Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
5
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. A. 1. [1732] Pezh gwiad bras pe brasoc'h a reer gantañ evit goleiñ pe kuzhat udb. Goleiñ un delwenn gant ur ouel. 2. Ent strizh, RELIJ. Pennwisk al leanezed. Gouel ul leanez. Eno e oa bet troc'het dezhi he blev ha roet dezhi ar ouel. & Trl. Gwiskañ ar ouel : mont da leanez. [1732] Gouel-beleg, gouel ar beleg : pezh dilhad hirgarrezek a laka ar veleien war o divskoaz a-raok gwiskañ o c'hamz. Gouelioù-beleg. B. 1. Pezh gwiad bras heloc'h a vez lakaet da zispartiañ al leurenn diouzh an arvesterien. Ar ouel a sav hag e weler ar pezh o teraouiñ. 2. Stign. Gouel prenestr. II. MERDEAD. 1. [1499, 1732, 1877] Pezh gwiad bras pe vrasoc'h, kreñv an danvez anezhi, a lakaer da zegemer c'hwezh an avel enni a-benn lakaat ur vag da vont war-raok. Gouelioù ul lestr. Astenn ar ouel. Gouel vras, gouel gornek, gouel garrez. & Lakaat da ouel, [1909] mont da (c'h)ouel : dispakañ, displegañ lien al lestr evit ober gant nerzh an avel. & (impl. da spizer) [1909] Neud gouel : neud tev a dalvez da wriat ar gouelioù. [1924] Bilzig a stagas, ha start, m’hen asur deoc’h, gant un tamm neud gouel, ar gastolorenn ouzh lost Pipi… & [1909] Nadoz c'houel : nadoz vras tric'hornek a reer ganti evit gwriat gouelioù. & [1909] Lien-gouel, [1909] Lien-c'houel : lien a dalvez da sevel gouelioù. & Dre ast. Gouel. Savomp diouzhtu al lien-gouel ma tec'himp buanoc'h. 2. Trl. skeud. Lakaat e ouel diouzh e avel : en em ober diouzh an degouezhioù. Me, pa ne va nemedon, a lakay ma gouel diouzh an avel, hag a ray ma samm diouzh ma zorchenn. III. KORF. Gouel ar staon : lodenn a-dreñv ar staon, zo kigennoù ouzh e ober.

Exemples historiques : 
54
Masquer la liste des exemples

gouel Aoust

1436
Référence : Diell niverelaet

gouel lestr

1499
Référence : LVBCA p85, 132 (voille de neff)

gouel lestr

1499
Référence : LVBCA p85, 132 (voile de nef)

gouel

1659
Référence : LDJM.1 pg rideau, voile (de nauire), voile (de Religieuses)

gouelioù

1659
Référence : LDJM.1 pg rideau, voile (de nauire), voile (de Religieuses)

gouel ar beleg

1732
Référence : GReg pg amict

gouelioù-beleg

1732
Référence : GReg pg amict

gouel kornek

1732
Référence : GReg pg antenne

gouel

1732
Référence : GReg pg bandeau (qu'on met sur les yeux, ou sur le visage)

gouelioù

1732
Référence : GReg pg bandeau (qu'on met sur les yeux, ou sur le visage)

stegnet eo gant an avel, evel gouel ul lestr

1732
Référence : GReg pg bouffer (il bouffe d'orgüeil)

gouel boulin

1732
Référence : GReg pg bouline (voile de biais pour recevoir le vent de côté)

gouel kostezet

1732
Référence : GReg pg bouline (voile de biais pour recevoir le vent de côté)

kostezañ ar gouelioù

1732
Référence : GReg pg bouliner (aller à la bouline)

ober kostez a-dreuz gant ar gouelioù

1732
Référence : GReg pg bouliner (aller à la bouline), capeer (ou, capeyer, mettre le vaisseau à la cape)

kargañ ar gouelioù

1732
Référence : GReg pg carguer (les voiles d'un vaisseau, raccourcir les voiles à moitié avec des cordes appellées cargues)

Limaj Apollon a ioa e Rhodes gwechall, ker bras, ha ken uhel ma tremene al listri dindan o gouelioù, dre zindanañ.

1732
Référence : GReg pg colosse (de Rhodes)

goleiñ gant ur ouel

1732
Référence : GReg pg couvrir (d'un voile)

tennañ ar gouel

1732
Référence : GReg pg devoiler

o toublañ ar gouelioù

1732
Référence : GReg pg force (A force de voiles.)

o stegnañ ar gouelioù

1732
Référence : GReg pg force (A force de voiles.)

doublañ ar gouelioù

1732
Référence : GReg pg forcer (Forcer de voiles.)

doublet ar gouelioù

1732
Référence : GReg pg forcer (Forcer de voiles, pp.)

stegnañ an holl gouelioù

1732
Référence : GReg pg forcer (Forcer de voiles.)

stegnet an holl gouelioù

1732
Référence : GReg pg forcer (Forcer de voiles, pp.)

Brav ez a dindan gouelioù.

1850
Référence : GON.II pg gwél (Il va bien à la voile).

gouel

1850
Référence : GON.II pg gwél, gwîl (Voile, pièce de toile ou d'étoffe destinée à cacher quelque chose. Toile, dans les navires, pour prendre, pour recevoir le vent. en Vannes "gwîl").

gouelioù

1850
Référence : GON.II pg gwél (Voile, pièce de toile ou d'étoffe destinée à cacher quelque chose. Toile, dans les navires, pour prendre, pour recevoir le vent. en Vannes "gwîl", Pl. ieu).

diskarañ ar gouelioù

1850
Référence : GON.II.HV pg diskara

gouel

1850
Référence : GON.II pg gwél (Voile, pièce de toile ou d'étoffe destinée à cacher quelque chose. Toile, dans les navires, pour prendre, pour recevoir le vent), gwélia, gwélier, gwîl

gouelioù

1850
Référence : GON.II pg gwél

Ur ouel vras a zoug atav.

1850
Référence : GON.II pg gwél (Elle porte toujours un grand voile).

Lestrig, digor prim da ouelioù, / Dinec’h, nij skañv dreist ar c’hoummoù : / Mestr bras ar mor da ziwallo / Kreiz ar gerrek, an arnev.

1877
Référence : EKG.I. p.28

War "bont" ar vag vras ez euz savet, gant lian-gouel, evel pa lavarfen deoc’h, un tiig bihan.

1877
Référence : EKG.I. p.98

neud gouel

1909
Référence : BROU p. 248 (gros fil pour coudre les voiles)

mont da c'houel

1909
Référence : BROU p. 248 (naviguer sous voiles)

nadozioù

1909
Référence : BROU p. 248 (grosse aiguille triangulaire pour coudre les voiles)

lien gouel, lien c'houel

1909
Référence : BROU p. 248 (toile à voile)

Hir ha moan, n’o devez ar bagoù-se na gwernioù na gouelioù ; mont diwar roeñv hepken eo a reont, hag int buan-tre.

1923
Référence : SKET p.123

Bilzig a stagas, ha start, m’en asur deoc’h, gant un tamm neud gouel, ar gastolorenn ouzh lost Pipi…

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1030 (Gouere-Eost 1924)

En ul lestr aour e puñse anezhañ ; her silañ a rae dre he lien-gouel hag her reiñ dezhañ da evañ.

1924
Référence : SKET.II p.17

Tra pe dra en dije atav da ober er bagoù : teuler dour eus luseo ar vag vras gant ar skop ; lakaat ar gouelioù, ar skoudoù, an drisoù da sec’hañ ; lardañ ar wern, ar stae, ar poleoù, astenn ar fard war ar bili evit o disgweañ ; divailhañ an drag pe ar sein evit o dresañ ; koltari, livañ ar vag vihan pe an hini vras.

1925
Référence : BILZ2 p.106

Saig, ur briz reut a avel anezhi, ar varrenn stur en e zorn dehou, en e zorn kleiz ar skoud vras troet war an taked, a ziskoueze d’ar paotr penaos dizaveliñ ar [ouel vras], lofiñ dindan ar rizennadoù.

1925
Référence : BILZ2 p.107

— Pounner an diaoul eo !… Ec’h eomp da goll hon nozvezh… Amin ar ouel-stae… Dihun ar re all… Savit, paotred !

1925
Référence : BILZ2 p.110

Ha Bilzig ha d’ar red d’ar porzh. War flot e oa c’hoazh ar vag vihan, hag eñ en bourzh ar Gwennili, ha da zisplegañ ar gouel bras, ar gouel stae, da lakaat ar fok war ar bopre.

1925
Référence : BILZ2 p.121

[Ur] riz er gouel bras, gant he gouel stae hag he fok bihan, ar Vran a sik he diaraog el lamm. An taolioù-mor a freg war ar pont.

1925
Référence : BILZ2 p.171

Kounañ a ran, na pegen dudius d'ar galon, ha na pegen kaer d'ar spered ha d'an daoulagad, da zaoulagad un arvester pignet war uhelenn Kerargov, gwelout, un hanterkantved a zo, ur skouadrenn meurlistri livet e du ha bevennet gant daou pe dri gelc'h gwenn an tuioù diavaez anezho ; koeñvet o gouelioù damwenn dezho gant an avel-reizh pe rodellet dindan ar fourradoù avel-dro, hag o stekiñ ouzh ar c'herdin hag ouzh ar gwerniou en ur stlakañ gant stroñs ha gant tregern.

1929
Référence : SVBV p.15

kostezañ (gouel)

1931
Référence : VALL pg bouliner

An holl arvestoù, da c'houde, a deuzas 'drek ar ouel a stignas Kupidon dirak ma daoulagad. N'em boa ken a evezh nemet ouzh Ella.

1944
Référence : EURW.1 p.183

Ne weler a bep tu nemet forestoù gwernioù, gouelioù digor pe garget, siminalioù o tovogediñ, […].

1944
Référence : EURW.1 p.111

E-pad dalc'h diwezhañ Kendalc'h Gwengamp, e voe gwelet er sal ur wreg kozh blev gwenn, ar ouel intañvez war he fenn, ur c'holier dantelez gwenn en-dro d'he gouzoug, ma c'houlenne an holl : "Piv eo hounnezh ? "

1944
Référence : EURW.1 p.159

O c’holeiñ he diskoaz n’he deus mui nemet gouel hir he fennad blev du.

1949
Référence : SIZH p.38

Ha setu ma ne welis e-pad ar pevar devezh-se nemet div vag war hon hent, div vag-pesketa oc'h ober gouel war-zu an Norzh, bagoù eus hor bro marteze a-walc'h, war hent an distro da Gameled pe da Zouarnenez, graet ganto o zroiad e Maoretania...

1985
Référence : DGBD p15

Peuzsklaset e oa c'hoazh e gof-bihan pan savas ar ouel - rak goloet e oa e benn - ha pan lavaras - e gomzoù diwezhañ e voent - Kriton, ur c'hilhog a zleomp da Asklepios; paeit-eñ, na ankouait ket.

2015
Référence : EHPEA p156

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux