Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
4
Afficher les variantes

Définition :  Masquer la définition

1. [1499, 1659, 1732, 1850, 1867, 1904, 1927, 1931, 1960, 1985] Boued druz a denner eus dienn al laezh dre e ribotat. [1499], [1499] Klochenn amanenn. [1732] amann fresk, kozh, kalet, tanav, gwak, [1732] amann fresk-bev, [1732] amann-pod, [1732] amann-tenn, [1732] amann kreñv, [1732, 1931] amann broutac'het, [1931] amann arnevet. [1867] Mamm, sad aze louzoù a ve mat, gant amann, / Da lakaat er soubenn. [1985] War-dro eizh eur, goude bezañ tañvaet ar c'hafe, ar fourmaj e poultr hag an amann, e tegouezhjomp er porzh. Amanenn melen evel an aour. Lakaat amanenn war un tamm bara. & Amanenn disall, [1732, 1931] amann disall, dous, [1931] amann gwerc'h : hep holen ennañ. & Amanenn sall, [1732, 1931] amann sall, [1732, 1931] amann sallet : zo bet lakaet holen ennañ. & [1732, 1931] Amann disallet : amann bet tennet an holen anezhañ. & Ur begad amanenn. [1732] Ur podad amanenn, [1732] ur podad amann. [1850] Ur boestad amann. [1960] Bezeliad amann [1850] Kasit ganeoc'h ur boestad amann. [1850] Pegement e werzhot-hu din ar podad amann-se ? [1960] Ur bezeliad laezh, ur bezeliad amann. & [1732] Aozañ an amann. Mezañ an amanenn, [1732] merat an amann. [1732, 1850] Dilaezhañ an amann. [1732] Sallañ an amann, sallañ an amanenn. [1850] Ret eo dilaezhañ an amann. [1850] N'eo ket dilaezhet a-walc'h hoc'h amann. & [1732, 1850] Divleviñ an amann : tennañ eus an amann blevennoù ar saout a c'hellfe bezañ chomet ennañ. [1850] Divlevit mat an amann. & [1931] Bara hag amann, un tamm bara hag amanenn, [1732] un tamm bara hag amann, [1931] bara amanenn, un tamm bara amanenn, un tamm bara gant amanenn. [1732] Pezh bara hag amann. [1732] Pastell bara hag amann & [1909] Ledañ amann [1909] Ledañ amanenn war ar bara Poazhañ udb. en amanenn. & Bezañ c'hwezh an arnev gant an amanenn : bezañ kreñv e c'hwezh, put e vlaz. & Dre fent, PEMDEZ Amanenn brein : keuz. & [1732] Amann ar sizhun wenn : amann bet graet da vare ar sizhun wenn war-lerc'h gouel ar Yaou-Bask. & ISTOR [1732] Amann Island, amann Irland : bet graet en Iwerzhon. & [1732] Amann gavr. & Trl. kv. Bezañ kalet evel amanenn en heol : bezañ blot-tre. & Trl. skeud. Tennañ amanenn eus gouzoug ar c'hi : ober udb. diaes spontus. & Trl. estl. Amañ emañ an amanenn ! : an dalc'h. & [1499, 1659] Klochenn amann, [1659] sklorenn amann, [1659] skloradenn amann. & [1732] Marc'hadour amann. [1732] Plas an amann, marc'had an amann : lec'h ma veze marc'had an amann e kêrioù zo. 2. (impl. da c'her unan) Rumm amanenn. En em voazañ ouzh blaz un amanenn. 3. Kouign-amann : doare gwastell eus korn-bro Douarnenez a vez kalz a amanenn ouzh he ober. 4. Dre heveleb. Danvezenn druz ha debradus tennet eus plantennoù zo. Amanenn kakao, kakaouetez, skav-gwrac'h.

Exemples historiques : 
93
Masquer la liste des exemples

amanenn

1499
Référence : LVBCA p19 (beurre)

klochenn amannenn

1499
Référence : LVBCA p19, 116 (laiche de beurre)

sklorenn amann

1659
Référence : LDJM.1 pg leche (de beure)

skloradenn amann

1659
Référence : LDJM.1 pg leche (de beure)

klochenn amann

1659
Référence : LDJM.1 pg clochen (aman)

amanenn

1659
Référence : LDJM.1 pg beure, amañ

klozenn amann

1659
Référence : LDJM.1 pg beurier de bois

podad amann

1732
Référence : GReg pg potée (de beurre)

marc'hadourez amann

1732
Référence : GReg pg beurrier (qui vend du beurre)

marc'hadourien amann

1732
Référence : GReg pg beurrier (qui vend du beurre)

marc'hadour amann

1732
Référence : GReg pg beurrier (qui vend du beurre)

pastell bara hag amann

1732
Référence : GReg pg (une grande) beurée

un tamm bara hag amann

1732
Référence : GReg pg (une petite) beurrée

pezh bara hag amann

1732
Référence : GReg pg beurée (pain couvert de beurre)

podadoù amonenn

1732
Référence : GReg pg potée (de beurre)

podad amonenn

1732
Référence : GReg pg potée (de beurre)

podadoù amann

1732
Référence : GReg pg potée (de beurre)

amann disall

1732
Référence : GReg pg (du beurre) doux (sans sel)

bara 'g amann

1732
Référence : GReg pg bigle (ailleurs)

bara hag amann

1732
Référence : GReg pg bigle (ailleurs)

marc'hadourezed amann

1732
Référence : GReg pg beurrier (qui vend du beurre)

amann

1732
Référence : GReg pg beurre

amonenn

1732
Référence : GReg pg beurre

amenenn

1732
Référence : GReg pg beurre

aozañ an amañ

1732
Référence : GReg pg (préparer le) beurre (après qu'on l'a retiré de la baratte)

aozet an amann

1732
Référence : GReg pg (préparer le) beurre (après qu'on l'a retiré de la baratte)

merat an amann

1732
Référence : GReg pg (préparer le) beurre (après qu'on l'a retiré de la baratte)

meret an amann

1732
Référence : GReg pg (préparer le) beurre (après qu'on l'a retiré de la baratte)

dilaezhañ an amann

1732
Référence : GReg pg (elaîtter le) beurre (en ôter bien le lait)

dilaezhet an amann

1732
Référence : GReg pg (elaîtter le) beurre (en ôter bien le lait)

divleviñ an amann

1732
Référence : GReg pg (oter le poil du) beurre

divlevet an amann

1732
Référence : GReg pg (oter le poil du) beurre

sallañ an amann

1732
Référence : GReg pg (saller le) beurre

sallet an amann

1732
Référence : GReg pg (saller le) beurre

amann disall

1732
Référence : GReg pg beurre (sans sel)

plas an amann

1732
Référence : GReg pg (le marché au) beurre

marc'had an amann

1732
Référence : GReg pg (le marché au) beurre

amann sall

1732
Référence : GReg pg beurre (sallé)

amann sallet

1732
Référence : GReg pg beurre (sallé)

amann disallet

1732
Référence : GReg pg beurre (qu'on a desallé)

amann fresk

1732
Référence : GReg pg beurre (frais)

amann fresk-bev

1732
Référence : GReg pg (du) beurre (tout frais)

amann pod

1732
Référence : GReg pg (du) beurre (tout frais)

amann tenn

1732
Référence : GReg pg beurre (fort, qui est gâté, qui prend au gosier)

amann kre

1732
Référence : GReg pg beurre (fort, qui est gâté, qui prend au gosier)

amann kozh

1732
Référence : GReg pg (vieux) beurre

amann ar sizhun wenn

1732
Référence : GReg pg beurre (de la semaine blanche, ou, des rogations ; beurre qu'on dit excellent & medecinal, à cause de l'excellence du pâturage environ ce tems-là)

amann broutac'het

1732
Référence : GReg pg beurre (échauffé & sans liaison)

amonenn ar suzhun wenn

1732
Référence : GReg pg beurre (de la semaine blanche, ou, des rogations ; beurre qu'on dit excellent & medecinal, à cause de l'excellence du pâturage environ ce tems-là)

amann Island

1732
Référence : GReg pg beurre (d'Irlande)

amann gavr

1732
Référence : GReg pg beurre (de chevre)

amann gavr

1732
Référence : GReg pg beurre (de chevre)

pod amann

1732
Référence : GReg pg (pot à) beurre

podoù amann

1732
Référence : GReg pg (pot à) beurre

Ret eo dilaezhañ an amann.

1850
Référence : GON.II pg amann (Il faut ôter le lait du beurre).

amanenn

1850
Référence : GON.II pg amanen, amann

amann

1850
Référence : GON.II pg amann, amanen, amonen (Beurre, crème épaissie à force d'être battue dans la baratte).

amanenn

1850
Référence : GON.II pg amann (En Vannes), amonen

Kasit ganeoc'h ur boestad amann.

1850
Référence : GON.II pg boéstad (Portez avec vous plein une boîte de beurre).

pegement e werzhot-hu din ar podad amann-se ?

1850
Référence : GON.II pg pôdad

n'eo ket dilaezhet a-walc'h hoc'h amann

1850
Référence : GON.II pg diléza

Divlevit mat an amann.

1850
Référence : GON.II pg divlevi (Ôtez bien le poil qui se trouve dans le beurre.)

Ur paotrig, o tremen, o c'hutuilh hag o c'has / O-div gantañ d'ar gêr, o lavaret d'e vamm : / — « Mamm, sad aze louzoù a ve mat, gant amann, / Da lakaat er soubenn. »

1867
Référence : MGK p71

Dec’h da noz n’oa nemet ur c’hozh banne soubenn hag un tamm bara sec’h, hag er mintin-mañ, er gamprig vihan-mañ, war an daol, ez eus ur banne soubenn ar c’hik eus ar re wellañ, kig poazhet en dour, kig poazhet en amann, sistr ha gwin da evañ kement ha ma karer.

1877
Référence : EKG.I. p.80-81

N’em eus da reiñ deoc’h da gousket nemet golc’hedoù, kolo enno, na da zibriñ nemet un tamm bara hag amann, hag ur guchenn batatez poazhet en dour.

1877
Référence : EKG.I. p.58

Ar manac’h a zebras e soubenn ha, war-lerc’h, un tamm bara hag amann : e nozvezh wenn hag e c’haloupadenn vintin o doa digoret e galon dezhañ.

1877
Référence : EKG.I. p.46

amanenn

1904
Référence : DBFV pg. amonen

amonenn

1904
Référence : DBFV pg. amonen

amonennoù

1904
Référence : DBFV pg. amonen

ledañ amanenn war ar bara

1909
Référence : BROU p. 392

amanenn

1909
Référence : BROU p. 202

N’he doa ken kefridi er buorzh nemet goro an teir buoc’h hag ober amann ha keuz.

1924
Référence : SKET.II p.16

Ul lein vat en devoa debret : istr, un alumenn-vioù, ur pesk (un doulboudenn), un tamm kig-leue poazhet en amann, hag, evit an diwez, un tamm gwastell ar Rouanez, jistr mat ha gwin Bourdel da evañ, ha kafe goude lein… N' oa ket figus an aotrou person !

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.867 (Miz Meurzh 1924)

Neuze, sec’het da gorf ha kribet da vlev, gra da « Diios »[5] al lidroad mel hag amann.

1924
Référence : SKET.II p.26

Na lin, na kudenn neud, na bechenn amann, na vi, na pesk ne vez kinniget dezhe.

1925
Référence : BILZ2 p.135

amanenn

1927
Référence : Geri.Ern pg amanenn

amanenn

1927
Référence : Geri.Ern pg amanenn

amann disall

1931
Référence : VALL pg beurre

amann broutac'het

1931
Référence : VALL pg beurre (gâté par l'orage)

amann arnevet

1931
Référence : VALL pg beurre (gâté par l'orage)

amanenn

1931
Référence : VALL pg beurre

amanenn

1931
Référence : VALL pg beurre

bara amanenn

1931
Référence : VALL pg (pain) beurré

bara hag amann

1931
Référence : VALL pg (pain) beurré

amann sall

1931
Référence : VALL pg beurre (salé)

amann sallet

1931
Référence : VALL pg beurre (salé)

amann gwerc'h

1931
Référence : VALL pg beurre (sans sel)

amann disallet

1931
Référence : VALL pg beurre (dessalé)

Deuet e oamp zoken da sevel kenetrezomp ur seurt « breuriezh » dizalc'h, o tiwall ouzh evezh ar vestroù muiañ ma c'hellemp, o kuzhat outo er c'hornioù teñvalañ, o kemerout an tec'h e-pad ar baleadegoù evit mont da zibriñ bara amann ha da evañ jistr er mereurioù, en ur ger, ur vandenn baotred amsent, ne oa ket tu da zont a-benn anezho dre vrav.

1944
Référence : EURW.1 p43

Ar re o doa digaset amann ganto deus ar gêr, a lede anezhañ war o bara.

1944
Référence : EURW.1 p34

Hiniennoù a gase pennoù-yer, vioù, amann en o fanerioù, da werzhañ.

1944
Référence : EURW.1 p28

PEZEL, anv gwregel : Ur benveg kegin koad. « Ur bezeliad laezh, ur bezeliad amann. » E Kerne e tistager : ur "bél".

1960
Référence : PETO p86

War-dro eizh eur, goude bezañ tañvaet ar c'hafe, ar fourmaj e poultr hag an amann, e tegouezhjomp er porzh.

1985
Référence : DGBD p146

Note d'étude

E geriadur an Tad Maner, p.204, eo bet lakaet "Aman" (amann) troet gant "icy" (ici), hag "Amañ" troet gant "beure". Ar c'hontrol e rankje bezañ. Ur fazi zo e geriadur Gregor Rostrenn moarvat : troet en deus Amañ-Island e "Beurre d'Irlande" er pennger.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux