Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
5
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. 1. (war ar maez) Karbed div pe beder rod dezhañ, stlejet gant loened, a dalvez(e) da charreat bec'hioù, da dreuzdougen tud. Ur c'harr kezeg. Sterniañ ar marc'h ouzh ar c'harr. Aet eo ar c'harr war e lost. & Karr-eost : karr bras a dalveze da zegas an ed, ar foenn eus ar parkeier da leur an atant. & Karr an Ankoù. & Trl. skeud. Sac'hañ ar c'harr war e gein : lakaat diaezamantoù da zont. Emaout o sachañ ar c'harr war da gein adarre. 2. A-wechoù Adkarr bras a stlejer gant un traktor. 3. Ent strizh Karroñs. & Trl. skeud. (db. an noblañsoù) Kouezhet diwar, diouzh, a lost ar c'harr : kollet gantañ e renk er gevredigezh. Un aotrou kouezhet diwar lost ar c'harr. 4. (en Henamzer hag er Grennamzer) Karbed brezel stlejet gant ul loen-kezeg pe zaou. Redadegoù kirri ar Romaned. II. NEVEZ 1. Ent krenn Karr-tan. Ur gwallzarvoud am eus bet gant ma c'harr. HS. gwetur. & KOZH Ur c'harr dre dan : ur c'harr, ur c'harr-tan. 2. Karr-redek (kirri-redek) : karr nerzhus e geflusker a reer redadegoù gantañ. & Ent krenn Ur redadeg kirri.

Exemples historiques : 
97
Masquer la liste des exemples

moell karr

1499
Référence : LVBCA p109, 146 (moieul de charrette)

rollec'h karr

1499
Référence : LVBCA p109, 177 (oruiere de charrete)

karr

1499
Référence : LVBCA p109 (charrette)

limon karr pe leur

1499
Référence : LVBCA p109, 133, 134, 158 ('limon de charrette')

rollec'h-karr

1659
Référence : LDJM.1 pg rolec'h (car)

moell karr

1659
Référence : LDJM.1 pg moyeu (d'vne roue)

leur ar c'harr

1659
Référence : LDJM.1 pg timon

skoilhet eo e garr

1659
Référence : LDJM.1 pg seoliet (eo e gar)

karr

1659
Référence : LDJM.1 pg charrette chariot

kirri

1659
Référence : LDJM.1 pg charrette chariot

castell carr

1699
Référence : Har. pg karr

nezañ gant ar c'harr

1732
Référence : GReg pg filer (Filer au rouët)

dijentil kouezhet eus a lost ar c'harr

1732
Référence : GReg pg demi (-gentilhomme)

aheloù-karr

1732
Référence : GReg pg aissieu

kirri marc'hadour

1732
Référence : GReg pg fourgon (charrette à 2 ou à 4 rouës, couverte de planches en dos-d'âne, p.)

karr marc'hadour

1732
Référence : GReg pg fourgon (charrette à 2 ou à 4 rouës, couverte de planches en dos-d'âne.)

buntañ ur c'harr

1732
Référence : GReg pg hausser (Hausser la gaule d'une charrette, en mettant la charrette à cu.)

bannañ ar c'harr

1732
Référence : GReg pg elever (le timon d'une charette si haut que l'autre bout touche à terre), hausser (Hausser la gaule d'une charrette, en mettant la charrette à cu.)

kirri goloet

1732
Référence : GReg pg fourgon (charrette à 2 ou à 4 rouës, couverte de planches en dos-d'âne, p.)

ahel-karr

1732
Référence : GReg pg aissieu

lardañ rodoù karr

1732
Référence : GReg pg graisser (Graisser les rouës d'une charette.)

karr goloet

1732
Référence : GReg pg fourgon (charrette à 2 ou à 4 rouës, couverte de planches en dos-d'âne.)

tudjentil kouezhet eus a lost ar c'harr

1732
Référence : GReg pg gentilatre (petit gentilhomme de noblesse douteuse, sans biens & sans merites, p.)

dijentil kouezhet eus a lost ar c'harr

1732
Référence : GReg pg gentilatre (petit gentilhomme de noblesse douteuse, sans biens & sans merites)

sparlañ ar rodoù-karr

1732
Référence : GReg pg barrer (les roües d'une charrette dans une descente glissante & roide)

skoliañ ar c'harr

1732
Référence : GReg pg barrer (les roües d'une charrette dans une descente glissante & roide), (une roüe , ou les deux roües d'une charrette dans une descente trop roide)

brid-karr

1732
Référence : GReg pg bride (pour un cheval atelé à une charrette)

karr

1732
Référence : GReg pg carrosse (charrette)

qarr pompus

1732
Référence : GReg pg char

kirri pompus

1732
Référence : GReg pg char

kargañ ur c'harr

1732
Référence : GReg pg charger (une charrette)

karr

1732
Référence : GReg pg charrette, harnois (Harnois, charrette.)

kirri

1732
Référence : GReg pg charrette, harnois (Harnois, charrette, p.)

ur c'harr

1732
Référence : GReg pg (une) charrette (deux charrettes ; trois charrettes)

daou garr

1732
Référence : GReg pg (une) charrette (deux charrettes ; trois charrettes)

tri c'harr

1732
Référence : GReg pg (une) charrette (deux charrettes ; trois charrettes)

karr houarnet

1732
Référence : GReg pg charrette (ferrée)

kirri houarnet

1732
Référence : GReg pg charrette (ferrée)

karr dishouarn

1732
Référence : GReg pg charrette (qui n'est pas ferrée)

karr dishouarn

1732
Référence : GReg pg charrette (qui n'est pas ferrée)

karr goloet

1732
Référence : GReg pg charrette (couverte)

kouezhet eo ar c'harr

1732
Référence : GReg pg (la) charrette (est versée)

tumpet eo ar c'harr

1732
Référence : GReg pg (la) charrette (est versée)

koliet eo ar c'harr

1732
Référence : GReg pg (la) charrette (est arrêtée dans une bouë)

distreiñ gant ar c'harr

1732
Référence : GReg pg (détourner la) charrette (d'un autre bord)

karr bihan

1732
Référence : GReg pg (petite) charrette

leurioù-karr

1732
Référence : GReg pg (le fond de la) charrette

karr-eostek

1732
Référence : GReg pg chartil (grande charrette pour les foins, & les blez)

kirri-eostek

1732
Référence : GReg pg chartil (grande charrette pour les foins, & les blez)

log-karr

1732
Référence : GReg pg chartil (lieu où mettre les charrettes ; charruës , herses &c)

grañj-karr

1732
Référence : GReg pg chartil (lieu où mettre les charrettes ; charruës , herses &c)

un ode garr

1732
Référence : GReg pg chemin (de charrette à travers un fossé)

tachoù karr

1732
Référence : GReg pg clou (s de Charrette)

Taolet eo bet d'an douar gant argil ar c'harr.

1850
Référence : GON.II pg argil (Il a été jeté à terre par le recul de la charrette).

An tad eo a vlene ar c'harr.

1850
Référence : GON.II pg bléña (C'est le père qui menait la charrette).

Ar c'harr n'hello ket tremen dre ar vaoz.

1850
Référence : GON.II pg baoz (La charrette ne pourra pas passer par le lieu où l'on a étendu de la litière).

karr

1850
Référence : GON.II pg kardi, karr (Charrette, voiture à deux roues et à deux limons ou à un timon qui, ordinairement, a deux ridelles. Rouet, machine à roue qui sert à filer), karreñt, karrener, karroñs

Kasit ho karr din.

1850
Référence : GON.II pg karr (Envoyez-moi votre charrette).

kirri

1850
Référence : GON.II pg karr (Charrette, voiture à deux roues et à deux limons ou à un timon qui, ordinairement, a deux ridelles. Rouet, machine à roue qui sert à filer).

Lakait ar baian oud [ouzh] ar c'harr.

1850
Référence : GON.II pg baian (Mettez le cheval alezan à la charette).

Nezañ a ra gant ar c'harr.

1850
Référence : GON.II pg karr (Elle file au rouet).

Unan eus a gleuroù ar c'harr a zo torret.

1850
Référence : GON.II pg kleûr (Un des limons de la charrette est rompu).

kolet

1850
Référence : GON.II pg koliañ

moell

1850
Référence : GON.II pg moell

den kouezhet diouzh lost ar c'harr

1850
Référence : GON.II.HV pg pinvidikéad

tud kouezhet diouzh lost ar c'harr

1850
Référence : GON.II.HV pg pinvidikéad

karr

1850
Référence : GON.II p.21, livre premier, "charrette".

Hogen ar brezhoneg a gomzed e Kerzaoulaz, evitañ da vezañ, evel ma welit, bravoc'h eget hini an dudjentil kouezhet dioc'h lost ar c'harr, ne oa ket atav dinamm a-grenn.

1867
Référence : MGK Rakskrid VIII

Kaer en doe an den-se krial a-bouez e benn, an dud hep ober van, aet o skiant da donenn, 'selle a-gleiz, a-zehoù : nouspet hini 'welas o chom sonn o fennoù, 'vel peulioù ur c'harr bras en-dro da vugale 'oa eno o c'hoari.

1867
Référence : MGK p3

Tud gaouiat ha fallakr, perak p'emaomp e blein, / Ne viromp oc'h hor c'harr da dumpañ war hor c'hein ?

1867
Référence : MGK p85

« Ha ne oa ur gelenn, pa'z ae e-biou deoc'h / Ar skiant hag ar spered, pa ne oac'h evit loc'h, / Pa n'ho poa mui a vlaz, pa ne glevac'h berad, / Oc'h sklêrijenn an deiz p'oa dall ho taoulagad, / Pa voa pep tra 'vidoc'h evel na vijent ket, / Pa oa ho karr, ho jev dre ar rollec'h chalet, / Pa oa an heol laouen aet diwar ho treuzoù, / Pa n'ho poa perzh er bed, na perzh en ho madoù, / Ha ne oa, lavarit, ha ne oa ur gentel / E tostae ar mare, an amzer da vervel ? »

1867
Référence : MGK p102

Lavar dezhañ [d'ar "Miliner"] dont kentañ ma c’hello, ha digas gantañ e garr, rak meur a sac’had a zo da reiñ dezhañ da valañ.

1877
Référence : EKG.I. p.89

Kaer a yoa tennañ, ne raent van ; digas a raent ganto an hini mac’hagnet, ha goude bezañ graet dezhañ gwellañ ma c’hellent, her lakaent e kirri o doa klasket, war golo fresk o doa kerc’het.

1877
Référence : EKG.I. p.292

Gwir e oa kement-se, mes n’oant evit ober netra gant o c’hanol, rak ar c’harr en douge a yoa torret e ahel (2).

1877
Référence : EKG.I. p.311

A-wechoù e weled dre ar c’hoad bandennoù aotrouien, e karr pe war varc’h, ganto kalz chas, o tont da chaseal dre ar c’hoadoù.

1877
Référence : EKG.I. p.54

Kaeraet eo ar murioù anezhañ en diavaez gant skeudennoù brezelourien, leñverezed, sonerien, kirri, loened-stern, kizellet er maen ha damzistag dioutañ, ma leverer e teu ar skeudennoù-se, da vareoù zo eus ar bloaz, pa gouezh sklêrijenn al loargann en he brasañ war an ti-kañv, da enaouiñ ha d'en em beurzistagañ diouzh ar maen.

1923
Référence : SKET p.14

Ra droio rodoù e girri lenkr ha diwigour, ra vo e-ratre e vinvioù-labour hag e vevelien niverek ha doujus.

1923
Référence : SKET p.25

Tro-dro d’ar c'hirri lêrek e sav yudadeg ar bleizi.

1923
Référence : SKET p.140

Krouadur illur Kênos eo a zeskas Morimanos, Katumanos, Togodumnos, Anavogenos, Selgova, Selvanos, Veriugodumnos, Tigernomagalos hag an daou vab anezhañ, da gleuzañ bigi ha mordeiñ, frammañ tiez, kilviziañ kirri, damesaat loened gouez, plediñ war-dro chatal, diorren gwenan, stummañ ruskennoù, oberiañ binvioù sonerezh, klavioù-emgann, klavioù-hemolc’h, arouezintioù-brezel ha skoedoù, teuziñ ha labourat aour, kouevr hag arem.

1923
Référence : SKET p.58

Ha setu neuze o skiltrañ ar fleütadeg, garmadeg al leñverezed o sevel hag ahel ar c’hirri o wigourat : ambroug-kañv roue ar Garianed, o voustrañ ur wech ouzhpenn an douar genidik, eo a zibun dre ar maezioù didud.

1923
Référence : SKET p.14

An eil kevrenn, en enep, eus 700 da 500, a zo paot enni traezoù-kinklañ a zoare lies-kenañ ; aour a zo er bezioù e stumm troioù-gouzoug, kleierigoù-skouarn ; listri gresiek pe etruskek en arem pe bri a gaver ivez ; bez’ e stagont da sebeliañ o re-varv e kirri lorc’hus (Déchelette, op. cit., II, eil kevrenn, pp. 618-623).

1923
Référence : SKET p.147 "Taolenn-amzeroniez evid istor ar Gelted".

Ar sizhun war-lerc’h, Izabel, he bugale hag an div intañvez o deus feurmet ur c’harr evit mont da Berroz.

1925
Référence : BILZ2 p.177

Hag e ranked mont da glask sikour, da glask kirri war ar maez evit charreat ar pesked.

1925
Référence : BILZ2 p.122

brec'h karr

1927
Référence : GERI.Ern pg brec'h

karr emgeflusk

1931
Référence : VALL pg automobile

karr

1931
Référence : VALL Rakskrid p XXX

lakaat… ouzh ar c'harr

1931
Référence : VALL pg atteler

karr digezeg

1931
Référence : VALL pg automobile

Ar re-mañ, ne voe ket un avañs dezho klemm, sakreal, "rebarbiñ" ; ober rankjent war o zroad, an hent da vont d'o chomlec'h nevez, ma ne zeuje karr ebet en-dro a-benn c'hwec'h eur diouzh ar paradez.

1941
Référence : ARVR niv.6, p4

Da serr-noz e tremenas en o c'heñver kirri skoazellerien-ganolierezh hag an daou gañfard a voe aotreet da sevel en unan anezho ; dezouget e voent evel-se betek Melun. Ar c'hirri ned aent ket larkoc'h : ha setu Yann ha Pêr war ar straed da hanternoz.

1941
Référence : ARVR niv.6, p4

Ar « charabañioù », ar c'hirri bihan ha bras a storloke o tiskenn gra Kergarn.

1944
Référence : EURW.1 p27

Etre an "taolioù", ur c'harr-bank a lodenne an [t]orzhioù bara.

1944
Référence : EURW.1 p.168

Bremañ emañ amzer ar moto, an oto, ar vilo, ar c’harr-nij, ar marc’h-du, ar marc’h-dre-dan. Evit ar marc’h pevarzroadek, ’m eus aon ne vo mui kavet implij dezhañ bremaik nag ouzh karr nag ouzh alar ; implij e ti er c’higer [sic, "e ti ar c’higer"], ne lavaran ket.

1944
Référence : ATST p.9

Kirri dre gezeg niverus a zo evit pourmen an dud.

1985
Référence : DGBD p16

Marteze peogwir emaomp etre an div. Etre luziasenn girri ar beure hag a zo echu ha hini an enderv ha n'eo ket krog c'hoazh.

2015
Référence : EHPEA p17

N'eo ket dister kudenn ar c'hirri parket war lec'h an degouezh.

2015
Référence : DISENT p85

E kombod ar manegoù e a paperoù ar c'harr, aotre-bleniañ Demertzís hag ur re vanegoù.

2016
Référence : BARDF p. 63

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux