Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
8
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. Ar. 1. Termen a dalvez da c'heriañ orin ar mennozhioù a embanner. Eno e oa mat ar gwin, hervez ma zad. Hervez jedadennoù ar skiantourien emañ live ar mor o sevel. Hervezañ eo gwir. An Aviel hervez sant Yann : skrivet gantañ. & Trl. Hervez ar vrud, hervez ar gaoz, hervez ar mad, hervez klevet, hervez kant : war a lavarer. Pinvidik-mor e oa hennezh, hervez ar vrud. HS. gouez (da). 2. Ger a dalvez d'ober anv eus boazioù, skouerioù, reolennoù a heulier. Gouren hervez ar reolennoù. bevañ hervez lezenn Doue, hervez Doue, hervez an Aviel : evel ma c'houlenn ar gelennadurezh kristen. Ur roll hervez al lizherenneg. • En em wiskañ hervez ar c'hiz. Azezet e oa ar c'hemener hervez giz tud e vicher. Ruilhal a rae an "r" hervez mad ar re gozh. [1878] Ne lavare ger ha ne ouiemp ket petra a yoa o tiaezañ e spered, mes anat e oa deomp ned ae ket an traoù hervez e c’hiz. & Trl. Hervez lezenn : hervez al lezenn. Hervez ar c'hiz : evel m'emañ ar c'hiz. Hervez kustum : evel kustum. & Dre ast., tri. Hervez ar mad, hervez doare, hervez an dailh: war a hañval. Hervez doare n'eo ket anavezet ar ger-se e lec'h all. DHS. diouzh. 3. Termen a dalvez da venegiñ c'hoant pe youl ub. Mont ha dont a rae hervez he froudenn. Pep hini a evo hervez e faltazi. & Trl. skeud. Ober udb. hervez e zorn : hervez e soñj, en e zoare dezhañ e-unan. 4. Ger a dalvez da verkañ un darempred etre anadennoù hag oberioù zo un heuliad anezho. Hervez e oad e voe lezet da vont. Ar gador-se a bigne hag a ziskenne hervez ho pouez. 5. E kenfeur gant. Enebet hon eus hervez hon nerzh. Dleout a reot kastizañ hervez ar mank. 6. War batrom (ub. pe udb.). An eizh ti bihan a oa graet hall hervez an hevelep patrom. Krouet eo bet an dud hervez dremm Doue, a lavar ar Bibl. II. Adv. War a lavarer, war a hañval. Klañv eo, hervez. Evel-se e chomas, hervez, a-hede vuhez. Hervez ez eus bet kann etrezo. & Trl. Bezañ hervez : bezañ diouzh an degouezh. N'ouzon ket c'hoazh petra a rin ; se a vo hervez. & Tr. estl. Hervez ! : bez' eo diouzh ma tegouezho. HS. a-hervez.

Exemples historiques : 
92
Masquer la liste des exemples

hervez

1499
Référence : LVBCA p98 (selon)

Lesanvet vezo hep nep gaou / Geneomp-ni ivez en dezraoù, / Hervez e zoktrinoù laouen : / Dirak pep unan kordial, / Rak e zoktrin ouzh pep skandal : / Ha droug a vir kalon pep den.

1575
Référence : M. p34

Kent-se[,] uz a rezon evel maz aparchant ouzh un roue prudant, rak an boeted a lavar [: «] Mar em c'houvernez dre rezon, hervez an ene ez vizi roue [;] hogen, mar em c'houvernez aotramant, hervez an c'horf, ez vizi servijer[. »]

1576
Référence : Cath p10

Ha hi [Katell], monet hardizh gant un c'houraj mat bede an impalazr en ur lavaret dezhañ [ : «]Da zignite a urzh hag da ofis a zeskouez penaos hervez rezon ez tleez bezañ saludet ha gwraet enor dit, ma'z vete a aznavfe krouer an neñv [hag] an douar, hag a revok[f]e da afeksion diouzh an doueoù[. »]

1576
Référence : Cath p6

32. Homañ a c'houzañvas marv en amzer an impalaer Maksentius, pe hervez un re arall Maksiminus an tirant, peheni a gomañsas regnañ war-dro an bloaz [eus] hor Salver tri-c'hant ha dek.

1576
Référence : Cath p25

M. Pe en feson e kirit-hu ho nesañ eveldoc'h hoc'h-unan ? D. O tezirout dezhañ ar memes mad a zeziran ma-unan hervez Doue ha rezon, ha prokuriñ evitañ evel evidon ma-unan.

1622
Référence : Do. p26

hervez Doue

1659
Référence : LDJM.1 pg heruez (Doue)

hervez gwir

1659
Référence : LDJM.1 raisonnablement

hervez ma esperan

1659
Référence : LDJM.1 pg comme (i'espere)

hervez

1659
Référence : LDJM.1 pg comme, selon

M. E pe feson e karet-hu ho nesañ evel deoc'h hoc'h-unan ? / D. O tezirout dezañ ar memes mad, pehini a zesiran evidon ma-unan hervez Doue ha rezon, hag ouzh e brokuriñ evitañ evel a rafen evidon ma-unan.

1677
Référence : Do. p27

analioù an istor hervez ar reizh eus ar bloazioù

1732
Référence : GReg pg annales

ar c'hentañ penn eus ar bed, hervez ar vro-mañ

1732
Référence : GReg pg arctique

hervez sant Yann, en e revelasionoù, daouzekvet chabistr

1732
Référence : GReg pg a plomb

hervez

1732
Référence : GReg pg a

hervez ar priz graet

1732
Référence : GReg pg a (prix fait)

hervez feson

1732
Référence : GReg pg apparence

hervez va c'hiz

1732
Référence : GReg pg a

hervez ma lavar

1732
Référence : GReg pg a

hervez reizh al lizherennoù

1732
Référence : GReg pg alphabet

hervez reolioù an Iliz

1732
Référence : GReg pg canonique (conforme aux canons de l'Eglise)

hervez

1732
Référence : GReg pg (a) ce (que, signifiant, comme, sur, selon), conformément

istor hervez ar reizh eus an amzer

1732
Référence : GReg pg chronique (histoire selon l'ordre des temps)

taolenn verr ha leal, eveus an traoù tremenet, hervez pep amzer

1732
Référence : GReg pg chronologie (doctrine des temps, des époques)

hervez ar sivil

1732
Référence : GReg pg civilement (non criminellement)

marv hervez ar sivil

1732
Référence : GReg pg (mort) civilement

hervez al lezenn

1732
Référence : GReg pg conformement (à la loi, au contrat)

hervez an tenor eus ar c'hontrad

1732
Référence : GReg pg conformement (à la loi, au contrat)

hervez al linenn

1732
Référence : GReg pg fil (De droit fil)

List tud ar bed, pere pegement bennak ma seblantont bezañ bev, a zo kouskoude marv hervez an ene, list-o da sebeliañ o re varv; eme hon Salver en aviel.

1732
Référence : GReg pg (laissez aux morts le soin d') ensevelir (leurs morts, dit Jesus-Christ)

hervez ar gwir

1732
Référence : GReg pg formalite (formule de droit)

Skiant pehini a zesk ar feson da vuzulañ an douar ha pep materi hervez e uhelded, e zonder, e hed hag e ledander.

1732
Référence : GReg pg geometrie

disklêrasion hervez pehini ez eo graet ur minor den-a-dra

1732
Référence : GReg pg émancipation

hervez e giz

1732
Référence : GReg pg (à sa) guise

hervez al lezenn

1850
Référence : GON.II pg hervez, ervez

hervez

1850
Référence : GON.II pg ervez, hervez

hervez

1850
Référence : GON.II pg ervez, hervez

hervez doare

1850
Référence : GON.II pg doaré

hervez an nerzh a bep hini

1850
Référence : GON.II pg hervez, ervez

Hervez an aoz eus an traoù.

1850
Référence : GON.II pg aoz (Suivant la nature des choses).

hervez e oad

1850
Référence : GON.II pg hervez, ervez

hervez an amzer

1850
Référence : GON.II pg hervez, ervez

hervez va galloud her grinn hervez va galloud her grin)

1850
Référence : GON.II.HV pg galloud

— « Ar vlaz a zo hervez ar penn, / » Eme 'r c'higer, e daou c'her krenn. »

1867
Référence : MGK p77

Da biv e teu pep tra hervez c'hoant e galon ?

1867
Référence : MGK p55

Piv a zesko d'an touseg, amprevan lous, hudur, / Bevañ hervez ar reizh, evel a ra ar fur, / Ha dibriñ hep kaout aon / Da vervel gant an naon ?

1867
Référence : MGK p95

Petra bennak m'en doa troet Mojennoù Faedr hervez kiz e barrez, ne oant ket hervez kiz an dud desket-kaer

1867
Référence : MGK Rakskrid VII

Evidomp-ni a ya da azezañ ouc’h an daol, hag, evit ma vezo aesoc’h da bep hini ac’hanomp kemeret ar pezh a blijo dezhañ, ha kemeret kement ha ma karo, me a ya da lakaat war an daol div bodez. En unan e vezo gwin, hag en eben gwin-ardant. Pep hini a yelo gant e werenn d’ar bodez a garo hag a evo hervez e faltazi.

1877
Référence : EKG.I. p.223

Pinvidik e oa hervez ar bed, hag alies n’en deveze ket daou skoed war e hanv : kement en doa a roe d’ar paour.

1877
Référence : EKG.I. p.9

O youl a gouezhe zoken war draoù ha n’o doa talvoudegezh ebet evito : N’o doa ken c’hoant, a gredan, nemet da zistrujañ kement tra a c’hellfe digas da soñj dezho eus un Doue en neñv hag a roio da bep hini hervez e oberoù.

1877
Référence : EKG.I. p.30

A-raok e oa unanig bennak a-du gantañ, ha bremañ, hervez an holl, n'eo ket mat da deuler d’ar c’hi... Setu mignonaj an dud fall !

1877
Référence : EKG.I. p.147

Dre amañ eo c’hoazh sot a-walc’h an dud evit krediñ eus un Doue hag a gas traoù ar bed-mañ en-dro hervez e faltazi.

1877
Référence : EKG.I. p.159

Diskarit an tour ha freuzit an iliz, mar kirit ; da vihanañ e rankfet lezer ganeomp ar stered a zo en eñv, a weler a-belloc’h eget hon tour, hag a lavaro deomp bepred ez eus un Doue hag a roio, er bed all, da bep hini hervez e oberoù war an douar.

1877
Référence : EKG.I. p.171

Ne lavare ger ha ne ouiemp ket petra a yoa o tiaezañ e spered, mes anat e oa deomp ned ae ket an traoù hervez e c’hiz.

1878
Référence : EKG.II p.100

Paouez, ma mab, da gât anken. / Gret vo dit herve[z] da c’houlenn. / Dre nerzh ma gras, da dad karet / Hep dale pell a vo cheñchet.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

P. 18, not. 3, hag e meur a lec’h all eus al levr kentañ [...] e kaver « boaz » graet gwregel ("ar voaz") ; el levrioù all e vez graet kentoc’h gourel ("ar boaz") hervez ar c’hiz heuliet peurliesañ e Kerne.

1923
Référence : SKET p.197, "Da reiz[h]a[ñ]".

Eno, hor c’henvroad, un Tarzek hervez, hag hen ur furcher, en dije dizoloet, e strad bez ur Faraon bennak, e bro-Fayoum moarvat el lec’h ez oa gwechall un drevadennad a Gelted, ur « papuruz » poultrennek, ha warnañ dornskrid ar « Sketla ».

1923
Référence : SKET p.5

Hervez ar C’hresianed, ar c’hentañ eus an holl Gelted e oa ur ramz, e anv Keltos ; hag evel-se eo e vez disklêriet ganto al lañs hag an trec’h o devez warno ar Gelted er vent hag en nerzh-korf.

1923
Référence : SKET p.32

Hervez kanenn beleien ar Garnuted (1) n’eo ket hepken gant laezh gwenn Adaqi, ha diwezhatoc’h gant kig gouez, pesked, vioù ha frouezh e voe maget gouenn ar Gelted.

1923
Référence : SKET p.35

(1) Diwar-benn an ober gant ar yun evit rediañ hervez reizh ha lezenn, boaz kent an amzervezh kristen e-touez ar Gelted kozh hag ar pobloù ariek all, Rev. celt., 1910, pp. 254-255.

1923
Référence : SKET p.37

Ar bagad-se a c’hoarveze a bevarzek mil penn, kement-ha-kement eus an div reizh den, da lavarout eo seizh mil paotr ha seizh mil plac’h yaouank a oa bet, hervez ar c’hiz emaon o paouez menegiñ, unanet dre lidoù d’o c’heneiled gant o c’herent e frankizennoù ar vro-Wenn, e deiz kentañ an nevez-amzer.

1923
Référence : SKET p.93-94

Rediañ hervez reizh ha lezenn

1923
Référence : SKET p.189, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Contraindre légalement".

[H]ervez danevelloù bloaziek Iwerzhon, war-dro 1015 kent H. S. eo e tiazezas ar C’houezeled en Iwerzhon, hag un nebeud bloavezhioù diwezhatoc’h hepken e tigouezhas Predeniz (pe « Pikted »).

1923
Référence : SKET p.146 "Taolenn-amzeroniez evid istor ar Gelted".

N’eus forzh ! Goût a rae ar paotr penaos ne oa ket gwell faro, ne oa ket gwisket hervez ar c’hiz ; goût a rae ivez penaos e vamm a oa paour, penaos n’he devoa ket a arc’hant evit prenañ dilhad. Gwazh a se ! gwazh a se !

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1025 (Gouere-Eost 1924)

Amañ omp brav-meurbet evit ober ur gaozeadenn, rak, hervez m’her gwelan, falvezout a ra deoc’h klevet buhez Bilzig.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.808 (Miz Genver 1924)

Pa o dije troc’het ha dastumet er c'hirzhier trawalc’h evit o zamm, ec’h aent da graoñ-kelveza pe da gistina pe da vouara, da c’hregona, da avalaoua, hervez ar miz.

1925
Référence : BILZ2 p.114

Aotrou person, graet e vo hervez e youl, eme Bilzig, e galon ankeniet, an dour en e zaoulagad. Bennozh Doue dezhañ, aotrou person ! Bennozh Doue dezhañ !…

1925
Référence : BILZ2 p.175

Sevel abred eus ar beure, hervez ar mare, chom e-pad an deiz, a-wechoù e-pad an noz dindan an amzer : setu doare ar paotr.

1925
Référence : BILZ2 p.107

hervezon

1931
Référence : VALL pg avis

hervez doare

1931
Référence : VALL pg apparemment

hervez

1931
Référence : VALL pg à2 (après, selon), apparemment, (d')après (selon)

N'helled ket skrivañ da skouer Heutsn e-lec'h Hudson e sigur ma vez distaget evel-se gant an Amerikaned ; an eeunañ eo kemer an anvioù evel ma vezont skrivet er vro, ouzh o eeunañ hervez ijin ar brezhoneg, o lakaat da skouer a-wechoù K e-lec'h C ; OU e-lec'h U ; C'h e-lec'h CH pe Kh rusianek, hag e-lec'h Gh pe Rh arabek : Kotentin -hogen Calais, dre ma rankfed skrivañ Kalaez-, Seine, La Ciotat, Chile, Norge -ha Norvegia, stumm etrevroadel-, Suomi -ha Finland, stumm etrevroadel-, Schelde -an Escaut e galleg, a red e Flandrez dreist-holl-, C'harkov, Astrac'han, C'hadames.

1943
Référence : TNKN p8

O vezañ ma 'z eus bet rouedet seurt karregennoù er Mor Keltiat, e c'hellfed soñjal, hervezañ, ez eo bet kalz brasoc'h an diveuzidigezh diwezhañ-se eget ma krede da V-Briquet ha da galz re all.

1943
Référence : TNKN p34

N’ouzon nemet un dra : en amzer hiziv al loened a harzh, a c’hwitell, a vlej, a wic’h, a viaou, a hinno, a yud, a hud, a voud, a chilp, a glip, a goag, a c’hroag, a gan, a richan, a grougous, a roc’h, a doc’h, a soroc’h, a c’harm, a ragach, a c’hregach, a gloc’h, a youc’h, a razailh, a rizink, pep hini en e vod hag hervez e ouenn.

1944
Référence : ATST p.8

Ar vugale en em zastume hervez o anaoudegezhioù, re ar memes parroz, ar memes taread, en em domme an eil ouzh egile.

1944
Référence : EURW.1 p34

Ar gurun o strakal a-us d’hor penn n’he dije ket hor skoet muioc’h. Pa welas ar c’horonal kozh en doa spontet ac’hanomp, evel ma oa o klask ober hervez e gustum, e kendalc’has : - « Ya, c’hwi ‘zo sacherien-ho-revr. C’hwi a lak’ skrivañ din-me gant kannaded, c’hwi ‘fell deoc’h mont da ober fest e-lec’h heuliañ reolenn ar soudarded vat. A, list-hoc’h [sic], m’ho tisallo, kanfarded, m’ho kavo… »

1944
Référence : EURW.1 p.200

Un tamm omp kerent hervez ar mod kozh.

1944
Référence : EURW.1 p.210

Ne lavarin anv maouez ebet, rak merc’hed ar c’hêriadennoù am eus anvet a oa aet da Garreg-al-Louarn ar buanañ m’o doa gallet ; holl e oant aet di eus an hini vrasañ betek an hini vihanañ, an hini goshañ evel an hini yaouankañ, dre hent[-]bras, dre hent-karr, dre gwenodenn ha kammboulenn, dreist kleuzioir [sic, "kleuzioù"], a-dreuz gwarimier sec’h ha parkeier priellek, holl, holl, d’ar red, eeun gant o hent ar re a c’halle mont, kamm-digamm ar re all, pep hini hervez hirder ha nerzh he divesker.

1944
Référence : ATST p.80

- Ne garfen ket teurel ar maen kentañ outo. Du-mañ, hervez testeni va daoulagad, - nemet aet omp kuit d'hon unnek vloaz ! - n'am [sic] eus gwelet nemet skouerioù mat, ha merc'hed eus an dereatañ, ha fidel d'o relijion.

1949
Référence : SIZH p.53

Me, Helgouarc'h, a zo va flanedenn, dre c'halvedigezh ha dre zibab, bezañ ur manac'h hag ur beleg, hervez youl Doue.

1949
Référence : SIZH p.56

Bep gwener d'abardaez, e vez bodet, hervez ar Reolenn, an holl zanvez-leaned hag ar vreudeur-lik e chapel ar gouent evit «anzav » a vouezh uhel, dirak an holl, hag a-youl-kaer [sic], un torr pe dorrig d'ar Reolenn.

1949
Référence : SIZH p.59

Stummet e oa an aoter e-giz un iliz-veur gotek, gant un niver bras a dourioù beget-uhel, hag aour-wisket [aourwisket], traoñ ha laez, hervez giz Spagnoliz.

1949
Référence : SIZH p.64

Tennañ a reas un dic'hwezhadenn. Diwisket he devoa ur vanegenn. He gwalinier a daolas skleuroù. Ar breur Arturo a selle ouzh he brennid o sevel hag o tiskenn, hervez anal ar vaouez.

1949
Référence : SIZH p.46

Ober a reas ar bederez ur pikol sin ar groaz a voe echu ganti dre ur pok d’he biz-meud, hervez giz Spagnoliz (…).

1949
Référence : SIZH pp.37-38

- Gouzout a rez pep tra ervat, hervez al levrioù, douetus ; ha netra hervez ar vuhez. Desket out... ha dizifenn, pa n'ouzez ket ar pep retañ.

1949
Référence : SIZH p.50

- N'eo ket hon afer. Afer tud ar Bed eo en em zibab er seurt luziadelloù, hervez komz Doue : It, ha ganit bugale !

1949
Référence : SIZH p.56

Ar re 'ra droug, an dud a noaz / 'Gaser da get, hervez ar boaz. / Anzavit n’eo ket levenez / Bez' taolet en dienez.

1960
Référence : PETO p31

Hervez ur wreg, pebezh eurvad ! / E c'hellez ma heñchañ peurvat / Oc'h anzav ouzhin war be du / E tiskoachin an trubard du.

1960
Référence : PETO p38

Kement-mañ a zo gwir penn-da-benn, da vihanañ hervez ar skridoù kozh a ra meneg eus al lazh.

1960
Référence : PETO p8

En taol-mañ edo o klask un douarour bennak da vont d'ar Gabon da sevel ur gartenn a roje tu da ober enklaskoù war ar petrol, rak, hervez, e oa bet gwelet e oa lec'hiet mat ar vro-se evit ma c'hellfed kaout enni an dourenn vurzhudus.

1985
Référence : DGBD p5

Dre belec'h e fell deoc'h ma krogimp? Hervez ar poell, gant e guzulier kemedel. Ma krogomp gant ar c'hemederezh e vo ret deomp klask e deuliad, komz gant ar gwirier, hag e-keit-se e c'hell unan bennak lakaat anezhañ war evezh hag elfennoù 'zo steuziañ kuit.

2015
Référence : EHPEA p89

Hiroc'h-hirañ eo roll ar felladennoù enskrivet e-barzh kod ar c'hastizoù, kaletoc'h-kaletañ ar c'hastizoù o-unan hervez kont, ha gwashoc'h-gwashañ ar mod ma vez bac'het ar brizonidi (dispartiet diouzh an dud all, gant kudennoù naetadurezh, feulster, psikatriezh).

2015
Référence : DISENT p154

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux