Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
8
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. Fetis. 1. [1499, 1944, 1985] Bazh hir ha moan. Un taol gwalenn war ar bizied. Ur walenn houarn. HS. lazh. [1985] Berr eo bet gwalenn ar c'hastiz. & [1499] Bazh-roue : ur walenn roueel & [1931] Gwalenn-hud : bazhig a ra an hudour ganti evit kas e droioù fizik da benn. & [1931] ARME. Gwalenn varichal : bazh zo arouez ar renk a varichal. & [1931] Gwalenn forc'hek : bazhig a reer ganti da glask un eienenn zour. 2. Anv a lakaer war draezoù zo tres ur walenn warno. Gwalenn-grog : da dapout pesked e toulloù ar reier. [1925] Bilzig gant e walenn-grog ac’h aes da furchal ar c’havioù a anaveze, hag a dennas eus unan anezhe un tamm foeltrenn pezh legestr. HS. bazh-krog. & Gwalenn-roue : doare bazh vetal verr zo arouez ar roueed. HS. bazh-roue. & [1931] Gwalenn fuzuilh. 3. (impl. e-unan) Ger a reer gantañ dre verrdro e-lec'h gwalenn-roue, gwalenn-garr, gwalenn-besketa h.a. 4. [1931] Lodenn eus ar freilh a sko war an ed. 4. Ent strizh, A-WECHOÙ Lodenn eus ar freilh a sko war an ed. 5. Ent strizh Barrenn vetal a led a zoug ar skudelloù en ur ventell. & [1931] Lodenn hir un eor. 6. Dre heveleb. Anv a lakaer war lodennoù traoù zo damheñvel ouzh bizhier hir ha moan. Gwalenn ur c'hantolor : lodenn greiz zo stag ar brankoù outi. & Gwalennoù an disglavier : garennoù moan a zalc'h danvez an disglavier. & Gwalenn an alc'hwez. & Gwalenn ur blantenn : he garenn. HS. gar, garenn, troad. II. Difetis. 1. [1944] Darvoud drastus. [1923] An drede gwalenn e voe an naonegezh hag ar c’hleñvedoù a beurvarras war ar c’hentañ gwall gant ar varc’hadourien hag ar vrezelourien. [1944] Ar vezventi a oa ur walenn spontus. Gwalenn an divroañ zo kouezhet warnomp. Gwalenn ar brezel. [1985] Ne oa mui "kleñved ar c'housked" ar walenn a oa bet un ugent vloaz a-raok. DHS. reuz. 2. RELIJ. [1732] Kastiz a-berzh Doue. Doue en doa kaset dezho a bep seurt gwalinier. & Trl. Teir gwalenn Doue : ar brezel, ar vosenn hag ar gernez. 3. [1732] Kas ub. er-maez dre walenn : koñjediañ anezhañ. III. GWECHALL. 1. [1659, 1732, 1874, 1931] Unanenn hed par d'ur metr hag ugent kantimetr. Pegement a goust deoc'h ar walenn danvez ? Ugent lur ar walenn e koust an dantelez-mañ. [1732] Gwerzhañ, prenañ diouzh ar walenn. 2. [1499, 1732] Reolenn goad a dalveze da vuzuliañ, ur metr hag ugent kantimetr he hed. & Trl. [1732] Lakaat ar walenn war ul lec'h bnk : e vuzuliañ.

Exemples historiques : 
79
Masquer la liste des exemples

gwalenn

1499
Référence : LVBCA p89 (verge)

gwalenn gludet

1659
Référence : LDJM.1 pg gluau

gwalenn

1659
Référence : LDJM.1 pg aune, baguette

hanter-walenn

1732
Référence : GReg pg demi (-aune)

gwerzhañ diouc'h ar walenn, pe diouc'h ar pouez

1732
Référence : GReg pg (vendre en) detail

gwalenn Doue

1732
Référence : GReg pg (le) doigt (de Dieu, le bras de Dieu, la main de Dieu est ici, terme de l'Ecriture Sainte)

gwalenn maentouchet

1732
Référence : GReg pg éguille (aimantée)

gwalinier kadran

1732
Référence : GReg pg éguille (de cadran)

gwalenn kadran

1732
Référence : GReg pg éguille (de cadran)

gwalenn an tour

1732
Référence : GReg pg éguille (de clocher)

gwalenn garzhoù

1732
Référence : GReg pg éguillon (bâton de bouvier, où il y a une petite pointe de fer)

gwalenn ar viñs

1732
Référence : GReg pg (l'arbre de l') escalier (à vis)

gwalinier a gastiz

1732
Référence : GReg pg fleau (Fleau de Dieu, la main de Dieu, le doigt de Dieu, p.)

lakaat ar walenn war ul lec'h

1732
Référence : GReg pg arpenter

gwalenn a gastiz

1732
Référence : GReg pg fleau (Fleau de Dieu, la main de Dieu, le doigt de Dieu)

gwalinier Doue

1732
Référence : GReg pg fleau (Fleau de Dieu, la main de Dieu, le doigt de Dieu, p.)

gwalenn Doue

1732
Référence : GReg pg fleau (Fleau de Dieu, la main de Dieu, le doigt de Dieu.)

evit dek livr ar walenn

1732
Référence : GReg pg à (dix livres l'aulne)

gwalenn

1732
Référence : GReg pg gaule (Gaule, bâton grêle pour s'apuïer.)

gwalennoù

1732
Référence : GReg pg fléche (Fléche de chariot ou de charrette, Van., p.), gaule (Gaule, bâton grêle pour s'apuïer, Van., p.)

gwalenn

1732
Référence : GReg pg fléche (Fléche de chariot ou de charrette, Van.)

gwalinier

1732
Référence : GReg pg fléche (Fléche de chariot ou de charrette, p.)

gwalenn

1732
Référence : GReg pg fléche (Fléche de chariot ou de charrette.)

Attila a gemere an hanv a walenn Doue.

1732
Référence : GReg pg fleau (Attila se faisoit appeller le fleau de Dieu.)

Ar brezel, ar vosenn, hag an dienez a bep tra a zo an teir gwalenn a gastiz.

1732
Référence : GReg pg fleau (Les fleaux de Dieu sont la guerre, la peste, & la famine.)

gwalenn

1732
Référence : GReg pg aune (aune, mesure pour mesurer l'Etoffe)

gwalinier

1732
Référence : GReg pg aune, gaule (Gaule, bâton grêle pour s'apuïer.)

gwalenn

1732
Référence : GReg pg aune (aune, mesure pour mesurer l'Etoffe)

gwalennoù

1732
Référence : GReg pg aune

gwalenn mezher

1732
Référence : GReg pg aune (aune, mesure pour mesurer l'Etoffe)

prenañ diouzh ar walenn

1732
Référence : GReg pg aune (acheter à l'aune)

prenet diouzh ar walenn

1732
Référence : GReg pg aune

kas er-maez dre walenn

1732
Référence : GReg pg (faire une) baillée (faire des baillées, expulser un tenancier à Domaine congéable, par baillée), expulser (un tenancier, le mettre hors de la tenuë qui est à domaine congeable, par baillée)

gwalenn ur Marichal a Frañs

1732
Référence : GReg pg bâton (de Maréchal de France)

gwalinier marichaled

1732
Référence : GReg pg bâton (de Maréchal de France)

gwalenn ar c'hadran

1732
Référence : GReg pg (le style du) cadran

gwalenn an kantolor

1732
Référence : GReg pg (verge du) chandelier

gwalenn kloued

1732
Référence : GReg pg (gaule d'une) claye

Ar brezel, ar bos, hag an naonegezh a zo gwalinier Doue.

1732
Référence : GReg pg fleau (Les fleaux de Dieu sont la guerre, la peste, & la famine.)

gwalenn an alc'hwez

1732
Référence : GReg pg (la tige d'une) clef

gwalenn ur balañs

1732
Référence : GReg pg fleau (Fleau de balance, Van.)

gwalenn-viñs

1732
Référence : GReg pg (l'arbre de l') escalier (à vis)

gwalenn ar roue

1850
Référence : GON.II pg gwalenn-ar-roué (Sceptre, espèce de bâton qui est une des marques de la royauté).

likit gwalinnier nevez d'an draf

1850
Référence : GON.II pg drâf, drâv

Gwalenn ar freilh a zo re verr.

1850
Référence : GON.II pg frel (La gaule du fléau est trop courte).

gwalenn

1850
Référence : GON.II pg gwalen (Verge. Gaule. Baguette. Aune à mesurer. Gaule ou battant de fléau à battre le blé. Tige d'une plante, d'un flambeau, etc.), gwalenna, gwalennadi, gwalennad

gwalennoù

1850
Référence : GON.II pg gwalen (Verge. Gaule. Baguette. Aune à mesurer. Gaule ou battant de fléau à battre le blé. Tige d'une plante, d'un flambeau, etc. Pl.)

gwalinier

1850
Référence : GON.II pg gwalen (Verge. Gaule. Baguette. Aune à mesurer. Gaule ou battant de fléau à battre le blé. Tige d'une plante, d'un flambeau, etc. Pl.)

Kemerit ur walenn hir da ziskarañ ar c'hraoñ.

1850
Référence : GON.II pg gwalen (Prenez une longue gaule pour abattre les noix).

Diouzh ar walenn em eus e brenet.

1850
Référence : GON.II pg gwalen (Je l'ai acheté à l'aune).

Gwalenn ho freilh a zo faoutet.

1850
Référence : GON.II pg gwalen (Le battant de votre fléau est fendu).

Ur walenn wan he deus al louzaouenn-se.

1850
Référence : GON.II pg gwalen (Cette plante a une tige faible).

mirc'hien

1850
Référence : GON.II.HV pg marc'h (-gwalen), marc'h (-limon)

Chom a reas 'ta da bennaouiñ er park betek an abardaez ; hag o vezañ kannet ha dornet gant ur walenn ar pennoù he doa dastumet, e kavas eus a heiz, war-dro ar ment eus a un "ephi", da lavarout eo, tri astellad.

1850
Référence : GON.II p.102, Buez Ruth.

un hanter walenn vezher

1850
Référence : GON.II pg hañter, añter (une demi-aune d'étoffe).

Perak emañ 'l lezenn, / E ve ret da zaou zen / Hag a zo reuzeudik an eil gant egile, / En em gasa gwashoc'h evit ar c'hi ar c'hazh, / Evel fust ha gwalenn / O sachañ a bep tu, noz ha deiz en em lazh ; / Ya, perak m'er goulenn, / Ne c'hellfent ket terriñ pe droc'ha ar skoulm-se, / Bezañ vak anezho hag eürus adarre ?

1867
Référence : MGK p65

kemenerien am eus ivez d'ober din un abid nevez; d'ober din ur gotilhonenn hag a goust pemp skoed ar walenn

1874
Référence : GBI.II p262

Pegement eo koustet ar walenn deoc'h dimeus hoc'h abid kamolod glas?

1874
Référence : GBI.II p450

ur werz nevez a zo savet, d'ur plac'hig yaouank ec'h eo graet; he deus bet un abid lien gwenn a gouste pemp skoed ar walenn. Pa oa an abid nevez graet, d'ar plac'hig yaouank eo plijet

1874
Référence : GBI.II p528

Pegement a goust deoc'h ar walenn dimeus hoc'h abid kamolod gwenn?

1874
Référence : GBI.II p450

Me gredfe kentoc’h e teufe, e-pad an emgann, an Aotrou Doue da zilezer an den da heuilh sioù fall e galon, da ober droug dezhañ e-unan ha da dud ne anavez ket zoken, abalamour ar brezel a zo unan eus e walinier.

1877
Référence : EKG.I. p.287

An eil gwalenn e voe se. An drede gwalenn e voe an naonegezh hag ar c’hleñvedoù a beurvarras war ar c’hentañ gwall gant ar varc’hadourien hag ar vrezelourien.

1923
Référence : SKET p.86

E skeud an dizunvaniezhoù-se, ar c’hasonioù a voe hadet ganto hag an emstourmadoù a zeuas da heul, en em silas ar varc’hadourien diavaeziad betek e don ar vro, oc’h anavezadenniñ heñtoù ha gwenodennoù, o jedadenniñ penn-kêriou, kreñvlec’hioù, tiez a-skign, o veizadenniñ niver ar vrezelourien, o hoalañ, o vreinañ an darvuiañ eus an uhelidi, eus ar roueed hag ar pennoù, o saotrañ kalon hag ene ar yaouankiz. Hounnezh e voe ar gentañ gwalenn.

1923
Référence : SKET p.86

Bilzig gant e walenn-grog ac’h aes da furchal ar c’havioù a anaveze, hag a dennas eus unan anezhe un tamm foeltrenn pezh legestr.

1925
Référence : BILZ2 p.140

gwalenn forc'hek

1931
Référence : VALL pg baguette

gwalenn skarzhañ

1931
Référence : VALL pg baguette

gwalenn

1931
Référence : VALL pg baguette

gwalenn gargañ

1931
Référence : VALL pg baguette

gwalenn fuzuilh

1931
Référence : VALL pg baguette

gwalenn eor

1931
Référence : VALL pg (verge) ancre

gwalenn varichal

1931
Référence : VALL pg bâton (de maréchal)

gwalenn

1931
Référence : VALL pg aune, battant

diouzh ar walenn

1931
Référence : VALL pg aune

E oa eno an holl o plegañ dirak ar walenn, pa savas mouezh Fransez Vallée, ur vouezhig nemetken.

1944
Référence : EURW.1 p.106

Mont da gistina da viz Here : pignat er gwez, skeiñ war ar c'hlor gant ur walenn, gant diwall da gouezhañ.

1944
Référence : EURW.1 p25

Un devezh, ma oa digouezhet ar simbolenn ganin, hag aon ganin tapout pevar daol gwalenn war ma bizied, ha pinijenn goude skol, em boa stlapet ar votezig en ur puñs.

1944
Référence : EURW.1 p21

D'ar c'houlz-se, ec'h eved gwin-ardant en ostalerioù dre golopinadoù, evel evañ dour. Ar vezventi a oa ur walenn spontus.

1944
Référence : EURW.1 p.167

Pa oan du-hont eta ne oa mui "kleñved ar c'housked" ar walenn a oa bet un ugent pe dregont vloaz a-raok.

1985
Référence : DGBD p65

Berr eo bet gwalenn ar c'hastiz, avat ; hag antronoz vintin n'emañ mui ar vatimant o ruilhal war houlennoù hir ha gorrek mor Biskaya, hogen o lakaat gwagennoù berr ha rust da eonenniñ dirak beg-douar Finisterre, a c'heller gwelout an tornaodoù sonn anezhañ war an tu kleiz, an tu m'emañ va c'hambrig; hag, en ur zigeriñ ar prenestr e c'hellan gwelout rannoù uhelañ Bro-C'halikia hanterguzhet er vogidell.

1985
Référence : DGBD p11

Note d'étude

Lenn a reer e GON.II e vez kavet "gwailen rouéfaned" e geriaoueg vrezhonek an IXvet kantved.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux