio Libertaire, La Télé Libre, hag all.

2015
Référence : DISENT p116

Hag ar chadennoù skinwel, ar skingomzoù, ar c'hazetennoù a zoug anezhe war an tu-se. Degas din ur c'heloù a lavare deomp ar bennskridaozerion gwezhall, bremañ ez eo "degas din ur gwarzh."

2015
Référence : EHPEA p73

Dibab a reas ur chadenn keleier e saozneg hag e lakaas ar son ken izel ma c'helle klevet mouezh ar gazetennerez hep selaou ar pezh a lavare.

2023
Référence : DREAM p. 16

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux