Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Mots parents :
0

Définition :  Masquer la définition

1. Termen a lakaer e lec'h un anv-kadarn gourel ha zo lodek en un enebadenn - etre meur a zen, meur a dra - a vez eztaolet pe get. Tri fouez a oa war an douar ; an daou gentañ a voe diaes da zibradañ, egile avat a oa skañv a-walc'h. "Deuit ivez" eme egile : eme ar paotr all. Egile a respontas e oa e dad er-maez. & Egile all : an hini all. Egile all zo bravoc'h eget hemañ. [1878] Egile all, an hini all, an hini yaouank, al lastez beleg, eo an Aotrou Go, ginidik ivez eus ar vro-mañ. 2. AN EIL (...) EGILE, UNAN (...) EGILE : troiennoù a dalvez da aroueziñ un darempred, diouzh an daou du, etre meur a zen, meur a dra. An eil a c'hortoze egile. Lavaret a raent an dra-se an eil d'egile. Mont eus an eil ti d'egile. An eil e lec'h egile. An eil goude egile ac'hanomp. • Unan a c'hoarzh, egile a ouel. Unan a bigne diouzh un tu, egile diouzh an tu all. 3. Tr. rag. AN EIL DA GAS EGILE : troienn a reer ganti evit ober anv eus ur jedadenn dre vras. Bep bloaz e weler, an eil da gas egile, tost da 6 000 familh. & AN EIL (...) DRE EGILE : troienn a reer ganti evit ober anv eus ur jedadenn dre vras. Kant hanter-kant bemdez an eil devezh dre egile. An holl oberioù mat, an eil dre egile, ne dalvezont ket an oferenn.

Exemples historiques : 
128
Masquer la liste des exemples

an eil tu egile

1499
Référence : LVBCA p20, 67, 68, 199 (de l-une part et de l-aultre)

an eil egile

1499
Référence : LVBCA p20, 67, 68 (l-ung et l-aultre)

deren a lec'h d'egile

1499
Référence : LVBCA p15, 48, 54, 67, 131 (amener d-ung lieu a l-aultre)

na'n eil na'n egile

1499
Référence : LVBCA p20, 67, 68, 149 (ne l-ung ne l-aultre)

nag an eil nag egile

1659
Référence : LDJM.1 pg neutre

an eil goude egile

1659
Référence : LDJM.1 pg (par) tour (tour a tour)

an eil e-lec'h egile

1659
Référence : LDJM.1 pg (l') vn (au lieu de l'autre)

an eil pe egile

1659
Référence : LDJM.1 pg (l')vn (ou l'autre)

nag an eil nag egile

1659
Référence : LDJM.1 pg (ny l')vn (ni l'autre)

a zeiz d'egile

1659
Référence : LDJM.1 pg a (deiz deguile)

an eil tu hag egile

1659
Référence : LDJM.1 pg ca et la, (de) costé (& d'autre), deça & dela

a zeiz d'egile

1659
Référence : LDJM.1 pg (a) deis (d'eguile)

adal an eil penn betek egile

1659
Référence : LDJM.1 pg bout

egile

1659
Référence : LDJM.1 pg vn autre

an eil hag egile

1659
Référence : LDJM.1 pg l'(vn & l'autre), (l') vn (& l'autre)

lakaat an eil gant egile

1732
Référence : GReg pg ajouter

lakaat an eil ouzh penn egile

1732
Référence : GReg pg ajouter

an eil goude egile

1732
Référence : GReg pg alternativement

Ar brezel a zo ur skiant evit en em lazhañ hag en em zistrujañ an eil stad egile.

1732
Référence : GReg pg guerre (La guerre est un art de s'égorger & de se détruire réciproquement.)

Fin omp holl, mes finoc'h eo an eil evit egile.

1732
Référence : GReg pg fin (Nous sommes tous fins, mais les uns plus, les autres moins.)

oajetoc'h eo eget egile

1732
Référence : GReg pg age

Priekoc'h eo an eil douar evit egile.

1732
Référence : GReg pg argileux

aet an eil war-lerc'h egile

1732
Référence : GReg pg file (Aller à la file, pp.)

an eil war-lerc'h egile

1732
Référence : GReg pg après

ar garantez a zougan eil da egile anezho

1732
Référence : GReg pg affection

karantez an eil evit egile

1732
Référence : GReg pg affection

an eil goude egile

1732
Référence : GReg pg après

an entof-se ned eo ket dereat, ne dere ket gant egile

1732
Référence : GReg pg avenant (cette étoffe n'est pas avenante, elle ne sied pas bien avec celle-là)

kement a goust evel egile

1732
Référence : GReg pg (il coûte) autant (que l'autre)

egile

1732
Référence : GReg pg (l') autre

egile

1732
Référence : GReg pg (l') autre

an eil hag egile

1732
Référence : GReg pg (l'un et l') autre

ken an eil, ken egile

1732
Référence : GReg pg autre (les uns et les autres)

an eil dre egile

1732
Référence : GReg pg (en) bloc (tout ensemble)

bizig-ha-bizig e c'hoari gant egile

1732
Référence : GReg pg (il joue contre un tel) but (à but)

adalek an eil penn bed egile

1732
Référence : GReg pg (depuis un) bout (jusqu'à l'autre)

en eil tu, hag en egile

1732
Référence : GReg pg cà (& là, de ce côté-là, & de cet autre), deça (& delà)

skournijal en eil tu, hag en egile

1732
Référence : GReg pg (voltiger) çà (& là)

skournijet en eil tu, hag en egile

1732
Référence : GReg pg (voltiger) çà (& là)

monet an eil war-lerc'h egile

1732
Référence : GReg pg file (Aller à la file)

stourmañ an eil oc'h egile

1732
Référence : GReg pg (se) chamailler

aet an eil goude egile

1732
Référence : GReg pg file (Aller à la file, pp.)

an eil pe egile

1732
Référence : GReg pg (l'un des) deux

en eil tu, hag en egile

1732
Référence : GReg pg (pour, &) contre

evit an eil, hag egile

1732
Référence : GReg pg (pour, &) contre

adalek an eil penn eus ar bed betek egile

1732
Référence : GReg pg (du levant jusqu'au) couchant

mont an eil goude egile

1732
Référence : GReg pg défiler (aller à la file, l'un après l'autre), file (Aller à la file)

em sikour an eil egile

1732
Référence : GReg pg aider

en em strikañ an eil da c'houzoug egile

1732
Référence : GReg pg (s')accoler

lakaat e penn egile

1732
Référence : GReg pg ajouter

an eil egile

1850
Référence : GON.II pg égilé

En em ziwall hon eus graet an eil egile.

1850
Référence : GON.II p.77

En em c'hlazañ a reot an eil egile.

1850
Référence : GON.II p.77

Ar gwin-mañ a zo mat a-walc'h, hogen egile a oa gwelloc'h.

1850
Référence : GON.II p.77

Kouezhañ a rejont an eil war egile.

1850
Référence : GON.II p.79

Elimelek a raed eus hemañ, ha Noemi eus e c’hwreg : e zaou vab a oa hanvet, unan anezho Mahalon, hag egile Chelion.

1850
Référence : GON.II p.98

n'int ket disheñvel an eil diouzh egile

1850
Référence : GON.II pg dishével, disheñvel

ar mezher-mañ na zisheñvelo ket kalz diouc'h egile

1850
Référence : GON.II pg dishévélout

egile

1850
Référence : GON.II pg ében, égilé

An eil hag egile a zo marv.

1850
Référence : GON.II p.77

an eil hag egile

1850
Référence : GON.II pg égilé

Falloc'h eo hemañ eget egile.

1850
Référence : GON.II pg fall (Celui-ci est plus mauvais que l'autre).

Koshoc'h eo eget egile.

1850
Référence : GON.II pg kôz (Il est plus vieux que l'autre).

Sevel a reas a-barzh ma helle an dud en em anaout an eil egile ; ha Booz a lavaras dezhi : Diwall na oufe den e ve deuet amañ.

1850
Référence : GON.II p.104-105, Buez Ruth.

Roit din an eil pe egile.

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, « Donnez-moi l’un ou l’autre ».

Hemañ a zo bras a-walc'h, egile avat n'eo ket.

1850
Référence : GON.II p.93, livre second, (Celui-ci est assez grand, mais l'autre ne l'est pas).

Ne garan nag an eil nag egile.

1850
Référence : GON.II p.93, livre second, « Je n'aime ni l'un ni l'autre ».

Kemerit hennezh evidoc’h, ha roit egile d’ho preur.

1850
Référence : GON.II p.70 (Prenez celui-là pour vous, et donnez l'autre à votre frère).

Hemañ a zo evit ho preur, hag egile evidoc'h.

1850
Référence : GON.II p.75 (Celui-ci est pour votre frère, et l'autre pour vous).

En em c'hourdrouz a reont an eil egile.

1850
Référence : GON.II p.75

an eil hag egile

1850
Référence : GON.II p.75, "L'un et l'autre" (pour le masculin).

An eil hag egile a lavar kement-se.

1850
Référence : GON.II p.75, (L'un et l'autre le disent).

Setu un den, ur bleiz lazhet o-daou amañ : / Unan, dre c'hoantaat kaout re, / Ha dre vezañ pizh, egile.

1867
Référence : MGK p99

Mignon, em' egile, un dra eo zo anat; bezañ en ur garg uhel e pep amzer n'eo mat.

1867
Référence : MGK p6

Hag ar re vihan d'heul o mamm / An eil war egile a lamm.

1867
Référence : MGK p54

Egile all avat / E pep bro, gant an dud, voe digemeret mat.

1867
Référence : MGK p124

Setu amañ danevelloù kozh hag o tont a-bell : pevar mil bloaz bennak zo e oant o redek, seizh mil lev eus a Vreizh-Izel ! Hon tadoù kentañ o doa joa outo en amzer ma'z aent gant o loened eus a ur menez d'egile e-kreizig-kreiz bro an Azia

1867
Référence : MGK Rakskrid V

Evelato strafuilhet-holl, hag aet er-maez anezho o-unan, e teujont a-benn-herr hag a-strob war ar soudarded ; lod a voe gwall-lakaet adarre, mes kalz a c’hellas tec’het, hemañ e dad gantañ ouc’h e gein, hennezh e c’hoar, egile un amezeg.

1877
Référence : EKG.I. p.167-168

Ha n'eo ket marzh kement-se, rak daou zen dall, pa rankont en em heñchañ an eil egile, ne zaleont ket da gouezhañ o-daou war o fenn e foz an hent.

1877
Référence : EKG.I. p.1-2

Egile 'oa Fañch Vihan, louzaouer brudet dre bevar c’horn ar Vro, eus a Gastell da Vrest, adalek Tour-ar-C’hernig, e-harz ar mor, bete Roc’h Trevezel, war gern Menez Are.

1877
Référence : EKG.I. p.180

Evel ne wele nemet levrioù, bern-war-vern, renket an eil e-kichen egile, e lavaras d’an Aotrou’n eskob e chomje d’her gedal.

1877
Référence : EKG.I. p.14

Petra ho pije-c’hwi graet evit kas ha digas ar veleien eus an eil parrez d’eben, eus an eil ti d’egile, hep reiñ da anaout d’ar sitoianed ar pezh ho poa c’hoant da ober ?

1877
Référence : EKG.I. p.88

Per ar Sant ha Mari Kreac’h a vevas er brasañ karantez an eil gant egile.

1878
Référence : EKG.II p.175

Er c’hiz-se, emezo, e vije aesoc’h o c’haout pa vije tud klañv da gofes, pe ur vadiziant da ober, rak an dud a ouie pell a yoa e vezent en tiez-se ; e-lec’h o chom ganeomp-ni, ne vije ket aes o c’haout pa vije ezhomm, rak eveldomp-ni, o divije ranket marteze redet eus an eil gwaremm en eben, eus an eil koad en egile, dioc’h ma vije kouezhet bec’h warnomp ; hag evel-se e vije diaes gouzout da belec’h mont d’o c’hlask.

1878
Référence : EKG.II p.12

Ar soudarded a gleven o vont d’ar red dre an hent bras war-zu Gwitevede, en ur grial, oc’h en em c’hervel an eil egile hag en ur leusker tennoù fuzuilh.

1878
Référence : EKG.II p.136

— Mat, neuze klaskomp hon tro pep hini eus e du : an hini a gavo un dro vat da gentañ a gemenno d’egile, ha bezomp sioul war gement-mañ.

1878
Référence : EKG.II p.129

Ar re fall ne soñjont nemet fall ; n’int ket evit kaout fiziañs an eil en egile.

1878
Référence : EKG.II p.151

— Ma vez lazhet hennezh, ne vezo staget netra ouc’h [ouzh] beg tour Berven, anat eo, rak ar republikaned a zalc’ho ganto va banniel du ; mes ma vez lazhet hennezh, egile a vije lazhet ivez ker buan, sklaer eo, rak bezañ e vezint an eil gant egile, hag, e-lec’h unan, daou zen paour eo a vezo marv.

1878
Référence : EKG.II p.110

« Asa ! emeve, dre amañ ez eus c’hwez ar rost ! Ar sitoianed pe an diaoul a zo tremenet dre amañ, rak int-i hepken a c’hell bezañ, er c’hiz-mañ, bruzunet kroaz hor Salver ! Na petra a lavaran, ar sitoianed pe an diaoul ?... An eil hag egile, me hen toufe, rak an diaoul a zo e kalon ar sitoianed, ha dre-se ez eont atav a-unan. »

1878
Référence : EKG.II p.37

Unan en doa c’hoant da werzhañ dre zroug ouc’h ar veleien, egile en doa c’hoant da brenañ dre zroug ouc’h Doue ivez, me 'gred, da vihanañ evit uhelaat e karg ; unan en doa c’hoant da gaout arc’hant, egile ne rae ket a forzh pegement paeañ, rak ar Republik eo a bae.

1878
Référence : EKG.II p.152-153

Egile all, an hini all, an hini yaouank, al lastez beleg, eo an Aotrou Go, ginidik ivez eus ar vro-mañ.

1878
Référence : EKG.II p.154

Chetu aze, Job, ma folitik ; na'm eus, ha na'm bo nemeti [sic]... Mes selaou, Job, ma mignon a bell zo, rak savet omp a-damdost an eil d'egile.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

Enaouiñ tan dre rimiañ daou brenn an eil ouzh egile

1923
Référence : SKET p.190, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Produire du feu par le frottement de deux morceaux de bois".

Seizh tour savet an eil war egile a weler eno, hag ar seizhvet, an uhelañ-holl, a zo anezhañ ur santual da vab skedus an Neñv.

1923
Référence : SKET p.16

Ha c’hwi a oar : al Leonard paotr rok ma'z eo, gwall goaper eo an Tregeriad, hag an eil atav en disfiz eus egile.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.809 (Miz Genver 1924)

Un troad skubellenn en un dorn, un dreujenn-gaol en egile, hag eñ d’ar baotred, d’al laeron.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.865 (Miz Meurzh 1924)

Ar gwellañ mignoned, o fenn trelatet, o daoulagad lizennet gant derzhienn ar vezventi, en em save an eil enep egile, skrignet gante o dent.

1925
Référence : BILZ2 p.123

En osteleri e kleved anezhe, hemañ o kaozeal, hemañ o krial, darn all o rezoniñ, o touiñ, o sulbediñ ; girioù lemm ha flemmus a nije eus an eil d’egile ha gwalennadoù skoet war hemañ ken a c’hwibane a-dreuz an ti.

1925
Référence : BILZ2 p.123

— « Tevel », paotr ! emezañ. — « Hag ober » ! a respontas Bilzig. Egile a lakaaz e viz war e c’hinou.

1925
Référence : BILZ2 p.128

War va gwele edon, hogen n'hellis ket distagañ zoken ur pennad kousk, rak war va spered enkrezet e teue, an eil goude egile, hengounioù va zud-kozh, a droen kein dezho, hag eñvoriou va bugaleaj.

1929
Référence : SVBV p.15

E kant doare disheñvel o gwelen-i, lod o lammat hag o c'hourlammat, darn all o c'hoari penn-tourtig, o c'hoari brañsigellig ispilhet a-zibouez o lost ouzh skoultroù ar gwez, darn all c'hoazh o korolliñ pe en o fuch, a-zevri o klask laou an eil d'egile, dre ma tispourbellent o daoulagad brizh ha ma krizent o gourrennoù damruz ha blevek.

1929
Référence : SVBV p.18

erezus an eil ouzh egile

1931
Référence : VALL pg antipathiques

an eil egile

1931
Référence : VALL autre

egile

1931
Référence : VALL autre

a jaoj an eil diouzh egile

1931
Référence : VALL pg assortis

linkañ egile

1931
Référence : VALL Rakskrid p XXIV

eus an eil penn d'egile

1931
Référence : VALL pg (d'un) bout (à l'autre)

E lec'hioù a zo n'eus ket ouzhpenn hanter-kant metr eus an eil ribl d'egile. E-tal Ploveilh, uheloc'h eget al lodenn skeudennet amañ.

1943
Référence : TNKN p15

An eil da heul egile, an danvezioù-soudarded a c’hortoz o zro bremañ dirak ur burev. Ur serjant-major a verk o anoioù, hag a lavar niverenn ur gompagnunezh.

1944
Référence : EURW.1 p.192

An daou di a oa savet an eil e-kichen egile, ar pezh a oa un dra fall ; an dorioù a zegouezhe eeun-hag-eeun an eil dirak eben, ar pezh a oa falloc’h c’hoazh.

1944
Référence : ATST p.26

Hag al lizheroù da vont ha da zont eus an eil tu d'egile d'ar mor...

1944
Référence : EURW.1 p61

« Selaouit hag e klevot gwell a se, nemet ha tud bouzar e ve, an eil a lavaro d'egile ».

1944
Référence : EURW.1 p26

Egile a skoe, skeiñ a oa dilasañ trumm an doupi da « lac'hañ » « buhe' » an doupi all.

1944
Référence : EURW.1 p22

Bep a damm leve o devoa, rak a-viskoazh o zud kozh, eus an eil tu hag egile, a oa bet perc'henned, da lavarout eo ne oant ket merourien.

1944
Référence : EURW.1 p7

Ober a reas egile un hej d'e skoaz. Ne gare ket nemeur e genvreur, abalamour d'e spered risigner.

1949
Référence : SIZH p.44

- Erru poent serriñ dor an iliz ! eme egile.

1949
Référence : SIZH p.37

Hejañ a rae unan e benn, a-zehou [sic, a zehou] da gleiz hep ehanañ, tra ma talche egile e zorn war e c'henou.

1949
Référence : SIZH p.60

He selloù a oa dalc'het egile dindan o beli-hud, e-giz ar golvanig dindan re ar sparfell.

1949
Référence : SIZH p.58

Un dra iskis eo e vez douget paotred ha maouezed an eil d'egile, ha, d'eben, pa zeu o oad.

1949
Référence : SIZH p.54

- Ha krediñ a ra dit, Abgrall, - « te » a lavarent an eil d'egile, hag en em envel a raent dre o anvioù tud, a-enep ar Reolenn, pa vezent o-daou ; - ha krediñ a ra dit eo ken fall-se ar merc'hed ?

1949
Référence : SIZH p.53

Kregiñ a reas egile en e vilgin, hag e sile dezhañ en e skouarn. - N'ho pefe morse soñjoù lous ?

1949
Référence : SIZH p.47

Kreñvoc'h eo c'hoazh an houl dre amañ ha brallañ a ra hol lestr eus un tu war egile, daoust da c'horre an dour bezañ sioul, ur marzh.

1985
Référence : DGBD p20

O vezañ ma ne oa ket anv da lazhañ ar c'hañfard-se, hon eus dibabet an eil diskoulm gwellañ. Lavaour a rejomp dezhañ e c'hallemp ober reuz, hag e rafemp, ken e ve divrudet eus ur penn da London d'egile.

2012
Référence : DJHMH p13

E c'hallfe bezañ zoken e vefe bet mañsonet tro-dro d'ar chantele kozh ha na vefe bet pilet nemet a-nebeudoù, bep ma kreske egile.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 23

Frammet heñvel eo al liveadur, mentet heñvel an nev nevez ouzh ar chantele koshoc'hik ken e c'hall sell an arvester redek distroñs eus an eil penn d'egile d'an iliz.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 16

Goude-se e klasker bezañ azezet an tostañ posupl an eil ouzh egile : divgroazell ouzh divgroazell, an divhar o stardañ an den a zo dirazoc'h hag o klask lakaat anezhe da dremen dre zindan e zivhar dezhañ.

2015
Référence : DISENT p96

An ti a zo daou enkerzh dezhañ, unan war an tal pennañ hag egile war an tal kostez, en tu kleiz.

2015
Référence : EHPEA p47

Diaes eo sammañ an traoù-se war tachenn ar politikerezh, rak broudañ a ra an dud d'en em vac'hañ e-barzh ur sistem e-lec'h ma ra fae an eil renkad sokial ouzh egile, ur sistem a ouennelouriezh a spered, ur mod boutin da gevredigezhioù direizh an hiniennoù d'en em lakaat da varnerien kalet [galet], strizh ouzh dislavaroù ar re all met morse ouzh o dislavaroù dezhe o[-]unan.

2015
Référence : DISENT p64

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux