Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
5
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. 1. Lidadeg, prantad a laouenidigezh, a ebatoù en ur gevredigezh, en enor pe e koun ub., udb.; deiz gouestlet d'al lidadeg-se. Deiz gouel. & Ent strizh Deiz gouel : deiz ma ne labourer ket. An deizioù gouel. & Gouel berz : gouel ma ne labourer ket. & Ober gouel : na vont da labourat da geñver ur gouel, un deiz gouel. 2. Trl. Labourat Sul-ouel-pemdez : na baouez a labourat morse. 3. Relij. (DEIZ) GOUEL UB. : deiz gouestlet d'ar sant-mañ-sant, d'an dud zo en e anv. Gouel sant Pêr, gouel santez Anna. & (hep ar ger sant dirak) Deiz gouel Mikael. Da ouel Paol. 4. Deiz a laouenidigezh relijiel a lider da vareoù zo eus ar bloaz. Gouelioù an Iliz. Gouel an Hollsent. Gouel an Anaon. Gouel ar Sakramant, gouel Doue. Gouel Nedeleg. Gouel ar Gouloù. Gouel ar Rouanez, gouel ar Sterenn. Gouel Pask. & (hep ar ger sant) Gouel Yann. & Gouel Maria-Meurzh : gouel e koun an arc'hael Gabriel o tont da gemenn d'ar Werc'hez e oa bet dibabet evit bezañ mamm ar C'hrist (d'ar 25 a viz Meurzh). & Gouel Maria-Hanter-Eost, gouel Maria-Kreiz-Eost : gouel e koun Gorroidigezh ar Werc'hez (d'ar 15 a viz Eost). & Ur gouel mont-dont : liammet an deiziad anezhi gant deiziad Pask. 5. Lidadeg foran ha mareadek a zalc'her e koun ub., pe en enor d'un darvoud dibar prl. & (en e furm lies) Lidadegoù a c'hoarvez war meur a zevezh diouzh renk. Ar gouelioù dibenn bloaz. & Diren. Distreiñ d'ar gêr evit tremen ar gouelioù. 6. Deiz lakaet evit enoriñ ur rummad tud. Gouel ar Mammoù. Gouel al Labourerien (d'ar c'hentañ a viz Mae). & Trl. [1732, 1927] Gouel bloaz : gouel deiz-ha-bloaz. II. 1. Lidadeg, laouenidigezh en enor d'un dra blijus, a zegas plijadur. Gouel ar Bier e München. 2. Prantad ebat, diduamant, aozet bep an amzer gant hiniennoù, kevredigezhioù. Mat e oa bet ar gouel en deiz all. Hiziv emañ ar gouel bras en e di. Ur gouel zo da vezañ. & (impl. hep gm.) Re alies e vez gouel gantañ. HS. fest.

Exemples historiques : 
105
Masquer la liste des exemples

gouel Aoust

1370
Référence : Diell niverelaet

gouel Aoust

1409
Référence : Diell niverelaet

gouel

1499
Référence : LVBCA p85 (feste)

gouel ar vadeziant

1499
Référence : LVBCA p21, 31, 85 (la tiphaine [épiphanie])

M. Livirit gourc'hemennoù Doue. D. 1. En un Doue parfet ez kredi, / Hag a veuli hepmuiken. 2. Dre'n hanv anezhañ ne doui ket, / Didan boan pep lec'h a bec'hed. 3. An Suliaoù hag an goueliaoù din / A observi ker anterin.

1622
Référence : Do. p26

M. Livirit Gourc'hemennoù an Iliz. / D. 1. Klevet d'an Sulioù ha'n Gouelioù din / Oferenn sklaer hag anterin. / An gouelioù dit gourc'hemennet, / Sell n'o zerri ha mir-i naet. 3. Un wezh an bloaz, ma na rez ken, / Kofes da faotoù en laouen. / 4. Da Bask, kemer Salver an bed hep remors a vec'h na pec'hed. 5. An daouzek dizioù, vijiloù an sent, sell n'o zerri ha mir-i kent, / Ha'n C'horaiz, ma n'en gwrez kent, / Pan vizi un bloaz warn-ugent. 6. Da Wener gant si ne zibri / Kig, na da Sadorn ne ri mui.

1622
Référence : Do. p28 & 30

Deus da enoriñ un Doue, / Na doue ket an hanv anezhañ en ven. / Deus da viret an Suliaoù hag an goueliaoù. / Deus da enoriñ da dad ha da vamm. / Na vez ket muntrer. / Na vez ket pailhard, na vez ket laezr. / Na vez ket falstest. / Na dezir ket da hentez mui evidit da-hunan

1622
Référence : Do. p4

Gouel an Anaon

1659
Référence : LDJM.1 pg (le jour des) Trespassez

gouel statudet

1659
Référence : LDJM.1 pg feste (gardee)

gouel

1659
Référence : LDJM.1 pg feste

gouel ar Sant

1659
Référence : LDJM.1 pg feste (de la paroisse)

gouelioù

1659
Référence : LDJM.1 pg feste

miret, berzañ ur gouel

1659
Référence : LDJM.1 pg fester

berzañ ur gouel

1659
Référence : LDJM.1 pg chommer vne feste

gouel ar vadiziant

1659
Référence : LDJM.1 pg feste (des Roys)

gouel berz

1659
Référence : LDJM.1 pg feste (gardee)

gouel mirapl

1659
Référence : LDJM.1 pg feste (gardee)

miret ur gouel

1659
Référence : LDJM.1 pg chommer vne feste

Ar gouelioù a santifii, / Pere zo dit gourc'hemennet ; / Pep Sul oferenn a glevi / Ha pep gouel dr' an Iliz berzet.

1677
Référence : Do. p29 & 31

Mir ar gouelioù, / Ha ro da'z kerent enorioù.

1677
Référence : Do. p5

Gouel-Maria-Meurzh

1732
Référence : GReg pg annonciation

solenniñ ar gouelioù

1732
Référence : GReg pg celebrer (solaniser les Fêtes)

solennet ar gouelioù

1732
Référence : GReg pg celebrer (solaniser les Fêtes)

miret ar gouelioù ez solenn

1732
Référence : GReg pg celebrer (solaniser les Fêtes)

miret ar gouelioù gant solenniezh

1732
Référence : GReg pg celebrer (solaniser les Fêtes)

gouel ar chandelour

1732
Référence : GReg pg (la purification, ou la) chandeleur (fête)

gouel Maria ar Chandelour

1732
Référence : GReg pg (la purification, ou la) chandeleur (fête)

ober gouel

1732
Référence : GReg pg chommer (ne pas travailler à de certains jours)

graet gouel

1732
Référence : GReg pg chommer (ne pas travailler à de certains jours)

miret ar gouelioù

1732
Référence : GReg pg chommer (ne pas travailler à de certains jours)

berzañ an deizioù gouel

1732
Référence : GReg pg chommer (ne pas travailler à de certains jours)

berzet deizioù gouel

1732
Référence : GReg pg chommer (ne pas travailler à de certains jours)

terriñ ar gouel

1732
Référence : GReg pg (violer la) fête

gouel sant Yann dibenn-eost

1732
Référence : GReg pg decollation (de Saint Jean-Baptiste)

gouel sant Yann dibennet

1732
Référence : GReg pg decollation (de Saint Jean-Baptiste)

gouel al lid Iliz

1732
Référence : GReg pg (fête de la) dédicace (qui se celebre tous les ans)

gouel an Iliz

1732
Référence : GReg pg (fête de la) dédicace (qui se celebre tous les ans)

gouel an dedi

1732
Référence : GReg pg (fête de la) dédicace (qui se celebre tous les ans)

gouel an dediant

1732
Référence : GReg pg (fête de la) dédicace (qui se celebre tous les ans)

gouel Maria Kerzu

1732
Référence : GReg pg (la) fête (de l'Immaculée Conception de la Sainte Vierge)

e-tro gouel an Hollsent diwezhañ

1732
Référence : GReg pg (depuis la Toussaint) passée

gouel ar groaz en Gwengolo, meulidigezh ar groaz en Gwengolo, gouel Krist

1732
Référence : GReg pg (la) fête (de l'exaltation de la Sainte Croix)

gouël ar Rouanez

1732
Référence : GReg pg epiphanie (la fête des Rois)

gouel ar sterenn

1732
Référence : GReg pg epiphanie (la fête des Rois)

gouel an tri Roue

1732
Référence : GReg pg epiphanie (la fête des Rois)

gouel ar vadiziant

1732
Référence : GReg pg epiphanie (la fête des Rois)

gouel ar vadiziant

1732
Référence : GReg pg epiphanie (la fête des Rois)

gouel ar Sterenn

1732
Référence : GReg pg epiphanie (la fête des Rois)

gouel Krist

1732
Référence : GReg pg (l') exaltation (de la Sainte Croix, fête au 14. Septembre)

gouel, gouelioù

1732
Référence : GReg pg ferié, (fête)

gouel; gouelioù

1732
Référence : GReg pg feste (solennité en l'honneur de Dieu & de quelque Saint)

deiz gouël

1732
Référence : GReg pg (jour de) fête

gouel mirapl, gouel berz, gouel statudet, gouel test

1732
Référence : GReg pg fête (fêtée, fête gardée)

gouel bede kreisteiz

1732
Référence : GReg pg fête (fêtée jusqu'à midy)

miret, berzañ, difenn, ur gouel, testiñ ur gouel

1732
Référence : GReg pg (celebrer une) fête

gouel a ya hag a zeu, gouelioù mont-dont, gouelioù diared

1732
Référence : GReg pg fête (mobile, qui n'a pas de jour fixe)

gouel, fest ar barrez, gouel ar sant

1732
Référence : GReg pg fête (de paroisse, fête du patron)

gouel solenn, gouel bras

1732
Référence : GReg pg fête (solennelle)

gouel an anv a Jezuz

1732
Référence : GReg pg (la) fête (de la circoncision)

gouel ar groaz e Mae, gouel Krist

1732
Référence : GReg pg (la) fête (de l'invention de la sainte croix)

gouel ar spered santel

1732
Référence : GReg pg [fête] (le dimanche de la Pentecôte)

ar gouel eus a donedigezh ar Spered-Glan

1732
Référence : GReg pg [fête] (le dimanche de la Pentecôte)

gouel an Tabor, gouel ar c'hloar

1732
Référence : GReg pg (la) fête (de la transfiguration de N.S.)

da ouel sant Vark e reer vijel

1732
Référence : GReg pg abstinence

ar gouel solenn ma pignas hon Salver en neñv

1732
Référence : GReg pg ascension

Antronoz ar gouelioù e vez c'hoazh mezv.

1850
Référence : GON.II pg trônôz (Le lendemain des fêtes, il est encore ivre.)

gouel berz

1850
Référence : GON.II pg berz

Gouel ganedigezh ar Werc'hez

1850
Référence : GON.II pg ganédigéz

gouel

1850
Référence : GON.II pg goél (Fête, jour consacré particulièrement au culte), gouél, gwél, gouîl, lîd, lît

gouel

1850
Référence : GON.II pg goél, gouél (Fête, jour consacré particulièrement au culte), gwél

gouel

1850
Référence : GON.II pg goél, gouél, gwél (Fête, jour consacré particulièrement au culte).

gouelioù

1850
Référence : GON.II pg goél (Fête, jour consacré particulièrement au culte. Pl.), gouél, gwél

gouelioù

1850
Référence : GON.II pg goél, gouél (Fête, jour consacré particulièrement au culte. Pl.), gwél

gouelioù

1850
Référence : GON.II pg goél, gouél, gwél (Fête, jour consacré particulièrement au culte. Pl.)

Gouel eo hiriô.

1850
Référence : GON.II pg goél, gouél, gwél (C'est fête aujourd'hui).

Ne laka ar sae-se nemet d'ar gouelioù bras.

1850
Référence : GON.II pg goél, gouél, gwél (Il ne met cet habit que les jours de grande fête).

gouel

1850
Référence : GON.II pg goél, gouél, gwél (Fête, jour consacré particulièrement au culte. En Vannes "gouîl").

Gouel-Maria-C'houere

1850
Référence : GON.II.HV pg Goél-Maria-C'houere, Goél-Maria-Lîd

Gouel-Maria-an-eost

1850
Référence : GON.II.HV pg Goél-Maria-an-Eost

Gouel-Maria C'hwevrer

1850
Référence : GON.II.HV pg Goél-Maria-C'houévrer

gouelioù

1850
Référence : GON.II.HV pg Goél-Sañt-Iann-Dibenn-Eost

Gouel-Mari-Dinamm-Krouet

1850
Référence : GON.II.HV pg Goél-Maria-Veûrz

Gouel-Maria-an-Eost

1850
Référence : GON.II.HV pg gorroidigez

gouel

1850
Référence : GON.II p.17, livre premier, "fête".

gouelioù

1850
Référence : GON.II p.17, livre premier, "des fêtes".

An divroidi milliget, o tigouezhout e Breizh, a sachas e berr amzer kalz a dud war o lerc’h, dre ma ouient pegement e kare ar Vretoned ar pardonioù hag ar gouelioù.

1877
Référence : EKG.I. p.174

Kemenn d’ar C’higer ez eus e Kermabrouz, e parrez Koadout, loened lart da ziskar a-benn ma teuy gouelioù Pask.

1877
Référence : EKG.I. p.90

Ur gouel skedus-meurbet a voe en dervezh-se e Landreger. An Aotrou David, eskob Sant-Brieg, en doa pedet da zont d’ar gouel tri eskob all hag arc’heskob Roazhon, "tad kozh ar Vretoned".

1877
Référence : EKG.I. p.29

— Herve Soutre ! Herve Soutre ! Kaer am boa krial, netra ne responte ac’hanon, nemet atav dre an avel, hag evel pa vije e-touez ar gwez, un tammig klemm bihan hag ankenius, evel, ma kav din, e klever klemmoù an Anaon, da ouel an Hollsent, dioc’h an noz, pa vez ar c’hleier o seniñ glaz.

1878
Référence : EKG.II p.44

gouel berz

1909
Référence : BROU p. 400 (chomable)

Goude gouel Mikael ec’h a merenn er bern plouz hag e teu an nezañ noz d’ar gêr.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 41, p.943 (Mae 1924)

Da ouel ar Chandelour, / Ar gegel en dour, / Ar c’hant[o]leur en tan, / Hag ar merc’hed d’o gwele goude koan.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 41, p.943(Mae 1924)

— Alo ! paotred, soukomp ur pennadig, hag ec’h errufomp er gêr evit Nedeleg hag an deiz kentañ ar bloaz. P’hon devo diskarget hon gwinizh en Montroulez, e teufomp d’ar gêr, evit tremen ar gouelioù. Alo ! paotred, un tammig soukadenn !…

1925
Référence : BILZ2 p.170

gouel bloaz

1927
Référence : GERI.Ern pg bloavez

gouel bloaz

1931
Référence : VALL pg (fête) anniversaire

ur gouel a zo da vezañ

1931
Référence : VALL pg avoir

gouel beleg

1931
Référence : VALL pg amict

gouelioù-bloaz

1931
Référence : VALL pg (fête) anniversaire

Hor mignoned Ar Gagien, marc'hadourien ed, o doa pedet ac'hanomp da zont da chom d'o zi e-pad ar gouelioù.

1944
Référence : EURW.1 p66

Ma mamm, hag a oa deut, da heul he mab, da vezañ troet gant ar vroadelezh vreizhek, a fellas dezhi kemerout perzh ivez er gouel bras e oad o tanzen ; laouen e oa dreist-holl gant ar c'heloù e vije adsavet an teatr brezhonek, rak ez yaouank, he doa bet plijadur o vont da Werliskin da arvestiñ ouzh ar « Misterioù » a veze c'hoariet eno en ul lab bennak, gant kenseurted Prosper Proux.

1944
Référence : EURW.1 p66

Pardon ar bourk a veze lidet da ouel sant Pêr.

1944
Référence : EURW.1 p26

Gouel a lide Kastilha Gozh, er-maez, da vokediñ, a-raok sec'hor gell ar mizioù hañv, beli berrbad an Nevez-Amzer.

1949
Référence : SIZH p.39

Da sul koulz ha da c'houel, en iliz morse gour.

1960
Référence : PETO p32

A-raok an degouezh e Dakar eo ivez emañ "gouel ar bourzh"; rak ne vez ket a dreizhadenn hep un tammig gouel ha didu.

1985
Référence : DGBD p16

Emaomp en ur saloñs divent a denn kentoc'h d'ur sal evit ar gouelioù.

2015
Référence : EHPEA p50

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux