Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

I. Rag. disk. 1. Raganv a dalvez da ziskouez ub. pe udb. - a arouezer gant un anv gourel - zo tre e-kichen ar c'homzer. Ma zi eo hemañ. Hemañ a labour met hemañ all zo lezirek. Kemerit hemañ vras. 2. Termen a implijer e-lec'h un anv-kadarn gourel zo meneget dirazañ. Un eil lizher a skrivas met hemañ a oa berroc'h. 3. (dirak un ak. heuliet gant ar rn. mañ) Termen a dalvez da sevel troiennoù pouezañ. Hemañ, ar paotr-mañ, a glevo e begement ganin. 4. (db. an dud) Termen a ra ar c'homzer gantañ evit diskouez e yended, e fulor, e zismeg ouzh ub. Hemañ zo un istrogell avat ! 5. ROUEZ, DISPRED. Kement-mañ. Hemañ avat zo gwir. Hemañ zo ur c'heloù fall. II. 1. Rag. am. HEMAÑ-HENN : un den bnk. na veneger ket e anv evit abeg pe abeg. Hemañ-henn a blij ar bleunioù dezhañ. 2. Tr. rag. am. HEMAÑ... HENHONT : troienn a dalvez da lakaat keñver-ha-keñver, da enebiñ daou zen, daou dra a arouezer gant anvioù gourel. Redek a ra da gaout hemañ, da gaout henhont. HS. hennezh, henhont. EVEZH. : Kemm. blot. e deroù an anvioù-gwan a lakaer goude "hemañ".

Exemples historiques : 
82
Masquer la liste des exemples

hemañ pe homañ

1499
Référence : LVBCA p96, 100, 158 (celuy ou celle)

hemañ

1659
Référence : LDJM.1 pg celuy cy

hemañ a oar an doare

1732
Référence : GReg pg (celui-ci sçait la) carte

hemañ a oar an tres

1732
Référence : GReg pg (celui-ci sçait la) carte

hemañ a oar ar stek

1732
Référence : GReg pg (celui-ci sçait la) carte

hemañ

1732
Référence : GReg pg ceci (celui-ci), celui (-ci)

hemañ

1732
Référence : GReg pg ceci (celui-ci)

hemañ

1732
Référence : GReg pg ceci (celui-ci), celui (-ci)

hemañ

1732
Référence : GReg pg (celui-) ci

hemañ

1732
Référence : GReg pg (celui-) ci

hemañ

1732
Référence : GReg Rakskrid, ceci (celui-ci)

pennsodiñ a rae un den gant hemañ

1732
Référence : GReg pg affolir

hemañ

1732
Référence : GReg pg demeure (celui-ci)

koll a ran ma skiant gant hemañ

1732
Référence : GReg pg affolir

Hemañ a enev ar gartenn

1732
Référence : GReg pg carte (Celui-ci sçait la carte.)

hag hemañ hag henhont

1732
Référence : GReg pg autre (les uns et les autres)

hemañ a oar ar gartenn

1732
Référence : GReg pg (celui-ci sçait la) carte

Hemañ a zo gwelloc'h evit hennezh.

1850
Référence : GON.II p.71

Ho kezeg a zo kaer, hogen hemañ a zo kaeroc’h.

1850
Référence : GON.II p.70

Nag hemañ a c'hello ober gwell ?

1850
Référence : GON.II p.86, livre second, « Celui-ci ne pourra-t-il pas mieux faire ? »

Hemañ n'eo ket ur marc'h buan.

1850
Référence : GON.II p.87, livre second, « Celui-ci n'est pas un cheval vif ».

Gouren a rin ouzh hemañ.

1850
Référence : GON.II p.96, livre second, "Je lutterai contre celui-ci".

C’hwi a lakaio hemañ a-raok.

1850
Référence : GON.II p.89, livre second, (Vous mettrez celui-ci devant).

hemañ

1850
Référence : GON.II pg héman

bravoc'h eo hemañ

1850
Référence : GON.II pg braô

Hemañ

1850
Référence : GON.II p.27, livre premier, "celui-ci".

hemañ

1850
Référence : GON.II pg héman

Hemañ a zeue eus a Vethleem, hag e lavaras d'ar vederien : Doue ra vezo ganeoc'h.

1850
Référence : GON.II p.101, Buez Ruth.

Elimelek a raed eus hemañ, ha Noemi eus e c’hwreg : e zaou vab a oa hanvet, unan anezho Mahalon, hag egile Chelion.

1850
Référence : GON.II p.98

Hemañ a zo da neb her mago.

1850
Référence : GON.II p.76

roit hemañ din da vihanañ

1850
Référence : GON.II pg diana, dianañ

Un den disleal eo hemañ.

1850
Référence : GON.II pg disléal (C'est un homme déloyal, perfide).

Ur brezel disleal eo hemañ.

1850
Référence : GON.II pg disléal (Cette guerre est injuste, inique).

Louzoù disec'hus eo hemañ.

1850
Référence : GON.II pg dizec'huz (Ce remède est dessicatif).

Gwell eo ganen hemañ eget hennezh.

1850
Référence : GON.II pg égét (j'aime mieux celui-ci que celui-là).

Falloc'h eo hemañ eget egile.

1850
Référence : GON.II pg fall (Celui-ci est plus mauvais que l'autre).

hemañ

1850
Référence : GON.II pg hé (-mañ)

hemañ a virin evidon

1850
Référence : GON.II pg hé (-mañ)

Hemañ a zo evit ho preur, hag egile evidoc'h.

1850
Référence : GON.II p.75 (Celui-ci est pour votre frère, et l'autre pour vous).

Hemañ [ar pintig], laouen ha sederik, / A gane bemdez kaer-meurbet. / E glevet a voa un dudi ; / Ar big avat, o ragachat, / A dorre pennoù tud an ti.

1867
Référence : MGK p22

Dougen ur banerad bleuñv zo aesoc'h, a-dra-sur, hag an aotrou Milin a zoug skañv ha brav ar re en deus kutuilhet tu-mañ, tu-jpnt e liorzhoù ar Varvailherien gozh, e liorzh Yann ar Feunteun, dreist ar re all. Hemañ e vestr, evel ma oa hini Gwezbriant, evel ma vezo patrom kement den a garo kemer skouer digant ur mailh n'en deus bete e bar ha ne gavo e neblec'h

1867
Référence : MGK Rakskrid X

Hemañ, o klask diwall e dra, toullet, roget kig ha kroc'hen, e-kreiz an hent war e livenn, a hirvoud hag a huanad : homañ zo din ur galonad, gwelet, 'mezañ, hep poant ebet, ar marc'h-se gant e gerc'h, ha me lazhet, muntret.

1867
Référence : MGK p6

D'an tieg chom war ar maez ha d'ar bourc'hiz e kêr. / Evel-se ne c'hoarvez en amzer zo bremañ : / Hennezh a fell dezhañ ober labour hemañ, / Hemañ labour hennezh, ha dre ziskianted, / Ez a bemdez pep tra falloc'h-fallañ er bed.

1867
Référence : MGK p90-91

Evelato strafuilhet-holl, hag aet er-maez anezho o-unan, e teujont a-benn-herr hag a-strob war ar soudarded ; lod a voe gwall-lakaet adarre, mes kalz a c’hellas tec’het, hemañ e dad gantañ ouc’h e gein, hennezh e c’hoar, egile un amezeg.

1877
Référence : EKG.I. p.167-168

Ouc’hpenn an dra-se c’hoazh, ne dal ket ar boan deomp deviñ poultr ar Republik war gozh tammoù traoù evel hemañ.

1878
Référence : EKG.II p.160

— Graet e oan evit gwelet tanoù-gwall en nozvezh-se ; hemañ eo an eil din.

1878
Référence : EKG.II p.56

Den na c’helle lavaret : Hemañ eo gwad ar c’houeriad, hemañ eo gwad ar soudard...

1878
Référence : EKG.II p.2

Mes, gant teil ma c'hrevier ha ma forzh, skarzhadur an douvezioù, hag hemañ, ar c'haoc'h-houarn-mañ e ran c'hoari gaeroc'h ha teir gwech muioc'h digoust ha dilabour.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

Ma ! eme Yann, un dra a zo, / A ra da'm skiant mont en-dro : / Ar memez Doue ‘n eus hon groet ; / gant ar memes pri omp meret. / Darn, koulskoude, ‘zo pinvik-mor, / Darn ‘met dienez toull o dor ; / Hemañ skedus e blanedenn, / Ha hennezh luiet e gudenn. /

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

« Pe zouar eo hemañ ? eme Derkeia.

1923
Référence : SKET p.110

Hemañ, aet da gi gant ar beajour kelt, a zo, e gwirionez, ul leon penn den, o skeudenniñ an doue Harmakhis, a, heol en dremmwel […].

1923
Référence : SKET p.18

Hemañ, ar bagad-mañ, eo a yeas da ziazezañ ar pellañ er c’huzh-heol.

1923
Référence : SKET p.137

Entre e viz-meud hag e viz-yod e save biz-meud troad Katellig, ha deus an eil d’egile : Hemañ hen gwelas, / Hemañ hen redas, / Hemañ hen tapas, / Hemañ hen debras !

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.842 (Miz C'hwevrer 1924)

Tapout a rae troad kleiz ar baotrez hag e harlinke dezhi seul he zroad : — Hemañ eo ar pradig e-lec’h m’en devoa peuret ar c’hadig ! [sic, "el lec'h"]

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.842 (Miz C'hwevrer 1924)

Gwelet hemañ mac’hagnet e holl izili, henhont astennet a-hed e gorf war hent ar belerined, a glemm, a derm, klevet-eñ o huanadiñ war e wallblanedenn : « O ! pet truez ouzh ur paourkaezh !… O ! pet truez !… » Hennezh, azezet harp ouzh ar c’hleuz, e flac’hoù en e gichen, euzhus da welet, a ziskouez e zivc'har debret gant ar goulioù hag ar c’hontron : « Sellit a-druez ouzh un den reuzeudik, c’hwi pere a zo yac’h ha divac’hagn ».

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.897-898 (Miz Ebrel 1924)

Eno ho pije klevet ar c'heloùioù, an neventioù : hemañ pe honnezh en devoa graet an dra-mañ-[t]ra, Yannig a rae al lez da Varc’harid, ha Jaketa a oa darempredet gant Pêr ar C’hamm ; bag ar C’habon he devoa pesketaet div dousenn silioù ; ha karabasenn an aotrou person, al Leonardez divalav-se, a oa deut da vezañ lorc’h ral enni, abaoe ur pennadig…

1924
Référence : BILZ1 Niv. 41, p.943 (Mae 1924)

Kalet e blanedenn, na piv he zisc’hraio ? piv he zorro ?… C’hwi ? me ? hemañ ? henhont ?

1925
Référence : BILZ2 p.105

En osteleri e kleved anezhe, hemañ o kaozeal, hemañ o krial, darn all o rezoniñ, o touiñ, o sulbediñ ; girioù lemm ha flemmus a nije eus an eil d’egile ha gwalennadoù skoet war hemañ ken a c’hwibane a-dreuz an ti.

1925
Référence : BILZ2 p.123

Met hemañ a oa kaletoc’h e benn.

1925
Référence : BILZ2 p.180

En hemañ eo ez on bet ganet, en henhont bet dizonet, hag en egile va zud am zesavas hag am diorroas.

1929
Référence : SVBV p.17

hemañ a zo ur c'hoari all

1931
Référence : VALL pg (ceci est une autre) affaire (!)

goulennit ouzh hemañ ha henhont

1931
Référence : VALL autre

Disheñvel int an eil diouzh egile, hemañ dispennet burzhudus, gant ur skjaergaard dirazañ, hennezh kalz eeunoc'h hag izeloc'h, warnañ an douaroù pinvidikañ hag holl gêrioù ar vro nemet Glasc'ho.

1943
Référence : TNKN p47

Koulskoude, e krede din e oa ar c’hizhier loened fin, mes e pep gouenn e vez kavet, emichañs, loened sotoc’h eget ar re all, hag, e feson, hemañ a oa unan anezho.

1944
Référence : ATST p.63

— « O! Lom penn peul, bremañ ne gredit mui en teñzor ?… » — « Eo, e teñzor Kastell ar C’hraneg. » — « Hag e hini ar voereb ? » — « Nebeutoc’h, evel just, peogwir eo diwallet mat. » — « Koulskoude hemañ a vo deomp hag hennezh all ne vo ket. » — « Hemañ a vo deomp ! Hum ! Aze emañ an dalc’h. »

1944
Référence : ATST p.74

Hopal a ra [ar c'hoarier], pa 'z a an horell pell an diaoul : — « Hemañ 'zo taol mat a vrec'h gwell / A ya timat hag a bad pell ».

1944
Référence : EURW.1 p23

Evit ar boued, ez aemp gwech d'an ostaleri, gwech da di hemañ-henhont [.]

1944
Référence : EURW.1 p.176

Ha me lavarout d'ar Roc'h, a vouezh izel : « Diwallomp ouzh hemañ, n'eomp ket gantañ ».

1944
Référence : EURW.1 p37

Neuze e veze dibabet da varc'hegerien ar baotred yaouank ar gwellañ korfet ; nemet hag unan e vije paeet da vont da soudard e plas an danvez-soudard, hemañ en doa seizh vloaz servij da ober.

1944
Référence : EURW.1 p10

Hag hemañ a c’harme muioc’h-mui, pa ne c’helle ket ober a-hend-all.

1944
Référence : ATST p.65

Avi a savas er breur Arturo a [ouzh] fiziañs disaouzan e geneil. Nemet hemañ, ken sur ha tra, n'oa ket bet en em gavet gantañ ur Balmira war e hent.

1949
Référence : SIZH p.56

N’en doa toullet hemañ da zen, anat eo, diwar-benn e huñvre nec’hus.

1949
Référence : SIZH p.40

Ober a ra ul lamm. Ha diskenn a ra, en ur pennad tizh, gant an diri. Ma voe darbet dezhañ mont a-benn, en ur c'horn-tro, en Tad Frederico, sonnañ ha parfetañ den a oa. Ma krizas hemañ e dal diwar e feuk.

1949
Référence : SIZH p.45

Ar c'hi Soltan, ur mell ki-gward Alaman, torret e chadenn gantañ, a oa deut da lammat ouzh ar breur Arturo, evit c'hoari. Bet en doa hemañ a-walc'h diouzhtu, ha kaset en doa al loen, pinous, d'e loñch.

1949
Référence : SIZH p.46

Amezeg hemañ, ar breur Francisco, a zistagas etre e zent : - Heug ha doñjer am eus outo !... Hag e skrijas, - Gwad ha kourailhoù tout, emezañ c'hoazh e chuchumuchu.

1949
Référence : SIZH p.41

Ma n'eo ket marv hemañ c'hoazh, / ' Vo yen e gorf a-raok arc'hoazh.

1960
Référence : PETO p80

Te, war hemañ [ar person], ' eveshay start : / Tost dezhañ chomi d'ober gward, / Warnañ bepred e talc'hi berr / Ken e vimp holl distro emberr.

1960
Référence : PETO p41

Pep koñchenn ' guzh un draig wir : / Piv hemañ 'ta ma n'eo an Hir / [zo] E bec'h da vezañ tamallet / Da reiñ repu d'un den dallet ?

1960
Référence : PETO p47

Er penn-kentañ eus an teir sizhun am eus tremenet dindan toenn va madoberour, hemañ en em lakaas da sevel ur son diwar-benn ur plac'h kozh hag he doa bet ar gwalleur da reiñ an dilez d'he mab, hag hemañ he lakas er c'hlañvdi, en ospital Kemperle !

1982
Référence : VZMB p121

Sioulik e kendalc'h ar vuhez da vont en-dro war ar 'Brazza' e-keit-se, ha tamm-ha-tamm e teuer da ober anaoudegezh gant hemañ ha gant hennont.

1985
Référence : DGBD p15

Lavarout a rae, e berr gomzoù, e oa arabat d'an Dr Jekyll, e vadoberour a oa bet gopret ken fall e vadelezhioù diniver, e oa arabat dezhañ en em chalañ ken evit ar skriver, p'en doa hemañ araezioù tec'hout ma fizie penn-da-benn warno.

2012
Référence : DJHMH p45

Goude ma vefe bet skarzhet hemañ [an hini en deus poan] e rank ar vaot adkavout he stumm evit derc'hel penn d'ar boliserien.

2015
Référence : DISENT p95

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux