Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
5
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. A. 1. Pezh a rank ur skoliad deskiñ. Deskiñ, gouzout, dibunañ e gentel. & Trl. Gouzout e gentel dreist-penn*-biz. 2. Kelennadurezh roet gant ur c'helenner dirak ur c'hlasad bugale, studierien, ur strollad selaouerien. Prientiñ kentelioù. Pleustriñ kentelioù. Ne daole ket evezh ouzh kentelioù ar mestr. Ur gentel vrezhoneg. 3. Pep hini eus rannoù ur gelennadurezh bnk. Un hentenn deskiñ yezhoù en ugent kentel. Prientiñ rummadoù kentelioù. 4. Kuzul, reolenn emzalc'h a roer da ub. Mar heuilhfen ho kentelioù e vefen diskiant. 5. Kastiz, rebech pe dres a roer d'ub. N'ankounac'hay ket ar gentel en deus bet. Ret eo reiñ dezho ur gentel a zoare. 6. Skiant a c'haller dastum diwar ur fed, un darvoud bnk. Eus an dra-se en doa tennet ur gentel evitañ e-unan. B. (impl. hep gm.) 1. REIÑ KENTEL DA UB. : kelenn udb. dezhañ, e genteliañ Roit kentel d'unan fur hag e tapo skiant. Kaer zo reiñ kentel dezho e talc'hont d'ober o fenn fall. 2. Kaout kentel gant ub. : bezañ kenteliet gantañ. II. Tr. adv. E KENTEL, E KOULZ HAG E KENTEL : er pennad amzer bet lakaet (evit ober udb.), hep tamm dale ebet. Deuet eo e kentel. E koulz hag e kentel e oa bet graet al labour.

Exemples historiques : 
70
Masquer la liste des exemples

quetell [lenn quentell]

1499
Référence : LVBCA p113 (leczon)

kentañ kentel

1622
Référence : Do. p4

an eil kentel

1622
Référence : Do. p4

kentelioù

1659
Référence : LDJM.1 pg leçon

ar gentel

1659
Référence : LDJM.1 pg leçon

deskadurezh kentel

1659
Référence : LDJM.1 pg instruction

deut eo e kentel

1659
Référence : LDJM.1 pg (deud e e) quentel

kentel

1659
Référence : LDJM.1 pg leçon

ar gentel gentañ

1677
Référence : Do. p5

e kentel

1732
Référence : GReg pg a propos, heure (A la bonne heure, tout à propos.)

kentelioù mat

1732
Référence : GReg pg édification (bon exemple)

kentel vat

1732
Référence : GReg pg édification (bon exemple)

ober kentel

1732
Référence : GReg pg (tenir) école (enseigner dans une école), enseigner (instruire de quelque science)

kemeret patrom, egzampl, skuezr, kentel, skol, diouzh ur re

1732
Référence : GReg pg (prendre) exemple (de, regler sa conduite sur celle de quelqu'un)

ober e gentel da ur re

1732
Référence : GReg pg emboucher (quelqu'un)

kemeret kentel

1732
Référence : GReg pg apprendre

reiñ kentel, reiñ egzampl, reiñ skol, d'ar re all

1732
Référence : GReg pg (donner) exemple (aux autres)

reiñ kentel da

1732
Référence : GReg pg avertir

kentelioù

1732
Référence : GReg pg avertissement, exemple (action vertueuse, ou vicieuse, qui est proposée à imiter, ou à éviter)

kentel

1732
Référence : GReg avis (avis, conseil, avertissement), exemple (action vertueuse, ou vicieuse, qui est proposée à imiter, ou à éviter)

reiñ kentel

1732
Référence : GReg pg (tenir) école (enseigner dans une école), enseigner (instruire de quelque science)

kemer kentel

1732
Référence : GReg pg (s') éclaircir (s'instruire)

kentel karantezus

1732
Référence : GReg pg correction (fraternelle)

qentel gristen

1732
Référence : GReg pg correction (fraternelle)

distro graet e poent, e kentel, a-dailh, a-feson

1732
Référence : GReg pg digression (écart de son sujet fait propos, & en peu de paroles)

glav, pe diveradur e kentel

1732
Référence : GReg pg (s'il n'y pleut, il) degoute (phrase proverbiale)

kentel

1732
Référence : GReg pg avertissement

Den all ebet ne anaveze gwelloc'h egeti ar priz eus e gentelioù divin, na ne dañvae gant mui a c'hout ar chalmoù eus e gonversation.

1833
Référence : IVV p224-225

Na ankounac'hait ket ar gentel.

1850
Référence : GON.II pg keñtel (N'oubliez pas la correction).

Deuet eo e kentel.

1850
Référence : GON.II pg keñtel (Il est arrivé à temps, à point nommé).

Kentelioù mat en deus heuliet a beb amzer.

1850
Référence : GON.II pg keñtel (Il a suivi de bons préceptes de tout temps).

kentel

1850
Référence : GON.II pg keñtel (Leçon. Instruction. Enseignement. Précepte. Correction), deskadurez, kélen

kentel vat

1850
Référence : GON.II pg keñtel (Bon exemple, édification).

kentelioù

1850
Référence : GON.II pg keñtel (Leçon. Instruction. Enseignement. Précepte. Correction. Pl.)

Livirit ho kentel.

1850
Référence : GON.II pg keñtel (Dites votre leçon).

e kentel

1850
Référence : GON.II pg keñtel (à temps, à point, à propos, à l'heure).

Pep tra en deus e gentel.

1850
Référence : GON.II pg keñtel (Chaque chose en son temps).

« Ha ne oa ur gelenn, pa'z ae e-biou deoc'h / Ar skiant hag ar spered, pa ne oac'h evit loc'h, / Pa n'ho poa mui a vlaz, pa ne glevac'h berad, / Oc'h sklêrijenn an deiz p'oa dall ho taoulagad, / Pa voa pep tra 'vidoc'h evel na vijent ket, / Pa oa ho karr, ho jev dre ar rollec'h chalet, / Pa oa an heol laouen aet diwar ho treuzoù, / Pa n'ho poa perzh er bed, na perzh en ho madoù, / Ha ne oa, lavarit, ha ne oa ur gentel / E tostae ar mare, an amzer da vervel ? »

1867
Référence : MGK p102

En o zouez, da gentel, ez an da gemeret / Ur gwaz glac'haret-holl da vezañ dimezet.

1867
Référence : MGK p74

« N'eus forzh eus a belec'h, a Leon pe a Gerne [e ve], / Hep gouzout tiekaat[,] kemeret koumanant, / Goulenn kas an amzer, hep kaout ur begad skiant, / A oa daou berzh ker fall, ma kavas din oa ret / Reiñ dezhañ e c'houlenn da gentel d'e spered ; / Ha da ziskouez ouzhpenn ned eo ket ar madoù, / Deskadurezh trefoet, nag ivez kozh hunvreoù / Evit deskiñ aotrou, e daou na tri bloavezh, / Kerkoulz ha tieien zo ganet war ar maez. »

1867
Référence : MGK p91-92

Kant tra all a dleer da ober : kemeret kentel a-wechoù digant an anevaled a bevar droad, digant al laboused hag al loenedigoù eus ar re vunutañ zoken, digant ar wenanenn; - digant ar gelienenn ne lavaran ket, o vezañ ma labour eviti he-unan.

1867
Référence : MGK Rakskrid XII

Hogen, o wikañ er c'hiz breizh-Izel mojennoù ar broioù all, n'eo ket hepken lakaat an dud da c'hoarzhin a fell d'an aotrou Milin, war zigarez farsal ha marvailhat, e tistag kentelioù eus ar re wellañ.

1867
Référence : MGK Rakskrid XI

Evidon-me a zo fouge ennon, rak me gred emaint o vont da reiñ ur gentel nevez d’an dud diot-se n’int mat nemet da gaout abeg ennomp-ni, abalamour m’hon eus dilezet o c’hredennoù e oamp skuizh ganto.

1877
Référence : EKG.I. p.161

Mes Maner al Liorzhoù n’emañ e-kichen hent-bras ebet, ha soudarded Canclaux a dle gouzout dija pegement a goust dezho dont en hentoù bihan diwar an hentoù-bras. Paotred Landeboc’her o doa roet dezho ur gentel vat en derc’hent.

1878
Référence : EKG.II p.36

— Daoust hag ober ur gentel din-me hoc’h eus c’hoant ? — Nann, rak ne gav ket din e talvezfe ar boan.

1878
Référence : EKG.II p.63

Yannig, nemedec’h na glemmet / Mar oc’h er giz-se gwall c’hraet : / Brasañ torfed, ‘me hon zado[ù], / Laerezh arc’hant en ilizo[ù] ; / D’ar Sent, koulz ha dimp, na dere / E vo graet foar gant o danve[z]. / ‘N [a]otro[u] sant Pêr, ‘vit an dro-mañ, / Na vo ket re rust, a gredan, / Nemet miret don ‘n ho spered / Ar gentel ‘zo bet de[o]c’h roet. /

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

Tennet e vez karantez an doueed dalc’hmat dre ur vuhez leun a c’hlanded, a eeunded, a gadarnded, hag an neb a vez karet gand an doueed, an neb a vez gwarezet ha skoazellet ganto, a betra en defe dienez ? N’eus dienez ebet evitañ, pa c’hoarvez dezhañ pep tra e kentel !

1923
Référence : SKET p.75

Buan, it da gerc’hat barner Tremedern. Arabat eo leuskel ar ganfarded da ober o fennoù skañv, ret eo reiñ dezho ur gentel hag a bego [oute].

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.868 (Miz Meurzh 1924)

Ur vad dreist a zeuas d’ar paotr yaouank eus ar c’hentelioù-se.

1924
Référence : SKET.II p.29

Ur gentel vat ha talvoudek da Bipi rak n’eus diskamant gwelloc’h eget an hini a vez roet deomp hag a zigemeromp, met, klevit ’ta, diwar hon c’houst hon-unan.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1030 (Gouere-Eost 1924)

e kentel

1931
Référence : VALL pg à propos

kentel

1931
Référence : VALL pg admonition, avertissement, avis

kentelioù

1931
Référence : VALL pg avertir, avis

kentelioù

1931
Référence : VALL Levrlennadur p VII

Ne oamp c'hoazh nemet e gouloù-deiz hor buhez, hag heklev ar c'hentelioù santel ne oa ket c'hoazh [sic] bouzaret [c'hoazh] en hor penn...

1944
Référence : EURW.1 p74

Kentelioù labour-douar .. .. .. 1912

1944
Référence : EURW.1 p2

Renerien ar vreuriezh-mañ o doa divizet sevel ur « Comité de préservation du breton », hag a blede da lakaat ar breudeur hag ar seurezed da reiñ kentelioù ur wech an amzer d'o bugale e brezhoneg.

1944
Référence : EURW.1 p56

Cavalier a yae diouzh ti an eil da di egile, da glask kentelioù war bezh a oa da lavarout.

1944
Référence : EURW.1 p84

Graet em eus anaoudegezh e Dinan gant an ao. Kenec'hdu en deus savet eno ur skol vrezhonek : heuliet e vez ingal e gentelioù gant un 40 bennak a zeskerien.

1944
Référence : ARVR Niv. 165

Ar sklerijenn a oa gwenn, evel ar sklerijenn a dle teurel Anaon ar Gristenion p’o deus bet aotre digant an Aotrou Doue d’en em ziskouez d’an dud evit reiñ kentel dezho.

1944
Référence : ATST p.51

« A ! me a zesko deoc’h, marichal an diaoul, » a lavaras Job, « me a zesko deoc’h ho kentel. Klevout a rit ? »

1944
Référence : ATST p.122

An Tad-Mestr, avat, keit ha ma tisplege e gentel diwar-benn Merc'hed Eva, ne denne ket e selloù diwar ar paotr kaezh.

1949
Référence : SIZH p.40

Dibabet en devoa ar Vaouez da benn-komz e gentel.

1949
Référence : SIZH p.40

Gouzout a ran oc'h deut dirazomp gant ar menoz izelaat ho spered dre sachañ goap warnoc'h ; mes ur gentel a zo da dennañ diouzh hoc'h anzav.

1949
Référence : SIZH p.60

E-lec'h chom da bleustriñ war e gentel, ur « Vuhez ar Sent », gant Bollandistiz [sic], er sal-studi, e oa pignet da aveliñ e benn en amc'houlou balzamek gwez tourmantin an dorgenn.

1949
Référence : SIZH p.47

Meur a gentel 'vije da sevel diwar-benn c'hwitadenn vrav Montroulez.

1980
Référence : BREM Niv. 1, p. 2

Ober a ris ar gentel dezhañ hag e paeas goude termal un tammig.

1985
Référence : DGBD p125

Da gentañ e voe roet ar c'heleier, ha neuze e teuas ur gentel gan, e galleg ivez.

1985
Référence : DGBD p140

Dav e vije bet deoc'h lavarout deomp e vijemp aterset war ar gresianeg kozh, deomp da azgwelout hon c'hentelioù en a-raok.

2015
Référence : EHPEA p157

Re all ac'hanomp o deus dalc'het soñj ivez marteze eus ar c'hentelioù skolaj pe lise - arabadus a-wezhioù - ma veze sachet ar gaoz war droioù-kaer ha kurioù saouzanus harozed brezelioù Troia.

2016
Référence : ILIAS p. 3

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux